Նուագք

ՅՈՒՇՔ ԵՒ ՎԱՇՔ 

Ա՜Հ

Ա՜հ. Բարձր եւ խոր ձայն, եւ դահիճ` եւ դայեակ.
Կապանք դառինք եւ գերութիւն քաղցրունակ…
Զիարդ քաղցր ինձ՝ կարկառեալ ընդ պարեխս
Ընդ որ հարեալ Հանդրին դըռնչին ընդ ուղեղս,
Ընդ կուրորեալ եւ կուտակեալ կոհակս հոծ ,
Ձայնըս խառնել եւ ընդ մըռունչ սըրտակոծ ,
Ծովու՚ւ առանց դաշնակելով ըզշըրթունս

Յորժամ՝ Նոտոս թոպիցէ զթուխ մըկանունս,
Եւ վարիցի սիրտ յեզր անզուսպ անպայման,
Ա՜հ շառաչել եւ ա՜հ կրկնել մեծ վախճան ,
Քստմնասարսուռ սահեցուցեալ ընդ ալիս 
Զանթարգման զայն ներքին եւ խոր ըզգալիս.
Ա՜հ… Ձայն վըսեմ, չիք քեզ կըշիռ, չիք բընաւ,
Ամենայն ձայն ուսանութեան չէ քեզ բաւ.
Անձըն թաղծեալ՝ նա լոկ ձայնիս վարդապետ.
Ինքըն հիւանդ , ինքըն բըժիշկ հնարագետ։
Ա՜հ. զիա՞րդ քաղցր առեալ ծաւալ դու ինքեան
Եւ իբրեւ խունկ վերածըխես ընդ բերան
Զիա՜րդ ընդ շուրթ՝ նըման նետի կարեվէր
Ու անօսրագոյն քան զամէն իղձ թըռչիս վեր.
Ի նըրբագոյնն ի թել՝որ այն չըմտաչին ,
Ընդ կիրս սիրոյ՝ մենամարտիս դուդ ուժգին
Եւ մինչ փութայ ի յաղթանակս անժոյժ սէր
Դու զճակատուն, տեղի ունիս անվեհեր :
Ա՜հ... Ցուրտ շընչովս եւ ապառաժք լեռնականք
Ի ջուրս եւ յօդ ինձ յերիրեն արձագանգ.
Ի սեաւ սըրինգ շըրթունք բնութեան պահԷ պահ
Զի՛ սըրտառուչս եւ նուրբս հընչեն ինձ ա՜հ, ա՜հ:
Ա՜հ, Ծիր կենաց յերկուս յայս շունչս ըմբըռնի
Ա՜հ յելանելն ի յարգանդէն մայրենի,
Եւ Ա՜հ՝ ի մայրն անվանելով հուսկ յետին
Եւ անողոքն յարտասուաց ծոց՝ հող ցըրտին ։
Այլ բա՛բէ, ա՜հ սա եւ շընչից է շաղկապ՝
Ոյր առք եւ տուրք կազմեն ըզկեանս շաղկապ 

Ա՜հ, չըկեայ սիրտ ըզգայուն լուսւ եւ անահ. 

Բայց ի հընչել զանարձագանգն այն հուսկ Ա՜հ… 

ՎԻՇՏՔ ԼՈՒՌՔ 

Ոչ, ոչ եւս վիշտք էն թէ ւ թըւին առիւծունք
Եւ ծախիցեն ըզսիրտ անմաշ ատամունք,
Մինչ ելանեն դեռ ի սըրտէ խոր մռընչմունք՝
Չէ վէր անբոյժ՝ որ հարկանէն զաղաղակ..
Ձայն վըշտաբեկ սըրտի է ձայն ներդաշնակ ,
Խաղաղարար ցաւոց իւրոց եւ կամակ ։
Վիշտք եւ տագնապք են որ զգիշեր եւ ըզտիւ
Ճակատիցին կուռք անմեկինք ըզսրտիւ,
Որպէս գայլք չարք զանօգնականըն հօտիւ՝
Եւ պատուցեալ սիրտ ի միջի ահաբեկ ,
Ոչ փախըստեան գըտանիցէ հուն ուրեք 
Եւ ոչ աղագս ելից ձայնին չարահԷգ..
Որպէս պղպջակք պըղպըջակաց հետահանք
Զհառաչանաց հետ վազիցեն հառաչանք ,
Եւ ոչ մի խուն արձակիցին արձագանգք
Աղէտք ահեղք բողոքիցեն արտաքուստ՝
Եւ սիրտ լըռեալ մըմկլեալ կայցէ ի ներքուստ.
Ո՜վ լըռութիւն սըրտի , ով կապ անփախուստ
Ծուխ ջերաջերմ՝ ցընդեալ ի հնոցսըն թաքուն
Շըրջան առեալ հարակից անդր համբուն
Եւ ծըխիցի ու ոչ ծանիցի սիրտ ի բուն ։
Այս են վիշտք. այս լըռութիւն չար քան մահու:
Եւ Ժուժայցէ՞սիրտ առ հարուածս այս ազդու. -
Քեւ միայն տէ՛ր, մարթ է կեալ, գոլ եւ հուժկու: 

ԸՆԴԷ՞Ր
ՏՐՏՈՒՄ ԵՍ ԱՆՁՆ ԻՄ 

Ընդէր տրտում՝ ես անձն իմ,
Է՞ր գրլխակոր` սիրտ աղու.
Եւ չիցէ ոք մըտերիմ 
Տառապանաց քոց հասու
Զի ամրապինդ ի շրթունս։
Ի գողունի հեծեծանս
Նըստեալ ի խոր լըռութիւնս
Տապես տուայտես ըզսուղ կեանս ։
Ծաղիկ նուաղեալ դեռ յայգուն՝
Զոր չեթաց ցօղ զովարար ,
Ոչ սուրհանդակն երիկուն
Սողոխ քեզ այց ինչ արար
Իր ըզկընիւն առ խաղի
Զոր արկ արջառն առաթուր
Ի սիկ մածեալ ճապաղի,
Ի գիրգ գեղուն զուրկ թափուր
Որպէս անդրի տիրական
Պատկառելիին տեսողաց՝
Խոնարհ, քան զիւր պատուանդան
Վարաբերեալ գետնամած
Որպէս այրի միամայր ,
Անկեալ ի մնար անդրանկին
Զոր չար մանկաղ մահասայր՝
Կամիցի կալ անմեկին ։
Գումարեալ ինքդ ի յինքեան՝
Հրաժեշտ ի բնաւ կենցաղոյս ,
Հաստեալ աշխարհ քեզ ունայն
Մըխիս եւ դու յալս անգոյս
Կապեալ են ոտք կրից քոց
Դադարեալ թունդք եռանդեան.
Ամենայն կիրք յանքոյթ ծոց ,
Ամէն հառաչք ի լռութեան։
Յորժամք հարուած էր արտուսա 
Բըժըշկէիր դու քեզէն.
Իսկ մինչ ցաւիսդ ի ներքուստ,
Ո՞վ է որ քեզ բըժըշկէն : 

 

Բ

Ընդէ՞ր տրտում ես անձն իմ.
Արի՛ խօսեա՛ց յունկն հոգւոյս
Ես քո անբաժ մըտերիմ,
Մի՞ եւ յինէն տացես խոյս:
Խօսեաց , ո՜վ սիրտ յարախռով,
Ընդէ՞ր կաս ա՛յդպէս արտում: 
Հի՞մ հանապազ ի վըրդով,
Զի՞ յար ի վիշտ ապառում...
Ընդէր միշտ ա՛յդպէս տըխուր
Անմըխիթար հի՞մ այդպէս ,
Վասն էր՞ խոցեալքս անսուր
Եւ անհարուած վէրք կըրես։ 

Այդչափ իցէ՞ կար վըշտաց
Մինչեւ սանձել զհառաչանս
Այդչափ ըթի՞ն քո զգացուած
Որ ոչ գըտցէ իւր թարգմանս ։
Երկբայութեան խօլ խաւար
Ա՞յնչափ արդեօք թանձրացաւ՝
Զի զլուսոյն դէմս իսկ դալար
Ի քէն յանկարծ գողացաւ։…
Երթ սիրտ, խօսեաց առ հոգի ,
Առ օժանդակ քո ներքին.
Են դեղք ամէն վըտանգի, 

Լուռ տրտմութեան՝ չիք բնաւին ։ 

 

Գ

Արդ անձն իմ՝ յի՞մ ես տրտում,
Է՞ր զիս տանջես անդադար
Միթէ առ կեա՞լ ի սըգում
Հաստատեցար վայրապար
Տե՛ս զի հաստիչն յարազուարճ՝ 
Յուրախութիւն հաստեաց զԷս
Սիրոյ ձեռին արարած՝
Ընդէր սըգով զքեզ մաշես՝
Հիմ հանապազ բիբ ի հող՝
Գերեզմանի հետս յուզել:
Ո՞չ եւ որդան գետնասող
Տըւաւ առ լոյս թեւ վարել :
Ոչ գերեզման իսկ անձուկ
Նախագաւիթ վերելից.
Եւ ո՞չ անբաւ ոլորտիւք
Երկին պատի զքեւ անբիծ :
Ամբա՜րձ աղէ զաչս ի վեր,
Վերինք ի ծաղր են եւ խինդ ,
Հի՞մ ի ստորինս կարեվէր
Դեգերիցիս անձնապինդ:
Մի՛ զառածիս յանդուլ ցաւս:
Բաժին սրտի ՚բարձունս է:
Արհամարհեա զառերկրաւս
Եւ տրտմութիւնդ ոչ եւս է։ 

 

Դ

Իսկ արդ ուստի՞ ցաւք քոյին ,
ԹԷ զքեզ կոխեաց ինչ աշխարհ,
Ո՞չ վաղագոյն դու ինքնին
Եդեր ըզնա ոտընհար
Միթէ վրիպեա՞ց ի քէն յոյս. –
Եւ է երբեք յոյս անվըէպ՝
Խոստումն անխաբ՝ լոկ հոգւոյս՝
Որ առ Աստուած կրթի դէպ։
Թէ ուծացա՞ն սիրելիք։— 
Չիք մըտերիմ` սերտ յերկրի,
Բայց որ ըզկեանս իւր ելիք
Թափել զմահուանըս գերի ։
Ի տենչալւոյդ ես անջատ. - 
Ի ծո՜ց անդր երթ մերձեցիր`
Ուր ամենայն սէր ազատ 
Դընէ դրա զսիրտ սիրալիր։
Եւ թէ մեռան անձկալիք. —
Ուրեմն առ նա կանխեցին
Առ որ եւ քո են գնալիք,
Ի Ժամակէտն հանգըստին ։
Սահի հասակ եռանդուն. — 
Այլ ժամանեն տիք ըզգօն
Կասի կենաց պար զուարթուն. —
Ասմահութեան մերձի տօն
Երագերագ, գայ օրհաս. — 
Յաւերժական ճեպի օր.
Չեւ ի լուսոյս հրաժեշտ տաս՝
Ու ահա ծագէ արեւ նոր
Ամէն վայրկեանք որ ի քէն
Յառաջընթացք կորընչին ,
Յանահութիւնք անդ դիմեն
Որ ի թիկանցըդ մատչին է
Սիրտ, որ յերկրէ անցանես,

Ե՜րթ վըստահ, ե՛րթ, մի՛ տրտմիր. 

Ի լաւն ի վայր դէմ դընես՝
Ուր ոչ է սուգ, ոչ ձանձիր ։ 

 

ՍԻՐՏ ՆԺԴԵՀ 

Յովի ցաւոց նըժդեհ գերի՝
Ո՞ տայր ինձ յերգ օտարի է
Երգել անդուլ ու արգահատել
Եւ ըզլուծեալ սիրտըս պընդել
Ա՛հ, պանդուխտ է սիրտ յերկնից ,
Եւ ըղձագնեալիւրոց կայից
Ընդ հող ընդ աղբ թէ հարկանի,
Սակայն փորձէ զշաւիղ երկնի ։
Ա՜հ, տար ինձ ոք արագ արագ
Վազել ընդ ոչ եւ հակառակ ,
Եւ փոյթ ի յելս ուղոյս ժաման
Հանգչել սիրոյն ի հանգըրւան :
Ո՜վ իմ հոգի պանդուխտ յերկիր 
Ի բուն բարեացըդ տարագիր ,
Ի հող կապեալ եւ բանտարգել
Յորմէ կըրիլ եւ հարկ է կրել,
Հայեաց երկինս՝ ի քո բնավայր
Եւ արձակեա զշրթանցըդ ծայր
Հայեաց ի վեր՝ յանճառն ի սէր,
Հայեաց ի վայր՝ սրտիդ ի վէր
Տես զանցաւորս, լաց թախծագին,
Տեսեալ զանանցն հայցեա ուժգին։
Յիշեա վասն այր հաստեալդ իցես
Ու արհամարհեա զառըuտորեւս ։
Ամենայն կիրք կրկնավըտակ
Խաղան ընդ դուրըս սրտափակ
Մինն երկնապող ցայտէ ի վեր
Միւս խորասոյզ յարտօսր եւ յերբ։
Երկլա՜ր քընար սըրտին իմոյ,
Մի լար սըգոյ մի լար սիրոյ
Երկու ձայն յար ընդ սիրտ բախին
Ու ի մի բարբառ զուգախառնվեն
Հապա հոգիդ առ դու զմական
Ըզփոքրոգի խաչին հեծան,
Կախեալ անմոի զսըրտիդ բեռինս
Երթ ընդ դժուարս եւ ընդ դիւրինս։ 

ՍԻՐՏ  ՏԱՌԱՊԵԱԼ 

Քանի՜ անձուկ սրտի կոպար
Եւ իսկութեամբ անբաւատար
Յօրէ յորմէ սա սկիզբն էառ՝
Եւ զգաց անձին յերկրի թըշուառ,
Ո՞րքան հեղեղք զեղան կըրից
Ես դեռ սա զխորս իւր ոչ ելից
Որքա՜ն ի սմա կիրք հանապազ ,
Որ վերացայտ որ դարավազ,
Ըզգայութեանց յազատ շաւիղ
Եւ ընդ մըտաց զանուշ բաւիղ
Քան ըզծովու առեալ ծաւալ
Ընդարձակի սիրտ ծալ ի ծալ,
Եւ յամենայն հարուած յալեաց
Սարսեն ափունքըն մըթազգեաց
Մինչեւ յետինըն թուխ կոհակ՝
Պալթուսցէ մահ համախորտակ ։
Եւ դեռ ի բազմ՝ յարավըրդով։
Ծըփեալ կոծի քան զամէն ծով:
Բերանաբաց ընկալեալ զուխ,
Զալիս ճերմակ գունէ ի թուխ
Ունայն՝ խռովի , լընու՝ խռովի ,
Յագուրդ խընդրէ, միշտ ծարաւի
Խոնջեալ խընդրէ կալ յանդորրու
Ու ամբոխ յամբոխս իւր յաւելու։ 
Զի՞նչ արարից սըրտիս այսմիկ 
Զի յանգիցէ ի կրից ռամիկ…
Աստուած իմ, արկ եւ դու շիթ մի
Շիթ մի սիրոյ , ու աչլ ոչ խռովի։ 

ԱՌ ՍԻՐՏ 

Է՜ տառապեալ իմ՝ սըրտիկ ,
Ոսոխը ըզքեւ որպիսի՞ք
Եւ այս ո՞րքան խոչընդոտ՝
Գարշապարացիդ գայթուստ
Անհընարինքն ի ներքուստ
Նիւթեալ դառինք արտաքուստ.
Սահանաբար ի բարձանց՝
Դիմես ի կէտն յաւիտեանց.
Կոշկոռք կըրից կենցաղոյս
Խարոցք կան յո՛վ եւ տաս խոյս
Կըտրե յառուս բազմադէմ`
Վատնել երկիր տարադէմք։
Բա՜բէ, միոյ կարճ՝ կենաց
Որքա՞ն դարանք են , Աստուած
Ամենայն կիրք պահանջեն
Հարկ բըռնար ի նմանէն.
Ի հարկ , ի սակ եւ ի բաժ՝
Ահա սպառի սիրտ ի քարշ:
Առողք նորին կարք բըռունք ,
Տարողքըն տեարք աննկունք…
Ո՞ զերծուսցէ զսիրտս անզոր
Յաւարառուաց բըռնաւոր։—
Աստուած իմ, մասն եւ դու առ
Ես քեզ լիցի սիրտ ի սպառ : 

ՀԱՐԲԷՆ  Ի ՔՍԱՆԱՄԵԱԿՆ ԻՄ 

ՅԱլպեայ ի սար մենաւոր
Յերեկորին լըռութիւնս՝
Ճեմէր ի սիրտ սըգաւոր
Յականողիս խաժագոյնս
Տիրոլացի պատանեակ
Մերթ ըզլերանց արջնաթույր
Դիտելով վախս եւ կոհակ ,
Մերթ ըզձորոցըն պարույր
Արտասուաբեռըն շուրջ գալը
Հեզիկ հեզիկ բըբացն հիւռ
Ի գեղջկական տաղաւար՝
Որ ի հովտին երեւիւր.
Ես աչքն աղու կապուտակք՝
Լըճանային շիթ առ շիթ,
Եւ հառաչանք տրխրորակ.
Ելանէին խիտ առ խիտ։
Որպէս տատրակ զաեր դալարըն բընկան՝
Զանդարձ փախուստն ողբայր նա զուարթ մանկութեան ,
Յօտար լերինս սահԷր պանդուխտ տարադէմ՝
Զինուորութեան առնուլը զձեւըս նըսեմ։
«Եւ է՞ր չազդէ, ասէր , սիրտս ըզգայուն
Դալարադեղ լերանց հովտաց սիւք սիրուն.
Դարեւանդից հի՞մ ծածկին գոգք քընաբեր ,
Եւ տխրական աստ ամենայն ինձ պատկեր
Ի դառնաշունչ հողմոց՝ լերինըս ճակատ
Ցիր թօթափէ զանկայուն հերս սառնապատ
Եւ ի քարուստ բունոց հաւուց կարաչին
Քստմնասարսուռ հարթուցանէ զիս համբուն
Մեռելատիպ անդ տարածեալ լիճ լըռիկ
Յեզերական շամբից խօշիւն տղմասիկ ։
Ով անիծեալ դրժոխըմբեր դու նախանձ
Որով թունից դարանք կազմի սիրոյն գանձ,
Յոյս ի ծնողաց կորզեալ՝ նեցուկ ծերութեան
Յօտար երկիր կարգի բերդի պահապան
Խոպանանայ դաշտիկն հարանց եւ մարմանդ ,
Եւ մըշակին հարկ է լալով կալ վտարանդ :
Ո՛վ անիծեալ գիւտ արուեստից ազդարար
Որ ետ կըռել կոփել սուսեր եւ ասպար
Ես գարնայնի ծաղկենըկար ընդ օթոց (գւոց)
Յարտասուս մարդ խառնեաց զարիւն հէք որ.
Ո՜հ, եւ ես ինքն հարկեալ բաղդի սեւադէմ
Զաղէտ սըրտիս արձագանգացս աւանդեմ» : 

 

Ո՜վ դուք անբաժ ձայնիս ընկեր՝
Որ առ հըրճուանս իմ. եւ առ վիշտ
Ղօղեալ թաքուն ի քարաժեռ
Կարեկցաբար խօսէիք միշտ,
Այս դետս օտար վարիմ նըժդեհ
Ի սիրելեաց կորզեալ ամէն
Որոց սիրով սիրտք ի հրդեհ՝
Լալով զինէն թէ զշեղ հարցցեն ,
Ո՜վ արձագանգք , խառն ի զեփիւռ
Առէք զիմ ձայն գոգէք նոցին ,
ԹԷ գնամ լալով բլըրէ ի բլուր 
Ես աչքս ընդ կրունկըն յար հային
Ընդ առաւօտն եղբայր կըրսեր 
Ըզմայր հարցցէ , ընդէ՞ր հարբէն :
Սափորն ի դուս չերեւի դեռ.
Կաթն անուշակ ածել հօտէն ,
Եւ երբ լալով յերեկոյին
Պար բոլորեալ որբ ընտանիք
Զփոխինդն ուտեն առ հըրատին , 
Զիս յիշելով` եւ կան լըռիկք
Դո՛ւք արձագանգք խառն ի զեփիւռ 
Ասեալ զիմ` ձայնս գոգէ՛ք նոցա՝
Յօտար քաղաք նըստիմ` ես հիւր , 
Թաքչին յինէն կողք Տիրոլայ ։
Յանշըքանալ բուրաստանիս՝ 
Որ եդեմեան ի խաղալիկք, 
Ուր տընկէի տըղայ ի տիս ,
Հովանոցակս ի վարդ յասմիկ ,
Ի ծարաւել առուին փոքու
Զորոյ ձեռօքս ես հատի խրամ,
Երբ յիշատակն յարտօսր աղու
Լացուցանէ զեղբարցս երամ,
Դուք արձագանգք խառն ի զեփիւռ
Առեալ զիմ ձայնս գոգէք նոցին ,
Յաշխարհ օտար ի բերդ տըխուր
Ես կամ պահնակ զէն ի ձեռին :
Յաւուրս տօնից մանկունք շինին ՝
Լըռեա՜ց ասեն , փողն հարբենայ.
Ոչ եւս զայծեւամն ի դար լերին
Խրտուսցէ ձայն ոտից նորա
Ոչ եւս լըսի սոյլն ի մայրիս , 
Ընդ երթ նորին ցընծան թռչունք։
Ոչ եւս սահի լաստն ի լըճիս՝
Զերծք ի ցանցէն կայտեն ձըկունք
Դուք արձագանգք խառն ի զեփիւռ
Առեալ զիմ` ձայնս գոգէք նոցին
ԹԷ արտասուօք ծովուն ըզջուր 
Յորդեմ ես յոտս անգութ ամրին
Բարձու լերինս ի սարաանդ
Ընդ բորբոսեալ անկով վիմօք
Յըստուերամած մահուն ի բանող՝
Կան խաղաղեալք երկար ամօք
Նըշխարք հաւուց եւ հայրենի.
Ոչ մատչի անդ պիղծ գարշապար ,
Այլ ցօղաթուրմն աչօք հայի
Հեռաստանէ անցորդ մոլար՝
Դուք արձագանգք խառն ի զեփիւռ
Առեալ զիմ ձայնս գոգէք նըմին ,
ԹԷ զուր արտօսր իմ եւ համբույր
Խընդրեն ըզհօրս հանգիստ շիրմին ։
Հընչէ Եւրոս ցըրտասարսուռ
Զասրաքատակ ըզլուռ խըրճթաւ.
Թափին լերանց վարսք յոքնախուռն ,
Կարծէ մայրիկըս զիս անձկաւ: … 
Ո՜հ, մի մայրիկ , մի կարկառիր
Ընդ պատուհասն , ձիւն չար տեղայ, 
Աչքն իր պաղեալ պըշնուն յերկիր…
Ո՜հ, լըռութիւն է զհարբենայ :
Դուք արձագանգք խառն ի զեփիւռ
Առեալ զիմ` ձայնս գոգէք նըմին ,
Թէ կեանք որդւոյդ կարճին յողբս իւր ,
Պանդուխin միշտ մօտ է տապանին ։…
Զայս աւանդեալ արձագանգաց՝ պատանւոյն՝ 
Երթայր եւ զհետ արկանէր աչք խաժագոյն :
Եւ թըոի դեռ ձայնն արձագանգն յար ամուր
Հընչել վանգինս խալաղականս եւ տըխուր ։ 

ՅԱՌԱՋԻՆ ՄԱՆԿՈՒԹԻՒՆ ԵՒ Ի ՀԱՐԱԶԱՏՍՆ ՈՐ ՈՉ ԵՒՍ ԵՆ 

Ո՞ւր են աւուրքն այն եւ որ աման առաջին
Ո՞ զժամանակ դարձուցանէր ինձ նախկին ,
Ըզմանկութեան երբ ծաղկէի վըտակաւ
Փափուկ ի տիպ համասպրամաց գիրգ խոնաւ
Ո՞ր այն գարուն տիոց , կենաց առաւօտ ,
Մինչդեռ եւ լայր եւ խնդայր սիրտ անկարօտ ։
Եւ դու լուսնակ որ յար հնանաս եւ նորից
Արդեօք բաւե՞ս նորել ըզթերթ իմ սրտիս
Մինչ ի կաղնեաց պատգամախօսն ազդես խանդ
Թեւաբախել երգելի մութ պահու անդ ,
Եւ ըզծածուկն երկնէ դըրդեալ մըխիթար
Սըփռես հեզիկ ի հիւծեալ սիրտ վըշտաբար
Մենասիրաց մեկնակ զովող յիշես զիս
Մանուկ երբեմն այտիւք վառեալ աղարծիս,
Յեց ի շիրիմն , դանկ առ ոտիւք ցեցակեր ,
Ի ցամաքեալ ճակատն յառեալ անվեհեր՝
ԹԷպէտ մահու նըշխար՝ չազդեր ահ ի յիս
Մանուկ անմանկ՝ եւ խաղայի մահուամբն իսկ ։
Զիարդ թեթեւ ի դաշտ սահէր գարշապար
Եւ ընդ բըլրոց ընդ թափն առնոյր զառ ի վայր ,
Եւ դէպք հերացըս ծեծէին զուլն եւ զուս,
Մինչեւ յարմին նոչւոյ նըստեալ անտըխուրս 

Ըզհօդաւորսըն չափէի զրստուերս շուրջ
Յերկայնութիւն մամռապատից վիմաց լուրջ,
Յորոց ի խռան, ա՜հ, եւ իմ արդ զոյգք արեանց
Նընջեն քուն խոր ընդ նընջեցեալսն յաւիտեանց: …
Ըզսրտաբեկ լանջօքս ո՞ տայր ինձ քընար՝ 

Գաղտագողի մխել ի պրակըն խաւար,
Ի Հինաւուրց մահարձանացն ի սպառուած,
Ուր լըռութեան թաւամուր թեւք ի տարած, 

Գըլուխ ի ծոց նըստել ի խո՜հս անցելոց,
Եւ զորորանն եմ` թույլ դիտել զալեաց ծոց
Քստմնածածան ուր ծուփք յեռեալք ընդ աստեղս
Զանցեալ ամացս ազդեն շիջանս սըրաթեւս ,
Սարսեալ սահին սաղապաճեմ՝ կըտաւիք
Որպէս երամք օդականք տար աշխարհիկք՝
Տարեալ բերեալ բօթ եւ աւետ առ ազինս
Ո՜հ, զի՛ նըրբին է անջըրպես ընդ նոսին :
Իսկ դու լուսնակ յար սընարից կաս նոճւոյ, 
Ջա՜հ դալկաբար հըսկող կենաց անցելոյ՝
Որ է արձանս ում պահանջի սրտիս տառ։
Ա՜հ, համարիւն իմ՝ հարազատ իմ պատառ…
Ես ըզսիրտ զայս կըռեալ կախեմք ըզվիմէդ ,
Ուղեւորաց եւ սիրելեաց ոտընխէթ.
Արձանացի՛ր անցորդ մոլար ու անմոլար,
Աստ հարազատ սրտի նընջէ վաղահար.
Մահ զիս կանգուն , ըզնա եհար դիտապաստ,
Եւ երկոքեան էաք զոյգ սերտք, արդ զիա՜րդ
Մահածին մայրն երկիր՝ ըզնա գըգուէ ցուրտ,
Զիս ի հասակ վարէ ու ի կիրս անփախուստ
Ես յայնց կըրից խեթկեալ՝ դառնամ` զիմ կընի
Ու անզօր յունել զփախըստեայ տալիս մանկունի ,
Բուռն հարկանեմք զհարազատաց տապանէս
Նոցա հանգիստ եւ ինձ ժըտիմ՝ քաջալերս։ 

ԱՌ ՄԽԻԹԱՐՈՒԹԻՒՆ 

Խորշակ խարշատող անկեալ խամրէ զսիրտս ողջոյն
Վարեալ վըտարեալ եւ ըսպառիւք իմ ծոցոյն
Թախիծ , անձկութիւն, կարօտ , լըքումն եւ ամօթ՝
Ի բուն բնութենէս թըւին առնել զիս շըկօթ.
Արտօսըր ներքին, յեռանդն արեան սաստկազայր,
Խարշեալ հաշէ զսիրտս իբրեւ պատառ ինչ ընդ 
Խօսելն անօգուտ , լըռել՝ դահիճ է անձին
Բժի՜շկ ժամանակ քանի՞ դանդաղ արդ յանցին
Մըխիթարութի՜ւն կեանք դու սըրտից յoրանաս ,
Մըխիթարութի՜ւն երբ առնես այց եւ յիս գաս
Այ վիշտ կարգեցար յօճան , փութալ զի՞ յամես.
Ցաւք զիս վարակեն, առ քեզ թըռչել չկարեմ ես։
Ոչ եւս հանդուրժեմ, ձայն վերացո, ո՞ւր իցես,
Ի տապ տապակի սըրտիս զի՞նչ դիւր մատուսցես
Գուցէ հնար արդեօք քեզ պատահել ինձ յերկրի,
Թէ լոկ հառաչէ սիրտս՝ եւ ի նոյն ըսպառի…
Աստուած մըխիթար սըրտի՝ որ տաս կիրս եւ  կեանս ,
Աստուա՜ծ, մի՛ թողուր գեղկելին յայսքան կըտտանս։ 

ՆԱՒԱԲԵԿ Ն 

Նաւն ի բախմանէ վայրենի ալեացն խորտակեցաւ… Նաւուղիղն հանդէպ նաւին   դեգերեալ ողբալ. ձեռն ի ծնօտի եդեալ՝ արտասուաց գետս իջուցանէ: 

ՆԱՐԵԿ 

Ա՞յսպէս ի սուգ իմ՝ դանդաղ
Ի լըռութեանս անխաղաղ 
Նստեալ մլձկիմ՝ անշըշունջ
Վայրենամոլ յօդոց շունչ,
Որ պահ մ՚յառաջ ի ծովին
Որորելով յիս գային,
Զայրացեալ՝ պահ մի զկնի
Հարին զիս դի կենդանի… 
Ահա շըռինդըն լըսի ,
Ապհա գուշարք հիւսիսի
Ահա ահա լեառնաձեւ
Կոյտք կըլանեն զիմ` արեւ,
Աբա հարին քակեցին
Հողմք ու ալտք զհետ ձգեցին , 
Ահա ի խորս իջի ջուրց ,
Յանկարծ ի վէմս մազապուրծ ,
Ես որ ի դոյզըն տախտակ` 
Ահեղ ծովոն նահատակ՝
Ես նաւուղիղս անտեղեակ
Ի առագաստ եւ ի զեակ ,
Որ ընդ ալ այս անփորձ
Զանձն արկի ոչ փոքր ի գործ ,
Այն ինչ յածեալ ըստ կամի
Յանգիւտ կորուստ խընդայի ,
Կեանքս ընդ նայում վայր
Արտասահման յայս ի ժայռ՝
Ընդ ծով ակազ միջամէջ՝
Յեղակարծուց ի վայր էջ,
Ի գըլխոց սէգ կոհակաց
Անկեալ դընի՝ սարսափած.
Զիարդ ըզսիրտս հանգուցից ,
Ո՞ւմ զիմ` արկած պատմեցից…
Ահա նըշխարք թաղծադէմ
Նըշխարք նաւուս տարադէմ,
Կէսք խորասոյզ հիգոյս պէս
Ընդ մըկանանց կանաչ գէս՝
Հանել գլուխ դողդոջուն՝
Անհետանան եւ ի նոյն
Ես հեռագոյն դարձեալ գան
Յաշխարելի երեւան
Եւ կէսք ընկեր առ ընկեր
Վարեալ գընան մըշտերեր,
Խելք , առաջիք , կող ընդ կողին
Ի մի հարուած կողկողին :
Յորժամ եւրուսն այն հընչեաց
Ետ ճարճատիւն ճոպանաց ,
Վըկայեաց սիրտ իմ` ներքուստ՝ 

Թէ ամենայն ի կորուստ։
Թէ խաւարէն շանթ խաւար
Էջ մահուամբ դարձ արար : 

Ըզմէն խարիսխ իմ` ամուր 

Ըզյոյս՝ տարաւ ծովակուր
Զի այսր ընկէց միայնակ
Չոր մորենւոյ հանգունակ ,
Ցամաք հողմոց խաղալեակ
Տարուբերիլ անխեչակ…
Ո՜հ, զի՞ նչ լինիմ՝ եղկելիս
Նաւակորոյս նաւուղիղս։
Ո՜հ, սիրտ իմ, սիրտ իմ հարեալ
Չար քան ըզնաւս է մանրեալ:
Բեկոր եմ ես ալէկոծ
Մինչ ի յատակս անդընդոց ։
Ձեզ երանի՜ մընացուածք՝
Իմ՝ նաակնաւ աւերածք ,
Որ տակավին ընդ նոյն ծով
Նոյնպէս գընայք ծըփալով,
Յանյուշ հարեալ զալեսաստ
Ովկիանու դալար դաստ
Ի նոյն կոհակս ելեւէջ՝
Աներկեւանք յահու մէջ,
Անտստղ, անլոյս , անուղիղ
Անհոգ հորդէք ըզչաւիղ,
Մըշտասարսուռք մըշտերերք ,
Այլ ընկըղմել՝ ոչ երբեք:
Մինչեւ յետինն այն կոհակ
Զձեզ արարեալ շըկօթակ
Ի կայս ուրեք հեռաւորս,
Յընդաւազեալ կացջիք խորս.
Կամ թէ ոմանք տիրասէր
Այսպէս ոտիցս առընթեր՝ 
Ի ձանձրացեալ ծըփանց ասա
Տարածեսջիք ի տապաստ
Ըզչըւառիս դարձեալ սիրտ
Խոցել տեսովդ ի նոր վիշտ ,
Նըպաստ յիիէն թըւելով
Խընդրել ի չուդ ձեզ ի ծով,
Անօգնական մինչ դեռ ես
Նըստիմ՝ ցաւոց յասպարէս ։
Ա՜հ, որ տեղի ես անկարծ
Անկեալ դընիմ` յեղակարծ ,
Արդ յարուցեալ եւ տեսից
Գուցէ՞ ինչ վայր խընդալից
Գուցէ՞ ինչ յոյս փրականաց
Կամ` օգնութիւն ողորմած,
Է՜ սարավանդք ամսային
Ամուրս ինչ ինչ ունիցիք.
Գուցէ՞ ոք այդր ի խորւոջ :
Ո՛վ աղէտք , ո՛չ լըսեմ` ո՛չ
Ո՜ ահատոր անապատ
Յերկրէ ու ի ջուրց տարանջատ ,
Աւազք ներքոյ, Ժայթք ընթեր
Հանդէպ՝ ալիք սարսռասէր,
Եւ օդ վերուստ հոլանի
Ուրանայ զխուն հովանի.
Այլ սօսափիւնք շառաչման
Դռնչին ականջս անվախճան
Երթայց ի վէմքն այն ելից
Ըղմեա ծովումն ծուփ տեսից
Ամայեգո՜յն անապատ 
Զարհուրեցան վայր ազատ.
Արտասուելի կերպարան,
Եւ կենախուղ որորան է՝
Ո՛հ ոհ, այդ որքան ալիք
Որ ում ընդ ու ծըփծըփիք,
Որ լեռնանայք եւցածնուք ,
Որ գտաք գընացք խուսափուկք ,
Բերանաբաց որ անյագ
Վիշապուրոյց ընթանայք ,
Ի թուխ կանաչ ըսպիտակ
Մաղձ ըղդայռէք դառնորակ ։
Ո՞մ դուք գոռոզք ուռուցիկք
Ի դիմի այդպէս հարջիք
Ալի լալեաւ ի թաւալ
Իբրեւ պարիսպ հոլովեալ:
Մերթ ի կործան մերթ կանգուն
Յայս իմ` դիմեալ սար համբուն
Վիմիս ստնանել, եւ ո՞ր տայր,
Այլ ճըգնեսջիք վայրապար
Իսկ եթէ զի՞ս խընդրիցէք ,
Որս ձեր անջան է, առէք
Առէ՛ք տարայք ի մեր խորս
Ի ձեր յորձանս ահաւորս,
Որ կան աշխատհք անյարիր
Յաւիտենից ի թըմբիր ,
Որ աւերակք մահացուաց
Անհիմն արկեալյալս ալեաց
Որ նընջէ զքուն իր անյոյս
Վաճառական ոսկեցոյց : 
Ուր նընջ հայր՝ որ յանգէաս
Եթող զորդիսն որբս եւ հէգս.
Ուր սիրելւոյն կայ նըշխար,
Որ մըտերիմն՝ իջեալ գայր՝
Յափունս ըզծովն հարցանէր
Փարելի գիրկս ընծայէր՝
Այլ դուք հարեալ եւ փշրիք
Անփոյթք զինէն՝ կորընչէք…
Դուք որ ըզհետ նոցուն գայք
Գէթ դուք առեալ զիս տարայք
Երթայց եւ ես նընջեցից
Ուր իմ` ամէն նընջէ ինչ.
Ուր եթող յոյս իմ զարեւ
Իբր ըզգօս ծառ՝ սին տերեւ
Թողեալ զիս յինքըն միայն
Քան զոր տեղի չիք ունայն
Երթայց առ իս՝ ծիրանի
Առագաստիկս ընտանի ,
Եւ կոշկոճեալ իմ՝ մարմնոյս
Եդից պատանըս սիրունս՝
Երթայց տեսից զոսկեման
Ակընկալեացըս ճոպան
Երթայց գըտից զի՝ ուղղեակ
Որ շըրջեաց զբադերս յահեակ
Երթայց միայն ընդ միայն
Յուվկիանու յորովայն
Ամէն կոհակք մէտ ի մէտ
Հարցեն լալօնս ինձ յաւէտ…
Ա՜յ ծով, ա՜յ խորք, ալ ալիք…
Զորս ձեր առէք աւադիկ»… 
Եւ յառապար կարկառէն ,
Իբրու զկուտակ է՝ ի ծովէն
Առ այլ կուտակ թագավէժ
Ո՜հ, վանէր զանձն իւր յամ
Յանդընդաաորն ի յորդանս,
Յորմէ չդարձաւ ոք ի կեանս.
Բոլոր մարմինն ի ժայռէն
Յանկըրկնելի այն րոպէն
Ընդ առաջ օդ եւ ընդ ջուր
Բացածըդեալ վայր բերիւր: …
Այլ ով անկարծ թաքուն բաղդ։
Բուռն զմիջացն աջ անյաղթ 

Հարեալ հիգոյն՝ եւ ի վեր
Չարաժանի ջուրցն եբեր,
Թեթեւակի զարկուցեալ
Ընդ առապարն՝ ուր ողբայր
Ոչ ինչ ետես, լըւաւ.
«Ո՜վ կորանաց յուսազըրաւ.
Ըզհետ նաւուդ ի կորուստ՝
Տա՞ս զանձն յալեաց որկորուստ…
Որ հար զքեզ՝ ոչ գիտէ
Նոր կազդուրել այսմ հետէ։
Կամ եւ ոչ այն իցէ շատ՝
Ըզգաստացեալ կալքեզ ասէ
Ընդ հովանեաւ սանձողին 

Ըղծուփ հողմոց եւ ծովեն» :
Ոչ կըրկնեաց ձայնն անծանօթ .
Նոը ծագեցաւ առաւօտ
Խաղաղական են ափունք ,
Ալկիոնի կազմին բոյնք :
Ինքն ըզնաւուն նըշխարհիկ
Առեալ փոխէ ի խըղիկ
Յերկրէ կըրկին մենաոր ,
Դէմ` այն ծովուն ահաւոր՝
Որ յար աչացն առաջի
Դեռ սոնք ոլորտըս շըրջի ,
Փոխան ալեաց՝ ի հող արդ,
Յեց ի վարսեալն ողնափայտ
Արձանացեալ լուռ նըստի
Հէգ նաւուղիղն ի դիտի,
Նկատելով շուրջ անահ
Զալիս՝ որ գան պահ ընդ պահ,
Բաղխին փշրին առ ոտիւք
Խորհրդաւոր շառաչիւք:
Եւ թէ երբեք ի բացուստ
Հատուկտիրք ի փախուստ
Դիպին աչացն՝ յիւր նաւէն
Կամք պատառիկ մի ծըւէն ,
Տակավին ձեռըն զաչօք՝
Լայ զդառնութիւն իւր անց ,
Ընդ, արտասուացն իւր ընդ յեռս
Վերադիտեալ ընդ եթերս ։ 

Ի ՍՈՄՆԱՑԻՆ 

Գլո՜ւխ իմ, գլո՜ւխ իմ: 

Ի կիծ կենցաղոյս գըլխահարեալ տօթակէզ
Տագնապ ի տագնապըս ինձ նիւթէ սիրտ ցաւագին
Գլո՜ւխ իմ՝ գլուխս իմ, ո՜հ , խորհրդակոծ խռովադէզ`
Ոչ եւս ունի ժոյժ անձին
Իսկ արդ ուր իցէ գըրկամաւոոյց ինձ մայրիկ
Առ որ՝ տեսեալ հօր զվտանգեալս յարտիս այս տըխուր՝
Ուր յողբ զծայրախուզըն շարուրեմ` զորայիկ՝ 
Ասեր՝ Տարայք զդա՚ռ մայր իւր ։
Գո՜յշ թէ եւ իմ գոյր մայր աղեխարշ եւ գորով՝ 
Որոյ ժողովեալ ի գիրկ զաղիսըն գալար
Դընէր թաւալէր զդէմսըն փութով եւ սիրով 
Յորդեկիս դէմս անդալար։
Ո՜հ, անդ` թ՚եւ անժամ յելըս կենաց լեալ ժաման
Սակայն ի գըրկաց մէջ գըգուելեաց մայրենեաց՝
Ըզդառնըն տայի քաղցրութեամբ շունչ անջատման 
Առ որ ըզշունչն իմ երկնեաց:
Աչք իմ՝ նուաղէին յաչս հայելով խանդակաթ ,
Եւ ձեռքըս լուծեալք ի ջերաջերմ` մէջ մատանց
Շուրթնըս սառնորակ ի մէջ չըրթանց վարդահատ
Գործէր զյետին զանդարմն անց ։
Ի ծոցս անդ կենաց իմոց տայի ես զիմ՝ կեանս ,
Ես մօր արտասուս կաթէր ջերմիկ ի ցուրտ  քունս,
Կաթէր եւ խառնէր ի պաղ քըրտանցըս ծորանս
Եւ փոխէր զմահ իմ՝ ի քուն ։
Զիարդ ցանկալի էր ինձ նընջելը զքունն այն,
Քանի՞ տենչալի անշընչանալ ի շունչ մարդ՝
Քան զուրկ ի նմանէն շընչել ըզսիւգս ամենայն
Ի ձորս ու ի սարս խընկաւոր։
Գլո՜ւխ իմ գլո՜ւխս իմ, ով մայր , ծանրացաւ ու անկանի
Փութա՛ ով մայր , ե՛կ , զի ահա ՚նձին չունիմ`  ժոյժ,
Ի խէթ խորհըրդոց նուաղեալ որդեակ քո գընի. 
Ե՛կ բարձ ի ծոց զիս անոյշ:
Գլուխ իմ՝ ծանրացաւ, եւ սիրտ անկաւ, մեռայ ես…
Մեռաւ մա՜յր որդեակ քո. ես մեռայ եւ հանգչիմ 

Ո՛վ մահ գեղեցիկ ի մօր գրրկաց ասպարէս , 
Ո՜վ հեշտալիդ ինձ շիրիմ։ — 

 

Իսկ այդ ո՞վ, ով է երագեալդ ի մեր կոյս,
Խոհք ըզգալով, ցուպ ծերութեանն առ երի
Մեծաքայլէ , խոստանալով նորս ինչ յոյս ...:
Չըկամիմ մայր, չըկամիմ՝ ես զտեսողն այն
Դարձուցանել զարտաշընչեալ զիմ՝ հոգի
Ի տաղաւար մարմնոյս տըխեղծ եւ ունայն ։
Ո՜հ, մի մայր իմ, մի՛ լըսել արդ. դըմայ, (եւ փակ,
Փութա՛ , զդրունս ա՛րկ ընդդէմ, պընդեա՛ զնիգ
Ըզգուշացիր առ կենսագործդ այդ հըմայ :
Մի՛ զիս թողուր է քոց գըրկաց հանգստիդ
Աայլ ի բարձուէ պատըշգամիդ ըզձայնդ արկ 
Եւ հեռացո զտեսանողդ այդ շընչառիթ։
Ասա՛ «Ինձ չես պիտոյ արդ, ով մարգարէ, 
Ի բա՛ց կաց, մի զարթուցանես զորդեակս իմ.
Դարձիր տեսողդ, դարձիր զ՚ի քուն սա քաղցր է
Հի՞մ այդքան փոյթ քեզ. բարւոք կեայ իմ՝ աղիս
Այո մեռեալ սա, խոստովան արդ լինիմ,
Այլ քաղցր է մահս, չկամի զարթնուլ իմ որդիս:
Երջանիկ սա ՚յժմ՝ է ի մահուս քան ի կեանս, 
Ի վիշտ էր , արդ յանդոյր. ի ցաւ , արդ ի սէր ։
Ո՜հ թէ քանի՜ քաղցր է սմա դիւր հանգըստեանս
Քանի՜ չըքնաղ մեռեալս քան մինչ կենդանի…
Տես մարգարէ, երբ զայս քո շնորհս տեսեալ էր
Զոր տեսանեսդ այժմիկ յանշունչըս դիմի
Ե՞րբ նայեցան աչկունքն այսքան աղուականս
Իբր ի ներքուստ թերաքամեալ յունիցն արդ
Կիսահայեացք քաղեն զոդիս իմ եւ կեանս. 
Իցէ՞ տեսեալ քան զայտքըս զայս կարմրորակ
Եւ յԵնգադդի զսիրահըռչակըն զայն վարդ
Յոր Բերսաբէ Սողոմոնի հիւսէր թագ ։
Ես ըզվարդս այս մահու փթըթեալ ի դէմս աստ , 

Ըզմեռունակ մանոյշ բըբացս բացխփիկ
Եւ ըզշուշանըս ծըղեբեկ յանպատրաստ ,
Ես չըփոխեմ զսոսա ՚նդ ծաղկունս եւ գոհար։
Ես չըփոխեմ ըզնընջեցեալս այս յիմ գիրկ
Ընդ նահատակս եւ ընդ հըսկայս գեղապար :
Նընջել կամեաց որդեակս իմ այս եւ նընջէ
Նընջեաց յանդորր եւ չախորժէ սա զարթնուլ:
Եւ ինձ սմա հակառակել կամք ոչ է։
Թող նընջիցէ արդ ի վտանգաց կենցաղոյս
Զհանդիստ ցաւոց սըրտին գըլխոյն աստ առնուլ
Մինչեւ յանանցըն զարթիցէ կենաց լոյս» :

Ա՜հ, գլուխ իմ, ա՜հ, սիրտ իմ, ցե՞րբ հեծես. արդ լուռ լեր ,
Գուցէ լուեալ օր դիուրազգածի կաթոգին
Եւ սիրտ խոց առեալ հառաչիցէ կարեվէր
Վերայ գըրկաց զաւակին ։
Այլ ո՞ւր եւ իմ` մայր՝ որ ժողովէր զիս ի ծոց։ 

Ո՞ւր որ ժողովէր զհատկըլեալ շունչս ահ ընդ  ահ,
Որ մասն արկանէր ի գլուխ ու ի սիրտ յարակոծ
Եւ խաղաղէր գէթ մի պահ։
Ո՞ւր որ գայր ի դատ ընդ կոծեալ գլուխ եւ ընդ  խոհս,
Ո՞ւր ոը լըսելի զխաղաղութեան ձայնն առնէր
Ո՞ւր իմ` ծընող, ուր դայեակ՝ որ զա՛յսքան անգոհս 
Ի մի ժըմիտ լուծանէր։
Աստուած իմ, հաս առ իս զբարբառդ Հայրական ,
Հրաման տուր տանել զորդիդ ի գիրկս յուսոյն  մօր
Բարձցեն արբանեակք գրքոյ տարցեն առ ծոցն այն
Եւ գըտցէ սիրտ զիւր անդորր.
Գըտցէ սիրտ զանդորր. մեռցին խորհուրքն ինքնատանջ
Մեռայց ես ցաւոց , հանգեայց ի յոյս եւ ի սեր
Ապա տեսանողն հոգենորոգ հիասքանչ
Յարուսցէ զիս ի քեզ Տէր։ 

ԱՆՋԱՏՈՒՄՆ՝  Ի ՆԱՒԱՉԻՒ ՍԻՐԵԼԵԱՑ 

Ի զո՜ւր… եւ անգամ` նըրբինք զգացմանց ։
Զգացմո՜ւնք սըրտի , ո՜հ, եւ դուք ի զուր
Զամենայնիւ հարկ լուրջ արար զանց
Հարկն այն ժանտ տըխուր։
Ծով դեռ անալիք , ալիք դեռ մերձ,
Նաւակն հուպ ի նաւն , աչք իրար դետ
Զանջատ սիրելեաց զնընեն պատկերս
Այլ հա՜րկն անջըրպետ : …
Ահա ել անխռով ու անգութ յոգի
Եկաց ի գիտակսըն պաղպաջուն.
Ազդէ մատնացի , փողէ սրընգի
Անփոյթ պետ նաւուն ։
Ահա ի կայմն էջ դրօշն ի վայր ,
Դրօշն այն սեաւ, եւ յոյս սարսեաց ըզսիրտ
Հընչեաց փողն , եւ դող զհամայն էառ
Միայն հարկն անխլիրտ է։
Ահա երկաթի թեւք շարժեցան.
Անիւն երկաթի՝ զոր վարէ հարկ
Քան սեաւն այն մարուր որ ընդ ծըխան ,
Քան թ՚ ալիքըն բարկ
Ահա ՚նիւըն գիրկ ընդ առն ի ծով, 
Ու ահա ելանեն ու իջանեն դասաք
Խայտայ փրփուր զինչ ձի՚նդ հեծելով.
Սահիլ առնուն լաuտք՝ 

Նաւըն շարժի , նա՜ւն առնու գընալ…
Ո՜հ, ա՜յ , կացէք , ո՞ւր տանիք , յո՞ գնայք՝
Անդ են սիրելիք բազուկ ձըգեալ՝ 
Գոչեն , ո՜ղջ մընաք…
Մընա՞լ: զի՞ մընալ՝ երբ երթայք դուք,
Եւ ո՞ւմ՝ եւ զիա՞րդ թէ անջատիմք:
Լըսէ՞ք մեզ արդերօք , ըզդա՞յք զանձուկ՝ 
Ո՜վ մեր մըտերիմք։
Մեկնի նաւն , երթայ եւ հեռանալ 
Լընուն աչք ծըխով՝ զոր արձակէն ,
Ես ծով ի միջի մեր լայնանայ, 
Հետոք ըզհետ ծածկեն ...
Ո՞ւր են յո՞ գնացին. ո՞ւր սիրելիք. 
Հազիւ նըշմարին ողունք նաուդ:
Միայն ծուխըն սեաւ՝ նի՜շ սրտալիք 
Գնալոյդ փոյթ ընդ փոյթ ։
Երթա՜յք ուրեմն, ա՜հ, երթայք ողջամբ
ԹԷ կալ ու արգելուլ չիք մեզ հընար , 
Եւ թող ծածկէ ծուխս ըզսըրտիցս ամբ , 
Իցի՜ւ թ՚անդադար…
Ծածկի եւ ծուխն յօդ. զուգին ալիք։ 
Համայն հեռանայ եւ հանդարտի:
Ո՜հ, անջա՞տ կալցեն լոկ սիրելիք… 

Զի՜ բուռն է սրտի ։ 

ԴԱՐՁ ՅԱՐԵՒԵԼՍ  ԱՆՋԱՏՄԱՄԲ Ի ՍԻՐԵԼԵԱՑ 

Ահա ծագեաց լոյսն արեւելից , դարձին լոյս։
Դառնան աչք ի նոյն , սիրտք հայրենեացս անդր կոյս՝
Ի  կէան ըղձիցս եւ ի յոյս :
Օ՜ն անդր յարեւելս , ընկերակիցքդ յարեւելս.
Քանի՞ զուարթ այգուն նրրբին երանգք ելեւելս
Անտուստ յոգւոյս առնին թելս :
Ահա ՚մբարձեալ հողմն յարեւմտից լընու զդրօշ.
Ի ծագ, անդրուվար նաւուն՝ խընդից ապարօշ, 
Դէմ յարեւելս՝ վա՜յր ավարժ, …
Ողջա՜մբ կացջիր եզը արեւմուտից բազմաշնորհ,
Ազատ արգելան պանդըխտութեանս բարէօր 
Ես հայրենիք մեզ լեալ նոր՝
Ի բունն արդ դառնամք եւ զարտասուս հրաժեշտի
Բարձեալ յաչս անջինջ՝ խառնել յարտօսըր խընդի 
Ի սիրելեաց մեր գընդի.
Յորոց ուծացեալ առ սէր բանին եւ ի գիւտ
Յօտար քո ափունս ժուժեալ տարաք անըստգիւտ 
Ամս երկար յերկն եւ ի փոյթ :
Որով վառեալ միտք, սիրտք եռանդուն, Հոգի  զուարթ՝
Առ հին հարազատս առ կենակիցս երթան արդ.
Յերկիր՝ որ տայ զկաթն եւ վարդ :
Ահա շաւիղն հին՝ որ յար հատեալ չունի ծիր.
Դարձիր ընդ նոյն հետս յոր բերեր, նա՜ւ մեր հրակիր
Ուստի բարձեր՝ զմեզ անդ գիր ։
Խառնեա զլանջդ ալիս, հե՛րձ պատառեա երթ յառաջ։
Ըզգօն միտս առ սէր տանիս , նա՜ւ, ե՛րթ պարառաջ, 
Յարգ, սէր ելցեն ընդ առաջ ...
Այլ սէ՞ր , բա՜բէ, ուր մարդ տեսանեմք զքեզ ի սուգ ,
Յափունս զոր թողումք կաս ձեռն ի գլուխ ողորմուկ
Եւ զհետ կաթես արտասուք։
Դու զնաւս եւ ըզսիրտս առ սիրելիսն հին վարես,
Եւ դու յորոց արդ զատչիմբ՝ այդրէն զհետ բերես, 
Երկուս բացեալ ասպարէս ։
Ահա հեռանամք. նուաղին ափունք զոր թողումք ,
Ես աչք առին յետս յարեւմուտս անդըր տրտումք, 
Յանկամս կամաւ ըզկայ 'ռնումք։
Յերկուց մէջ ափանց բռնաբարիմք յերկու սէր:
Երթալն է ախորժ, այլ հրաժարել՝ սաստկավէր ,
Կալն՝ անհընար ու աննըւէր։
Եւ նաւս յառաջէ. քաջալերեա՛ց սէր անձուկ
Պանդուխտքս՝ ըզքեզ մի պանդուխտ յափունս այդ  թողցուք`
Կարկա՛ռ ըզձեռն , եկ բարձցուք :
ԶՀանճար ժողովեալ՝ մի՛ մոռասցուք ըզսէր անդ.
Ո՜հ, մի սիրելիք նըժդեհութեանս պարաւանդ ,
Մի կարծիցիմք մեք աստ անդ: 
Յանքոյթն եդեալ վայր սրտի զդորով ձեր եւ յուշ
Արդոյ քան զամէն յարգոյս՝ տանիմք զայն ըզգուշ
Ի Հայրենիս մեր անուշ:
Ո՛վ քաղցր յիշատակ նըժդեհակից սիրելեաց:
Քեւ սիրտք մեր առեալ թունդ՝ զնոյն տացեն սիրելեաց:
Առ որս երթամքն անձկայրեաց ։
Քեւ սիրտք մեր հալեալք երագագոյնս խառնեսցին
Ի սիրտս՝ որ յելիցն արեւու մեզ արդ հալին.
Ո՜վ խառնութիւն երրեկին.
Այո՛ ՚նդ մեզ տարցուք ըզքեզ սէ՜ր՝ յով եւ երթամք
Եւ քեւ եւ նոքօք մերս յայսմհետէ բուծցին ամք.
Մի մոռասցին բարեկամք.
Ե՛կ սէր , եկ ընդ մեզ ի Հայրենիս մեր քաղցրիկ ,
Ի ծոցըս ծնողաց , ե՛կ, ի գիրկ քեռ, յեղբօր գիրկ,
Որ եւ ուրեք երթան սիրտք ։—
Օ՜ն անդր յարեւելս արդ վարեսցուք համարձակ ,
Ահա բլուրք գալարք ընդ նիւս ալեաց գան երագք.
Ահա երկրին մեր ցամաք ։
Սուրա՜ սլացիր հի՞մ, յամես հրաշունչ անդրավար:
Փախչին բլուրք եւ սարք , միայն ակունք գեղապար
Ու ամբոխ շարժի վեր ի վայր.
Կարմիր եւ սպիտակ ահա թաշկէնք ի ծածան,
Եւ ձեռք եւ բազուկք եւ գլուխք չարժեալք սիրանշան,
Ես սիրելեաց եհաս ձայն…
Հայր մեր… ահա մեր Հայր, ահա մեր քաղցր  եղբարք
Ծաղկեալ էն գլուխք հարց, այլ քանի՞ հուր յաչսըն բարկ,
Ո՜վ մեր կենացըս պատճառք։ 
Ահա որդիդ , Հա՛յր , զոր խնդրես՝ կայ ի քո գիրկ
Եկայք իմ եղբարք համբուրեսցուք զուգակիրք, 
Թող արբեսցին կարօտ սիրտք։
Այլ օ՜ն փութասցուք ի տուն, ոչ եւս ժուժէ մայր
Անդուլ կարկառեալ ընդ պատըշգամբն իւր ի վայր 
Գրելով զվայրկեանս քան ըզդար…
Մա՜յր իմ, անձկալիդ մայր , տե՛ս զորդեակ քո սիրուն. —
Որդեա՜կ իմ, առ մայր քո եկ որդեակ սիրասուն… 

Ո՜վ անթարգման ըզմայլումն… 

ԱՌ ՆԱՒՆ  ՈՐ ԶՍԻՐԵԼԻՍ ՏԱՐԱՒ 

Զի՞նչ տեսանեմք. դու այն ես նաեւ ապառում
Որ զսիրելիսն իմ կորզեցեր յանկարծում,
Եւ վայրապար տարուբերեալ ընդ ալիս
Խաղ արարեր զայնքան անձուկս ու ՚զղձալիս
Քանիք ընդ քեզ տատանեցան սիրտք ի ծուփ
Մօտք եւ հեռիք՝ այլ անժամանք եւ անհուպ …
Արդ ի ծովեզրիդ տակ առեալ անդորրու
Կաս անըզգայ եւ գրգսես վէրս յիս ազդու։
Երթ ի բաց , երթ թաքիր ի ծիրըս ծովուն
Զի մի անէծքս հարցեն ըզքեզ խաղ նորուն.
Եւ Հողմ` ցասմանըս հետամուտ հալածիչ
Խարակս եւ խութ արասցէ. քեզ ժանտ դահիճս….
Այլ մի. կացցես մնասցես նազել ընդ ալիս
Քանզի յիմոյ սըրտի արար սիրելիս.
Բայց երթ թաքիր յաչացս եւ թող ըզվընէդ, 
Զի մի յանկարծ զայրոյթ խեթկեալ լուծցէ  զվրէԺ։ 

ՄՈՌԱՍՑԻՍ ԶՎԻՇՏՍ ՔՈ  ՈՐՊԷՍ ԶԱԼԻՍ ԱՆՑԵԱԼՍ 

Այս ամենայն աղէտք եւ վիշտք սրտահար
Ժամանակի ժահր են մըթին եւ մըթար
Անժամանակն էից՝ սիրտ՝ դու ակընկալ։
Փոփոխի եւ անցանէ ամենայն.
Անց երիկեանն, անցցէ եւ հուպ վաղորդայն , 
Եւ ժամանակ ինքնին անցցէ լըռելեայն ։
Այլ գան մերձին օրէնք որ զհինս եղծանեն
Եւ ահա Ժանք որ զառաջինսըն մերժեն, 

Եւ պահ, որ զսիրտ փրկէ ի բնաւ ի չարէն
Վիշտք եւ վըտանգք մածեալք ըզքեւ անբաժին, 
Եկեսցէ օր՝ եւ ի սրտէդ վերասցին, 
Եւ մոռասցիս որպէս զալիս որք անցին
Եկեսցէ օր, եկեսցէ պահ՝ եւ ընդ հուպ՝ 
Որ զամենայն հարթեալ հարցէ սրտիդ ծուփ
Մոռացութեամբ մածուսցէ զվէրս սըրտաչուփ :
Անցցեն եւ այդք , անցցեն եւ այլ վիշտք ըստ քէն
Որպէս ալիք վարեալք ի խօլ մրրրրկէն ,
Եւ խաղայցէ հեղանաւեալ սիրտ անդրէն :
Ո՛չ, եկեսցէ հասցէ անշուշտն ամանակ 
Յորում անցեալ ընդ սիրտս իցէ բնաւ կոչակ 
Եւ յամենայն տագնապոյ կրից անվարակ
Ոչ եւս մրրրիկք, ոչ եւս կասկած , ահ եւ յոյս ,
Եւ մոռասցին ամենայն ուխք խռովայոյզ
Որ բախեցան եւ կռուեցան ընդ հոգւոյս
Անցեալ գնայցեն որպէս ալիք որ գնացին՝ 
Ամենայն ծուփք մինչեւ իսպառ ջընջեսցին,
Եւ սիրտ՝ միայն գիտասցէ զհեշտն եւ բարին ։
Անցցեն եւ դարք հոլովակոյտք քան զալիս 
Եւ յիշատակս չածցեն ի յուշ տիրալիս:
Անդորր եւ սէր կացցէ միայն ի սրրտիս ։