Ժամանակագրութիւն (1871-ի հրատ.)

ԳԼՈՒԽ Դ. Յաղագս թէ Դշխոյ եկն առ Սողովմոն։
      
       Առ սա եկն Դշխոյն հարաւոյ զոր ասեն յազգէ դստերն Նոյի յԱստղկէ սերեալ, որ եւ իշխան կանայք կողմանցն հարաւոյ ժառանգութիւն առեալ ի նահապետէն Նոյէ մինչեւ ցայսօր, եւ անուն Դշխոյն Նոայ կոչի. որ եկն ի համբաւ իմաստութեան նորա եւ փորձեաց զնա բանիւք ի հարցուածս առակաց զոր կարգեսցուք աստ սակաւ ինչ։
       Ա. Նախ եհարց յաղագս Աստուծոյ։ Զինչ է Աստուածն քո. եւ ո՞ւմ նման է եւ որո՞վ կերպարանի։
       Ասէ Սողոմոն Աստուածն իմ Է է, եւ ամենայն էից վեհագոյն, եւ յոչ ինչ կերպարանի. զի ամենայն ինչ եղեալ, եւ հակառակ ունի, եւ իմ Աստուածն անեղ եւ աններհակ է։
       Բ. Որպէ՞ս շարժի գունդն երկնից. յա՞ջ թէ յահեակ, բոլորի՞ւն շրջի թէ մասամբ։
       Երկուս օրինակս ունի անուագայութեան՝ զի շրջաբոլորն երկնից յարեւելից յաջակողմն շարժմամբ ընդ հարաւ յարեւմուտս գնացեալ՝ դառնայ ընդ հիւսիսի ի նոյն՝ հրամանաւ հարկի ընդ տիւ եւ ընդ գիշեր շուրջ մի կատարէ անմոլար գնդիւն աստեղաց։ Իսկ մոլորակքդ կոչեցեալ յոմանց շրջագային յարեւմտից ընդ ձախակողմն կոյս յարեւելս. եւ իւրաքանչիւր ըստ բարձրութեան՝ եւ ըստ ցածութեան՝ ըստ նեղութեան՝ եւ ըստ արձակութեան՝ գօտեացդ կատարեն զշուրջն իւրեանց յամաց երեսնից մինչեւ յաւուրս երեսուն, ի Կռօնեայ որ է Երեւակն մինչեւ ի Սահրա , որ է Լուսին։
       Գ. Նախ քան զէանալն ամենայնի ո՞ւր էր ամենարարն, եւ զկնի լուծմանն ո՞ւր դադարէ անշարժականն։
       Յառաջ քան զէանալն ամենայնի, կայր միշտ Էն ի յինքեան, եւ լինէր էական բնութեանն եւ զուարճանայր յանեզրական բարիսն։ Եւ այժմ ի նա են, եւ կան արարեալքս, եւ յետ լուծմանն մնայ նոյնպէս ի յինքեան եւ ի սրբոցն հոգիսն եւ սուրբքն ի նա, փառաւորէ եւ փառաւորի։
       Դ. Զի՞նչ է զի կին Հնդկաց յետ ուտելոյ նուռն ոչ եւս յղանայ։
       Նուռն ցրտին է եւ գիճին. եւ Հնդկաց երկիրն ջերմին է եւ չորին. եւ կին Հնդկացի ցրտին է եւ գիճին. բնութիւն կնոջ եւ նռան խառնեալ ի միմեանս հակառակ բնութեան երկրին՝ ոչ յղանայ։
       Ե. Այր հնդուգին ըմպու անպտուղ է սերմամբ։
       Բնութիւն գինւոյ ջերմին է եւ չորին՝ եւ յաւելու քուն. եւ բնութիւն առն նոյնպէս, եւ յաճախեալ առն ի հակառակն՝ լինի անսերմն։
       Զ. Իմաստութիւն ընդհանո՞ւր է թէ մասնական. եւ բնութեա՞մբ է թէ ուսմամբ. թէ պարգեւօք։
       Իմաստութիւն ընդհանուր է սեռիւ, եւ մասնական է տեսակօք, եւ է բնութեամբ գոյիցս շնչաւորաց եւ տնկոց եւ բուսոց։ Իսկ մարդկան ազգի է ի բնական խառնուածոյ եւ է ուսմամբ յաշխատանաց գոյացեալ ի բնութեանց գիւտից. եւ է պարգեւօք ի փառս տուողին Աստուծոյ. եւ այս ոչ է հասարակաց, այլ ընտրութեամբ արժանեաց։
       Առակ. Տունկն թագազարդ, եւ ոչ ի բնութենէ, եւ վարսեացն նմա շառաւիղք յոռոգմանէ բոցոյ եւ հիւսեցան պսակք անարժան որդւոց։
       Լուծումն. Լուեալ է քո զի Աստուած վառեալ մորենեաւ յայտնեցաւ Մովսիսի, եւ յերեւմանէ անտի հարցուածք եւ դարձուածք պատասխանւոյ եղեն։
       Առակ. Մայր օտար եւ որդիք պղծութեան սպանող եւ սնուցանող անօրինաց, յայտնեալ գողութիւն եւ ապրեալ թագաւորք արատովք։
       Լուծումն . Զհարքն իմ եւ զիս այպանես, Թամար կարծեալ սպանող արանցն սնոյց զհարսն իմ գողացեալ ի Յուդայէ։
       Առակ. Ո՞ր է գարշն եւ զազիրն՝ որ փոփոխեալ ամպօք սնուցանէ զթագաւորս։
       Լուծումն . Ի դաշտանէ կանանց թագաւորք եւ աղքատք սնանին պատուելի ստինս ամպոց։
       Առակ . Խորտկացն պահանջողն յաճախեաց զխոհակերսն. յաղագս զանազանութեան համոց աշխատի եւ աշխատէ, եւ մի է ճաշակն։
       Լուծումն . Եթէ ունիս ազնիւ խոհագործ յաւել ի հազարս մեր, սակայն որպէս թուի քեզ մի է ճաշակն. բայց օտար է անօրէնն ի տեառնէ մերմէ եւ դառն է մնայ ի դատաստան։
       Առակ. Փեսայն աներեւոյթ եւ հարսանիքն անփոփոխ. եւ սենեակն անարատ եւ կատաղեալ հարսինն դիպի ամօթոյ մեծի։
       Լուծումն . Մի նախատեր զժողովուրդս մեր անմահապէս հարսնացեալ Աստուծոյ անճառելի խօսմամբ. եւ ոչ դիպիմք ամօթոյ պոռնկելով յօտար Աստուածս. եւ ձեզ է ամաչելն պաշտողացդ զթռչունն Թրիանէ որ է արմաւն։ Բայց առ եւ դու ի մէնջ առակ մի այդու։
       Աշտարակ մի զօրաւոր եւ անօթ վիրաւորութեան. եւ ի նմա տաճար եռանկիւնի որոյ քարինքն ցնծութիւն, եւ հիմունք նորա սէր. շինուածք նորա ջուր , սկզբունք արձակմանն գգուանք՝ ձեղունք նորա կաքաւք. սիւնք նորա ուրախութիւն. գիւտ նորա օտար, եւ բնակչաց նորա ոչ գոն անձինք. եւ հետեւողք նորա ընդ վայր, եւ մահարձանք նորա ի նմանէ եւ յինքն. եւ պատուհանք նորա մեկնակք. եւ գործիք նորա հակառակ են կազմուածոյն, եւ պահապանք նորա ոչ երեւին։
       Եւ ասէ դշխոյն լուեալ էաք զքեզ իմաստուն, այլ ծածկատես ոչ կարծէաք. եւ արդ գիտեմ զի Աստուածն քո միայն է Աստուած երեւելեաց եւ աներեւութից։ Գովեաց Դշխոյն եւ զկազմուած տաճարին. եւ զսպասաւորս տաճարին, որք ըստ ամսոց պաշտէին առաջի տեառն երկոտասան դասք քսան եւ չորս հազար դռնապանք, զոր Դաւիթ հայր նորա կարգեալ էր. եւ չափ տաճարին վաթսուն կանգուն, եւ քսան լայն, եւ հարիւր քսան՝ բարձր. տասն սեղան ոսկի եւ տասն աշտանակ ոսկի. եւ երկու սիւն արտաքոյ երեսուն եւ եւթն կանգուն յաջմէ եւ ի ձախմէ, որոց անուանք Բսող եւ Յաքում, որք ասին զօրութիւն եւ ուղղութիւն։ Եւ Սուրբն սրբոց քսան կանգուն լայն, եւ քսան երկայն՝ ընդ որ շատ զարմացաւ Դշխոյն։
       Եւ գնաց ի նմանէ բազում օգտութեամբ։
       Եւ Սողոմոն զկնի մեղացն զղջացաւ, եւ յիշեաց զպատուէր հօր իւրոյ, եւ մտեալ ի սենեակ ապաշաւեաց, եւ մեռաւ յիսուն եւ երկու ամաց, թագաւորեալ ամս քառասուն։
       Եւ էառ զթագաւորութիւնն Ռոբովամ որդի նորա ամս տասն եւ եւթն. եւ բաժանեցան տասն ցեղքն եւ եդին իւրեանց թագաւոր զՐոբովամ որդի Նաբատայ ի ցեղէն Եփրեմի։ Եւ Յուդա եւ Բենիամին եղեն ընդ Ռոբովամու եւ անուանեցան Յուդայեանք եւ տասն ազգն կոչէր Իսրայէլ եւ Եփրեմ։
       Յաւուրս յայսոսիկ մարգարէք էին Սադովկ եւ Աքիաս սիլոնացի եւ Սամեայ. եւ իմաստասէրք Հոմերոս եւ Իսադոս զոր այլք քան զսա յառաջ պատմեն։
       Եւ էր քահանայապետ Սադովկ ի ցեղէն Եղիազարու եւ ութերրորդ յԱհարոնէ։ Եւ ի տասն եւ եւթներրորդ ամին Ռոբովամու ել Սօսակիմ արքայ Եգիպտոսի յԵրուսաղէմ եւ կողոպտեաց զտաճարն Տեառն եւ գնաց։
       Զկնի Ռոբովամու թագաւորեաց Աբիա որդի նորա ամս երեք։ Եւ յետ նորա որդի նորա Ասա ամս քառասուն եւ մի։ Իսկ Իսրայելի թագաւորեաց Րոբովամ ամս քսան եւ երկու. եւ զկնի նորա Նաբատ որդի նորա ամս երկու, եւ յետ նորա Բայաս ամս քսան եւ չորս։
       Եւ յաւուրս Ասայի եւ Բայասու էր քահանայապետ Աբիմելեք ի ցեղէն Իթամարայ։ Եւ մարգարէք Աքիա, Սամիա եւ Յովէլ. Ազարիա որ եւ Ադդով անուանի, եւ Յով որ յանդիմանեաց զՐոբովամ, կէսք զԶաքարիա ասեն։ Եւ Եպիփան՝ Իուդ կոչէ, զոր սպան առիւծն։
       Ի տասն եւ եւթն ամին իւրոյ Ասա այրեաց զգտեալ կուռսն յԵրուսաղէմ, եւ զմայր իւր եհան ի տիկնութենէն զի պաշտէր զԱստարտն։
       Ի քսան եւ ինն ամին նորա թագաւորեաց Ելայ ի վերայ Իսրայելի ամս երկուս. եւ Զամբրի ծառայ նորա սպան զնա եւ թագաւորեաց աւուրս եւթն, եւ յարեան երկու արք որք Ամրի եւ Փապնի թագաւորել . եւ աջողեցաւ թագաւորել Ամրայ ամս երկոտասան. սա գնեաց զլեառն Սամիրսն ի Սամարիայ, եւ շինեաց քաղաք, եւ կոչեաց Սամարիայ յանուն տեառն լերինն, եւ յետոյ կոչեցաւ Սեբաստիա. եւ այժմ ասի Մամլուզ։
       Իսկ Փապնի այրեաց զարքունիսն ի Սամարիայ եւ ինքն ընդ նմին այրեցաւ. ի քառասուն եւ մի ամին Ասայի թագաւորեաց յԵգիպտոս Փարքիրիս։
       Եւ յետ Ասայի թագաւորեաց Յովսափաթ որդի նորա ամս քսան եւ ինն։ Ի յերկրորդ ամին սորա թագաւորեաց Իսրայելի Աքաաբ որդի Ամրեայ ամս քսան երեք. սա առ կին զԵզաբէլ դուստր Իքթիլի թագաւորին Սրոյ եւ Սադայի եւ շինեաց զԵրիքով զնզովեալն ի Յեսուայ. եւ Աբիրոն անդրանիկ նորա մեռաւ ի սկիզբն շինուածոյն։ Եւ Շաւ կրտսերն ի դնել դրանն. եւ այլք զԱզան Բեթելացի ասեն շինիչ Երիքովի, եւ այս որդւոցս հայր եւ զՇաւէ Զեծել կոչեն։
       Յերկրորդ ամի Յովսաբաթու թագաւորէ Լատինացւոցն Կարպանդոս ամս տասն եւ երեք. եւ չորս ամին թագաւորէ Աթենացւոցն Ամկալոս։ Եւ ի նոյն ամի թագաւորէ Աթուրացւոց Ուրբանտիոս ամս յիսուն։ Եւ յերեքտասան ամի նորա թագաւորէ Եգիպտացւոցն Իսաքարոս ամս վեց, եւ ի քսաներեք ամի նորա թագաւորէ Լատինացւոցն Ագրիպաս ամս քառասուն եւ մի. եւ ի քսան եւ իններրորդ ամին սորա թագաւորէ Իսրայելի Ոքոզիա ամ մի։ Եւ յետ նորա Յովրամ եղբայր իւր ամս երկոտասան։ Եւ ի նոյն ամի թագաւորէ ի վերայ Յուդայ Յովրամ ամս ութ։ Եւ զկնի նորա Ոքոզիա ամ մի։ Եւ յետ նորա Ոքոզիայի մայրն ամս եւթն։ Եւ յեւթներրորդ ամին Ովրամայ վերացաւ Եղիա։
       Եւ Գոդողիայ կին Յովրամայ քոյր էր Աքաաբու, եւ Տէր սպան զՈվրամ զի սպան զեղբարս իւր. եւ յաւել ի չարն, եւ առ զԳոդողիայ կինն կռապարիշտ։ Ոմանք դուստր ասեն զսա Եզաբելի։ Եւ առաքեաց Եղիսէէ եւ օծ զՅէու արքայ ի վերայ Իսրայելի որդի Ամղեայ որ սպան զՈվրամ որդի Աքաաբու, եւ զՈքոզիայ որդի Յովրամայ. եւ սպան զԱքաաբու զեւթանասուն երկու որդիսն, եւ զկնի տասն եւ եւթն ամի սպան զԱքաաբու զկինն զԵզաբէլ։
       Իսկ Յովիդայ քահանայ սպան զԳոդողիա. եւ թագաւորեցոյց զՅովաս վեցամեայ ի վերայ Յուդայ ամս քառասուն։ Եւ Յովիդիա եկեաց միայն յետ Մովսիսի ամս հարիւր երեսուն. եւ մարգարէանայ Ազարիա որդի իւր։ Յէու թագաւորեալ ամս քսան եւ ութ յետ նորա Յովաքազ ամս տասն եւ եւթն։
       Յերեսուն ամին Յովաս սպան զԱզարիա մարգարէ, եւ յերեսուն եւ եւթներրորդ ամի նորա վախճանեցաւ Եղիսէ մարգարէ։
       Եւ յայնմ ժամանակի թագաւորեաց Աթուրացւոցն Ակրապանիս ամս քառասուն եւ երկու։ Եւ Եգիպտացւոցն թագաւորեաց Եւքինոս. եւ Լատինացւոցն թագաւորեաց Հռոմելոս, որ եւ ամբարտաւանեալ այրեցաւ ի բարկութենէն Տեառն արքունւովքն։
       Յերեսուն եւ մի ամին Յովասայ եղեւ դատաւոր Աթենացւոցն Բարակլիս ամս տասն եւ ինն . եւ ի քառասներորդ ամին սպանաւ Յովաս ի ծառայից իւրոց, զի ի բաց ի տեառնէ եկաց յետ մահուանն Յովիդայ. եւ սպան զորդի նորա զքահանայ եւ զմարգարէ։
       Եւ թագաւորէ ի վերայ Յուդայ Ամասիա որդի Յովասայ ամս տասն եւ ինն։ Սա Աստուծով յաղթեաց Եդովմայեցւոցն, եւ բերեալ զԱստուածս նոցա պաշտէր։ Եւ ի սորա տասներրորդ ամին թագաւորեաց Իսրայելի Յովաս ամս տասն եւ վեց. եւ ի վերայ Լատինացւոցն Անտոնինոս ամս քառասուն եւ հինգ։ Եւ Եգիպտացւոցն Եսթրոս ամս տասն եւ վեց։ Եւ աստ եղեւ դատաւոր Աթենացւոց Արիփոն ամս քսան։
       Ի տասն եւ իններրորդ ամին Ամասիայ թագաւորէ Աթուրացւոցն Թոնոսկոն Կողերոս, որ ասի յունարէն Սարդանի՝ ամս քսան։ Յորոյ ի ժամանակս քարոզեաց Յովնան մարգարէ, եւ զղջացաւ եւ դարձաւ յերկիւղ տեառն. որ եւ զկնի ապրելոյն Աթուրայ որ է Նինուէ, պատերազմեցաւ ընդ Արքակէք մադացին որ է Մար։ Եւ տեսեալ թէ յաղթի ի Մարէն, այրեաց զանձն հրով եւ բարձաւ թագաւորութիւնն յԱթուրայ, տեւեալ ամս հազար հարիւր իննսուն եւ վեց։ Եւ ի խափանուածէ թագաւորութեանն Քաղդէացւոց որ է Բաբելացւոցն յառաջին ամէն Վիլօսի հօրն Նինոսի լինին ամք հազար երեք հարիւր։ Եւ Արբակիս Մար Արուակիս օգնութեամբն հայոց եբարձ զթագաւորութիւնն Աթուրացւոց. եւ փոխեցաւ ի Մարս, եւ զկնի մահուանն Արուակւոյ Արբակոյ թագաւորէ ի Նինուէ որ զառաջին Աթուր կոչէր. եւ ի Նինոսէ Նինուէ կոչեցաւ. Փուլ անուն Որ ամբարձ զգուխ իւր՝ եւ կոչեցաւ թագաւոր յորոց Շաղմանասար եւ Թակղաբաս եւ Սենեքիմ թագաւորք գերիչք Իսրայելի։
       Յիշեն զսոցանէ Աստուածային գիրք, որք տիրեցին Միջագետաց եւ Կապադովկւոյ եւ Կիւլիկոյ եւ Փիլիպեցւոց. եւ ի սոցանէ են Նաքոնոս եւ Նաքուբողոս եւ Նաբուպալսար եւ Նաբուգոդոնոսոր. եւ թուին ամք սոցա ի Փուայէ մինչեւ յԱղեքսանդր Մակեդոնացին չորս հարիւր քսան եւ չորս։ Իսկ զկնի մահուանն Աղեքսանդրի, Սելեվկիոս, Անտիոքոս, Կիլիքոս, որ զԿիւլիկիա շինեաց, Սուրոս՝ որ զՍուրիա շինեաց, յորմէ Ասորիք կոչեցան Քաղդէացիքն։
       Ի տասն եւ ութերրորդ ամին Ամասիայ թագաւորէ Րոբովամ ի վերայ Իսրայելի ամս քառասուն. եւ յԵգիպտոս Տուլութիս ամս երեքտասան։ Ոմանք ասեն թէ Յովաս արքայ Իսրայելի սպան զԱմասիա արքայ Յուդայ, զի չոքաւ պատերազմել ընդ նմա. եւ յետ մահուանն Ամասիայ եկին Իսրայելացիքն եւ քակեցին ի պարսպէն Երուսաղեմի չորս հարիւր գիրկս, եւ առին զոսկին եւ զարծաթն որ կայր ի տաճարին տեառն եւ ի տան արքունեացն, եւ դարձան ի Սամարիա։
       Եւ Ամասիա թաղեցաւ յԵրուսաղէմ, եւ թագւորեաց Ազարիա որդի նորա ամս յիսուն եւ երկու։
       Եւ առաջին ամին Ազարիայ որ եւ Ոզիա եկաց դատաւոր Աթենայ Թասպիրոս ամս քսան եւ եւթն։ Եւ յԵգիպտոս թագաւորեաց Իսիս։ Եւ ի տասներրորդ ամին Ոզիայ թագաւորեաց Լատինացւոցն Փրիկոս։ Եւ ի քսան եւ ութերրորդ ամին Ոզիայ եկաց դատաւոր Աթենայ Աքմիսդիր. եւ ի քսան եւ ինն ամին Ոզիայ թագաւորեաց Իսրայելի Զաքարիա ամս վեց։ Եւ զկնի նորա Սեղղոմ ամիս մի, եւ յետ նորա Մանայէմ ամս տասն։
       Եւ ի քսան եւ չորս ամի թագաւորութեան իւրոյ Ոզիայ արկ խունկ ի տաճարին տեառն եւ բորոտեալ եղեւ. եւ արգել ի մարգարէանալոյ տէր զԵսայի վասն մեղացն Ոզիայ, եւ վերստին մարգարէացաւ վաթսուն եւ մի ամ։ Եւ նախ քան զլռութիւն նորա , քսան եւ չորս ամ էր մարգարէութեան նորա բովանդակ ութսուն եւ եւթն ամ. յերեսներրորդ երրորդ ամի թագաւորութեանն Ոզիայ թագաւորեաց յԵգիպտոս Բասմոս ամս տասն. եւ յերեսներրորդ չորրորդ ամին Ոզիայ ել Փուլ արքայ Քաղդէացւոց ի Սամարիայ. եւ առ ի Մանայեմայ հազար քանքար ոսկւոյ, եւ դարձաւ։
       Եւ ի քառասներրորդ ամին Ոզիայ թագաւորեաց Իսրայելի Փակէէ ամս տասն։ Ի քառասներրորդ առաջներրորդ ամին Ոզիայ թագաւորէ Մակեդոնացւոցն Կաւոս երկրորդ թագաւոր ամս երկոտասան. եւ ի վերայ Նինուէի թագաւորէ Թակղաթփալասար ամս երեսուն եւ եւթն։ Ի քառասուն եւ վեցերրորդ ամին Ոզիայ թագաւորէ յԵգիպտոս Կուքր ամս քառասուն եւ չորս. եւ ի քառասուն եւ ութերրորդ ամին Ոզիայ ել Թակղաթփալսար ի վերայ Իսրայելի, եւ գերեաց զմեծ մասն տասն ցեղիցն՝ եւ իշխանք մեծամեծք գերեցան որոց անուանք այսոքիկ էին. Աբէլ. Բոթմաք, Ենոք, Կանծ, Եսուր, Գեղաթ, Գաւթի, եւ զբոլոր վիճակն Նեփթաղիմայ։
       Եւ յորժամ մեռաւ Ոզիայ երեւեցան փառքն տեառն ի Տաճարին, որ մեկնեցաւ ի խնկարկութեան նորա եւ թագաւորեաց Յովաթամ որդի Ոզիայ ամս վեշտասան. սա արար ուղղութիւն առաջի Տեառն, եւ հնազանդեաց զԱմոնացիս։
       Յերրորդ ամին Յովաթամայ թագաւորէ Մակեդոնացւոցն Տունիմոս ամս երեսուն եւ ութ՝ սոքա են ազգայինք հայոց Պորփիքրոս Պուետէս։
       Զայսու ժամանակաւ էին եւ մարգարէք Եսայի, Ամովս, Ովսէէ, Յովնան։ Եւ Կուքր արքայ Եգիպտոսի օրէնս դնէր, առ որով ասի թէ գառն խօսեցաւ. եւ աստ սկսաւ Լիւդացւոց թագաւորութիւնն։
       Զկնի Յովաթամու թագաւորէ Աքազ որդի նորա ամս վեշտասան. սա արար չարիս առաջի տեառն. եւ Փակէէ արքայ Իսրայելի առեալ ընդ իւր զՀռասոն արքայ Դամասկեայ, եւ գնացեալ յԵրուսաղէմ կոտորեաց արս երկոտասան բիւր։ Եւ առաքեաց Աքազ վարձեաց զԹակղա, եւ եկն ի Դամասկոս եւ սպան զՀռասոն եւ գերեաց զԵդովմայեցիս եւ գնաց։
       Եւ յերկրորդ ամին Աքազու ապստամբեալ Ովսէ սպան զՓակէէ, եւ թագաւորեաց Իսրայելի ամս ինն. եւ յութերրորդ ամին Աքազու թագաւորեաց ի Նինուէ Սաղմանասար ամս չորեքտասան. եւ եկն ի վերայ Իսրայելի, եւ արար ընդ հարկաւ եւ առեալ գերի , գնաց։
       Եւ առաքեաց Յովսիա առ Աբիմելէք քուշացին գալ օգնել նմա , եւ լուեալ Սաղմանասար եկն ի վերայ Սամարիայ յեւթներրորդ ամի թագաւորութեանն Յովսեայ եւ յութերրորդ ամին Աքազու. եւ պաշարեաց ամս երիս. եւ առ զնա եւ գերեաց զտասն ցեղսն, եւ տարաւ ի Բաբելոն. եւ բարձաւ թագաւորութիւնն Իսրայելի որ տեւեաց ամս երկու հարիւր եւ յիսուն. եւ լինի յԱդամայ չորս հազար երեք հարիւր երեսուն ամ։
       Յայսմ ժամանակի դատաւորէ Աթենացւոցն Էսքողոս, առ որով եդաւ ագոնն, որ է մրցութիւն, Ղումպիադն կոչեցեալ. որով Հելլենացիքն վարին զժամանակս իւրեանց. եւ հնարեցաւ զայս Եպիտիոս. որպէս թէ ի հրամանէ Հերակլեայ առ ի խաղաղել խիստ զպատերազմ. կացէք ասէ մինչեւ ի տարին ուրախութեան եւ ապա ցուցցէ իւրաքանչիւր ոք զոյժ իւր եւ զարուեստս եւ պսակեսցի։ Բայց Եւսեբի առ Յովաթամու արքայիւ ասէ Ափրիկանոսի բանիւ։ Բայց առնեն զագոնն ի հինգ ամին յորժամ չորքն լնու, եւ ի հնգէն սկսանի եւ ասէ նահանջ։
       Իսկ զգերին Իսրայելի բնակեցոյց Սաղմանասար ի լերինն Մարաց, եւ առաքեաց Ասորիս ի Սամարիայ տեղապահս որպէս եւ անուն է։ Եւ մարգարէք էին Եսայի եւ Յովսէէ։ Իսկ Արիստոտէլ ի Մակեդոնիայ պարէտ երեւէր։
       Իսկ զկնի մահուանն Աքազու թագաւորեաց Եզեկիա որդի նորա ամս քսան եւ ինն. եւ թագաւորեաց Լատինացւոցն Հռոմուլոս, եւ շինեաց զՀռովմ յանուն իւր. կամ ըստ ոմանց յանուն դստերն որում անունն էր Ռոմէ, եւ մինչեւ ցայս Լատինացիք կոչէին թագաւորք եւթն եւ տասն. եւ են արդ Հռովմայեցիք։
       Յայսմ ժամանակի շինեցաւ Ռոդոս կղզի որոյ պտուղք ծառոցն մաղտաք էին, եւ շինեցաւ Սաղինոս քաղաք ի Սիկիլեայ. եւ Բիւթանիայ, Կիզիկիոն. եւ ի Պոնդոս Տրափոր քաղաք եւ յԻտալիայ։ Կալաւ նոյն եւ Լիւկիայ։ Եւ աստ սկսաւ թագաւորութիւն ի Լակեդեմոն ամս երեք հարիւր քառասուն յերկարեալ. որոյ առաջինն Աբիոս անուն. եւ աստ շինեցան ի Հռոմ տաճարք քսան եւ չորս. փողոցք երեք հարիւր քսան եւ չորս. կուռք ոսկեղէնք ութսուն, փղոսկրեայ պատկերք վաթսուն եւ չորս. դարապասք քառասուն եւ վեց հազար. իշխանաց նիստք հազար եւթն հարիւր իննսուն եւ հինգ. փողերակք ջուրց՝ հազար երեք հարիւր յիսուն երկու. խապաղք՝ երկու հազար եւթանասուն եւ չորս. տլոմունք պղնձիք՝ երեք հազար եւթն հարիւր ութսուն եւ եւթն. Արուպագոսք՝ երկու. եւ արտաքոյ քաղաքին գայր շուրջն քառասուն միլ, եւ ի մէջ քաղաքին ի չորից կողմանց երկոտասան երկոտասան. եւ է միլն երկոտասան ոճ որ է հինգ դարձս եզանց արօրաձգաց. եւ թիւ արանց՝ երկոտասան բիւր. եւ երկրորդ անգամ թուեալ զտասն բիւրն, եւ երրորդ անգամ թուեալ զքսան եւթն բիւր. եւ չորրորդ անգամ թուեալ զչորս հարիւր տասն եւ վեց բիւրն։ Եւ ի թագաւորութեանն Կղօդեայ վեց հարիւր իննսուն եւ չորս բիւր։
       Իսկ զՍամարացիսն ուտէին առիւծք. եւ առաքեաց նոցա Սաղմանասար քահանայ մի Եզր անուն որ եկեալ ուսոյց նոցա զօրէնսն, զհինգ գիրսն Մովսիսի. եւ զայն միայն ընդունէին Սամարացիք յօրինաց եւ ի մարգարէից։
       Իսկ Եզեկիա երկիւղիւ Աստուծոյ զարդարեալ արար ուղղութիւն յաչս տեառն եւ սրբեաց զԵրուսաղէմ ի կռոց. զի թէպէտ հայր նորա չարաւ գնայր, այլ մայր նորա բարի էր դուստր Զաքարիայ Աբիուդ անուն աստուածպաշտութեամբ սնոյց զնա։ Զի Աբիուդ խորտակեաց զօձն պղնձի , զոր պաշտէին Հրեայքն. քանզի ի վեցերրորդ ամի թագաւորութեանն Եզեկիայ, թագաւորէ Աթուրացւոցն Սենեքերիմ՝ եւ ել ի վերայ Երուսաղեմի՝ եւ լուաւ եթէ Բարքոթա արքայ Եթովպիայ գայ ի վերայ նորա՝ դարձաւ ի Նինուէ. եւ առաքեաց զզօրսն իւր յԵրուսաղէմ, եւ սատակեցան տասն եւ ութ բիւրք. եւ հինգ հազար ի հրեշտակէ Աստուծոյ. զի աղաչեաց Եզեկիա զԱստուած արդարութեամբ իւրով։
       Զայսու ժամանակաւ ի Սիկիլիա Քեռենեսոն շինեցաւ։
       Իսկ Սենեքերիմ յիններրորդ ամի թագաւորութեանն զբազումս կոտորեաց ի գերելոցն. եւ անթաղ ընկեցեալ լինէին շանց զի զօրք նորա սպանան յԵրուսաղէմ, եւ որդիք նորա Սանասար եւ Աբիա սպանին զնա ի տան կռոցն եւ փախեան ի Հայս։
       Եւ Ասորդան միւս որդին թագաւորեաց ամս երիս. եւ յետ նորա Աբեղդան եղբայր նորա ամս եւթն։ Սա առաքեաց պատարագ Եզեկիայի յութուտասաներրորդ ամի թագաւորութեան նորա յաղագս դարձի արեգականն ի նշան առողջութեան նորա։ Եւ այս Բելդան քարոզութիւնս ետ առնել վասն զօրաւոր անուան տեառն Աստուծոյ ընդ ամենայն Ասորիս եւ Բաբելացիս. եւ կանգնեաց պատկեր Ճշմարտին Աստուծոյ եւ սեղան. եւ զոհեաց նմա, եւ երկրպագեաց նմա. եւ հրամայեաց իւրոցն զնոյն առնել. եւ հրամայեաց մի պաշտել զարեգակն զծառայ հարկի, այլ զշարժողն նորա. եւ եհան զյոլովս ի բանտէ Հրէիցն, եւ ուտէին ընդ նմա ոսկեղինօք, եւ զգեցոյց նոցա պատմուճանս ազնիւ. ի քսաներրորդ ամին Եզեկիայ՝ թագաւորեաց յԵգիպտոս Տրաքոս Հնդկացի ամս քսան. եւ Մադացւոցն Կարտակոս ամս երեքտասան։
       Յետ Եզեկիայ թագաւորեաց Մանասէ որդի նորա ամս յիսուն եւ հինգ։ Սա ոչ գնաց ի ճանապարհս հօր իւրոյ, այլ յերրորդ ամի թագաւորութեան իւրոյ սպան զԵսայի մարգարէն սղոցիւք. եւ բազում արիւն եհեղ արդար ի մէջ Երուսաղեմի, եւ թողաւ ի ձեռանէ Աստուծոյ. եւ եղեւ ի գնալն իւրում ասպատակաւ յԱսորիս մատնեաց զնա Տէր ի ձեռս զօրացն. եւ կալան զնա եւ տարան յԱթուրիա, եւ արկին զնա ցաւագին կապանօք ի հոր խորագոյն եւ անդ եհար զնա սիրտ իւր ապաշաւանօք. եւ ետ իրաւունս Տեառն, եւ ապաշխարեաց արտասուօք եւ անդ ասաց զպատուական աղօթքն ապաշխարողաց. եւ ընկալաւ Աստուած զղջումն նորա, եւ արձակեցին ձրի, եւ եկն յԵրուսաղէմ յերեսներրորդ հինգերրորդ ամին արքայութեան իւրոյ։
       Իսկ Եսայի մարգարէն եդաւ ի Սելովմ. զնովաւ գնացեալ ժողովրդեան ի պաշարմանն Ասորոցն, ելանէր ջուրն եւ ի գալն այլազգեացն արգելոյր յաւուրս Աքազու եւ յաւուրս Եզեկիայ. եւ ի պատճառս գերեզմանին Եսայեայ առաքեաց Աստուած շնորհս բժշկութեան ջրոյն Սելովմայ որ ասի Առաքեալ։
       Յերեսներրորդ երրորդ ամին Մանասէի թագաւորեաց յԵգիպտոս Թեփանթոս ամս քսան եւ վեց. եւ յերեսներրորդ վեցերրորդ ամին Մանասէի թագաւորեաց Ասորոց փոքր Սենեքերիմ ամս երեսուն եւ եւթն։
       Ի քառասներրորդ ամին Մանասէի թագաւորեաց Հռովմայեցւոցն Տակլիոս ամս երեսուն եւ երեք։ Սա եգիտ զհանդերձն ծիրանի արքունի եւ զմականն ոսկի. այլք Տուլլոս ասեն սմա։
       Յաւուրս Մանասէի Նումաս Պոմպիլոս երկու ամիս յաւել ի տարին Հռովմայեցւոց. զի յառաջ քան զնա տասն էր ամիս , եւ յաւել նա զՅունուար եւ զՓետրուար. եւ Նիկոմիդայ շինեցաւ, որ նախ Աստակոսն կոչէր. եւ Եկբատան շինեցաւ ի Դիոկեսարէ. եւ աստ իմացաւ Գղօկոս զերկաթոյ զօդն։
       Եւ թագաւորն Փռիւգացւոց ցլու արիւն արբ, եւ մեռաւ. եւ Կարքեդոն քաղաք շինեցաւ։ Ի քառասներրորդ ամին Մանասէի թագաւորեաց յԵգիպտոս Փսոմետիկոս ամս քառասուն եւ հինգ։ Եւ Աթենացւոցն թագաւորք եւ դատաւորք դադարեցին։ Եւ Բիւզանդիոն շինեցաւ ի Բիւզաս իշխանէ, որ զկնի ինն հարիւր եւթանասուն ամի ընդարձակեցաւ ի Կոստանդիանոսէ։
       Յետ Մանասէի թագաւորեաց Ամոն որդի նորա ի վերայ Յուդայ ամս երկոտասան. եւ յերրորդ ամին սորա թագաւորեաց Մադացւոցն Բրակտոս ամս քսան եւ չորս. եւ յերկոտասան ամին Ամոնի թագաւորեաց Աթուրացւոցն Նաբուպալսար ամս երեսուն եւ երեք. եւ էր սա Մոգ քաջ. եւ ի սոյն ամի թագաւորեաց Մակեդոնացւոցն Փիլիպպոս ամս երեսուն եւ ութ։
       Յերրորդ ամի թագաւորութեանն Ամոնի ծնաւ Ովսիա, եւ Ամոն պաշտէր կուռս եւ սպանաւ ի ծառայից իւրոց. եւ ամենայն ժամանակ նորա քառասուն եւ երկու ամ։
       Եւ թագաւորեաց Յովսիա որդի Ամոնի յԵրուսաղէմ ամս երեսուն եւ մի. եւ արար ուղղութիւն առաջի Տեառն, եւ եղեն նմա որդիք չորք՝ Յովհաննէս, Յովակիմ, Յովաքաղ, Մատթանի. եւ մարգարէացաւ Սոփոնիա յազգէ Շմաւոնին։
       Ի տասներրորդ ամին Յովսիայ թագաւորեաց ի Հռովմ, Մարկոս Անիկտոս ամս քսան եւ չորս։ Յերեքտասան ամին սորա մարգարէացաւ Երեմիա. ի վեշտասաներրորդ ամին մարգարէացաւ Ողդի կին քահանայի, եւ գտաւ օրէնքն կորուսեալ առ Քեղկեաւ քահանայիւ որ է հայրն Երեմիայի։
       Եւ ելաց Յովսիա առաջի տեառն եւ հատաւ վճիռ եւթանասուն ամի գերութեանն Իսրայելի։ Յերեսներորդ առաջներորդ ամին Ովսիայ թագաւորեաց յԵգիպտոս Նեփոս Նեքաւով ամս վեց։ Սա ել ի վերայ Աթուրայ եւ Ասորոց. եւ գնաց ընդ առաջ նորա Ովսիայ եւ սպանաւ ի նմանէ։ Իսկ Նեփոս գնաց եւ առ զերկիրն Աթուրայ գերի. եւ դարձաւ յետ երեք ամսոց, եւ եկն յԵրուսաղէմ. եւ տարաւ զՈքոզիա յԵգիպտոս զոր թագաւորեցուցեալ էին յԵրուսաղէմ. եւ կացոյց նոցա թագաւոր զՅովակիմ եղբայր Ոքոզիայ. եւ եդ հարկս յԵրուսաղէմ տասն քանքար ոսկւոյ. եւ հարիւր՝ արծաթոյ, եւ գնաց։
       Եւ յերրորդ ամին Յովակիմայ թագաւորէ եւ Աթուրացւոցն Նաբուգոդոնոսոր որդի Նաբուպալսարայ Քաղդէացւոյ ամս քառասուն եւ չորս։ Սա յառաջին ամին իւրոյ ել յԵրուսաղէմ, եւ առ զանօթս տանն տեառն, եւ յազգէ թագաւորացն զԴանիէլ, եւ զընկերս իւր, եւ տարաւ զնոսա ի Բաբելոն եւ անդ փոխեաց զաթոռ թագաւորութեան իւրոյ յԱթուրայ։ Եւ ել դարձեալ Նեքաւով ի կողմանս Եփրատայ եւ աւերեաց զՄընբէճ եւ եկն ընդ առաջ նորա Նաբուգոդոնոսոր, որ եւ սպան զնա. եւ վերստին շինեաց զՄընբէճ եւ անդ փոխեաց զԿայնան կուռքն, եւ կոչեաց զնա Արապօլիս որ է քաղաք քահանայից. զի յաճախեաց անդ զքուրմն։
       Եւ յութերրորդ ամին Յովակիմայ ել Նաբուգոդոնոսոր յԵրուսաղէմ յեւթներրորդ ամի թագաւորութեանն եւ առ զհարկն եւ դարձաւ։ Եւ ի մետասաներրորդ ամին թագաւորութեանն (իւրոյ ) մեռաւ Յովակիմ։ Եւ թագաւորեաց որդի նորա Ովաքին։
       Եւ լուեալ Նաբուգոդոնոսոր եկն յԵրուսաղէմ յութերրորդ ամին իւրոյ թագաւորութեանն, եւ առ զԵքոնիայ եւ զմայր նորա, եւ զիշխանսն որ թագաւորեցուցին զԵքոնիա, եւ տարաւ զնոսա ի Բաբելովն, եւ եդ ի կապանս ամս երեսուն եւ եւթն . եւ յԵրուսաղէմ եդ թագաւոր զՄատթանի զոր Սեդիկիայ անուանեաց. եւ մեծացաւ Նաբուգոդոնոսոր, եւ աջողէր նմա. զի առաջին գալովն յԵրուսաղէմ, հայրն իւր առաքեաց զնա, եւ յորժամ դարձաւ յաղթութեամբ մեռեալ էր. եւ եղեւ ինքնակալ։
       Ի չորրորդ ամին Սեդեկիայ թագաւորեաց Մադացւոցն Իստակոս ամս երեսուն եւ ութ եւ ի մետասաններրորդ ամին Սեդեկիայ թագաւորեաց յԵգիպտոս Եփրոս ամս քսան եւ հինգ։ Եւ ի նոյն ամին ապստամբեաց Սեդեկիա, եւ գերեցաւ ինքն եւ ամենայն Հրեայքն բաց ի սակաւուց աղքատացն որ գործէին զգործն արքունի, եւ այրեցաւ Երուսաղէմ եւ տաճարն. բայց զերիս ամս պաշարումն կրեաց եւ սով մեծ։ Եւ նախ քան զգալ Քաղդէացւոցն՝ Երեմիա մարգարէ տարաւ զտապանակն տեառն ծածկապէս ի Սեդեկիայ, եւ պահեաց ի մէջ Քորեբայ եւ Սինայի. եւ այրեցաւ տաճարն ի Նաբուզարդայ Դահճապետէն յիններրորդ ամի թագաւորութեանն Նաբուգոդոնոսորայ։ Եւ Սեդեկիա խաւարեալ աչօք մեռաւ ի գնալն ի Բաբելովն։ Ոմանք ասեն թէ ի տասն եւ իններրորդ ամին իւրոյ եկն Նաբուգոդոնոսոր յԵրուսաղէմ. եւ նա առ զնա. եւ եթէ զՈվակիմ նա սպան զի արգել զհարկն։
       Այլ զկնի աւերմանն Երուսաղէմի գնաց Նաբուգոդոնոսոր ի վերայ Տիւրոսի, որ է Սուր. եւ Սուրացիք յետ բազում ընդդիմութեան. յաղթահարեալ լինէին ի Քաղդէացւոցն. վասն որոյ զպատուական ստացուածս իւրեանց ի ծովն ընկեցեալ. եւ զոր կարացին առնուլ ընդ ինքեանս ելեալ ի նաւ բազումք փախեան ի Կարքեդոն. եւ Նաբուգոդոնոսոր առ զՍուր եւ քակեաց զնա, եւ զքարինսն ծովասոյզ արար։ Եւ ըմբռնեալ զՔիրամ արքայն նորա սպան. որ կեցեալ էր հինգ հարիւր ամ զամենայն ժամանակ թագաւորութեան Յուդայ։ Եւ յետ այսորիկ մատնեաց Տէր զԵգիպտոս ի ձեռն Նաբուգոդոնոսորայ փոխանակ աշխատելոյն նմա եւ զօրաց նորա ի Սուր։ Եւ ի քսան եւ հինգերրորդ ամի աւերմանն Երուսաղեմի մեռաւ Նաբուգոդոնոսոր. եւ առ զթագաւորութիւնն Բաղտասար ամս երիս։ Եւ յետ նորա Իլմարուդակ եղբայր նորա ամս երիս։ Ոմանք զայս ասեն, բայց զկնի Նաբուգոդոնոսորայ Իլմարուդակէս թագաւորեաց. եւ եհան զԵքոնիա ի բանտէն զկնի երեսուն եւ հինգ ամի գերութեանն իւրոյ. եւ ապա Բաղտասար եղբայր իւր։ Եւ յառաջին ամին Բաղտասարայ ետես Դանիէլ զտեսիլն չորից կենդանեացն . եւ Դարեհ Մար եսպան զԲաղտասար. եւ էառ զթագաւորութիւնն Քաղդէացւոց. եւ կացոյց զԴանիէլ վեհագոյն ամենայն իշխանաց իւրոյ. եւ վասն նախանձու արկաւ ի գուբ առիւծուց եւ ապրեցաւ ի Տեառնէ Աստուծոյ. եւ զկնի երից ամաց ել Կիւրոս Պարսիկ ի վերայ Բաբելոնի, եւ սպան զԴարեհ, եւ եբարձ զթագաւորութիւնն Մադացւոց եւ Աթուրացւոց, եւ գրաւեաց ի Պարսս. եւ խստագոյնս չարչարէր զՀրեայսն յառաջնում ամի թագաւորութեանն իւրոյ։ Եւ լուաւ զԱնանիանցն եւ կոչեաց զնոսա, եւ ստիպէր զոհել եւ նոքա անարգեցին զնա, եւ հրաման ետ գլխատել զնոսա։ Եւ յետ սպանման յարեցան կցեցան գլուխք նոցա ի մարմինս իւրեանց, եւ եղեն սքանչելիք մեծամեծք. եւ տէր չարչարեաց զԿիւրոս, եւ զղջացաւ յետ չարչարելոյն զԴանիէլ եւ կրկին արկանելոյն զնա ի գուբ եւ ապրելոյն։ Եւ յերկրորդի ամի թագաւորութեան իւրոյ Կիւրոս արձակեաց զգերիսն, եւ արար զԴանիէլ հաւատարիմ իւր եւ եդ՝ զաթոռ թագաւորութեան իւրոյ ի Բաբելոն։ Իսկ Դանիէլ նախանձու Աստուծոյ վառեալ կործանեաց զկուռսն զոր կանգնեալ էր Բելայ անուն Վիլոսի, եւ սպան զվիշապն զոր պաշտէր Կիւրոս։ Եւ զչարեալ յոյժ Քաղդէացւոցն զայրացուցին զԿիւրոս, եւ յոլովք ի պատմողաց աստ ասեն զանկանելն Դանիէլի ի մէջ եւթն առիւծուց ի գուբ. եւ Ամբակումայ բերեալ նմա կերակուր։
       Եւ ելեալ անտի կենդանւոյն մեծացաւ անուն Աստուծոյ, եւ Ամբակում ի նոյն ամին մեռաւ։ Իսկ Դանիէլ պահեաց զքսան եւ զմի օր, եւ իմացաւ զլրումն եւթանասուն ամի վճռելոյն տեառն ի ձեռն Երեմիայ մարգարէի. եւ ետես զտեսիլ եւթներրորդացն, եւ զայրն որ զգեցեալն էր սպիտակ եւ կայր ի վերայ Տիգրիս գետոյ, որ ասէր ցնա. քսան եւ մի օր է որ կռուիմ ընդ իշխանին Պարսից դարձուցանել զորդիս ազգի քո. որ եւ դարձան զառաջինն հինգ բիւր, եւ սկսան շինել զտաճարն։
       Եւ ի վաթսներրորդի ամի գերութեանն Հրէից սպանաւ Կիւրոս ի Մակաստեայ կնոջէ իւրմէ, եւ առ զթագաւորութիւնն Կամբիւ որդի նորա ամս ութ. զսմանէ ասեն Եբրայեցիքն թէ Նաբուգոդոնոսոր կոչէր՝ որ սպան զԱրփաքսադ Մար. եւ առ սովաւ եղեն իրքն Յուդիթ կնոջ որ սպան զՀողեփեռնէս ի յազգէն Մագովգայ՝ որ են Թուրք։
       Զկնի Կամբիւսայ թագաւորեցին Մոգք երկու, երկու եղբարք ամիսս եւթն. եւ յետ նոցա թագաւորեաց Դարեհ մադացի Վշտասպեայ որդի ամս երեսուն եւ երիս. յերկրորդ ամի սորա կատարեցաւ երկրորդ եւթանասուն գերութեանն սկսեալ յայրմանէ տաճարին։ Եւ առաջին եւթանասուն յերեքտասան ամին Յովսիայ, եւ ի վճռէն Երեմիայի ի Կիւրոս Պարսիկ, եւ ժողովին ամք ի Սողոմոնէ եւ ի շինուածոյ տաճարին մինչեւ ի վեցերրորդ ամն Դարեհի, հինգ հարիւր ութ ամ։ Եւ հնգետասան ամին Դարեհի լցաւ հինգ դարն. եւ ի վեշտասաներրորդ ամին Դարեհի սկսաւ վեցերրորդ դարն։
       Եւ մարգարէանային Անգէաս, եւ Զաքարիաս, եւ Մաղաքիաս, եւ Զօրաբաբէլ որդի Սաղաթիէլի որդւոյ Յեքոնեայ առաջնորդ դարձի գերութեան. եւ Յեսու Յովսեդեկեայ Քահանայապետ։ Ոմանք զՍաղաթիէլ ասեն որդի Սեդեկիայ ի Բաբելոն ծնեալ ի կուրութեանն։ Զայսու ժամանակօք Իլոն յեւթն իմաստնոյն պարէտ եղեւ Լակեդէմոնացւոցն. աստ եւ Տարկինոս ասեն եգիտ տանջանարանս, բանտս, կոճեղս, շղթայս եւ տուեալ ի պղնձահատս գործել հրամայեաց եւ Դէոգնիս՝ Պուետէս ճանաչէր։
       Զկնի Դարեհի թագաւորեաց Քսերքսէս որդի իւր ամս քսան եւ մի։ Սա յերկրորդ ամի թագաւորութեան իւրոյ առ զԵգիպտոս. եւ ի մետասաներրորդ ամին առ զԱթէնս, եւ հրով այրեաց զնա. եւ էառ սա քաղաքս բազումս, եւ աշխարհս յոլովս, եւ հարիւր քսան գաւառս. Եւ յաւուրս սորա եղեն իրքն Եսթերայ, Մուրտքէի եւ Համանայ, որ էր յազգէն Ամաղեկայ։ Բայց Յովհաննէս Ասիացին ասէ. թէ աստ լեալ էր Եսթերայ իրքն՝ Եզր ընդէ՞ր ոչ գրեաց։ Առ սովաւ ասեն ոմանք զդարձն Հրէից. յետ սորա թագաւորեաց Արտաւան եւթն ամիս։
       Եւ զկնի սորա Արտաշէս երկայնաձեռն ամս քառասուն եւ մի։ Ի սորա եւթներրորդ ամին ել Եզրաս դպիրն յԵրուսաղէմ օգնել շինուածոյն։ Այլ եւ նա ի պարգեւաց Հոգւոյն գրեաց վերստին զհին մատեանսն։ Եւ ի քսաներրորդ ամին Արտաշիսի ել Նոյեմի տակառապետն շինել զպարիսպն Երուսաղեմի հրամանաւ նորին. եւ կատարեցաւ գործն ամս երկոտասան ի ձեռն Նոյեմայ։ Եւ սա ետ բերել զմոխիր ողջակիզացն մոռացեալ ի ջրհորն եւ սրսկեալ ի սեղանն վառեցաւ հուր։
       Յետ Արտաշիսի միւս Արտաշէս զոր Քսերքսեան կոչեն ամս երկու։ Եւ զկնի նորա Սեկդինոս ամիսս եւթն . եւ յետ նորա Դարեհ Նոդոս հարճորդի ամս տասն եւ ինն. եւ ի հնգետասան ամին սորա ապստամբեաց Եգիպտոս ի Պարսից եւ եդին իւրեանց թագաւոր զԴիոնէսիոս, զկնի հարիւր քսան եւ չորս ամի դադարելոյն. եւ ի տասն եւ իններրորդ ամին Դարեհի թագաւորեաց Մակեդոնացւոցն Արիստոս ամս երիս։ Իսկ ի Հռոմ պատերազմ սաստիկ էր. զի Կալորիոն պատերազմէր ընդ Կալատուկք եւ ընդ Գաղատացիս կեղտս, եւ յետ հարիւր ամի յաղթեցան Հռովմայեցիք. եւ առաւ Հռոմ եւ քակեցաւ ի հիմանց, եւ մնաց միայն արքունիքն։ Եւ ի սոյն ժամանակս եղեւ շարժ սաստիկ, եւ կլաւ երկիր քաղաքս բազումս։
       Եւ Պարսից թագաւորեաց Արտաշէս ուշեղ ամս քառասուն։ Եբրայեցիք առ սովաւ ասեն զԵսթեր։ Յեւթն եւ տասներրորդ ամին սորա յԱփրիկէ Ուտուկարտ Հռոմայ աւերեաց զԿարքեդոն, եւ յանուն իւր կոչեաց զնա վերստին շինելով։ Եւ յԵգիպտոս թագաւորեաց Ումփետրիս ամս վեց. եւ Մակեդոնացւոցն Արքեղայոս ամս ութ. եւ դարձեալ Ամուտոս ամ մի։ Եւ ապա Կարիս ամի մի։ Եւ ապա Նիկտապիս ամս տասն եւ ութ։ Եւ յերեսուն եւ հինգ երրորդ ամին Արտաշիսի թագաւորէ Մակեդոնացւոցն Աղէքսանդրոս ամ մի. եւ զկնի նորա Պտղոմէոս ամս երիս։
       Ի քառասներրորդ ամին Արտաշիսի թագաւորէ Եգիպտացւոց Դիոս ամս երկուս. եւ զկնի նորա Նեքտանիփոս ամս երկոտասան։ Յետ մահուանն Արտաշիսի թագաւորէ Պարսից միւս Արտաշէս Ուքոզ ամս քսան եւ եւթն. այլք երեսուն եւ վեց ասեն։ Սա եբարձ զթագաւորութիւնն Եգիպտացւոց հնազանդել զնոսա. զի Նեկտանեբէ աղանդով իմացեալ զլրումն իւրեանց փախեաւ յԵթովպիա. եւ անտի եկն ի Մակեդոնիա. զսա ասեն ոմանք հայր Աղեքսանդրի։
       Եւ մնաց Եգիպտոս անթագաւոր ամս քսան եւ երկու մինչեւ ի Պութիմոս. որ է Պտղոմէոս մի ի բարեկամացն Աղէքսանդրի։
       Իսկ Արտաշէս թագաւոր Պարսից բնակեցոյց զՀրեայսն առ ընթեր Կասբից ծովուն յՈւռկանա քաղաք։ Եւ յայնմ ժամանակի թագաւորէ Մակեդոնացւոցն Փիլիպպոս հայրն Աղեքսանդրի ամս քսան եւ եւթն. եւ անուն կնոջ նորա Ոլոմպիադայ. եւ հնազանդեցաւ Պարսից։ Եւ իմաստասէրքն էին Արիստոտէլ եւ Եպիկուրոս։
       Յերեքտասաներրորդ ամին Ոքոզիայ ծնաւ Աղեքսանդր որդի Փիլիպպեայ յութերրորդ ամի թագաւորութեանն հօր իւրոյ. յետ Արտաշիսի Ուքոզայ թագաւորեաց Պարսից Բորէս որդի նորա ամս չորս։
       Եւ զկնի նորա թագաւորէ Պարսից Դարեհ որդի Արշաւրի ամս վեց։ Եւ յառաջին ամի նորա թագաւորէ Մակեդոնացւոցն Աղեքսանդրոս որդի Փիլիպպեայ ամս երկոտասան՝ եւ էր ամաց քսանից, հասակաւ երեք կանգուն եւ երկայն իմաստութեամբ եւ բարձր քաջութեամբ։ Սա կորոյս երեսուն եւ եւթն թագաւոր, որոց մի էր Վահէ Հայոց մեծաց թագաւոր. եւ զառաջինն թագաւորեաց Յելտայ, եւ ունէր զօրք երկոտասան բիւր եւ բնակէր անդ երկոտասան հազարօք։
       Սա ի վեցերրորդ ամի թագաւորութեան իւրոյ, եւ ի նոյն քանիս Դարեհի Պարսից, պատերազմեցաւ ընդ Դարեհի ի Սիս Կիւլիկեցւոց, եւ սպանաւ Դարեհ եւ կատարեցաւ ի նա թագաւորութիւնն Պարսից տեւեալ ամս երկերիւր երեսուն եւ մի։ Սա շինեաց քաղաք երկոտասան յանուն իւր. սա եդ դուռն ի կողմ Հոնաց՝ չապականել նոցա զերկիր. եւ դուռն երկաթի երկայնութիւն ունելով կանգունս երկոտասան, եւ լայնութիւն կանգունս ութ։ Սա եկն յԵրուսաղէմ եւ պատարագս մատոյց Աստուծոյ եւ պատուեաց զքահանայապետն Անդրիմաքոս, եւ գնաց յԵգիպտոս. եւ լուան Սամարացիքն զիրսն, եւ սպանին զԱնդրիմաքոս զի ոչ արգել զհեթանոսն ի տաճարէն եւ պատարագելոյն . եւ լուր եղեւ Աղեքսանդրեայ. եւ եկն ցասմամբ, եւ քակեաց զՍամարիա եւ բնաւին ջնջեաց զազգն Սամարացւոց. եւ ածեալ ի տեղի նոցա Մակեդոնացիս բնակեցոյց անդ. սա կոչի առաջին թագաւոր Յունաց։
       Սա մեռաւ ի Բաբելոն դեղատուութեամբ. եւ առին զթագաւորութիւն նորա չորեքին բարեկամք նորա. եւ կատարեցաւ բանն, եթէ քօշն այծեաց կռուեցաւ ընդ խոյին Դարեհի եւ բարձաւ մի եղջիւր։ Եւ յայտնեցաւ չորեքին եղջիւրք՝ բարեկամքն Աղեքսանդրի. եւ առ զթագաւորութիւն Եգիպտոսի Պտղոմէոս ամս քառասուն։ Սա տարաւ զմարմինն Աղեքսանդրի յԵգիպտոս, եւ անդ թաղեաց. սա յառաջին ամին առ զԵրուսաղէմ նենգութեամբ առ Ոնիաւ քահանայապետիւ. եւ ած գերիս յԵգիպտոս. անուամբ սորա կոչեն եւ այլ թագաւորք Պտղոմեանք։
       Ի յերկրորդ ամի սորա թագաւորեաց յԱսիա Անտիքոնոս ամս տասն եւ ութ։ Սա ընդարձակեաց զԱնտիոք, եւ անուամբ որդւոյ իւրոյ կոչեաց։
       Յերեքտասան ամին Պտղոմեայ թագաւորեաց Ասորոց եւ Բաբելացւոց մինչեւ ի Հնդիկս Սելեւկոս ամս երեսուն եւ երիս։ Եւ սա յինքն գրաւեաց զԱնտիոք. եւ եւս արձակեաց եւ շինեաց զՍելեւկիա յանուն իւր առ լերամբն Ռասխանձրայ եւ զԱնտիոք կոչեաց յանուն որդւոյ իւրոյ. որ նախ Անտեղիա կոչէր առ աղիւսաշէն գետովն, զոր Դիոկղետիանոս եւս մեծացոյց։ Ունէր Սելեւկոս չորս դստերս, Լէոդիկա յորոյ անուն շինեաց զԼաւոդիկէ, որ է Զատիկ. զԵեփեմիս, յորոյ անուն շինեաց զԵփեմիա. զՎէռիա, յորոյ անուն շինեաց զԲերիա որ է Հալապ։ զԵդեսէ, յորոյ անուն շինեաց զԵդեսէ որ է Ուռհայ։ Շինեաց եւ զԲալու եւ զՄարաշ եւ բնակեցոյց ի նոսա Հրեայս։ Եւ պատուեաց զԻսրայէլ. եւ հրամայեաց մտանել առ նա ընդ սիրելիս նորա ըստ կամաց իւրեանց։ Եւ աստ կտարեցաւ մեծ աշտարակն ի մէջ ծովուն Նեփրոսի եւ կոչեցաւ Պրոտոս. եւ շինեաց զնա Սոստրատոս Կանտիտացի, դէտ լինել Աղեքսանդրու ընդ ծով եւ ընդ ցամաք։
       Եւ Սելեւկոս ըմբռնեաց զԴեմետրոս քանզի ի բարեկամացն Աղեքսանդրի էր։ Կասանդրոս թագաւորեաց ի Մակեդոնիա ամս տասն։ Եւ յետ նորա Դեմետրիոս, որ եւ յինքն գրաւեաց զԿիւլիկիա եւ թագաւոր կոչեցաւ Ասիոյ զոր կալաւ Սելեւկոս, եւ տիրեաց ամենայն Ասիոյ։ Ի սկիզբն թագաւորութեանն Սելեւկեայ, որ է երկոտասան ամ զկնի մահուանն Աղեքսանդրի, սկսաւ թուականն Ասորոց։ Իսկ յետ մահուան առաջինն Պտղոմեայ, թագաւորեաց յԵգիպտոս Պտղոմէոս Փիլադեղփաս ամս երեսուն եւ ինն։ Յառաջին ամին սորա թագաւորեաց Մակեդոնացւոց Կռոնոս ամ մի. Պալագարոս՝ ամիսս երկուս. Անթիպատոս՝ աւուրս քառասուն եւ վեց. Սոսթենէս՝ ամս երկու, զկնի Սելեւկոսի թագաւորեաց Անտիոքոս Սովտէր՝ ամս տասն եւ ինն։
       Յերկրորդ ամին սորա թագաւորեաց Մակեդոնացւոցն Անտիգոնոս՝ ամս երեսուն եւ վեց։