ԳԼՈՒԽ
ԻԴ.
Յաղագս
Գեղարդեանն
Քրիստոսի։
Եւ
յետ
այնորիկ
բերին
զգեղարդն
Քրիստոսի
անուանեալն,
եւ
ասաց.
զբուն
գեղարդն
Քրիստոսի
գիտեմ,
եթէ
Թադէոս
առաքեալն
ի
Հայք
տարաւ.
այս
ո՞ր
է.
եւ
գտաւ
պատմութիւն
զնմանէ
որ
գրեալ
էր,
թէ
ազգն
Հրէից
որ
բնակեալ
էր
ի
Տիբերիա՝
յաւուր
ուրբաթու
խաչելութեանն
Տեառն
գողացան
մանուկ
մի
եւ
տարան
յանապատ,
եւ
խաչեցին
զնա
եւ
փշով
պսակեցին
եւ
ծիրանի
եւ
կարմիր
զգեցուցին,
եւ
գեղարդեամբ
խոցեցին
զնա.
եւ
զամենայն
որպիսութիւն
կատականաց
Տեառն
արարին
նմա.
նոյնպէս
եւ
հրաշք
Տեառն
մերոյ
կատարեցան
ի
վերայ
մանկանն
զի
խաւարեցաւ
արեգակն
եւ
շարժեցաւ
երկիր
եւ
պատառեցան
վէմք
եւ
արիւն
եւ
ջուր
բղխեաց
ի
տիգախոց
կողէն.
եւ
գիտաց
ամենայն
աշխարհն
Փիւնիւկեցւոց
զգործեցեալն
յեղեալ
նշանէն.
ելեալք
ի
խնդիր
եւ
յայտնեցան
իրքն
եւ
փախեան
Հրեայքն
յիշխանութիւնս
Տաճկաց.
եւ
առաքեցին
առ
քրիստոնեայսն
զի
թողցեն
նոցա
զմեծ
մեղանսն.
եւ
նոքա
խոստովանեսցին
զՔրիստոս
Աստուած
ճշմարիտ
քարոզեալ
ի
մարգարէից,
եւ
խաչեալ
ի
փրկութիւն
աշխարհի։
Եւ
երդուան
նոցա
քրիստոնեայք
եւ
կոչեցին
(զնոսա
)
անդրէն.
եւ
մկրտեցան
առհասարակ
եւ
եղեն
քրիստոնեայք
յոյժ
բազմութիւն
հաւատացելոց
ի
փառս
Քրիստոսի.
եւ
այս
է
գեղարդն
այն
ուստի
լինի
ի
սմանէ
մեծամեծ
սքանչելիք.
եւ
լուեալ
պապուն
զգրեալն
հաւատաց.
եւ
փառաւորեաց
զԱստուած
եւ
երկրպագեաց
նմա։
Եւ
առ
ժամայն
եկն
զրոյց
թէ
եղեւ
շարժ
ահաւոր
ի
Խորասան,
եւ
շատ
վնաս
եղեն.
եւ
փլաւ
մզկիթ
մի,
եւ
սպան
ութ
հազար
այր
եւ
կին,
որք
եկեալ
էին
յաղօթս,
եւ
ի
լուր
քարոզութեան
իւրեանց.
քանզի
ուրբաթ
էր
օրն։
Ի
հազար
չորս
հարիւր
յիսուն
եւ
հինգ
թուին
Ասորոց,
եւ
Հայոց
հինգ
հարիւր
եւթանասուն
եւ
մի՝
մեռաւ
թագաւորն
Յունաց
Իյովաննէ
ի
Կիւլիկիա.
եւ
թագաւորեաց
կրտսեր
որդի
նորա
Մանիլն
որ
կայր
առընթեր.
եւ
երթեալ
ի
Կոստանդնուպօլիս
հնազանդեցաւ
նմա
երէց
եղբայր
նորա
եւ
քաղաքն
արքունական։
Եւ
ի
նոյն
ամի
մեռաւ
թագաւորն
Երուսաղեմի.
եւ
թագաւորեաց
որդի
նորա
Պաղտոյնն
տղայ
հասակաւ.
եւ
վարէր
զիշխանութիւնն
մայրն։
Եւ
ի
նոյն
ամի
մեռաւ
ամիրայն
Խարբերդոյ
Տաւուդն
որ
էր
արթուխի
ազգաւ.
եւ
առ
զտեղի
նորա
Ղազար
ասլան
որդի
նորա։
Ի
հինգ
հարիւր
եւթանասուն
եւ
երկու
թուին
Հայոց
Զանկի
աթապէկն
էառ
զՈւռհա
ի
Ջաւշլեայն։
Եւ
զկնի
ամի
միոյ
սպանաւ
Զանկի.
եւ
առ
զտեղի
Նորըտինն
որդի
նորա
տէրն
Մօսլայ։
Յաւուրսն
յայնոսիկ
շնչեաց
սատանայ
ի
պատրիարգն
Կոստանդնուպօլսի.
եւ
ասաց
եթէ
Քրիստոս
կախարդութեամբ
առնէր
զնշանսն
զսքանչելիսն
եւ
արուեստսն.
եւ
առաքեալքն
այնու
հաւանեցուցին
զաշխարհս.
եւ
յոլովք
հաւանեցան
նմա.
եւ
թագաւորն
սպան
զնոսա։
Բայց
աղանդն
մնաց
մինչեւ
յաւուրս
մեր
չարագոյն
քան
զամենայն
հերձուածսն։
Իսկ
Ջօշլինն
տէրն
Ուռհայոյ
արար
ժողովս
զկնի
մահուանն
Զանկեայ
եւ
չոգաւ
մտաւ
ի
գիշերի
յՈւռհայ
եւ
առ
զիւրն.
եւ
իմացեալ
Թուրքաց
ձայն
ետուն
միմեանց
եւ
եկին
պաշարեցին
զնա։
Եւ
զարհուրեցան
Փռանգքն
յերեսաց
նոցա
եւ
անգիտացան
անգիտութիւն
մեծ
կորստեանն
Ուռհայոյ.
քանզի
հանին
զքրիստոնեայս
բռնութեամբ
անցուցանել
զնոսա
յայնկոյս
գետոյն
Եփրատայ.
եւ
խաղաց
ի
վերայ
նոցա
Թուրքն,
եւ
սպան
ի
նոցանէ
երեսուն
հազար,
եւ
առ
գերի
վեշտասան
հազար.
իսկ
զլիով
զրոյցն
յայլ
պատմագիրս
գտցես։
Բայց
լուր
ի
տեղւոջ
աւերմանն
Ուռհայոյ
եւ
զշինութենէ
նորա
թէ
ո՞վ
շինեաց
զնա,
եւ
զինչ
պատճառաւ։
Ասեն
գիրք
զսմանէ
թէ
Ովրէդ
է
անուն
սորա.
զոր
շինեաց
Նեփրովթ
զկնի
ջրհեղեղին.
եւ
ըստ
մեր
լեզուիս
կոչեաց
Ուրհաւ՝
որ
է
գեւղ
ըստ
Քաղդէացւոց.
քանզի
ուրն
գիւղ
լսի,
եւ
հաւն
քաղդէացի.
որպէս
եւ
Մելքիսեդեկ
որդի
Քամայ
շինեաց
ի
Պաղեստինէ
քաղաք,
եւ
կոչեաց
զնա
Ուրիշլէմ.
որ
է
գեւղ
խաղաղութեան.
քանզի
ըստ
Ասորոց
լեզուիս
քաղաք
ոչ
կարէ
ասել,
այլ
գիւղ։
Իսկ
զշինեալն
ի
Նեբրովթայ
քակեաց
Սենեքերիմ
թագաւորն
Աթուրացւոց,
եւ
մնաց
աւերակ
մինչեւ
յաւուրս
Աղեքսանդրի
մակեդոնացւոյն.
որ
եւ
ի
տեսանելն
զտեղին
ասաց
ցՍելեւկիոս
բարեկամ
իւր.
սիրեմ
զտեղիս
զայս ,
շինեա՛
զսա
քաղաք.
եւ
զկնի
մահուանն
Աղեքսանդրի
շինեաց,
եւ
կոչեաց
Եդեսիայ,
որ
ասի
Մակեդոնացւոց
լեզուաւն
սիրեմ
զդա.
զի
Աղեքսանդր
ասաց
սիրեմ
զդա,
շինեա՛
զսա
քաղաք։
Իսկ
Յոյնք
կոչէին
զնա
Սօրտաւ
Մակեդոնիայ
որպէս
ասել
Ասորոց
Մակեդոնիա։
Եւ
զկնի
երեք
հարիւր
ամի
Աբգարիոս
արքայ
Հայոց
եւ
Ասորոց
որդի
Արշամայ
եգիտ
զնա
պակասեալ,
եւ
նորոգեաց
զնա.
եւ
հարսնացոյց
Քրիստոսի
դշխոյ
սրբուհի։
Եւ
զկնի
նորա
եւ
որդւոյ
նորա
եղեւ
ընդ
Հոռոմովք
ամս
երեք
հարիւր։
Իսկ
նահատակք
որք
ի
սմա
եղեն
այսոքիկ
են
Շմոնի,
Կորի,
Հապիպ
Կոզմա,
Դամիանէ,
Գուրիանիայք
եւ
այլք
բազում
ընդ
նոսա։
Եւ
առ
Կոստանդիանոսիւ
շինեցան
վանորայք
ի
լերինն
բազմաթիւ։
Եւ
Յուլիանոսի
ոչ
հնազանդեցաւ
քաղաքս
այս։
Եւ
առ
Վաղեսիւ
ոչ
ընկալաւ
զհերձուածս
նորա՝
վիշտս
կրեալ
վասն
անուանն
Քրիստոսի
ոչ
սակաւս։
Եւ
առ
Մարկիանոսիւ
ոչ
ախտացաւ.
բայց
զկնի
սակաւ
ինչ
տկարացաւ
յանզգամ
առաջնորդէ.
եւ
եմուտ
ընդ
ձեռամբ
Տաճկաց
յՈմարէ
հետէ
ամս
չորս
հարիւր
մինչեւ
ի
տիրելն
Թուրքաց։
Եւ
արդ
սակաւ
ինչ
տիրեալ
ի
Փռանգաց
լցաւ
աղետիւք
եւ
ի
սուգ
նստոյց
զորդիսն
Սիովնի.
եւ
աւաղ
կորստեան
նորա.
եւ
Տէր
տեսցէ
զնա
յաւետիսն
իւր։
Ի
հինգ
հարիւր
եւթանասուն
եւ
չորս
թուին
Հայոց
եկն
պարոն
Թորոսն
ի
Կոստանդնուպօլսէ
զերծեալ
ի
գերութենէն
զկնի
մահուան
հօրն
իւրոյ
Լեւոնի.
զոր
տարեալ
էին
Յոյնք
չարութեամբ
իւրեանց
տարագիրս
առնել
զնա
ի
հայրենեացն
իւրոց
յերկրէն
Կիւլիկեցւոց.
զոր
ստացեալ
էր
զնա
սրով
եւ
աղեղամբ.
եւ
եկն
հետեւակ
առ
Տէր
Աթանաս
Մետրապօլիտն
Յակովբիկ
Ասորոց,
եւ
ետ
նմա
զերիվարն
իւր,
եւ
ետ
երկոտասան
այր,
եւ
ած
զնա
ի
բերդն՝
զոր
Ամուտայն
կոչեն
ի
գիշերի.
եւ
վաղիւն
կապեաց
զնշանակս
իւր,
եւ
ցցեաց.
եւ
տեսին
մերձակայքն
եւ
ծանեան
եթէ
գթութիւնն
Քրիստոսի
եհաս
քրիստոնէից ,
եւ
խնդացին
յոյժ
ուրախութիւն
մեծ.
եւ
տարածեցաւ
համբաւ
նորա։
Եւ
զի
կարճ
ասացից.
զկնի
սակաւ
ժամանակի
դարձեալ
տիրեաց
ամենայն
երկրին։
Եւ
յայնմ
հետէ
անկաւ
ահ
Տեառն
եւ
երկիւղն
նորա
ի
վերայ
ամենայն
Թուրքաց
եւ
Յունաց
եւ
սարսէին
ի
նմանէ.
մինչ
յաւուր
միում
երթեալ
յՌաբան
երկոտասան
հեծելով
առ
Ջօսլինն.
եւ
դիպեցաւ
բազմութիւն
զօրաց
Թուրքաց
եկելոց
յաւար
եւ
յասպատակ.
եւ
եհար
ի
նոցանէ
Աստուծով
յաջողեալն
այն
երեք
հազար
անձինս.
եւ
դողացին
ի
նմանէ
ամենայն
մերձակայ
թշնամիքն։
