Համապատկեր արեւմտահայ գրականութեան, Ժ հատոր

Գ.

Մէկը կը փսփսայ ականջիս: — Ի՞նչ, քու կարծիքը, քու գրականութեան վրայ։

Դժուար է պատասխանը, ո՛չ անշուշտ ընթացիկ նկատումներուն ճնշումին տակ։ Օշական ապրեցաւ ատոնցմէ դուրս։

Կ՚ըսեն, թէ Սթանտալ կը հաւատար իր աստղին։ Իր «Կարմիր ու սեւ»ը ծախուած էր տասնըչորս օրինակ, Ժորժ Սանի անունը հիմնովին մոռցուած մէկ վէպին քառորդ միլիոնին դէմ։ Ունէ՞ր բաւարար ազդակներ գուշակելու, որ իր օրն ալ պիտի գար, սանկ կէս դար վերջը, կը կասկածում։ 1880ին (Rouge et noireը տպուած է 1832ին) ֆրանսացիք գտած էին Սանտալը։

Oշականի վէպը, թատրոնը, տպաւորապաշտ գրականութիւնը չեն իջած զանգուածին։ Չեմ ծածկեր։ Չեմ ալ մխիթարութիւն որոներ գուշակներուն երանամտութեամ բը։ Կը հաւատամ, թէ այդ գործը իմ ժողովուրդին մեղքերուն, ինչպէս արժանիքներուն խորապէս հաղորդ գործ մըն է։ Անոր դիմաւորած ճակատագիրն ալ ճակատագիրն է նորէն իմ ժողովուրդին։ Օշական գրեց ուրիշներուն վրայ, ուրիշներէն անկախ։ Գրեց իր ալ վրայ, իրմ է անկախ։ Իբ վարձքն ու պատիժը՝ իր ստեղծումները։

ՎԵՐՋ

Սկսուած 1944 Մարտ 10ին`

վերջացած 1944 Յուլիս 10ին

Երուսաղէմ