Իսկ
ի
միւսում
օրն,
որ
էր
հինգշաբթի,
կանուխ
առեալ
զմեզ
Ե
(5)-
Զ
(6)
վարդապետօք
եւ
յակամայ
կամօք
քարքաշ
տարան
յԵրեւան:
Որ
եւ
իմ
տենդիս
օրն
էր,
յորում
զերծայ
ի
նոյն
օրն,
քանզի
մուբաշիրն
չորեքշաբթի
յերեկոյին
եկեալ
էր:
Վասն
որոյ
հինգշաբթի
կանուխ
ելեալ
գնացաք:
Որ
եւ
զճանապարհն
առոգանէի
արտասուօք
վասն
զանազան
պատճառաց:
Եւ
յորժամ
հասանք
յԵրեւան,
տարան
զմեզ
ի
դուռն
քաղաքապետին
եւ
նախ՝
ի
մօտ
ռայիսին,
որ
էր
քեխեան:
Եւ
սկսաւ
նախ
ողոքանօք
յորդորել
զիս,
թէ՝
«Որովհետեւ
վախճանեցաւ
խալիֆայն,
եւ
դու
նորա
ծանօթ
սիրելի
ես,
եւ
ամենայն
միաբանքն
զքեզ
կամին,
ես
ծանուցանեմ
փաշային,
որ
դու
լիցիս
ի
վերա
նոցա
խալիֆայ
ի
տեղի
հանգուցելոյնե:
Իսկ
ես
հրաժարեալ
յայնմանէ
սկսայ
ասել,
թէ՝
«Չեմ
բաւական
այդմ
գործոյ
եւ
ոչ
ունիմ
կարողութիւն
յամենայն
կողմանց:
Մանաւանդ՝
ղարիպ
եւ
օտար
եմ:
Ուխտի
աղագաւ
եկեալ
եմ
այսր:
Որ
եւ
հրաման
ունիմ,
զոր
տուեալ
են
ինձ
յարքունուստ,
այլ
եւ՝
գիր
ղըզլար
աղասուցն
եւ
ղափուճիպաշի
Գուլ
Ահմէտ
աղայէն,
որ
ինձ
տիրութիւն
արարեալ
զիս
անդրէն
ի
վիճակն
իմ
դարձուձանէք:
Այլ
եւ՝
բազում
բանս
պաղատանաց,
զոր
մի
ըստ
միոջէ
գրելն
ձանձրութիւն
է:
Բայց
ոչ
եղեւ
հնար
զերծանիլ,
այլ
դարձոյց
զողոքականն
ի
խրոխտական
եւ
սպառնական:
Եւ
սկսաւ
կերպիւ
կերպիւ
ահացուցանել
զիս
եւ
մահու
եւս
սպառնացաւ:
Յորում
կայի
շիւարեալ
եւ
տարակուսեալ:
Եւ
առժամայն
ոտին
կացեալ
գնաց
մօտ
փաշային:
Եւ
իսկոյն
յետ
եկեալ
ասաց.
«Տարէք
զայդ
փաշային
մօտնե:
Պատուէր
տալով
ինձ,
թէ՝
«Չլինի՜
հրաժարիս,
որ
փաշայն
զքեզ
կմահացուցանէ»:
Եւ
յորժամ
տարան
զիս
յանդիման
փաշային,
սկսաւ
եւ
նա
սաստկութեամբ
եւ
մեղադրանօք
խօսիլ
ընդ
իս:
Որ
եւ
նորա
պատասխանեցի,
թէ՝
«Մեր
նախնի
սովորութիւնն
այն
է,
որ
մահսար
անեն
Սպահան
եւ
Ստամպօլ,
որ
այն
Բ
(2)
քաղաքացիք
միաբանին
եւ
զմի
ոմն
ընտրեն
եւ
կացուցանեն:
Ապա
թէ՝
ոչ,
սուրբ
աթոռին
եւ
կաթողիկոս
նստողին
մեծ
վնաս
կլինի:
Որ
եւ
գիր
ունիմք
այսպէս՝
հաստատեալ
բազմաց
գրով
եւ
կնքով
եւ
նզովիւք
փակեալ»:
Եւ
այլ՝
շատ
խօսք
եւ
զրոյց
եւ
թէ
որչափ
լացի
եւ
ողբացի՝
ոչ
եղեւ
հնար:
Այլ
բարկացեալ
ի
վերա
իմ
եւ
ասաց,
եթէ՝
«Սպահան
եւ
Ստամպօլ
մինչեւ
երթեւեկութիւն
գրերաց
լինի
եւ
ընտրութիւն
վասն
ումեմն,
ի
մէկ
տարին
չլինիր:
Եւ
ահա
երկուց
կողմանց
զօրք
եւ
պատերազմունք
երեւին,
եւ
Էջմիածին
ի
վերա
ճանապարհին:
Մինչեւ
ցայն
օրն
վանքն
պիտի
քակուի,
եւ
միաբանքն
անգլուխ
գոլով՝
մինն
ոչ
մնայ,
այլ՝
ցրուին:
Այնուհետեւ
ինչ
օգուտ
է
ձեր
ընտրութիւնն:
Գնա՛,
ահա
հրամայեցի
քեզ,
եւ
յանձն
առ:
Եւ
ըստ
օրինաց
ձերոց
կատարեսցեն
զկարգ
կաթողիկոսութեան
ի
վերա
քո,
եւ
կառավարեայ
զայն
թէքքէն:
Զի
ոչ
միայն
ձերն
է,
այլ
մեր
թագաւորին
է,
եւ
մեզ
ասպնջատեղ
եւ
պիտանացու:
Եւ
ես
մարդ
առաքեմ
հանդերձ
գրերով,
արզիլամով
եւ
տամ
բերել
զհրաման
ի
յարքունուստ
վասն
քո»:
Եւ
այսպէս
քարշեցին
զիս
արտաքս
եւ
գրեցին
զպոյրուլթի
մի,
թէ՝
«Դուք՝
միաբանք
Էջմիածնայ,
որովհետեւ
ընտրեցիք
եւ
կամեցաք
զդա
լինել
ձեզ
գլուխ,
ահա
հրամայեցի
նստիլ
դա
խալիֆայ
ձեզ:
Եւ
դուք,
զոր
օրէնք
եւ
արարողութիւնք՝
կատարեցէք
եւ
հնազանդ
լերուք,
որպէս
յառաջնոցն:
Եւ
զայլ
հարկաւոր
բանսն
ի
յարքունուստ
ես
հոգամ,
ձեզ
հոգ
չլինի»:
Եւ
առեալ
զիս
տարան
ի
տուն
մէլիք
Յակոբջանին,
եւ
Գ
(3)
օր
մնացեալ
ի
տուն
մէլիքին:
Եւ
ապա
ժողովեալ
զքէտխուտայքն
Քանաքէռու,
զԵրեւանայ
եւ
այլոց
տեղեաց,
այլ
եւ,
զառաջնորդս
վանորէից
յԷջմիածին:
Եւ
անտի
եւս
գրեցին
Կարբի,
յԱշտարակ
եւ
այլ
տեղիս՝
գալ
իշխանաց
եւ
քէտխուտէյից,
որ
եւ
եկեալ
ժողովեցան
ի
սուրբ
Էջմիածին
մնացեալ
վանորէից
առաջնորդքն:
Եւ
նոյեմբերի
ԻԴ
(24)
յիսնակաց
կիրակին
օծին
զանարժանս
կաթողիկոս
եւ
եդին
ի
ծառայութիւն
եւ
ի
ներքոյ
լծոյ
սուրբ
Էջմիածնի
աթոռոյն
մեծի
սուրբ
հօրն
մերոյ
Գրիգորի
Լուսաւորչին,
որ
էր
թուին
մեր
ՌՃՁԳ
(1734):