Պատմութիւն

Յետ այնորիկ սկսան փետրվարի Ժ (10) բաժանել զխիլայս, որ է խալաթն:

Նախ՝ եղբօրն իւրում, որ բովանդակ Ատրպատականի աշխարհի, որ է պարսկերէն Ատրպէճան, վերակացու եւ սէրտար արար, որ է սարասգէր: ԶՆախչուան, զԵրեւան եւ զբոլոր նահանգն Արարատեան եւ զՎրաց տան ի նա յանձնեաց, որ է պէկլէր պէկի՝ իշխօղ եւ հրամանատու եւ մեծ ի վերա այլոց խաներաց:

Եւ ապա Պապա խանին ետուր խալաթ եւ կարգեաց գնալ ի վերա Խորասանայ ի Հերաթ՝ ի տեղի Փիր-Մահմատ խանին:

Նոյնպէս եւ զԵրեւան ետուր Փիր-Մահմատ խանին եւ խիլայաց:

Եւ այսպէս կարգաւ ամենայն խաներաց ըստ պատուոյ եւ ըստ արժանեացն ետուր խիլայս եւ պատուէրս եւ արձակեաց յերեսացն:

Ապա սկսան եւ այլոց մեծամեծացն խիլայս շնորհել:

Զի խաներաց ինքն առաջի իւր ետուր զխիլայն, որ էր քուրդիկ զարպաֆ՝ սամուր գրապանաւ, եւ կապայ զարպաֆ եւ չարքազի գօտի պատուական՝ Գ (3), Դ (4), Ե (5) թումանի միոյ գոտւոյ գինն: Նոյնպէս՝ եւ մէնտիլն, զոր փաթաթէին ի վերա գթակին:

Զոր նորաձեւ գթակ մի սահմանեաց ինքն կանխաւ՝ գլուխ գթակին խաչաձեւ, Դ (4) անկիւնի: Եւ զանուն գթակին ասէին Թահմազի:

Եւ ամենեքեան զնոյնաձեւ գթակն դնէին, որպէս եւ ինքն:

Իսկ այլոց՝ ըստ պատւոյ եւ ըստ արժանեացն: Հրաման ետուր պազրկան-պաշուն Հաճի Հիւսէյինին, որ էր քաշանցի, եւ նա բաժանէր, բայց՝ այսու կերպիւ՝ զի նախ ամենայն քաղաքաց ընտրելոց ի հանդէս եւ ի թիւ մտելոց, որք զդաշնատրութեան զգիրն կնքեցին իւրաքանչիւրոցն զանուանս նոցունց ետուր գրել եւ առաջի իւր ընթեռնուլ: Եւ ինքն հրամայէր, եթէ՝

«Այսինչ մարդոյ այսքան թումանի խալաթ տուէք եւ այնինչ մարդոյ՝ այնքան թումանիե, որպէս եւ ինքն կամեցաւ:

Նախ՝ սիահի արարեալ, որ է տէֆտէր, եւ ապա այն դաֆտարին մուճուպովն բաժանէր սանդուխտարն, որ էր պազրկեանպաշին: Սկսեալ ի խորին Խորասանայ եւ ի կողմանց յարեւելից, կարգաւ ամենայն քաղաքաց եկելոց ետուր պարգեւս եւ խիլայս: Խաներաց՝ Ա (1) քուրտիկ, Ա (1) կապայ, Ա (1) գօտի եւ մէկ մէնտիլ, իսկ միրզոց եւ այլոց մեծամեծ կուսակալաց, կողմնապետաց գլխաւորաց՝ Ա (1) զարլու կապայ Ա (1), չէրկեզի գօտի եւ Ա (1) զարլու մէնտիլ:

Այլ եւ յարեւելից կողմանէ եւ հեռաւոր տեղեաց եկելոց ետուր Ա (1)-Ա (1) գերի, քանզի Վրաստանու եօթն հազար գերի էին բերեալ՝ վրացի եւ հայ խառն: Զկէսն բաժանեաց նոցա. ոմանց՝ կին, ոմանց՝ աղջիկ, ոմանց՝ տղայ: Այլեւ քէտխուտոց եւ աղաներաց Ա (1) Ա (1) թուման խարջլուղ, մինչեւ եհաս կարգն [ի]Ատրբէճանու: Նոյնպէս եւ նոցա արար, որպէս եւ գրեցաք: Ապա եհաս կարգն Երեւանու եւ Արարատեան նահանգին: Արար եւ նոցա ըստ նոյն սարասի, բայց ի գերեացն զորս ոչ ետուր:

Եւ փետրվարի ԺԴ (14) օրն շաբաթ Սուրբ Սարգսի տօնին Երեւանցոց եւ Նախչուանցոց խալաթն ետուր: Նախ՝ զիմ խալաթն հրամայաց վերակացուաց ինձ յղել ի բանակետղն իմ, որ էր հեռագոյն ի բանակէն եւ ի Վալինամաթի ամարաթէն կէս ժամու ճանապարհ: Այլեւ քալանթարին եւս զհետ իմ խալաթին յղեցին եւ զնորա խալաթն:

Որ էր եւ իմ խալաթն, Ա (1) քուրտիկ զարպաֆ, Ա (1) զառլու կապայ, Ա (1) չէրկեզի գոտի ծանր եւ Ա (1) մանտիլ՝ ազնիւ եւ գունով սեւ, երկայնութիւնն…, Բ (2) եզերքն սպիտակ կլապիտոնաւ՝ մատ մի լայնութիւն կլապիտոնին ծայրէ ի ծայր: Իսկ Բ (2) ծայրքն Ա (1)-Ա (1) թիզ գործովի հինտու բան, զարմանալի տեսողացն: Եւ փաթաթեցին զայն մէնտիլն ի վերա վեղարիս, որպէս զփակեղ, եւ զարն ըստ ծէսի պարսից կէս ելփազէի պէս ի վերա ահեակ կողմանն ծաղկաձեւ կանգնեալ:

Իսկ քալանթարին՝ Ա (1) կապայ, Ա (1) չէրկեզի գօտի Ա (1) մէնտիլ: Բայց իմն թանկագին էր եւ յոյժ պատուական: