3
1759
դեկտեմբեր
-
ՀԱԿՈԲ
ՇԱՄԱԽԵՑՈՒ
ՆԱՄԱԿԸ
ԹԵՅՄՈՒՐԱԶ
2-ՐԴ
ԵՒ
ՀԵՐԱԿԼ
2-ՐԴ
ՎՐԱՑ
ԹԱԳԱՎՈՐՆԵՐԻՆ
Յիսուսի
Քրիստոսի
ծառայ
Յակոբ,
որ
եւ
շնորհիւն
նորա՝
կաթողիկոս
ամենայն
Հայոց
եւ
ծայրագոյն
Պատրիարք
Աստուածեան
Աթոռոյս
եւ
Առաքելական
եկեղեցւոյս
սրբոյ
Էջմիածնի,
որ
ի
Վաղարշապատ
մայրաքաղաքի:
Յորմէ
ժամանեսցի
գիր
հայրական
օրհնութեան
եւ
նախախնամութեան,
որդիական
ողջունի
եւ
պահպանութեան,
հոգեկան
սիրոյ
եւ
գթութեան:
Շնորհք
եւ
խաղաղութիւն
Առաքելական
ի
վերայ
Արմատոց
բարեաց
վերաբերու
(
եւ
այլն
):
Եւ
ընդ
օրհնանուէր
եւ
ողջունամատոյց
նամակիս
յայտնի
լիցի
Աստուածասիրութեանցդ
ձերոց:
Քանզի
գիտէք
իսկ,
սիրելիքդ
մեր,
որ
յետ
վախճանելոյն
Տէր
ԱղԷքսանդրի
Հայրապետին
Շնորհածնի
հօրն
իմոյ
կայի
ի
սուրբ
Աթոռոջս
եւ
վարէի
զիշխանութիւնս
ի
մեր
Տեղապահական՝
զանազան
ցաւօք
անձնականօք
եւ
պէսպէս
վշտակրութեամբ
արտաքսականօք
ըստ
կարի
իմում:
Յայսմ
միջոցին
նախակոչեցեալ
ի
Հայրապետութիւն
մեր
Իսահակ
արհիապատիւ
եպիսկոպոս
եղբայրն
մեր ,
առ
որ
թէպէտ
գրէաք
աղաչանօք
բազում
անգամ,
զի
եկեսցէ
ի
Սուրբ
Աթոռս
ի
յօգուտ
սորին,
եւ
մանաւանդ
զի
մեք
եւս
զերծցուք
թերեւս
ի
նեղութեանց
գործոյս
մերոյ,
բայց
նա
ոչ
լսէր
աղաչանաց
մերոց
եւ
ոչ
գայր
ինքն,
այլ
գրէր
միշտ
առ
իս,
թէ
դու
մինչ
ոչ
գայցես
առ
իս,
ես
ոչ
եկից
ի
Սուրբ
Աթոռդ:
Առ
այս
յոյժ
յօժար
էի
ես
գնալ,
զոր
գիտէ
սրտագէտն
Աստուած,
վասն
երկուց
պատճառաց
հարկաւորաց.
նախ,
զի
տեսանէի
վասն
անմեծաւոր
լինելոյ
սրբոյ
Տանս
կարի
վնասք
լինէին:
Երկրորդ,
զի
ես
վատաբաղդս,
որովհետեւ
անձամբ
ցաւահարեցեալ
էի:
Կամօքս
ի
վերայ
գործակալութեանս
անյօժար
էի
եւ
մանաւանդ
սրտիւս
յոյժ
վիրաւորեցեալ
էի
սակս
արտաքսական
անթիւ
նեղութեանցն,
զորս
կրէի
միշտ՝
յուսահատութեամբ
բազմաւ:
Յայն
սակս
ամենայօժար
մտօք
կամէի
գնալ
ի
Կարին
կամ
բերել
զնա
ի
Սուրբ
Աթոռս,
որպիսի
հնարիւք
եւ
իցէր
եւ
կամ
սիրով
հրաժարեցուցանել
զնա,
եւ
գիտակցութեամբ
եւ
կամակցութեամբ
Պոլսեցւոց
զայլ
ոմն
ընտրել
ի
Հայրապետութիւն
եւ
զնա
բերել
ի
Սուրբ
Աթոռս:
Զի
զայսքան
ամս,
յորս
առաջնոյն
յամեցմամբքն
այլամտեցան
եւ
գայթակղեցան
մարդիկք՝
միամտեսցին,
եւ
վնասքն,
որ
լինէին
Սրբոյ
Տանս,
այնք
պակասեսցին,
եւ
մանաւանդ
թերեւս
ես՝
բազմավշտակիրս,
ի
տեղապահական
գործոյս
ազատիցիմ:
Վասն
այսց
պատճառացս
ես
յիրաւի
յոյժ
յօժարէի
գնալ
ի
Կարին:
Բայց
վասն
իմ
մեղացս
աստ
արգելուին
զիս
եւ
ոչ
թողուին
ի
գնալ:
Ինչեւիցէ,
որ
եղեւն
եւ
էանց,
բայց
վերջապէս
ելեալ
ի
սրբոյ
Աթոռոյս
հանդերձ
օրհնեալ
քաղաքիդ
ձերոյ
առաջնորդ
եւ
մեր
սիրելի
եղբայր
Զաքարիա
բեչ
վարդապետիւն
եւ
ձեր
սիրոյ
եւ
յորդորական
եւ
հարկաւորական
թղթովն
եւ
Զաման
խանիւն
գնացաք
ի
Կարին,
յորում
հանդիպեցաք
սիրով
մեծապատիւ
եղբօրն
մերոյ
Իսահակայ
Արհւոյ
եպիսկոպոսին,
որ
էր
օր
[...
(
չլրացված
)]
րդ
ամսոյ
օգոստոսի:
Եւ
թէ
զինչ
եղեն
եւ
կամ
զինչ
խօսեցան
անդ
ի
Կարին,
եւ
կամ
ի
Մեծն
Պօլիս,
վասն
ընտրելոյ
զանարժանութիւնս
իմ
ի
Հայրապետութիւն
եւ
կամ
զայն
դիպուածսն
մեր,
որ
պատահեցաւ
ի
Կարին:
Եւ
կամ
թէ
որպէս
եղեւ
ելն
մեր
ի
Կարնոյ
անտի,
եւ
կամ
զմեր
գալն
ի
Բայազիտ
եւ
զգալն
անդ
Աբրհամու
խոհեմազարդ
վարդապետին
համահաճական
եւ
բազմակնիք
մահսարիւն
Պօլսեցւոց
եւ
արքունական
խաթդը
հումայունովն:
Եւ
անդէն
զսիւնհոդոսն
մեր
արարեալ
եւ
ի
նմա
զխոսեցեալ
բանսն
մեր:
Եւ
անտի
զգալն
մեր
ի
սուրբ
Աթոռս,
յորում
զօծանիլն
մեր
ի
հայրապետութիւն,
եւ
զայլս
պէսպէս
եղելութիւնսն
մեր
զամենայն
գրեալ
եմք
զայնս
ի
կարճոյ
ի
մեծի
կոնդակոջն
մերում,
զոր
ահա
գրեալ
յղեցաք
յօրհնեալ
մայրաքաղաքդ
ձեր
ի
վերայ
սիրելւոյ
եւ
օրհնեցելոյ
ազգին
մերոյ
Հայոց:
Զորս
եթէ
իմանալ
կամիցիք՝
անտի
իմասջիք,
եւ
մանաւանդ
ի
Զաքարիա
բեչյ
վարդապետէդ
եղբօրէ
մերմէ,
որ
ինքն
իսկ
ականատես
եւ
ականջալուր
էր
եւ
հասու
եղելութեանց
իրակութեանցն
բազմաց:
Այլ
աստ
միայն
զայսքան
բանս
ծանուցանեմ
իսկապէս
սիրելի
եւ
ճշմարիտ
բարեկամաց
սրբոյ
Աթոռոյս
եւ
մեզ:
Զի
ես
կամէի
ճշմարտութեամբ
եւ
առանց
այլ
եւ
այլ
մտաց
զայն
տեղապահական
գործն
իմ,
որ
էր
բեռն,
բայց
թեթեւ՝
յինէն
ի
բաց
բառնալ
եւ
ազատիլ,
որպէս
ի
վերդ
եւս
գրեցաք,
այլ
անկայ
ի
ներքոյ
եւ
եւս
առաւել
ծանրագունից
բեռանց
եւ
անտանելեաց,
արդարեւ
ի
վեր
է
քան
զկար
ըստ
հոգւոյ
եւ
ըստ
մարմնոյ
տկարիս
իմոյ:
Սակայն
եւ
զի
այսպէս
եղեւ,
ուրեմն
այլ
ինչ
ասելիք
եւ
մտածելիք
ոչ
կարեն
օգնել
ըստ
ամենայնի
անկարիս,
բայց
միայն
յուսալ
ինձ
յամենակարօղն
Աստուած
եւ
ի
նա
ապաւինիլ,
զփառս
նմա
տալ
հանդերձ
գոհութեամբ
բազմաւ,
որ
կամեցաւ
եւ
ետ
անարժանիս
զայս
իշխանութիւն
հոգեւոր,
վասն
զի
ոչ
յայլ
ուստեքէ
է
իշխանութիւն,
եթէ
ոչ
ի
Ա
[
ստուծո
]
յ
է,
զի
արժանաւոր
աղօթիւք
աստուածասէր
եւ
մեծահաւատ
բարեկամացդ
իմոց
եւ
սիրելի
ազգին
իմոյ,
զիս
զօրացուսցէ
եւ
կարօղացուսցէ
հոգւով
եւ
մարմնով,
առ
ի
ըստ
հաճոյից
եւ
կամաց
իւրոց
զայս
իշխանութիւնս
վարել
աստ՝
զսուրբ
Տունս
իւր
եւ
նոյնակերտ
Աթոռս
մեր
շէն
եւ
հաստատ
եւ
պայծառ
պահել
հոգեւորօք
եւ
մարմնաւորօք,
զի
անդ
մի
ամաչեցից
առաջի
իւր,
այլ
աջ...
մէ
նորա,
զի
ըստ
քանքարաշահ
ծառային,
յանեզրական
ուրախութիւնն
իւր
մտեալ
բերկրեցայց
ի
յաւիտեանս
յաւիտենից:
Այժմ
խնդրեմք
ի
քրիստոսապսակ
Արքայէդ
եւ
ի
տիրազօր
եւ
ի
թշնամաւան
(
Հերակլ
վալի
)
էդ,
զի
որպէս
լուսահոգի
նախնիքն
ձեր
ի
ժամանակս
իւրեանց՝
զսէրս
եւ
զխնամածութիւնս
են
ցուցեալ,
զբարերարութիւնս
եւ
զլաւութիւնս
են
արարեալ
ազգի
մերում
եւ
մանաւանդ
զհաւատարմութիւնս
եւ
զսիրողութիւնս
են
ունեցեալ
առ
Սուրբ
Աթոռս
մեր
եւ
առ
նստօղ
հայրապետն
ի
սմա
եւ
ըստ
ճշմարիտ
բարեկամաց
յօգնութիւն
ժամանելով
սմա
յաւուր
նեղութեան,
նոյնպէս
եւ
դուք
Աստուածասէրքդ
եւ
օրհնութեանց
շառաւիղքդ
եւ
բարեպտղաբեր
ոստքդ
նոցունց
որպէս
ըստ
նոցա
արարեալ
էք
եւ
ունեցեալ
էք
առ
սուրբ
Գահս
եւ
առ
հոգելոյս
հայրապետսն
մեր
մինչեւ
ցայժմ,
նոյն
սէրն
զխնամածութիւնն
զբարերարութիւնն,
զլաւութիւնն,
զհաւատարմութիւնն
եւ
զբարեկամութիւնն
յայսմհետէ
պարտիք
եւս
առաւելապէս
ունիլ
միշտ
ի
սիրտս
եւ
ի
կամս
ձեր
եւ
մանաւանդ
արդեամբք
առնել
եւ
կատարել:
Յաստուածապաշտիցդ
ժտեմ
(վասն
սիրոյ
սրբոյ
Գրիգորի
Լուսաւորչին
մերոյ
եւ
մանաւանդ
ի)
փառս
Քրիստոսի
Աստուծոյ
մերոյ,
որ
պատուիրեաց
հաւատացելոց
եւ
աշակերտելոց
իւրոց
զայս
սէր
ունիլ
առ
միմեանս
եւ
այսու
նշանաւս
ճանաչիլ
գոլն
Քրիստոնեայ,
ըստ
այնմ:
Յայսմ
գիտասցեն
ամենեքեան
եթէ
իմ
աշակերտ
էք,
եթէ
սիրիցէք
զմիմեանս:
Զայս
վասն
իւրոյ
պատուէրս
Տիրական
յայնժամ
կատարէք,
զի
զազգս
մեր՝
զհաւատացեալսն
ի
Քրիստոս,
իբրեւ
զձերդ
համարիցէք
եւ
զՍուրբ
Աթոռս
մեր
եւ
Աթոռակալս
եւ
զԱթոռայինսն
որպէս
զձերդ
իմանայցէք
եւ,
ըստ
որում,
սիրօղ
բարեկամ
եւ
խնամածու
լինիցիք
միշտ,
վասնզի
մեք
մի
եմք
ի
Քրիստոս
Յիսուս
փրկիչն
մեր,
ուստի
արդարեւ
ըստ
ձերդ
աղօթօղաց
աղօթեմք
եւ
մեք
հանապազ՝
սակս
հաստատութեան
Արքայութեան
ձերոյ
եւ
յաղագս
երկայնակեցութեանց
ձերոց
եւ
զօրեղութեանց
եւ
յաղթօղութեանց
զօրաց
եւ
զաւակաց
ձերոց
եւ
մանաւանդ
վասն
միշտ
յաջողութեանց
եւ
փրկութեանց
ձերոց,
ըստ
հոգւոց
եւ
մարմնոց:
Ուրեմն
հայցեմք
եւս՝
զջոկութիւնս
ոչ
դնել
ի
միջի,
այլ
որպիսեօք
սրտիւք
եւ
մտօք,
որք
զձեզ
եւ
զձերայինսն
հոգայք,
նոյնպիսեօք
զմեզ
եւ
զմերայինսն
հոգասջիք
(կատարելով
եւ
զայն
հրաման
Աստուածային,
թէ
սիրեսցես
զընկեր
քո
իբրեւ
զանձն
քո):
Որք
թէպէտ
մինչեւ
ցայժմ
եւս
հոգացեալ
էք,
սակայն
այժմ՝
յաւուրս
մերում
եւ
եւս
առաւել
հոգալ
պարտիք,
վասն
երկուց
պատճառաց:
Նախ,
զի
դուք
Աստուածասէրքդ
եւս
գիտէք
իսկ,
որ
ես՝
մեղաւորս,
ի
բնէ
բարեկամ,
սիրելի
եւ
նախածանօթ
ձեր
եմ
եւ
վասն
կենաց
եւ
հաստատութեան
ձերոյ
յար
աղօթօղ:
Որում
եւ
սիրտք
ձեր
եւս
վկայեն:
Գիտեմ
եւ
ես,
զի
դուք
սիրէք
զիս
եւ
զբարիս
կամիք
վասն
իմ
եւ
ընդ
յաջողմանս
իմ
ուրախանայք,
որում
եւ
հոգի
իմ
վկայէ
առանց
կարծեաց:
Ուրեմն
այնպէս
իմանայջիք,
թէ
իսկապէս
սէրն
եւ
ճշմարիտ
բարեկամութիւնն,
զոր
ունիցիք
առ
Սուրբ
Աթոռս
եւ
առ
իս՝
մեղաւորս,
այնք
եւս
հարկեցին
եւ
արկին
զիս
տկարս
յայս
անտանելի
գործս:
Երկրորդ
պատճառն,
զի
ժամանակս
այսպէս
վրդովեցեալ
է
եւ
աշխարհս
մեր
անթագաւոր,
վասն
որոյ
Սրբոյ
Աթոռոյս
եւ
ինձ՝
վատաբաղդիս,
եւ
Աթոռայնոցս
նեղութիւնքն
եւ
վիշտքն
կարի
բազումք
են
յամենայն
կողմանց
եւ
մանաւանդ
սակս
ընչից
պակասութեանց,
զորս
Աստուածասէրքդ
եւս
գիտէք՝
Տիրապարգեւ
իմաստութեամբք
ձերովք:
Եւ
այսպէս,
կամք
խեղճք
եւ
ողորմելիք
եւ
անկեալք
ի
մեծամեծ
հոգացողութիւնս
եւ
ի
տարակուսութիւնս
մշտապէս
մտատանջեցեալք՝
եթէ
արդեօք
յու՞ր
իցէ
եզերելոյ
վախճանն
մեր՝
ի
բարի՞ս
եւ
թէ
ի
չա՞րս:
Սակայն
ոչ
իսպառ
յուսահատիմք,
այլ
յուսամք
յամենակարօղ
եւ
յողորմածն
Աստուած,
զի
ողորմեսցի
մեզ,
ըստ
մեծի
ողորմութեանն
իւրում
ի
փորձութեանց
եւ
ի
նեղութեանց
մերոց
աստի՝
զմեզ,
զձեզ
եւ
զազգս
մեր
ազատեսցէ
եւ
ի
բարիս
աւարտեսցէ
վերջն
մեր:
Եւ
զի
յայսպիսի
չարաբեր
ժամանակս
եմք
եւ
անյաջող
դիպուածս
այժմ,
այն
յաղագաւ
խնդրեմք
առաւել
հոգածու
եւ
օգնական
լինիցիք
Սրբոյ
Աթոռոյս
եւ
մեզ՝
Աթոռայնոցս,
զի
շէն
եւ
պայծառ
մնասցի
սա
ըստ
հոգեւորին
եւ
մարմնաւորին
եւ
դուք
բարեաց
պատճառքդ
ի
սմա
եղելոց
աղօթից
եւ
ամենայն
Աստուածայնոց
շնորհաբաշխութեանցն
հաղորդք
գտանիցիք
միշտ
աստ
եւ
ի
հանդերձելումն
յանվախճան
արքայութեան
արժանասցիք:
Ամէն:
Ահա
զսուրբ
եւ
զՔրիստոսաէջ
Աթոռս,
զիս
եւ
զամենայն
Աթոռայինսն
(որք
եմք
աղոթօղք
վասն
կենաց
ձերոց
եւ
սակս
հաստատութեան
Աստուածահաստ
իշխանութեանցդ
ձերոց)
ձեզ
յանձն
առնեմ
եւ
զձեզ,
հանդերձ
ձերայնովք
Աստուծոյ
ամենակարողի
հաստատչին
բնաւից
էից:
Գիտելի
է
եւ
զայս,
զի
իբրեւ
լսեմք
միշտ
եւ
մանաւանդ
յայսմ
ամի
արարեալ
զյաղթութեանց
ձերոց,
յոյժ
յոյժ
ուրախանամք
ըստ
հոգւոց
եւ
ըստ
մարմնոց
մերոց,
եւ
զնոր
օրհնութիւնս,
զփառս
եւ
զգոհութիւնս
մատուցանեմք
Քրիստոսի
Աստուծոյ
մերոյ,
որ
ետ
զկարողութիւնս
եւ
զյաջողութիւնս,
որով
յաղթեալ
վանեցիք
զչարագոյն
թշնամիսն
զայնոսիկ:
Զձեզ
եւ
զքաջամարտիկ
զօրսն
ձեր
եւս
օրհնեցաք
եւ
վասն
ձեր
աղոթեցաք
եւ
աղոթեմք
եւ
աղոթեսցուք
առ
Տէր,
զի
միշտ
յաղթողս
արասցէ
զձեզ
ի
պատերազմունս
ամենայն
թշնամեաց
ձերոց:
Ամէն:
Ողջ
լեր
ի
Տէր
զօրացեալք
ի
նոյն
ի
փառս
Աստուծոյ
եւ
ի
պարծանս
սրբոյ
խաչին
եւ
ի
ցնծութիւն
մեզ:
Ամէն:
ԶՍրբոյ
Աթոռոյս
ճորտսն,
որք
կան
յօրհնեալ
քաղաքիդ
ձերում,
զորս
իբրեւ
զձերդ
համարելով,
յողորմութիւնս
եւ
ի
խնամս
ձեր
պահել
ի
ձենջ
խնդրեմք:
Գրեցաւ
ի
ՌՄԸ
(1759)
թուին
(եւ
այլն):
ՄՄ,
ձեռ.
6241,
թ.
15բ-16ա
(Թուղթ
առ
արքայն
Վրաց)
