Հայ-ռուս-վրացական փոխհարաբերությունները

6
1763 (՞)- ՍԻՄԵՈՆ ԵՐԵՒԱՆՑԻ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻ «ԹՈՒՂԹ ՀԱՂԲԱՏԱ ԱՌԱՋՆՈՐԴՈՒԹԵԱՆ»

  237  Եւ ընդ սիրոյ եւ օրհնութեան գրոյս ծանուցումն լիցի սիրելեացդ մերոց եւ հարազատ որդւոցդ Սրբոյ Աթոռոյս, զի որովհետեւ վասն մեղաց մերոց բազում վանօրայք եւ եկեղեցիք ամայացեալք եւ զրկեցեալք եղեն ի բնակչաց եւ ի միաբանից, ընդ յորս եւ Հաղբատու եւ Սանահնոյ վանօրայքդ ձեր, զորս ոչ Առաջնորդ կարէր նստիլ եւ ոչ միաբանք, վասնորոյ եւ լուսահոգի հայրապետքն մեր զթէմս եւ զժողովուրդս նոցին Տէրունիս արարին, զի մի տուրք նոցին աստ եւ անդ իզուր կորիցէ: Որպէս եւ երանեալ հոգի սրբազան Աղէքսանդր եւ Յակոբ հայրապետքն մեր զթէմս եւ զժողովուրդսդ յիշեցեալ Հաղբատոյ եւ Սանահնոյ վանիցդ արարին տէրունիս: Եւ զայս երկու մտօք արարին. Նախ, զի մի ծանրութիւն եւ ձանձրութիւն լինիցի օրհնեալ քաղաքիդ Թիլֆիզու՝ նստելով այնց վանորէից առաջնորդացն: Եւ երկրորդ, զի մինչ վանօրայքն անմարդաբնակք ի ներկայումս եւ տուրք ժողովրդեանն նոցա ոչինչ է օգուտ, մի այս եւ այն մսխելով իզուր կորիցեն: Այսու մտօք արարին զթէմս եւ զժողովուրդս այդոցիկ վանօրէից եւ գրեցին, զի գիտութեամբ Առաջնորդին քաղաքիդ Թիլֆիզու ոմն հաւատարիմ կարգիցի գանձապետ զնուէրս այնց վանօրէիցն ի յինքն պահիցի ամբողջապէս, որպէսզի յետոյ ողորմութեամբն աստուծոյ պիտոյասցին ի նորոգումն նոցին, որպէս եւ գիտէք իսկ ամենեքեան: Իսկ այժմ մեք զՀաղբատու վանից առաջնորդութիւնն վերստին շնորհեցաք եղբօրն մերոյ եւ ձերդ սիրելւոյ Զաքարիա բեչյ հանճարաշատ վարդապետին, եւ զնա արարիք Առաջնորդ ի վերայ սեպուհ եւ բնական թէմից եւ ժողովրդոցդ Հաղբատու վանիցն միայն: Վասնզի որովհետեւ Աստուածազօր եւ խաչիւ պսակեցեալ արքայն Հերակլէս, որ ի ներկայումս է պարծանք եւ շնորհ ազգացս քրիստոնէից, ամուր պարիսպ եւ ընդդիմակաց վահան ամենայն թշնամեաց խաչին Քրիստոսի եւ օգնական եւ այցելու եւ ըստ յամենայնի խնամատար եւ մխիթարիչ եկեղեցեաց եւ եկեղեցականացն [1]..., զոր տէր միշտ զօրաւոր եւ անյաղթելիս պահեսցէ, խնդրեալ էր ի մէնջ, վասնորոյ եւ մեք յերախտիս եւ ի բարերարութիւնս սորա նկատելով, ոչ կարացաք բացասել եւ ոչ պատշաճ համարեցաւ զանց առնել: Վասն այսորիկ այս ըստ խնդրոյ վերոյ յիշեցելոյ բարեպաշտին եւ իմոյ հոգոյս յատկականի սիրելւոց արքայազնոյ արքային զձեզ՝ որք էք բնական թէմ եւ վիճակ Հաղբատու վանիցն, շնորհեցաք եղբօրս մերում Զաքարիա բեչյն ծերունազարդի վարդապետին, զի ըստ օրինի բարետած եւ սրտացաւ հովուի հովուեսցէ զձեզ եւ կառավարեսցէ ըստ կարգի եւ ըստ աւանդութեան Հայաստանեայցս եկեղեցւոյ եւ տածեսցէ զձեզ հոգեւոր եւ աստուածային բանիւ: Որում եւ դուք պարտիք [2] ըստ բնական եւ ըստ նախնի սովորութեան ձերում, զամենայն հասս եւ զիրաւունս առաջնորդական հատուցանել դմա՝ առանց տրտնջանաց եւ թարց ընդդիմութեանց, եւ պարտիք եւս հլու եւ հնազանդ լինիլ դմա ի խրատս հոգեշահս եւ ի հրամանս կանօնաւորս եւ Աստուածահաճոյս, ըստ Պօղոսի թէ ունկնդիր լերուք առաջնորդացն ձերոց եւ այլն, որպեսզի դուք բարի եւ օրինաւոր հրամանաց դորին հնազանդելով եւ դա Աստուածահաճոյ վարուք եւ ճշմարիտ վարդապետութեամբ ըստ քաջ հովուի զձեզ կառավարելով, երկոքեանդ եւս ընդունիցիք յԱստուծոյ զվարձս եւ ի Սրբոյ Աթոռոյս եւ ի մէնջ զօրհնութիւնս միշտ: Կատարողքդ հրամանաց մերոց լիջիք օրհնեալք յԱստուծոյ: 

(ՄՄ, ձեռ. 2911, թ. 9ա)