Պատմութիւն

Եւ գնացեալ խորհեցաք մինչեւ ցութերորդ ժամն եւ դարձանք կրկին ի նոյն տեղի: Վասն ահի կասկածանաց ժամ մի յառաջ շտապեցաք: Եւ կրկին նոյն մարդիկն, զոր ծանուցաք ի վերոյ՝ եօթնեքին արքն, եկին եւ կանգնեցան ըստ առաւօտեան կարգի, եւ հրաւիրեցին կրկին յառաջի իւրեանց եւ հարցուցին: Եւ գտին ի մի բան զամենեսեան՝ համակամ եւ համախորհուրդ: Զի ութերորդ ժամէ սկսան հարցանել եւ մինչեւ ցմուտս արեգականն հազիւ խալսեցան: Եւ ապա հրաման ետուն եւ ասացին. «Գնացէք եւ առաւօտն կանուխ եկէք»:

Իսկ ի միւս օրն որ էր Պայրամին երրորդ օրն եւ փետրվարի Ե (5) օրն հինգշաբթի գնացինք վաղ քաջ՝ իւրաքանչիւր ի տեղի իւր, որում տուեալ էին յառաջմանէ իւրաքանչիւրոցն, եւ նստանք: Եւ յետ Գ (3) ժամու հանին զմեզ անտի ի դաշտն կրկին եւ հրամայեցին յատկանալ իւրաքանչիւր խաներաց՝ իւր երկրի մեծամեծօք եւ քէտխուտօք: Եւ այնպէս մեկնեցանք ի միմեանս եւ նստանք դասք դասք ի վերա խոտաւէտ մերկ երկրի:

Եւ սկսանք ամենեքեան ասել եւ լսել եւ քննել ի մէջ մեր ժողովոյն: Ընտրեցին զոմանս ի պարսից, զի թէ բան ինչ հարցանիցեն, նոքա միայն խօսիցեն եւ տացեն պատասխանի: Եւ ի հայոց զիս, զքալանթարն եւ մէլիքն միայն սահմանեցին խօսիլ ի հանդիսի: Եւ այնպէս արարին եւ ամենեքեանքն, իւրաքանչիւրքն զոմանս ի միջի իւրեանց ընտրեցին պատասխան տալոյ: Նոյնպէս եւ Ատրպատականու, Վրաստանու եւ այլոց ամենայն երկրեաց եկելոց պատրաստեցին խօսողս ընդդէմ այնոցիկ Է (7) ից արանց՝ եթէ հարցանիցեն եւ հրամայիցեն ինչ:

Եւ ապա կանգնեցան կրկին մեծ պար մի, որպէս երեկն եւ եռանդն, եւ ի միջի պարուն՝ նոյն առաջին Է (7) արք: Եւ սկսաւ խօսել Վէքիլի Թահմազն եւ ասել. «Լսեցե՜ք խաներ, սուլթաններ, պէկլէր, աղայներ, հայոց սէրէֆրազ Խալիֆայ, քէտխուտէք, այաններ եւ ամենայն եկեալքդ ի հեռաւոր եւ ի մերձաւոր տեղեաց: Զի հրաման է մեծ Խանին եւ այսպէս ասէ «Որովհետեւ չի թողիք եւ չի կամեցաք, որ գնամ իմ տեղս հանգստանամ, եւ ոչ քա[ր]շեցիք զձեռս ձեր ի դրօշից իմոց, զայս երիս խոստմունս խնդրեմ ի ձէնջ:

Նախ՝ յետ ժամանակաց եթէ շահի որդի կամ ազգական յայտնի եւ երեւի, նորա հետ չի միաբանիք, եւ քօմակ չանէք եւ չընդունէք:

Երկրորդ՝ զնալաթն եւ զհայհոյանքն որ տայիք Օմար Օսմանին, այսուհետեւ այլ չի ասէք եւ Նաւրուզ Պայրամին զդէմս ձեր չի ցտէք եւ չարիւնցնէք վասն Հասան Հիւսէյինին, այլ՝ ըստ պայմանադրութեանս եւ ուխտելոյն ձեր, մնայք անշարժ: Զի վասն այն հայհոյանաց պատճառէն այնքա՜ն արեանց հեղմունք լինի մեր ղուրանի թապի երկուց ազգաց եւ երկուց թագաւորութեանց մէջն՝ Իրանին եւ Թուրանին, եւ՝ բազմաց գերութիւնք: Այլ այսուհետեւ բարձցի այս խռովութիւնս եւ շփոթս ի մէնջ զի մեր եւ նոցա մարգարէն միեւնոյնն է նոյնպէս եւ ղուրանն: Մի է եւ նամազն: Որովհետեւ օսմանցիքն զձեռս ի վերա սրտին դնելով կատարեն, իսկ մեք՝ ձեռս ի կախ պահելով եւ արձակ, նոյնպէս եւ եղիցի: Նոքա՝ զիւրեանցն, եւ մեք զմեր ծէսն արասցուք, եւ միմեանց նախատինս մի դիցուք: Այլ եւ յորժամ Քապէն գնան ի Պարսկաստանու, չի նեղացուցանէն եւ աւելի ինչ չի պահանջեն, այլ որպէս զիւրեանց հաճիք, պատուիցեն եւ, որպէս զեղբայր, համարիցեն: Եւ որովհետեւ ի Դ (4) կողմն կարելի է անդ ի Քապէ աղօթել, դուք եւս, որ կողմն որ կամիք՝ աղօթեցէք: Եւ այսու միաբանութեան եւ պայմանէ մի խախտեսջիք:

Երրորդ զի որպէս զիս կամեցայք թագաւորել, յետ իմոյ անցմանն իմ օճախիս եւ իմ զաւակիս խիանաթութիւն չանէք, այլ հնազանդ մնայք յաւիտեան:

Եւ զայս Գ (3) բանս նալաթլամայով եւ գրով արձանացուցեալ կնքեսջիք եւ տաջիք ինձ:

Ի՞նչ կասէք: Յանձն կառնո՞ւք թէ՝ ո՞չ»:

Եւ ամենեքեան ի մի բերան գոչեցին. «Այո՜, կամիմք, եւ յանձն առնումք եւ հնազանդիմք»: Եւ առժամայն կարդացին զֆաթէն եւ արձակեցանք: