Հայրէններ

Բ/Ի. ԱՅԼ ՏԱՂ ՀՈԳՈՅ ՎԵՐԱՅ

* * *

Աշխարհս է ի ծով նման,

Ով որ գայ՝ անթաց չի մնայ,

Այս ծովս ես նւ մտայ,

Նաւս գնաց, որ ես չիմացայ,

Յեզր մօտեցել է նաւս,

Վախեմ, թէ քարի դիպենայ,

Քակտի իմ աղուոր շինուածս, Տէ՛ր,

Տախտակս մէկմէկանայ:

 

* * *

Իմ սիրտ, վատին մի՛ լսեր,

Ու չարին տեղ իսկի մի՛ տար,

Այս աստնվորիս վերա

Վատն իսկի մարդոյ չի նմար,

Այն մարդն, որ ինք վատ արար,

Հանդիպի ինքըն վատի մ' այլ,

Ու զինչ որ ունի ամալ՝

Գա ի յոտքըն փաթիթանայ:

 

* * *

Երթանք, աղաչենք զԱստուած,

Որ հանէ դեհաց մի քամի,

Այս մթանս լոյս մի տայ, Տէ՛ր,

Զմեզ բարի երկիր մի տանի:

 

* * *

Աշխարհս է կանանչ մարգեր,

Մեք մէջն ենք՝ կաքւու ծագեր,

Հրեշտակք են արծիւ տարձեր, Տէ՛ր,

Կու տանին զմեզ մէկ-մէկ ի վեր:

 

* * *

Աշխարհս է տօլապ նման,

Որ ի վայր ի վեր թաւալի,

Վերին այլ ի վայր դառնայ, Տէ՛ր,

Ու վարին ի վեր թաւալի:

 

Բ/ԻԱ. ՏԱՂ ԱՆՈՒՇ

* * *

Գիտուն մարդըն ի յարեւ նըման,

Խօսք զէտ արեւ կու ծագէ,

Անգէտ մարդն ի օձու նըման,

Հանապազ զմարդն կու խօցէ,

Եւ մարդ կայ, որ հազար կաժէ,

Հազար կյ, որ մէկ մի չաժէ,

Այն մարդն, որ հազար աժէ,

Յանգէտի քով փող իմ չաժէ:

 

* * *

Բազան ի յանտառ վայրին՝

Թէպէտ բու, թէպէտ բազայն է,

Ջուարն ի ծովուն միջին՝

Որպէս քար, որպէս ջուար է,

Խելօքն ի յանգէտին մօտ՝

Միտք արա,, թէ զի՞նչ նման է,

Ճրագն ի յառջեւ կուրին

Որ վառի՝ ինք չգիտէ:

 

* * *

Յաշխարհս է տոլպա նըման,

Որ զվերին իվար թաւալէ,

Վերինն այլ ի վայր դառնայ,

Եւ վայրին ի վեր թաւալէ:

Աշխարհս էկանանչ մարգեր,

Մեք ի մէջն եմք՝ կաքւու ձագեր,

Գրողն այլ բազայ եղեր,

Կու կրէ մէկ-մէկ դարիվեր:

 

* * *

Մարդ, որ օտար տեղ երթայ,

Շատ մի խելք պիտէր յետ նորա,

Ամէն մարդու ցած կենայ,

Եւ ապա իւր բան լինենայ:

 

* * *

Մէկ մարդ մի ջուար ունէր,

Ի խելաց պահել չկարաց,

Զինչ խելքն ի վրայն եկաւ՝

Նա գնաց ջուարն ի ձեռաց:

 

* * *

Աւա՜ղ ու հազար բերան,

Թէ զի՜նչ խելօք ու անխելացայ,

Քան զկթան ըստակ էի,

Քան զգարնան ջուրն պղտորեցյ,

Շարած մարգարիտ էի,

Յանարժան տեղիք վաթեցայ,

Քան զասպապն ծալած էի,

Նա կտոր-կտոր քակեցայ:

 

* * *

Լաւ մարդ ես նորա ասեմ,

Որ բանայ զբերան համով,

Այնպէս լեզուն գին չունի,

Թէ շինես տուն մի ջուարով:

 

* * *

Լեզուն գործիք է բանին,

Արդարուն՝ զինչ խալաս ոսկի,

Զմարդուն մէկ փերթ արաց,

Եւ զօձուն՝ երկու  ճըղի,

Այն մարդն, որ երկու խօսի,

Մէկն քաղցր է, մէկն՝ լեղի,

Եղբար է օձին եղեր

Եւ զնորա անէծքն ընդունի:

 

Բ/ԻԲ.

 

* * *

Այս կեանքս ի ծով նըման,

Ումարդիքս ի ներք կու լուղան,

Մարմինս է ի նաւ նըման,

Հոգիս գանձ է անմահական,

Միտքս է նաւավար ճարտար,

Որ հանէ զցամաքն յերեւան,

Աւա՜ղ, թէ կոտրի յս նաւս,

Մենք ի վար մնամք փոշիման:

 

Բ/ԻԳ.

* * *

Յորժամ, որ ի հաց նստիս՝

Նայ ձէնէ մէկ ալ քեզ ընկեր,

Մեռնիս 'ւ ի յանտէնն երթաս,

Նայ նստիս քան զմէկ մ'այլ ի վեր:

 

* * *

Այն օրն, որ ի մօրէտ ծընար,

Դու լայիր, ամէն խընդային,

Հանց մաքուր ել յաշխարհէս,

Թէ երկիր լայ, նայ դու ծիծաղիս:

 

* * *

Յորժամ կին տեսնում՝ ցանկամ,

Դըժոխոց դուռըն մօտենամ,

Երթամ յանապատ կենամ,

Ո՛չ տեսնում եւ ո՛չ ցանկանամ:

 

Բ/ԻԴ.

* * *

Մէր Տէրն մեզ հիւր երեկ,

Մեր էրած սրտին դուր երեկ,

Խաւար աչքն լուս երեկ,

Գիշերան ասաց, թէ՝ Ցերեկ,

Քանզի խնդիր ո՞վ երեկ,

Կամքեզ ո՞վ ասաց, թէ երեկ,

Քո սէրն… իս երեկ,

Քո յառաջն ասաց, թէ երեկ:

 

* * *

Կթխադ, որ ի քո ձեռիդ,

Դու խմէ, ասեմ քեզ՝ Անու՜շ,

Բաժակդ, որ ի ներս լցած՝

Քրիստոսի կողէն է բխած,

Ատ աջտ, որ կթխադ բռնած,

Քրիստոսի աջովն է օծած,

Խմէ ինքդ, քեզ անու՜շ,

Այս ամէն մանկտիս է փառաց:

 

* * *

Ձեր գալն ի հազար բարի,

Մեք ի ձեր գալըն խնդալի,

Ով ձեր գալըն չկամի,

Թող նոր աչքն խաւարի:

 

* * *

Մարդ, որ օտար տեղ երթայ,

Շատ մի խելք կու պիտի նորայ,

Ամէն մարդ ի ցած կենայ,

Ապա իւր բանն լինենայ,

Մտիկ դու ծառին արայ,

Թէ քանի խոնարհ կայ ի նայ,

Այն ճուղն, որ պտուղ բերէ,

Քան զդառտակըն ցած կու կենայ:

 

* * *

Մէկ կայ, որ հազար կաժէ,

Հազար կայ, որ մէկ մի չաժէ,

Այն մէկն, որ հազար կաժէ,

Մօտ անգէտն փող մի չաժէ:

 

* * *

Լաւ մարդ ես նորա ասեմ,

Որ բանայ բերանն համով,

Անցեղ լեզուն գին չունի,

Որ լցնուս տուն մի ջուհարով:

 

* * *

Լեզուն է գործիչ բարի,

Արդարոցն՝ զերդ խալած ոսկի,

Մարդոյն է մէկ փերթ արել,

Եւ օձինն՝ երկու ճղի,

Հենց մարդ, որ երկու խօսի,

Մէկն քաղցր ու մէկն՝ լեղի,

Եղբայր նա օձին լինի

Եւ նորա անէծք ընդունի:

 

Բ/ԻԵ.

* * *

Հայր մար, որ յերկինս ես դու,

Բարձրութիւնըն քեզ վայել է,

Որ սուրբ եղիցի անուն,

Առաքել է բանն ի Հօրէ,

Զինչ զԱհարոնի ի գլուխ,

Որ ծաղկանց իւղովն օծեալ է,

Կամ ցօղ Հերմոնի լերին,

Որ Սենայ քաղցր ցօղեալ է

Կամ ըզհամասփիւռ ծաղիկ՝

Սուքաւէտ լեառն բուսեալ է,

Ոչ գարունն ջուր կուզէ,

Ոչ աշունն թոռ մի ուզէ,

Նորա ծաղիկ ո՞վ ասէ,

Մեր Տէր անունն Յիսուս է:

 

* * *

Դու ծառ ես նարընջենի,

Քեզ հազար անուն վայել է,

Դու բարձր ես բերդիտ նման,

Հաւ ի քո վերեւըդ չանցնէ,

Դու բար… անառ տեղի,

Որ ի մունջն չբանուի,

Ոսկի կայր ի քո մեջիդ,

Ոսկերիճն ի ներս կու բանայ,

Ծառայ ոսկերճին մեռնիմ,

Որ զոսկին ի հուր կու տայլէ:

 

* * *

Մեր Տէրն ի դրախտին երեկ,

Ադամայ ասաց, թէ՝ Յո՞ւր ես:

Ադամ թզենոյն ի դուրս,

Նայ ասաց, թէ Մերկ եմ ես:

Սատանայ ետես Ադամ

Ի դրախտին դռան էր կանգնած,

…այ ավ ի յիրար էրէտ

Եւ բարբառ ինքն ծիծաղաց,

Ադամ զայն ճուղապ երետ,

— Ի՞նչ տեսար, քո բառքդ անիծած:

 

* * *

Սատանայ ետես Մովսէս,

Որ ելուաւ ու պահ մի ելաց,

— Իմ աստուածախօս Մօվսէս,

Է՞ր եթող մեր Տէրն զմեզ ի ձեռաց,

Ադամ ի հողոյ ստեղծեաց,

Փառացն ինք ընկած,

Ա… զայն ճուղապն երետ,

Յետ… ու պիղծ անիծած:

Մեր Տէր ձեր մէջ…

…ի տ ե այլ օրհնութ…

Տէրն այնու խովէ…

…սուն մէկն չմնաց…

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ… մարդ լացեր,

Մի՛ անտես առներ դու զմեզ, Տէ՛ր:

 

Բ/ԻԶ. ԽՐԱՏՔ ԻՄԱՍՏՆՈՑ

* * *

Իսկի դու տեսեր, ո՜վ մարդ,

Գինէխումն, որ զտունն է շիներ,

Կամ ինչ ուտօղ ու խմօղ՝

Մեծութեան յիրք մ' է հասեր,

Զհաւասն ի մաճլիսն արեր,

Թէ՝ «Շինեմ» մւ զտունն աւիրեր:

Զերկուսն ալ աւեր թողեր

'Ւ երկուսէն մահրում գնացեր:

 

* * *

Իմ շատ կունահիս ահէն

Զիս երերն ու լացն է առեր,

Ոչ ով չէ պատճառ եղեր,

Չեմ այլոց ձեռօքըն խաբուեր,

Իմ սրտի կամօքն յօժար

Ի յամէն մեղք եմ հանդիպեր,

Միուն հակառակ կացեր,

Զօրինաց ցանկն եմ պատառեր:

 

* * *

Եղնիկ մի ջրին խմելն

Զեղջուրաց զշուքն է տեսեր,

Ի յայն թաքիայ զարկեր,

Թէ սլէհ եմ հետ վերուցեր,

Օր մի յառիւծէն փախեր,

Նայ եղջիւրն ի ծառն է գամուեր,

Զայն, որ ինք ճարակ դրեր՝

Նայ իւր մահն ի յանկից եղեր:

 

* * *

Դաւիթ մարգարէ արքայն

Սիրելեաց զսէրն է գովեր,

Հանց գեղեցիկ'ւ աղվոր

Են եղբայրք ի մէկտեղ եկեր,

Զինչ զԱհարոնի գլուխն,

Որ ծաղկանց իւղովն է օծեր,

Կամ ցօղն Ահերմոն լեռնէն,

Ի Սինեայ քաղցրիկ նայ ցօղեր:

 

* * *

Կուզե՞ս, որ ազիզ կենաս,

Որ ամէն մրդզքեզ սիրէ,

Դու հողի նման կացիր,

Որ ամէն մարդ զքեզ կոխէ,

Քան զերկաթն այլ ի՜նչ ամուր,

Որ կրակըն զինք կու հալէ,

Դու ջրի նման կացիր,

Որ կրակն ի քէնէ վախէ:

 

* * *

Բազան ի անտառ մորին՝

Թէպէտ բու, թէպէտ բազայ է,

Կօհարն ի յատակ ծովին՝

Թէպէտ քար, թէպէտ կօհհար է,

Խելօքն ի անգէտ ի մօտ՝

Միտք արյ, թէ ի՞նչ նման է,

Ճրագն յառջեւ կուրին

Կու վառի 'ւ ինքըն չի գիտէ:

 

* * *

Մարդ կայ՝ հազար կաժէ,

Հազար՝ որ մէկ մի չաժէ,

Այն մարդն, որ հազար աժէ,

Մօտ անգէտն փող մի չաժէ:

 

* * *

Ծառ սի կայր հազար ճղի,

Զինչ տեսայ նայ մէկ ունի,

Այնպէս է գիտուն մանուկն,

Որ անգէտն ի մօտն է գերի:

 

* * *

Հպարտ դու քանի՞ կենաս,

Այդ վարքդ քեզ չի վայելէ,

Գնա՛, հնազանդ կացիր,

Որ ամէն մարդ զքեզ սիրէ,

Մըտիկ լեռներուդ արէք,

Խելօքնուն հերիք խըրատ է,

Ուր բարձր է՝ նայ ձիւն նստեր,

Ուր որ ցած՝ թէ ի՞նչ կանանչ է:

 

* * *

Մարդ, որ յօտարութիւն երթայ,

Շատ մի խելք կու պիտի նորայ,

Ամէն մարդու ցած կենայ,

Ապայ իւր բանըն լինենայ,

Մտիկ դու ծառին արայ,

Թէ քանի հուներ կայ ի նայ,

Այն ճուղն, որ պըտուղ ունի,

Քան զդատարկն ցած կու կենայ:

 

* * *

Ով որ օտարին վատ ասէ,

Նա ինքն այլ ղարիպ լինենայ,

Երթայ ի յօտար երկիր,

Ղարիպին ղատրըն գիտենայ,

Ղարիպն ի յօտար երկիր,

Թէ բեռնով ոսկի գայ նորա,

Ի իւր սիրելեացն ի զատ

Այն ոսկին մոխիր չաժենայ:

 

* * *

Հազար աւաղ իմ խելացս,

Որ հետ քոպիսուն դատեցայ,

Ես զքեզ ինձ վարդ գիտացայ,

Փուշ չաժես, լուք անխելացայ,

Ի՜նչ շահ իս յետին խելացս,

Երս զառաջին ես անխելացայ,

Գոհ եմ Աստուծոյ բարոյն,

Որ ի քոյ տեսուդ խալըսայ:

 

* * *

Է՜ մարդ, որ ի աւերդ ես

Հիմ դրեր ու տուն կու շինես,

Երբորքարն այլոց եւ փայտն՝

Զայդ ամուր դու ո՞նց կու շինես,

Ջանա՛ զտունդ այնպէս անդէն շինել,

Որ հազար ղեկան դու մըսխես,

Յորժամ դուն ի հոն երթաս,

Նայ չասեն, թէ ո՞ւր կու մըտնես:

 

* * *

Արի՛ք, ի ծովափն իջնունք,

Եւ ձկունք բռնենք վարըմով,

Առնունք մենք ի տուն տանինք,

Ու խորվենք զինքն կըրակով,

Ձկնիկն ընձի հանց ասաց,

Թէ՝ Լցուաւ սրտիկս արընով,

Երբ ես յարեւէս ելայ՝

Թող ցամքի զինչ գետ կամ ծով:

 

* * *

Զինչ որ ես հետ ինձ արի,

Չէ արեր Ադամայ որդին,

Որ շիշ մի հալած ոսկին

Ի գետին ի վայր թաղեցի,

Հազար ձի վազան բերի,

Վազցուցի, ու մեկի չի հասի,

Ի՜նչ շահ է յետին խելացս,

Երբ զառջի անունս աւերեցի:

 

* * *

Շատ թագաւորաց մեծաց,

Իմաստուն արանց լսեցի,

Թէ այնչափ մարդ չի կշտանայ

Աստնուորէս՝ մինչեւ որ մեռանի,

Տանեն, գերեզման թաղեն,

Ու հողով իւր աչքըն լցուի,

Յայնժամ իւր լեզուն ասէ,

Թէ՝ Հերի՛ք ու այլ չի պիտի:

 

* * *

Դու երբ ի մաճլիս նստիս՝

Քան զամէնն ի վար ըզքեզ տես,

Թէ գան ու հազար ասեն,

Ի հազրէն դու մէկ մի խօսեց,

Զայն մէկն ալ դու «չէ՛» ասա,

'Ւ ի հազար չարէն խալիսեց,

Իսկի վատին մի՛ լսեր

Ու չարին տեղիք մի՛ տար քեզ:

 

* * *

Դաւիթ մարգարէն ասաց,

Թէ՝ Չարկամ ունիս, նայ սիրէ,

Ձեռքըն բռնէ տունըդ տար,

Աստուծոյ բարեօքն պատուէ,

Գաւաթ լից, ձեռքըն տուր,

Իւր լեզուովն ինքն զինքն կանիծէ,

Թէ՝ Աստուած զտունըդ շէն պահէ,

Զքո չարկամըն գլիխիվարէ:

 

* * *

Զով որ կու սիրէ Աստուած,

Նայ սակաւ մի աստ կու տանջէ,

Փորձէ, թէ նա սէր ունի

Առ Աստուած՝ չարին համբերէ,

Թէ սէրն ի սրտէն ունի

Առ Աստուած՝ նա խիստ յօժար է,

Տանջանքըն թուի նմա,

Թէ իւղով զանձն կօծանէ:

 

* * *

Ով իմ խրատիս լսէ

Նա զանանց բարին ժառանգէ,

Արդէն պարզերես լինին,

Յումեքէ իսկի չամաչէ,

Յորժամ յարութիւն լինի՝

Փողն երկու ձայնիւ տի կոչէ,

Ո՛վ աստէն ճարտար կարեր,

Նա՛յ զԵկա՜յք ձայնըն տի լսէ:

 

* * *

Երակ մեզ հայիլ պիտի

Յայն արեւն, որ լոյս ծագէ,

Շատ կայ ի արեւ նման

Ի պնչէն օձ կու վազէ,

Գիտուն մարդն յարեւ մնան,

Խօսքն լոյս պայծառ կու ծագէ,

Անգէտ մրդն օձու նման,

Հանապազ զմարդ կու խոցէ:

 

* * *

Խելօքն է ի ծով նման,

Որ քանի չափեն՝ կու տանի,

Անգէտն ի տիկ նման,

Փառչ մ'աւել լնուն՝ կու պատռի:

 

* * *

Աշխարհս ի տօպալ նման,

Որ ի վեր 'ւ ի վայր թաւալի,

Վերինն այլ ի վայր դառնայ,

Եւ վարինն ի վեր ոլորի:

 

* * *

Մտիկ դու հիւսանն արայ,

Որ թապութ շինէ 'ւ օրոցք նայ,

Մէկըն գայ եւ մէկն երթայ,

Նայ իւր բան պակաս չի նմայ,

 

* * *

Աշխարհս է ոչինչ նման,

Շատ դատին, դառնան փոշիման,

Հալալ ու հարամ չասեն,

Հոս թողուն 'ւ ի հոն կու գընան,

Ջանք արայ ու գործէ բարի,

Որ յետոյ չլինիս փոշիման,

Թէ չէ Ադամայ դրախտէն

Քեզ կանաչ տերեւ մի չի տան:

 

* * *

Աշխարհս կանայ մարգեր,

Մեք ի մէջն՝ կաքվու ձագեր,

Գրօղն է եղեր բազայ,

Կու կկրէ զմեզ մէկ-մէկ ի վեր,

Մանկտի՛ք, ի հաց նստիք,

Ձենեցէք ձեզ աղքատ ընկեր,

Մեռնիք 'ւ անդէն երթայք,

Լուք նստիք քանց մէկ մ' այլ ի վեր:

 

* * *

Ելայ, ժողեցի զիմ մեղքն

Ու դրի առջեւ ու լացի,

Անտէնն քարվան կերթար,

Շալկեցի 'ւ ի հետ գնացի,

Հրեշտակն այլ ի դէմս եկաւ,

Թէ՝ Ու՞ր կերթաս, ողորմ ու լալի:

Ատ շալկիդ, որ դուն ունիս՝

Անտէնն քեզ չի ընկնի:

 

* * *

Երնակ ես նորա կասեմ,

Որ յաշխարհս ի սուք կու կենայ,

Զիւր մեղքն ի յիշումն ածէ,

Զօրն ի բուն նայ նստի եւ լայ,

Արտասուք սապոն լինի,

Սեւութիւնն սպիտականայ,

Թէ չէ՝ օր հարսինն գայ,

Նայ հանդերձ հարսինն չունենայ:

 

* * *

Աշխարհս է ի ծով նման,

Ով որ գայ՝ անթաց չի նմայ,

Այս ծովս ես ի նաւ մտայ,

Գնաց նաւս, ես չիմացայ,

Եզեր մօտեցեր եմ ես,

Վախեմ՝ քարին դիպէնայ,

Քակտի իմ աղուոր շինուածս,

Ու տախտակս մէկմէկանայ:

 

Շարունակութիւնը ըստ B օրինակի

* * *

Հինկ դուռն է ի բաց թողած,

Թէ փակեմ, որ գող չի մտնէ,

Այս բերդս է գանձով ի լի,

Ու հազար չարկամ կու մըտէ,

Զչարկամն ես ի յիս ունիմ,

Որ զդըռուիս զամէն կու գիտէ

Թագաւորն ի ներս նըստած

Ու զգողերն ի տուն կու ձայնէ:

 

* * *

Խելօքին հարցունք եղեն,

Թէ զպատճառն ո՞վ իսկի գիտէ,

Աստուած հոգի ստեղծեր

'Ւ ի հողուն մարմին կապեր է,

Կարծեմ վասն այնոր արար,

Որ ի վեր քաշել նա կարէ,

Կամ զհոգին ի մէջ մարմնոյն,

Քան զխալաս ոսկի նա զուգէ:

 

* * *

Օրհնեա՜լ Աստուծոյ անունն,

Որ զբարեաց դռներն է բացեր,

Զաշխարհս գեղեցիկ ստեղծեր

Եւ յերեք դիմաց բաժաներ,

Զհրեշտակս ի յերկինս եդեր,

'Ւ Ադամայ զդրախտ է տնկեր,

Զերկիրս անասնոց տըւեր,

Գազանաց տեղ զսա շիներ:

 

* * *

Ի յերկնաւորաց դասուն

Սադայէլ երեսն է շրջեր,

Ի յերկնից յանդունդս իջեր,

'Ւ ի լուսուն խաւար մնացեր,

ԶԱդամ ի դրախտէն հաներ,

'Ւ անասնոց երկիր զնա ձգեր,

Ամէն Ադամայ որդիքս

Ենք յօտար երկիր բնակեր:

 

* * *

Ճամբորդ քեզ յայնժամ ասեմ,

Որ զճամբուտ ղատրն գիտենաս,

Ծնել ես, աշխարհ եկեր,

Տուր խապար, թէ ուստի՞ կու գաս,

Եկեալ ես յօտար երկիր,

Մէկ ցըցուր, թէ ի՞նչ կու կենաս,

Մեռնիս դու 'ւ ի հող մտնուս,

Մէկ ասա՛, թէ ո՞ւր կու գնաս:

 

* * *

Դու զքեզ ճանփորդ գիտես,

Ի ճամբէդ ի դուրս կու կենաս,

Սիրես զմանկութեան անունն

Որ նըսէֆ մանկան չունենաս,

Ճամբաս է բարակ ու նեղ,

Դու խփեր զաչարտու գնաս,

Քաղցր է մանկութեան անունն,

Դու լեղի 'ւ անհամ կու կենաս:

 

* * *

Եղբա՛րք, սիրելիք 'ւ որդիք,

Որ ի յայս հողըս կու կենայք,

Աշխարհս ես ի բան եկեր,

Զաչքդ բաց, թէ ո՞ւր տի երթաս,

Խրատ մի քեզ տալ կամիմ,

Զուգեմ օղ՝ քան զոսկի խալաս,

Սիրես ու յականջդ ածես,

Թէ դու քո կեանքդ կամենաս:

 

* * *

Գանկատ եմ ու խոց, եղբա՛րք,

Սիրտս ի վեր արիւն բերեր է,

Ի մանկութենէ ի վեր

Զիս ուսման խոցըն կու մաշէ,

Եկեր եմ, անկեր գերի,

Ճար չի կայ, որ մէկ մի գընէ,

Դատիմ զէտ զամէն մըշակ,

Նայ մարդ կայ, որ դեռ կու խոցէ:

 

* * *

Զքո մեղքդ իսկի մի՛ մոռնար,

Որ խոնարհ զանձըդ քո պահէ,

Զայլոց մեղք դումի՛ քններ,

Որ Աստուած զքեզ չի դատէ,

ԶԱստուած թէ ի մօտ տեսնուս՝

Մեղքս իսկի ըզքեզ չի խաբէ,

Ով որ զօր մահուն յիշէ՝

Զայս աշխարհս բընաւ չի սիրէ:

 

* * *

Մարդն, որ սիրելիք ունի,

'ւ ի իւրեանց ինքըն բաժանի,

Հաշուի, թէ ի մահկերթայ,

'Ւ մարմնոյն շունչըն կու քաղի,

Զինչ ձուկն ի ջըրէն հանած,

Նա այլ ո՞նց մընայ կենդանի,

Ի բարկ կըրակին դընեն,

Խեղճ ողորմ ինքըն խորովի:

 

* * *

Այլ աղւոր մը չտեսեր,

Թէ ունի մարդ շատ սիրելի,

Ու ինքն ի նոցա միջէն,

Կարօտով ի բաց կու զատի,

Յորժամ տօնի օր լինի,

Կամ Զատկի, կամ Բարկենդանի,

Ամէնքն են զինչ ծառ ծաղկած,

Նա կտրած զինչ ճուղ մի ծառի:

 

* * *

Հանց մարդ, որ նայ բան ունի,

Կամ ուսման կամի բընութենէ,

Համեմ է հոգոց մարդկան,

Ու զհիւանդ հոգին բժշկէ,

Նըման է բանի տընտես,

Ու խայթոցունի զէտ մեղու,

Պաշտպան ամենոնց ուզէ,

Չասէ զանձն իւր մահկանացու:

 

* * *

Կաֆայ մի կամիմ ասել,

Որ աժէ կօհար մի բոլոր,

Մարմինդ է ի նաւ նըման,

Խելքըդ ծով, թէ չունիս ժըխոր,

Զմիտքըդ նաւավար դու տես,

Որ բրձեալ է գանձ զահաւոր,

Թէ յեզեր ծովին հանես,

Նա առնէ ըզքեզ փառաւոր:

 

* * *

Կանթեղին մտիկ արա,

Ջուրն ու ձէթն ու լուսն ի շարան,

Կանթեղն է մըտաց նըման,

Ջուրն՝ ուսման, ձէթըն՝ գիտութեան,

Քանի միտք դու սուրբ ունիս,

Որ կարող ես սիրող ուսման,

Գիտուն է հոգիտ պայծառ,

Որ լուս տայ քեզ ի մըթութեան:

 

* * *

Հաւատն է անառիկ բերդ,

Ով առնէ զինքն հայրենիք,

Թէպէտ թշնամիք ունիք,

Որ բերեն շտ մըրճեր ու նիգ,

Թուման մի հեծել կնգնի,

Ու լինի ինքըն նետաձիգ,

Նա զայն մասխարայ այնէ,

Ու  թքնու զինչ ի խըմաճիք:

 

Բ/ԻԷ. ԲԱՆՔ ՊԻՏԱՆԻՔ ԵՒ ՕՏԱԿԱՐՔ ԱՍԱՑԵԱԼ ԱՌԱՋՆՈՑ

 

* * *

Աւա՜ղ, մեզ հայել պիտի

Յայն արեւն, որ լոյս կու ծագէ,

Շտ կայ ի յարեւ նման՝

Ի պճղին վերայ կու վազէ,

Գիտուն մարդն յարեւ նման,

Խօսքն զէտ արեւ կու ծագէ,

Անգէտ մարդն օձու նման,

Հանապազ զմարդն կու խոցէ:

 

* * *

Մարդ կայ, որ հազար աժէ,

Հազար կայ, որ մէկ մի չաժէ,

Այն մարդն, որ հազար աժէ,

Անգէտին քով փող մի չաժէ:

 

* * *

Բազան ի յանտառ մորին՝

Թէպէտ բու, թէպէտ բազայ է,

Ճուհարն ի ծովին միջին՝

Թէպէտ քար, թէպէտ ճուհար է,

Խելօքն ի յանգէտն ի մօտն՝

Միտք արա, թէ ի՞նչ նման է,

Ճրագն ի յառջեւ կուրին

Կու վառի 'ւ ինքն չի գիտէ:

 

* * *

Խելօքն ի ծով նման,

Որ քանի չափեն՝ նայ տանի,

Անգէտն է ի տիկ նման,

Չափ մ' աւել լնուն՝ կու պատռի:

 

* * *

Աշխարհս է տօլապ նման,

Որ ի վեր ի վար թաւալի,

Վերինն այլ ի վայր դառնայ,

Եւ վարինն վեր թաւալի:

 

* * *

Աշխրհս է կանանչ մարգեր,

Մենք ի մէջն եմք՝ կաքւու ձագեր,

Գրօղն այլ բազայ եղեր,

Կու կրէ մէկ-մէկ ի դարվեր,

Մանկտի՛ք, երբ ի հաց նստիք,

Ձենեցէք աղքատք ձեզ ընկեր,

Մեռնիք, ի յանդէնն երթայք,

Կու նստիք քանց մէկ այլ ի վեր:

 

* * *

Մարդն, որ օտար տեղ երթայ,

Շատ մի խելք նորա պիտենայ,

Ամէն մարդոյ ցած կենայ,

Ապա իւր բանն լինենայ:

 

* * *

Շատ թագաւորաց մեծաց,

Իմաստուն արանց լսեցի,

Թէ անչափ չկշտանայ մարդն

Աստնուորէս՝ մինչոր մեռանի,

Տանին, գերեզման դնեն,

Եւ հողով իւր աչքն լցուի,

Ապա փոշմանի 'ւ ասէ,

Թէ՝ «Հերի՛ք է, այլ չի պիտի»:

 

* * *

Ա՛յս, որ հետ ես ինձ արի,

Չէ արեր Ադամայ որդի,

Որ շիշայ մի հալած ոսկի

Ի ետինն ի վայր վաթեցի,

Հազար ձի վազան բերի,

վեզցուցի, այլ ոչ հասուցի,

Ի՞նչ շահ  իմ յետին խելացս,

Երբ առջի անունն աւերի:

 

* * *

Մէկ մարդ մի ճուհար ունէր,

Ի խելաց պահել չկարաց,

Երբ խելքն ի վերայն եկաւ՝

Նայ գնաց ջուհարն ի ձեռաց,

Գնաց, ինքն ի վայր նստաւ,

Ողորմուկ ու խիստ շատ իլաց,

Նորա լացն այլ ի՜նչ շահ է,

Երբ գնաց ճուհարն ի ձեռաց:

 

* * *

Աւա՜ղ ու հազար մերան,

Թէ ի՜նչ խելօք ու անխելացայ,

Քան զկաթն յիստակ էի,

Քան զգարնան ջուր պղտորեցայ,

Շարած մարգարիտ էի,

Անշարժ տեղիք վաթեցայ,

Քան զասպապ ի ծալն էի,

Նայ տկուկ-տկուկ քակեցայ:

 

* * *

Լաւ մարդ ես նորա ասեմ,

Որ բանայ զբերանն համով,

Հանցգուն լեզուն գին չունի,

Թէ լնուն տուն մի ճուհարով,

Աստուած, երբ աշխարհս արար՝

Զհողն ու ջուրն, օդն, հրով,

Մըթղալ մի աւել չարար,

Այլ կշռեց զամէնն չափով:

 

* * *

Լեզուն է գործիք բանի,

Արդարոյն՝ զինչ խալաս ոսկի,

Մարդունն է մէկ փերթ արեալ,

Եւ օձինն է՝ երկու ճղի,

Եւ մարդ, որ երկու խօսի,

Զմէկն քաղցր ու զմէկն՝ լեղի,

Եղբայր է օձին եղեալ

Եւ զնորա անէծքն ընդունի:

 

* * *

Ծառի ճիւղն երբ չոր լինի,

Ո՞վ մնաց, թէ իսկի ծաղկի,

Ճերմակմազն որ սեւ ներկեն,

Ո՞վ կասէ, թէ սպիտակի,

Բայց մարդ՝ մեղաւոր եւ սեւ,

Ես գիտեմ, որ կըսպիտակի,

Աստուած մէկ բանիկ կուզէ,

Աստուած մէկ բանիկ կուզէ,

Որ ասես Մեղայ եւ քաւի:

 

Բ/ԻԸ.

* * *

Դաւիթ արքայի որդին

Սողոմոն՝ զա՛յս մեզ կու ասէ,

— Զխրատն իմաստնից տուր,

Նայ առաւել ըզքեզ սիրէ,

Թէ անգէտ, անիմաստ մարդուն

Խրատ տաս՝ նայ զքեզ ատէ,

Նայ թուր ու դանակ առնու,

Կամենայ՝ որ զքեզ սպանանէ:

 

* * *

Դաւիթ մարգարէն կասէ,

Ապրեցո՛ ի մարդոյն չարէ,

Մարդոյն չարն հանց վատէ,

Որ գազանքն ի լեռն ածել է,

Թէ առիւծն ի զնճիլ դրած

Ի չիպան կու տան, թէ՝ Քաշէ,

Շատ այն չիպային զահլան,

Յառիւծին առջեւ կու քայլէ:

 

* * *

Թէ ուզես, որ ազիզ կենաս,

Որ ամէն մարդ զքեզ սիրէ,

Դուն հողուն նման կեցիր,

Ամենայն մարդ զքեզ կոխէ,

Քանց զերկաթն այլ ի՜նչ ամուր,

Որ կրակն զինքն կու հալէ,

Դու ջրի նման կեցիր,

Որ կրակն ի քենէ վախէ:

 

* * *

Ես ասեմ ու դուն լսէ,

Ա՛ռ ի քո մտօքդ անտիճէ,

Աղուոր ականջ դիր,

Քանց կարմիր դեկան ծրարէ,

Թէ մարդն սիրել զուգէ

'Ւ ի ասլէն զինք փընտըռէ,

Զայն մարդն ի մօտ մի՛ նստեր,

Երբ երթաս՝ նայ զքեզ զրուցէ,

Զնետն հետ քեզ նետէ

Ու զաղեղըն կու պահէ,

Զարիւնդ զէտ ջուր խմէ,

Դառնայ մէկ խօսօք վճարէ:

 

* * *

Պլպուլն ի թփին նստէ,

Ֆրեատ ու դատ կու կանչէ,

— Քան զիս պզտիկիկ ձագուկ

Հաւն զիմ ղուսան չի քաշէ,

Տարին տասներկու ամիս

Փուշն զիմ կաշին կու մաշէ,

Զվարդն ի թփին բերեն,

Անգէտըն գայ, կու քաղէ:

 

* * *

Մէկ մարդ մյ զփէտատն ունի

'Ւ զվարդին տակն կու փորէ,

Պլպուլն ի վարդին սիրուն,

Զիր վզիկն դէմ կու բերէ,

Վարդն ալ ի թփին միջին,

Սուտ ի քուն 'ւ զայն կու լսէ,

Դարձեալ պատասխան երետ,

— Քո աղէկն Աստուած վճարէ:

 

Բ/ԻԹ. ՏԱՂ Ի ՎԵՐԱՅ ԽԵԼԱՑ ԵՒ ԻՄԱՍՏՈՒԹԵԱՆ ԱՍԱՑԵԱԼ

* * *

Մէկ մարդ մի ճուհար ունէր,

Ի խելաց պահել չի կարաց,

Երբ խելքն ի վերան եկաւ՝

Լուք գնաց ճուհարն ի ձեռաց,

Գնաց, ինքն ի վյր նստաւ,

Ողորմուկ եւ շատ մի ելաց

Զէտ ելաց այլ ի՜նչ անեմ,

Երբ գնաց ճուհարն ի ձեռաց:

 

* * *

Աշխարհս ի վաճառ եկի,

Ի շահուն տեղն զենեցայ,

Շիշա մի հալած ոսկի էի,

Ի գետին ի վայր թափեցայ,

Ասի, թէ բարեւ մի տամ

Այն կըռոցն, որ մարդ չիմանայ,

Առին զթագն ի գլխոյս

Այն պահուն, որ ես չիմացայ:

 

* * *

Աշխարհն է ի ծով նըման,

Ով որ գայ՝ անթաց չի մընայ,

Այս ծովս ես ի նաւ նստայ,

Նաւս գնաց, որ ես չիմացայ,

Յեզեր մօտեցեալ է նաւս,

Կու վախեմ՝ քարի դիպենայ,

Քակվի իմ աղուոր շինվածս,

Ու տախտակըն մէկմէկանայ:

 

* * *

Յաշխարհս ի վաճառ եկի,

Թէ շահիմ ես գանձ հոգեղէն,

Չար աւազակաց դիպայ,

Թալնեցին զինչ մերկ ի մօրէն:

 

* * *

Բանիկ մի ղալատ արի,

Որ զօձուն ձագըն սիրեցի,

Խիստ վստահութիւն արի,

Որ օձուն դուռն գընացի,

Օձուն մայրն ի դուրս եկաւ,

Զիս խայթեաց, ես նստայ լացի,

Արժան եմ ես այն նենգիս,

Օձուն ո՞վ եղեւ սիրելի:

 

* * *

Ինձ Երեմիաս պիտէր՝

Ողբերգօղն ի յԻսրայէլէն,

Որ բազում ողբով կոծէր

Զըմբըռնեալսն ի չար վիշապէն: