Հայրէններ

Բ/Ա. ՑՈՐԵԱՆ

* * *

Տեսայ զիմ հոգոյս հոգին,

Որ մեռաւ 'ւ ի հող թաղեցաւ,

Դարձայ իմ սիրոյս համար,

Նա յարեաւ եւ շատ դատեցաւ,

Ի սուր 'ւ ի կտուր երեկ,

Ու քարով նա քարկոծեցաւ,

Ի հուր գեհենի մտաւ

'Ւ իմ հոգոյս հոգի ջահեցաւ:

 

Բ/Բ. ՀՐԱՀԱՆ

* * *

Երկուք ընդ իրար կռուին,

Մէկ ի մէկ իսկի յնմանին,

Մէկ մ' այլ ի նոց միջին

Էր մեռած 'ւ անկած ի տեղին,

 

* * *

Այնոք, որ զկռիւն արին,

Շատ րիւն ի վյր թափեցին,

'Ւ ի յայն արունին ցօղէն

Շունչ տուաւ անկած մեռելին,

Ծեր մ' այլ բարեխօս բերին,

Համբուրեց զերես մեռելին,

Ի յայն համբուրել ծերին՝

Լոյս ծագեաց մթան գիշերին:

 

Բ/Գ. ՀՐԱՀԱՆ

Երկուք ընդ յիրար կռուին,

Մէկն ի մէկ բնաւ չնմանին,

Մէկ մ' այլ ի յիւրեանց միջին

Էր մեռած 'ւ անկած ի գետնին,

Նոքա, որ զկռիւն արին,

Շատ արիւն յերկիր հոսեցին,

Արիւնն ի մեռելն հասաւ,

Շունչ ետուր անկած մեռելին,

Ծեր մի բերախօս բերին,

Որ եպագ զերես մեռելին,

Ի յայն համբուրել ծերին՝

Լոյս ծագեաց մթան գիշերին:

 

ԼՈՒԾՄՈՒՆՔ

Երկուքն որ զկռիւն արին,

Է՛ երկաթն ընդ գայլախազին,

Մեռեալն է այրած կտաւն,

Բարեխօսըն՝ նիւթ ծըծմբին:

 

Բ/Դ. ՅՈՀԱՆԷՍ ՎԱՐԴԱՊԵՏԻ՝ ԱՍԱՑԵԱԼ ՊԸԼՈՒԶ

* * *

Երկուս ի մէկտեղ բերած

Զերդ զընկեր, կասեն, թէ պահէ,

Ու չորս բնութիւն օտար

Հետ իրաց, կասեն, թէ սազէ,

Հինգ դուռն է ի բաց թողած,

Զայդ ամուր, կասեն, թէ փակէ,

Զիս հոգսն ի յայսոց միջին

Զերդ կրակն զմոմ՝ կու հալէ:

 

Զերկուսս ընկեր ո՞նց պահեմ,

Մէկըս՝ հող՝ մէկըս՝ հոգի է,

Հոգիս թէ ի վեր քաշէ,

Հողըս ծանր այր կու հակէ,

Վախեմ, թէ հողոյս լսեմ,

Նայ հոգոյս լոյսըն պակասէ,

Ու հետ հոգոյս լոյսըն պակասէ,

Ու հետ հոգոյն ո՞վ թռչի,

Երբ նորա տունն հեռի է:

 

Զայս չորս յիրար ո՞նց սազեմ,

Ամէն մէկ յինքն կու քաշէ,

Չոր հողըս խուշկիկ առնէ,

Ջուրըս գէջ կու ցրտացընէ,

Քամին զիս յերերք ունի,

Կըրակին բոցըն կու վառէ,

Ընցգուն սիրելիք չարկամ

Մէկտեղ ո՞վ իսկի տեսեալ է:

 

Հինգ դուռն է ի բաց թողած,

Թէ՝ Փակէ, որ գող չըմտնէ,

Այս բերդս է գանձով ի լի,

Ու հազար չապկամ կու մտնէ,

Զչարկամս ես ի յիս ունիմ,

Որ զդռուս զամէն կու քակէ,

Զթագւորս, ի ներս նստել,

Նայ զսա էլ գողըն կու խաբէ:

 

* * *

Խելօքին հարցուկս ելան,

Թէ զպատճառն ո՞վ իսկի գիտէ,

Աստուած է հոգի ստեղծել

'Ւ ի հողոյ մրմին կապել է,

Կրծեմ վասն այնոր արար,

Թէ ի վեր քաշել զնա կրաէ,

Կամ զհոգին ի մէջ մարմնոյն,

Քան զխալաս ոսկի նա զուգէ:

 

* * *

Աւա՜ղ զայն, որ շատ դատել,

Մարդ չկայ, որ զելմըն ճանչէ,

Հաշուեց, թէ մարգարիտ ունի,

'Ւ ի յառջեւ խոզին կու թափէ,

Խոզն զջօհարն ե՞րբ ճանչէ,

Զօրն ի բուն զաղբըն կու փորէ,

Կոխէ նա զքո ջօհարն

Ու դնչովն այլ զքեզ խոցէ:

 

* * *

Օրհեա՜լ Աստուծոյ անուն,

Որ զբարեաց դռներն է բացել,

Զաշխարհս է աղւոր ստեղծել

'Ւ երեք դիմաց բաժանել,

Զհրեշտակս ի յերկինս դրել,

'Ւ Ադամայ զդրախտն է տնկել,

Զերկիրս գազանաց տուել,

'Ւ անասնոց տեղի զսա շինել:

 

* * *

Ի յերկնաւորաց դասուց

Սադայէլ երեսն այ շրջել,

Յերկնիցն ի յանդունդս անկել,

'Ւի լուսոյն խաւար մնացել,

ԶԱդամ ի դրախտէն հանել,

'Ւ անասնոց յերկիրս զնա ձգել,

'Ւ ամէն Ադամայ որդիքս

Եմք օտար տեղիս բնակել:

 

* * *

Ճանպորդ քեզ յայնժամ ասեմ,

Որ զճանպհի ղատրն գիտենաս,

Ծնել ես 'ւ յաշխարհս եկել,

Տուր խապար, թէ ո՞ւստի կու գաս,

Եկել ես օտար երկիր,

Մէկ ցուցու, թէ յի՞նչ կու կենաս,

Մեռնիս դու 'ւ ի հող մտնուս,

Մէկ ասա՛յ, թէ ո՞ւր կու գնաս:

 

* * *

Դու զքեզ ճանպհորդ գիտես,

'Ւ ի ճանպհէդ ի դուրս կու գնաս,

Սիրես մանկութեան անուն

Ու նըսէֆ մանկան չունենաս,

Ճանպարհս է բարակ ու նեղ,

Դու խփել ես զաչւիդ ու գնաս,

Քաղցր է մանկութեան անուն,

Դու լեղի 'ւ անհամ կու կենաս:

 

* * *

Եղբա՛յր, սիրելի որդի,

Որ ի յայս հողըս կու կենաս,

Յաշխարհս ես ի բան եկել,

Զաչքդ բաց, թէ ո՞ւր կու գնաս,

Խրատ մի քեզ տալ կամիմ,

Զուգեմ օղ՝ քան զոսկի խալաս,

Սիրես 'ւ ի յկանջդ ածես,

Թէ դու զքո կեանքըդ կամենաս:

 

* * *

Դաւիթ արքայի որդին

Սողոմոն՝ զայս մեզ կու ասէ,

Զխրատն իմաստնոյն դու տուր,

Առաւել նա զքեզ սիրէ,

Թէ անգէտ 'ւ անմիտ մարդոյն

Խրատ տաս՝ նա զքեզ ատէ,

Ու թուր ու դանակ առնու,

Թէ կարէ՝ նա քեզ սպանանէ:

 

* * *

Գանկատ եմ ու խոց, եղբա՛յրք,

Սիրտս ի վեր արիւն կու բերէ,

Ի մանկութենէ ի հետ

Զիս ուսման հոգսն կու մաշէ,

Եկել եմ, գերի անկել,

Ճար չկայ, որ մէկ մի թափէ,

Դատիմք քան զամէն մշակ,

Նայ մարդ կայ, որ դեռ կու խոցէ:

 

* * *

Չորս բան առ խրատ յինէն,

Որ զամէն աշխարհս քեզ արժէ,

Զյլոց մեղք դու մի՛ քններ,

Զքոյն յերակ մտօքդ անդիճէ,

ԶԱստուած մօտ ի քեզ դու տես,

Ու մահու օրըն դու յիշէ,

Զխրատս ի սրտիդ տընկէ,

Զքեզ յամէն չարէ սա պահէ,

Զքո մեղքն իսկի մի՛ մոռնար,

Որ խոնարհ զանձդ քո պահէ,

Զայլոց մեղք դու մի՛ քններ,

Որ Աստուած զքեզ չդատէ,

ԶԱստուած թէ ի մօտ տեսնուս՝

Մեղքն իսկի զքեզ չխաբէ,

Ով որ զօր մահուն յիշէ՝

Զայս աշխարհս բնաւ չսիրէ:

 

* * *

Դաւիթ մարգարէն 'ւ արքայն

Սիրելեացն զսէրն գովել,

Ընցգուն վայելուչ 'ւ աղւոր

Են եղբայրքս ի մէկտեղ եկել,

Զինչ յԱհարոնի գլուխն,

Որ ծաղկանց իւղովն է օծել,

Կամ ցօղն յԱհերմոն լերին,

'Ւ ի Սինայ քաղցրիկ նա ցօղել:

 

* * *

Ձեր գալդ է բարի, եղբայրք,

Որ ի յայս տեղիքս եք եկել,

Յաշխարհս եմք տրտում ամէնքս,

Ու խոցով մեր սիրտն է լցւել,

Ձեր խօսքդ մեզ դեղ եղաւ,

Ձեր տեսովդ եմք մեք խնդացել,

Հազար երնեկ այս աւուրս,

Որ մէկտեղ եմք ժողովել:

 

* * *

Թագւոր ու սուլտան 'ւ իշխանք,

Որ ի բարձր աթոռ եք նստել,

Շատ ճորտ ու ծառայք ու զօրք

Կան ի ձեր առջեւըդ կանգնել,

Ահեղ ու սաստիկ հրաման

Ու հանդես եք դուք յօրինել,

Ուղո՛րդ դատաստան արեք,

Զի ձեզ այլ ատեն կայ պահել:

 

* * *

Հզօր թագաւորք 'ւ իշխանք,

Որ դառպաս եք դուք յօրինել,

Չայուշ ու պահորդ դրել,

Զձեր երեսդի մարդոյ պահել,

Գանգատ ու զրկած մարդիկ

Անճարակ են առ ձեզ եկել,

Դրէք միտ ու դատ արէք,

Զերդ Աստուած են առ ձեզ եկել:

 

* * *

Մարդն, որ սիրելիք ունի,

'Ւ ի նոցա միջէն բաժանի,

Հաշուեց, թէ ի մահ կերթայ,

'Ւ ի մարմնոյն շունչըն կու քաղի,

Զինչ ձուկն ի ջըրէն հանեն,

Նա այլ ո՞նց նմայ կենդանի,

Ի բարկ կրակին դնեն,

Խեղճ 'ւ ողորմ ինքն խորովի:

 

* * *

Այլ ողորմըն չեք տեսել,

Թէ ունի մարդ շատ սիրելի,

Եւ ինքն ի նոցա միջէն

Կարօտով ի բաց կու զատի,

Յորժամ տօն օրեր լինի

Կամ Զատկի, կամ Բարկենդանի,

Ամէնքն են դրախտ ծաղկեալ,

Նա՝ կտրած քան ճիւղ մի ծառի:

 

* * *

Ծառի ճիւղն երբ չոր լինի,

Ո՞վ ասէ, թէ այլ կանաչի,

Սպիտակ մազն որ սեւ ներկեն,

Ո՞վ մնայ, թէ իսկի թափի,

Բայց մարդ՝ մեղաւոր ու սեւ,

Ես գիտեմ, որ կու սպիտակի,

Աստուած մէկ բանիկ ուզէ,

Որ Մեղայ ասէ ու քաւի:

 

* * *

Շաղղծ ես ի չորս իրաց,

Այդցեղ շէնքդ ամուր չլինի,

Օդըն հողոյն ի՜նչ նման,

Հուրն ու ջուրն են խիստ ատելի,

Ի հակառկաց ստեղծած

Եւ եղծ ես մարդ կենդանի,

Վերանայ օդն ւո հուրն ու ջուրն,

Եւ մարմինըն դառնայ փոշի:

 

* * *

Մարդ, որ շատ անդէճ լինի,

Յաշխարհիս հոգսըն կու մաշի,

Շաքարն՝ իւր լեղի թուի

Ու լեղին՝ իւրըն խմելի,

Հով ջուրըն կրակ թուի,

Եւ յահէն զերդ մոմ կու հալի,

Զդիւր կեանքն դժար հաշուի,

'Ւ ի դժարն իսկի չհանգչի:

 

* * *

Երնէկ ես նորայ ասեմ,

Որ յաշխարհս ի սուգ կու կենայ,

Զիւր մեղքն ի յիշումն ասծէ,

Զօրն ի բուն նա նստի ու լայ,

Արցունքըն սապոն լինի,

Սեւութիւնըն սպիտականայ,

Թէ չէ՝ օր հասնեցըն գայ,

Նայ հանդերձ հարսին չունենայ:

 

* * *

Զաղըն գեմ համեղ ասեն,

Տէր Յիսուս, որ զայս հրամայէ,

Զանհամն ինքնի համ բերէ

Ու զնեխածն անուշացընէ,

Էնց մարդ, որ բանիկ ունի՝

Կամ ուսմամբ կամ ի բնութենէ,

Համեմ է հոգոց մարդկան

Ու զհիւանդ հոգիս բժշկէ:

 

* * *

Զաղն անհամ ո՞վ է տեսել՝

Թէ լինի նա պիտանացու,

Ո՛չ աղբ՝ ի պարտէզ ձգելու,

'Ւ ո՛չ է քար՝ ինքն շինելու,

Նման, որ բանի տնտես,

Լուկ խայթոց ունի՝ զինչ մղեու,

Պաշտօն յամէնոց ուզէ,

Չասէ զանձն իւր մահկանացու:

 

* * *

Լաւ մարդ ես նորա ասեմ,

Որ բանայ զբերանն համով,

Ընցգուն լեզուն գին չունի,

Թէ լընուն տուն մի ջօհարով,

Աստուած երբ զաշխարհս արար,

Զհողն ու զջուրն ու զօդըն հրով,

Մթխալ մ' աւելի չարար,

Այլ կշռեց զամէնըն չափով:

 

* * *

Լեզուն է գործիք բանի,

'Ւ արդարոյն՝ զերդ խալաս ոսկի,

Զմարդոյն է մէկ փերթ արել,

Եւ օձին է երկու ճըղի,

Էնց մարդն, որ երկուս խօսի,

Զմէկըն քաղցր ու մէկըն՝ լեղի,

Օձին է եղբայր եղել

Ու զնարա անէծքն ընդունի:

 

* * *

Կաֆայ մի կամիմ ասել,

Որ արժէ ջօհար մի բոլոր,

Մարմինդ է ի նաւ նման,

Խելքդ է ծով, թէ չունի ժխոր,

Միտքդ նաւավար դու տես,

Որ բարձեր է գանձ շահաւոր,

Թէ յեզր ի ծովուդ հանես,

Նա առնէ զքեզ փառաւոր:

 

* * *

Կանթեղին մըտիկ արայ,

Ջուրն ու ձէթն ու հուրն ի լարան,

Կանթեղն է մտաց նման,

Ջուրն ուսման, ձէթն՝ գիտութեան,

Քանի զմիտքդ դու սուրբ ունիս,

Ու ջանիւ ես սիրող ուսման,

Գիտուն է հոգիդ պայծառ:

Որ լոյս տայ քեզ ի մթութեան:

 

* * *

Հաւատն է անառ բերդիկ,

Ով առնու զնա հայրենիք,

Թէպէտ թշնամիք ունի,

Որ բերեն շատ մըրճեր ու նիգ,

Թուման մի հեծել կանգնին,

Ու լինին յինքն նետաձիգ

Նայ զայն մասխարայ դընէ,

Ու թքնու զինչ ի խամաճիկք:

 

* * *

Թէ դու ի սրտանց քննես՝

Այս կենցաղս յերակ խաբող է,

Սակաւ մի խնդալ կու տայ,

Բայց յերակ ի լաց կու պահէ,

Այն մարդն, որ աւտայ սմա

Կամ աստէն իւր տուն կու շինէ,

Չաւտամ, թէ նա խելք ունի,

Աւտայ, որ խիստ յիմար է:

 

* * *

Կուզես որ հանգչիս, եղբայր,

Անդէնին դարպաս դու շինէ,

Զհիմըն հաւատոյ դու դիր,

Որ ամուր 'ւ անշարժ կու պահէ

Զինչ որ քեզ բաժին հասնի,

Անդենին դու զայն աղարկէ,

Յորժամ ի քո տուն երթաս՝

Նա բարեօք քան զնուռն ի լին է:

 

* * *

Զով որ կու սիրէ Աստուած,

Նայ սակաւ մի աստ կու տանջէ,

Փորձէ, թէ նա սէր ունի

Առ Աստուած՝ չարին համբերէ,

Թէ զսերն ի սրտանց ունի

Առ Աստուած՝ նա խիստ յօժար է,

Տանջանքըն թուի նմա,

Թէ իւղով զանձն կօծանէ:

 

* * *

Ով իմ խրատիս լսէ՝

Նա զանանց բարին ժառանգէ,

Անդէն պարզերես լինի,

'Ւ ամեքէ իսկի չամաչէ,

Յորժամ յարութիւն լինի՝

Փողն երկու ձայնիւ տի գոչէ,

Ո՛վ աստեն ճարտար կացեալ,

Նա՝ զԵկա՜յք ձայնն տի լսէ:

 

* * *

Աշխարհս է ի ծով նման,

Ով որ գայ՝ անթաց չի մնայ,

Յայս ծովս ես ի նաւ մտայ,

Գնաց նաւս, եւ ես չիմացայ,

Յեզեր մօտեցել  եմ ես,

Վախեմ, թէ քարի դիպենայ,

Քակտի իմ աղւոր շինուածս,

Ու տախտակս մեկմեկանայ:

 

* * *

Զարեւն ի յերկինս իմայ

Ու լուսոյն նատր դու արայ,

Որպէս որ ճարակ չկայ՝

Ի նիւթոյն լոյսն որ հեռանայ,

Յորժամ որ արեւն երթայ՝

Լոյսն անճառ աղբիւր ցոլանայ,

Հուրն եւ ճառագայթն եւ նիւթն

Միացել, ու երկու չէ նա,

Այսպէս ի Քրիստոս ասայ,

Դաւանումն է սէրտ, հաւատայ,

Եւ մի՛ լինիցիս թերի

Դու տղայ տխմար 'ւ անիմայ:

 

* * *

Ստեծօղ է Քրիստոս եւ լոյս

'Ւ աշխարհիս տէր անտարակոյս,

Հոգի ու մարմին ու միտք,

Որ եղեւ փրկիչ գերելոյս,

Թէ չէր միացեալ հողոյս

Ընդ բանին Աստուած մեռելոյս,

Ապա զկապանն ո՞վ լուծեր,

Երբ չկայր մեզ ելնելու յոյս:

 

* * *

Աստուած ի Կուսէն ծնեալ,

Կոյս ամբողջ եւ սուրբ մնացեալ,

Հինգ սքանչելեօք անճառ,

Որ մարդկան անհաս երեւեալ,

Ի մի ենթակայ եկեալ,

Հուրն Աստուած եւ հողն եռացեալ,

Մարմինն եւ ստեղծօղն երկնից,

Նոր խառնեալ եւ յոյժ միացեալ:

 

* * *

Զաջն աշխարհաստեղծ եղեալ,

Ի խաչին թեւըն տարածեալ,

Ոսկըր ջլապատ եւ մորթ,

Թանձր Աստուած ի փայտ բեւեռեալ,

Կողըն սրահերձ եղեալ,

Ջուր 'ւ երիւնն զմեզ նորոգեալ,

Ի եօթն անգամ ձայնն ածեալ,

Որ զեօթանց կենցաղս յօրինեալ:

 

* * *

Անեղն Աստուած մարդ եղեալ,

Նմա պարտ էր զայս ներգործեալ,

Արեամբն Աստուծոյ զմեզ

Ի մեղաց սրբեալ 'ւ ազատեալ,

Զմարդիքն ի մահու գրաւեալ,

Ի յերկինս ի կեանս հրաւիրեալ,

Հրեշտակացն ընկեր առեալ,

Զնա օրհնեալ եւ փառաւորեալ:

 

a օրինակի ճիւղաւորումը

Մարդն, որ յօտար տեղ երթա,

Շատ մին խելք կու պիտի նարայ,

Ամեն մարդոյ ցծ կենայ

'Ւ ապայ թ' իւր բանն լինենայ,

Մըտիկ դու ծառին արայ,

Թէ քանի հունար կայ ի նայ,

Այն ճեւղն, որ զպըտուղն ունի,

Քան զդարտակն ի ցած կու կենա:

 

* * *

Ով որ օտարին վատ ասէ,

Նայ ինքն յլ ղարիպ լինենայ,

Երթայ ի յօտար երկիր,

Զղարիպին ղատրըն գիտենայ,

Ղարիպն ի յօտար յերկիր,

Թէ ոսկի թաթաւ գայ նարայ,

Ի յիւր սիրելեացն ի զատ

Այն ոսկին մոխիր չաժենա:

 

* * *

Հազար եղուկ իմ խելացս,

Որ հետ քոպիսոյն դատեցայ,

Ես ըզքեզ ինձ վարդ գիտցայ,

Փուշ չաժես , լուկ անխելացայ,

Ի՜նչ շահ ի յետին խելացս,

Երբ զառաջինն ես անգիտացայ,

Գոհ եմ Աստուծոյ բարոյն,

Որ ի քոյ տեսոյդ խըլըսայ:

 

* * *

Մեկ կայ, որ հազար աժէ,

Հազար կայ, որ մեկ մի չաժէ,

Այն մեկն, որ հազարն աժէ,

Մօտ յանգետն  փող մի չաժէ:

 

* * *

Ծառ մին կայր հազար ճըղի,

Զինչ տեսայ նա մէկ տակ ունի,

Այնպես է գիտուն մանուկն,

Որ յանգետի մօտն է գերի,

Գիտունն է ի ծով նման,

Քանի շատ մտնու կու տանի,

'Ւ անգետն է ի տիկ նըման,

Թ' աւելի ածեն՝ նա թափի:

 

* * *

Է՜ մարդ, որ աւերդ ես

Հիմըն դըրել ու տուն կու շինես,

Երբ որ քարդ այլոց եւ փայտդ

Է այլոց՝ զայդ ո՞ւմ կու շինես,

Ջանա՛ զտունն այնպէս շինել,

Որ հազար դեկան մըսըխես,

Յորժամ դու ի տեղն երթաս,

Նայ չասեն, թէ յո՞ւր կու մըտես:

 

* * *

Բանիկ մին ղալաթ արի,

Որ զօձու ձագըն սիրեցի,

Օձուն մայրն ի դուրս երեկ,

Զիս խայծեց, ես նըստայ լացի,

Արժան եմ ես էս նենգիս,

Օձուն ո՞վ եղեալ սիրելի:

 

AD օրինակների ճիւղաւորումը

* * *

Արի՛ք, ի ծովափն իջնունք,

Ու ձկներ բըռնենք վարըմով,

Առնունք եւ ի տուն տանենք,

Խորովենք զինքըն կըրակով,

Ձըկնիկն ընդ իս էնց ասաց,

Թէ՝ Լցաւ սրտիկս արիւնով,

Երբ ես յարեւէս ելայ՝

Թող ցամքի զինչ գետ կայ ու ծով:

 

Զինչ որ ես հետ ինձ արի,

Չէ արել այլ ադամորդի,

Որ շիշ մի հալած ոսկի

Ի գետինն ի վայր թափեցի,

Հազար ձի վազան բերի,

Վազցուցի, մէկ չի հասուցի,

Ի՜նչ շահ է յետին խելացս,

Երբ առջին անունն աւերի:

 

* * *

Շատ թագաւորաց մեծաց

'Ւ իմաստուն արանց լսեցի,

Թէ այնչափ չի կշտանայ մարդն

Աստընւորովս՝ մինչոր մեռանի,

Տանին, գերեզման դնեն,

Հողովն իւր աչքըն լըցւի,

Ապայ իւր լեզուովն ասէ,

Թէ՝ «Հերի՛ք է 'ւ այլ չի պիտի»:

 

* * *

Իմ սիրտ, վատին մի լսեր,

Ու չարին տեղ իսկի մի՛ տար,

Այս աստընւորիս վերայ

Վատն իսկի մարդոյ չի մնար,

Այն մարդն, որ յինքն վատ ռնէ,

Հանդիպի վատի մի նա այլ,

Ու զինչ որ ունի ամալ՝

Գայ ի յոտքըն փաթթի նա՛յ այլ:

 

* * *

Տեսյ զիմ հոգոյս հոգին,

Որ մեռաւ, ի հող թաղեցաւ,

Դարձեալ իմ սիրուս համար,

Նայ հարեաւ ու շատ դատեցաւ,

Ի սուր 'ւ ի կտուր երեկ,

Ու քարով նա քարկոծեցաւ,

Ի հուր 'ւ ի եհէն մտաւ,

Իմ հոգոյս հոգի ջահեցաւ:

 

* * *

Երկուս ընդ իրար կռուին,

Մէկ ի մէկ իսկի չի նմանին,

Մէկ էլ ի նոցա միջին

Էր մեռած 'ւ անկած ի տեղին,

Այնոք, որ զկռիւն արին,

Շատ արիւն ի վյր թափեցին,

'Ւ ի յայն արենէ ցօղին

Շունչ տուաւ անկած մեռելին,

Որ եպագ զերես մեռելին,

Եւ յայն համբուրէ ծերին՝

Լոյս ծագեաց մթան գիշերին:

Յանիրաւ մարդոյն ի զատ կաց ու հեռի,

Թէ քեզ հայր է կամ եղբայր ու կամ քեռի,

Հետ փշին մի՛ փաթաթիր զինչ հետ ուռի,

Թէ չէ ի ձեռքըդ բեւեռի եւ խոց լինի:

 

B օրինակի ճիւղաւորումը

* * *

Սատանան տեսաւ զԱդամ

Ի դրախտին դուռն զինքըն կանգնած,

Զծափն իրար եզարկ

Ու բարկ ինքն ծիծաղեցաւ,

Ադամ զայն ճուապ ետուր,

Թէ՝ «Ի՞նչ տեսար, քո բառքդ անիծած,

Ի պըտղոյն ուտել տուիր,

Չէ թողեր մեր տէրն ի ձեռաց»:

 

* * *

Սատանան տեսաւ զՄովսէս,

Արգելաց ու պահ մի ելաց,

Թէ՝ «Աստուածախօս Մովսէս,

Մեր տէրն է՞ր է մեզ խըռոված,

Երբ մեր աշակերտք էաք

Յիսուսի՝ նա Ադամ չէր եղած,

Ադամ ի հողոյ ստեղծուած,

Մեք՝ ի մեր փառացն ենք անկած…»:

 

* * *

Դու ծառ ես նառընճենի,

Քեզ հազար անուն կու պիտի,

Որ մէկն է ի հասկ եկեր,

Մէկ՝ ծաղկեր, մէկն՝ դեռ կու ծաղկի,

Դու բարձր ես բերդիտ նըման,

Հաւ ի քո վերայ չանցընի,

Ոսկի կայ ի քո միջին,

Ոսկերիչն ի ներս կու բանի,

Ծառայ ոսկերչին լինիմ,

Որ զոսկին ի բան կու տանի,

 

* * *

Դաւիթ մարգարէն ասէ,

Թ' Ապրիցո՛ ի մարդոյ չարէ,

Մարդուն շառըն հանց վատ է,

Որ ըզվայրիքն ի քարն ածեալ է,

արծիւն ի հաւան ելեր

Ու մարդուն չարէն կու վախէ,

Զառիւծն ի զընճիլ դըրած

Ու չիպան տուած, թէ՝ Քաշէ,

Շատ է չիպանին զահլան,

Առիւծին առջեւ կու քայլէ:

 

* * *

Ժամ-ժամ իմ ղարիպութիւնս

Երբ յիշեմ…

 

Բ/Ե. ԵՐԳ ՊԼՈՒԶ ՎԱՐԴԱՊԵՏԻ  ԱՍԱՑԵԱԼ

 

Երկուս ի մէկտեղ բերած

Զերդ զընկեր, կասեն, թէ պահէ,

Ու չորս բնութիւն օտար

Հետ իրաց, կասեն, թէ սազէ,

Զայս չորս յիրար ո՞նց պահեմ,

Ամէն մէկ յինքն կու քարշէ,

Զիս հոգս ի յայսոց միջին

Զերդ կըրակ զմոմ՝ կու հալէ,

Հողըս չոր խուշկիկ առնէ,

Ջուրըս գէճ կու ցրտացընէ,

Քամին զիս յերերք ունի,

Կըրակին բոցըն կու վառէ,

Հանցեղ սիրելի չարկամ

Մէկտեղ ո՞վ իսկի տեսեր է,

Հոգիս թէ ի վեր քարշէ,

Հողըս ծանր ի վայր կու հակէ,

Վախեմ, թէ հողոյս լսեմ,

Նա հոգոյս բանըն դըժար է,

Եւ հետ հոգոյն ո՞վ թռչի,

Երբ նորա տունըն հեռի է:

Հինգ դուռըն է ի բաց թողած,

Թէ՝ Փակէ, որ գող չի մտնէ,

Զգողս նա տանէս ունիմ,

Որ զդռներս ի բաց կու պահէ:

 

* * *

Շաղուած ես ի չորս իրաց,

Այդցեղ շէնքդ ամուր չի լինի,

Օդըն հողոյն ի՜նչ նըման,

Հուրն ու ջուրն են խիստ ատելի,

Ի հակառակէ ստեղծած

Եւ եղած ես մարդ կենդանի,

Վերնայ օդն ու հուրն ու ջուրն,

Եւ մարմինըդ դառնայ փոշի:

 

* * *

Աւա՜ղ զայն, որ շատ կու դատեր,

Մարդ չըկայ, որ զէլմըն ճառէ,

Հաշվեց, թէ ճօհար ունի,

Եւ յառջեւ խոզին կու թափէ,

Խոզըն ճուհար ե՞րբ ճանչէ,

Զօրն ի բուն զաղբըն կու փորէ,

Կոխէ նայ զքո ճոհարն

Եւ դընչովն նյըզքեզ խոցէ:

 

* * *

Չորս բան առ խրատ յինէն,

Որ զամէն աշխարհս քեզ արժէ,

Զայլոց մեղք դու մի՛ քըններ,

Զքոյդ մտօք յերակ անտիճէ,

ԶԱստուած մօտ ի քեզ դու տես,

Եւ զմահուտ օրըն դու յիշէ,

Զխրատս ի սիրտըդ տնկէ:

Զքեզ յամէն չարեաց այս փրկէ:

 

* * *

Աւա՜ղ, մեզ հայիլ պիտի

Յայն արեւն, որ լոյ կու ծագէ,

Շատ կայ ի յարեւ նման՝

Ի պնչէն օձըն կու վազէ,

Գիտուն մարդն յարեւ նըման,

Խօսքըն լուս ու պայծառ կու ծագէ,

'Ւ անգէտ մարդն օձուն նըման,

Հանապազ ըզմարդ կու խոցէ:

 

* * *

Մարդ կայ, որ հազար արժէ,

Հազար կայ, որ մէկ մի չարժէ,

Ան մարդն, որ հզար արժէ,

Անգէտին մօտ փող մի չարժէ:

 

* * *

Բազան ի յանտառ մորին՝

Թէպէտ բու, թէպէտ բազայ է,

Ճոհարն ի ծովուն միջին՝

Թէպէտ քար, թէպէտ ճոհար է,

Խելօքն ի յանգէտն ի մօտ՝

Միտք արա, թէ ի՞նչ նըման է,

Ճրագն ի յառջեւ կուրին

Կու վառի 'ւ ինքըն չի գիտէ:

 

* * *

Խելօքն է ի ծով նըման,

Որ քանի չափես՝ կու տանի,

Անգէտն է տիկ նըման,

Փառչ մ' էվէլ լընուս՝ նայ պատռի:

 

* * *

Աշխարհս ի տոլապ նըման,

Որ ի վեր 'ւ ի վայր թաւալի,

Վերինն ի վայր դառնայ,

Եւ վարինն ի վեր ոլորի:

 

Մըտիկ դու հիւսանն արայ,

Որ թապութ 'ւ օրոցք շինէ նայ,

Մէկըն գայ եւ մէկըն երթայ,

Նայ իւր բան պակաս չի մընայ:

 

* * *

Աշխարհս է ոչինչ նըման,

Շատ դատին, դառնան փոշիման,

Հալալ ու հարամ այնեն,

Հոս թողուն 'ւ ի հոն կու գընան,

Ջան արա ու գործէ բարի,

Որ յետոյ չի լինիս փոշիման,

Թէ չէ Ադամայ դրախտէն

Քեզ  կանանչ տերեւ մի չի տան:

 

* * *

Աշխարհս է կանանչ մարգեր,

Մենք ի մէջն ենք՝ կաքւու ձագեր,

Գըրօղն է եղել բազայ,

Կու կրէ մէկ-մէկ դարիվեր,

Մանկտի՛ք, երբ ի հաց նստիք,

Ձենեցէք աղքատք ձեզ ընկեր,

Մեռնիք 'ւ ի յանդէն երթայք,

Կու նստիք քանց մէկ մ' ալ ի վեր:

 

* * *

Ելայ ժողվեցիզիմ մեղքն

Ու դըրի առջեւս ու լացի,

Յանդէնըն քարվան կերթար,

Շալկեցի 'ւ ի հետ գնացի,

Հրեշտակն այլ ի դէմս ելաւ,

Թ' Ու՞ր կերթաս, ողորմ ու լալի,

Այդ շալակդ, որ դու ունիս,

Անդէնին քեզ տեղ չի ընկնի:

 

* * *

Երնէկ ես նորա ասեմ,

Որ աշխարհս ի սուգ կու կենայ,

Զիւր մեղքն ի յիշումն ածէ,

Զօրն ի բուն նա նըստի ու լայ,

Արտասունքն սապոն լինի,

Սեւութիւնն սպիտականայ,

Թէ չէ՝ օր հարսնեցըն գայ,

Նա հանդերձ հարսին չունենայ:

 

* * *

Աշխարհս է ի ծով նըման,

Ով որ գայ՝ անթաց չի մնայ,

Յայս ծովս ես ի նաւ մտայ,

Գնաց նաւս, եւ ես չիմացայ,

Եզեր մօտեցեր է նաւս,

Վախեմ, թէ քարի դիպենայ,

Քակտի իմ աղւոր շինւածս,

Ու տախտակս մէկմէկանայ:

 

* * *

Մարդն, որ օտար տեղ երթայ,

Շատ մի խելք կու պիտի նորա,

Ամէն մարդոյ ցած կենայ,

Ապա իւր բանըն լինենայ,

Մտիկ դու ծառին արայ,

Որ քանի ճըղեր կայ ի նայ,

Այն ճիւղն, որ զպտուղն ունի,

Քան զդարտակն ի ցած կու կենայ:

 

* * *

Զաղն բարիոք ասեն,

Տէր Քրիստոս, որ զայս հրամայէ,

Զանհամն ինքն ի համ ածէ

Եւ զնեխածն անուշացնէ:

 

* * *

Զաղն անհամ ո՞վ տեսել՝

Թէ լինի ան պիտանացու,

Ո՛չ աղբ՝ ի պարտէզ ձգել,

Ո՛չ է քար՝ ինքն շինելու:

 

* * *

Լաւ մարդ ես նոր ասեմ,

Որ բանայ զբերանն համով,

Հանցեղլեզուն գին չունի,

Զինչ լնուն տուն մի ճոհարով,

Աստուած երբ զաշխարհս արար,

Զօդն ու զհուրա ու զհողըն ջրով,

Մըթխալ մ' ավելի չարար,

Այլ կշեց զամէնըն չափով:

 

* * *

Լեզուն է գործիք բանի,

Արդարոց՝ քան զհալած ոսկի,

Զմարդոյն է մէկ փերթ ստեղծեր,

Եւ օձուն է՝ երկու ճըղի,

Այն մարդն, որ երկու խօսի,

Զմէկն քաղցր ու զմէկըն՝ լեղի,

Եղբայր է օձին եղեր

Եւ նորա անէծքն ընդունի:

 

* * *

Ծառին ճիւղըն երբ չոր լինի,

Ո՞վ ասէ, թէ իսկի կանանչի,

Սպիտակ մազն որ սեւ ներկւի,

Ո՞վ ասէ, թէ իսպիտակի,

Բայց մարդ՝ մեղաւոր  եւ սեւ,

Ես գիտեմ, որ կու սպիտակի,

Աստուած մէկ բանիկ ուզէ,

Որ ասէ Մեղայ եւ քաւի:

 

* * *

Շատ թագաւորաց մեծաց,

Յիմաստնոց արանց լսեցի,

Թ' այնչափ չկշտանայ մարդն

Աստընւորովս՝ ինչոր մեռանի,

Տանին, գերեզման դընեն,

Եւ հողով իւր աչքըն լըցուի,

Ապա փոշիմնայ եւ ասէ,

Թէ՝ «Հերի՛ք է 'ւ այլ չի պիտի»:

 

* * *

Զա՛յս: որ ես հետ ինձ արի,

Չէր արեր այլ ադամորդի,

Որ շիշ մի հալած ոսկի

Ի գետինն ի վայր բերի,

Վազցուցի, 'ւ այլ ոչ հասուցի,

Ի՜նչ շահիմ ես յետին խելացս,

Երբ առջին անունն աւիրի:

 

* * *

Մէմ մարդ մի ճուհար ունէր

'Ւ ի խելաց շահել չկարաց,

Զինչ խելքն ի վերայ եկաւ՝

Նայ գընաց ճուհարն ի ձեռաց,

Գընաց, նայ ի վայր նըստաւ,

Ողորմիկ ու շատ մի իլաց,

Նորա լացն այլ ի՜նչ շահ է,

Երբ գնաց ճոհարն ի ձեռաց:

 

* * *

Մարդն, որ շատ անդէճ լինի,

Աշխարհիս հոգըն կու մաշի,

Շաքարն՝ իւր լեղի լինի

Եւ լեղին՝ իւրենն ըմբելի,

Հով ջուրըն կրակ թուի,

Եւ յահէն զերդ մոմ կու հալի,

Դիւր կեանքն դիժար թուի,

'Ւ ի դիժարն ինքն չի հանգչի:

 

* * *

Դաւիթ արքայի որդին

Սողոմոն՝ զա՛յս մեզ կու ասէ,

— Զխրատն իմաստնոյն դու տուր,

Աւելի նա զքեզ սիրէ,

Թէ անգէտ 'ւ անմիտ մարդոյն

Խըրատ տաս՝ նա զքեզ ատէ,

Ու թուր ու դանակ առնու,

Թէ կարէ՝ նայ զքեզ սպանէ:

 

* * *

Հոգին հողվրքովն անցաւ

Ու զմարմինն ի հողն անիծեց,

Թէ՝ «Զմեղքն ես ու դու արաք,

Յանդէնն իմ երեսն ամաչեց»:

Մարմինն ի հողուն ի դուրս

Մէկ քօսօք զհոգին վըճարեց,

Թ' «Ես հող էի 'ւ ի հող դարձայ,

Քո ամալն է ըզքեզ բռնեց»:

* * *

Է՜ երեվար մարդ ու տըխմար,

Յէ՞ր չես երթար ի միտք ի վայր,

Քանց կորուսիր զազատ հոգիդ

'Ւ ադ հողեղէն մարմնոյդ համար,

Ւ կեր 'ւ ի խում ես հետ մեղաց,

Ի ժուռ կու գաս զօրն անդադար,

Առնուս ու տաս մարմնոյդ ի կեր,

Գիրացընես որդանց համար:

 

Բ/Զ. ԱՅԼ ՏԱՂ ԳԵՂԵՑԻԿ ԵՒ ԼԱՒ, ՅՈՎԱՆԷՍ ՎԱՐԴԱՊԵՏԻ ԱՍԱՑԵԱԼ

* * *

Օրհնեա՜լ Աստուծոյ անուն,

Որ բարեաց դռներն է  բացեր,

Զաշխարհս գեղեցիկ ըստեղծեր

Եւ երեք դիմաց բաժաներ,

Զհրեշտակս յերկինս եդեալ,

'Ւ Ադամա դրախտն է տընկել,

Զերկիրս գազանաց տվել,

'Ւ անասնոց տեղիք սա շինել:

 

* * *

Ի յերկնաւորաց դասուց

Սադաէլ զերեսն է շրջել,

'Ւ յերկնից ի յանդունդս իջեր,

Ի լուսոյն խաւար մնացել,

ԶԱդամ ի դրախտին խաբել,

Անասնոց տեղիքս նա ձգել,

Ամէն Ադամա որդիքս

Կանք օտրա յերկիր բնակել:

 

* * *

Դւաիթ մարգարէ արքայն

Սիրելեաց ըզսէրն է գովել,

Հանցեղ վայելուչ 'ւ աղոր

Են եղբայրք ի մէկտեղ եկել,

Զինչ Ահարոնի գլուխն,

որ ծղկանց իւղովն է օծել,

Ցօղ Ահերմոնի լերինն

Ի Սինեա քաղցրիկ նա ցօղել:

 

* * *

Ձեր գալն ի բարի, եղբարք,

Որ ի յայս տեղիքս էք եկել,

Աշխարհս են տրտում ամէն,

Ու խոցով մեր սիրտս է լցվել,

Ձեր խօսքտ մեզ դեղ եղաւ,

Ձեր տեսովտ ենք մեք խնդացել,

Հազար երանի այս օրս,

Որ մէկտեէ ենք մեք ժողովել:

 

* * *

Թագաւոր, սուլթան ու խան,

Որ ի բարձր աթոռ էք նստել,

Շատ ճորտ ու ծառայք ու զօրք

Կան ի ձեր առաջտ եւ կանկնել,

Ահեղ ու սաստիկ հրաման

Ու հանդէս էք դուք օրինել,

Արդա՛ր դատաստան արէք,

Զի ձեզ այլ ատեան կա պահել:

 

* * *

Հզոր թագաւոր ու տէրք,

Դարպաս էք կազմել, օրինել,

Չայուշ ու պահնորդ դրել,

Զձեր երեսդ ի մարդո պահել,

Գանկատ ու զրկած մարդիքտ

Անճարակ են, խիստ պաշարել,

Լաւ միտ դրէք, դատ արէք,

Զերթ Աստուած են առ ձեզ դիմել:

 

* * *

Ճանբորդ  քեզ այնժամ ասեմ,

Որ զճանփուտ ղատրն գիտենաս,

Ծնել ես, աշխարհս ընկել,

Տուր խապար, թէ ուստի՞ կու գաս,

Եկել ես օտար յերկիր,

Մէկ ցուցու, թէ ի՞նչ կու կենաս,

Մեռնիս դու, ի հող մտնուս,

Մէկ ասա՛, թէ ո՞ւր կու գնաս:

 

* * *

Դու ըզքեզ ճամփորդ կասես,

Ի ճանփուտ ի դուրս կու գնաս,

Սիրես մանկութեան անուն

Ու մանկան ինսաֆ չունենաս,

Ճանապարհտ է բարակ ու նեղ,

Խփել ես աչքտ, կու գնաս,

Քաղցր է մանկութեան անուն,

Դու լեղի 'ւ անհամ կու կենաս:

 

* * *

Եղբա՛յր, սիրելի որդի,

Ո ի այս հողս կու կենաս,

Յաշխարհս ես ի բան էկել,

Զաչքտ բաց, տե՛ս, թէ ո՞ւր կու գնաս:

 

* * *

Խրատ մի քեզ տալ կամիմ,

Զուգնիմ զինչ օղ ոսկէ խալաս,

Սիրես ու ականջդ դնես,

Թէ դու քո կեանքըտ գիտենաս:

 

* * *

Դաւիթ մարգար'ի որդին

Սողոմոն՝ զա՛յս մեզ կու ասէ,

— Զխրատն յիմաստնուն դու տուր,

Առաւել նա ըզքեզ սիրէ,

Թէ անգէտ, անմիտ մարդուն

Խրատ տաս՝ նա զքեզ ատէ,

Եւ թուր ու դանակ առնէ,

Թէ կարէ՝ զքեզ սպանէ:

 

* * *

Գանկատ եմ ու խոց, եղբա՛րք,

Սիրտս ի վեր արիւն կու բերէ,

Ի մանկութենէ ի հետ

Զիս ուսման հոգսն կու մաշէ,

Եկել եմ, գերի ընկել,

Ճար չկա, որ մէկ մի գնէ,

Դատեմ զերթ ամէն մշակ,

Նա մարդ կա, որ դեռ կու խոցէ:

 

* * *

Չորս բան առ խրատ յինէն,

Որ զամէն աշխարհս քեզ արժէ,

Զայլոց մեղք դու մի՛ քննել,

Զքոյնդ երակ մտօքտ անդիճէ,

ԶԱստուած մոտ ի քեզ դու տես,

Ու զմահու օրն դու յիշէ,

Զխրատըդ սրիտի պահէ,

Զքեզ ամէն չարէ խալըսէ,

Զքո մեղքն իսկի մի՛ մոռնարա,

Նա խոնարհ զանձդ դու պահէ,

Զայլոց մեղք դու մի՛ քններ,

Որ Աստուած զքեզ չդատէ,

ԶԱստուած թէ ի մօտ տեսնուս՝

Մեղքն իսկի զքեզ չի չխափէ,

Ով  զօրն մահու յիշէ՝

Զայս աշխարհս ինքն չսիրէ:

 

* * *

Թէ դու ի սրտաց քննես՝

Այս կենցաղս երակ խափող է,

Աւուր մի խնդալ կու տա,

Բայց յետո ի լաց կու պահէ,

Այն մարդն, որ աւտն սոր

Կամ աստէն իւրն տուն շինէ,

Չաւտամ, թէ նա խելք ունի,

Հաւատա, որ խիստ յիմար է:

 

* * *

Գուզես որ հանգչիս, եղբայր,

Յանդէնին դարպաս դու շինէ,

Զհիմն հաւատոյ դու դիր,

Որ ամուր 'ւ անշարժ կու պահէ,

Զինչ որ քեզ բաժին հասնի,

Յանդէնին դու զան ուղարկէ,

Յորժամ ի քո տունն երթաս՝

Նա բարով քան զնուռն լին է:

 

* * *

Ով որ կու սիրէ Աստուած,

Նա սակաւ մի աստ կու տանջէ,

Փորձէ, թէ նա սէր ունի

Առ Աստուած՝ չարին համբերէ,

Թէ սէրն ի սրտէ ունի

Առ Աստուած՝ նա խիստ օժար է,

Տանջանքն թըւի նմա,

Թէ իւղով զանձն կօծանէ:

 

* * *

Ով իմ խրատիս լսէ՝

Նա զանանց բարին ժառանգ,

Յանդէն պարզերես լինի,

Ումեքէ իսկի յամանչէ,

Յորժամ  յարութիւն լինի՝

Փողն երկու ձայնիւ տի գոչէ,

Ո՛ր աստէն ճարտար կացել,

Նա՝ Եկա՜յք ձայնն տի լսէ:

 

* * *

Մէկ կա, որ հազար արժէ,

Հազար կա, որ մէկի չարժէ,

Այն մէկն, որ հազար արժէ,

Մոտ անգէտն փող մի չարժէ:

 

* * *

Ինչ մարդ, որ գիտուն մարդուն

Խոնարհի եւ նմա լսէ,

Այս կեանքն ինքն ուրախանա

'Ւ անդէնին բարին ժառանգէ:

 

* * *

Աւա՜ղ զայն, որ շատ դատի,

Մարդ չկա, որ նա ճանաչէ,

Հաշւեց, թէ զքո ջուհարն

Ի յառաջեւ խոզին կու թափէ,

Խոզն ջուրհարն ի՞նչ գիտէ,

Զօրն ի աղբն կու փորէ,

Կոխէ նա  զքո ջուհարն

Եւ դնչովն նա զքեզ դեղէ:

 

* * *

Դաւիթ մարգարէն ասէ,

Թէ՝ Ապրեցո՛ ի մարդո չարէ,

Մարդո չարն հանց վատ է,

Որ վայրիքն ի լեռն արած է,

Առիւծն ի զնջիլ դրած

Ու չիպան կու տան, թէ՝ Քաշէ,

Շատ է չիպանի զահլէն,

Առչեւ առիւծին կու քայլէ:

 

* * *

Զմարդն, որ սիրելի շինես,

Դու ասլէ զինքն փըտըռէ,

Հետ այն մարդոյն մի՛ նստիլ,

Երբ ելնես՝ նա զքեզ զրուցէ,

Զնետն մահու ձգէ

Ու զաղեղն դառնա, պահէ,

Զարիւնտ զերթ ջուր վաթէ,

Դառնա մէկ խօսօք վճարէ:

 

* * *

Արդար դատաւորն Աստուած

Ի յերկնից ի վայր իջանէ,

Արդար դատաստան առնէ,

Մեղաւորն արդարոց ջոկէ,

Արդարոցն «Եկա՛յք» ասէ,

Զմեղաւորն ի հուրն առաքէ,

Արդարքն ի ցնծալ առնուն,

Մեղաւորն նա ի՞նչ տի առնէ:

 

* * *

Մարդ, որ սիրելիք ունի,

Ի նոցա միջէն բաժանի,

Հաշւեց, թէ ի մահ երթա,

Ի մարմնոյն շունչն կու քաղուի,

Զինչ ձուկն ի ջրէն ի դուրս,

Նայ այլ ո՞նց կենա կենդանի,

Ի բարկ կրակի դնեն,

Խեղճ 'ւ ողորմ ինքն խորովի:

 

* * *

Այլ ողորմն չէք տեսել,

Թէ ունի մարդըն սիրելի,

Եւ ինքն ի նոցա միջէն

Կարօտով ի յետ կու զատի,

Յարժան տօն օրեր լինի

Կամ Զատիկ, կամ Բարկենդանի,

Ամէնքն են դրախտ ծաղկած,

Նա՝ կտրած քան զճիւղ մի ծառի:

 

* * *

Մարդ, որ շտ անդէճք լինի,

Աշխարհիս հոգսն կը մաշի,

Շաքարն՝ լեղի թւի

Եւ լեղին՝ իւրն ըմպելի,

Զհով ջուրն կրակ թըւի,

Ի ահէն զերթ մոմ կու հալի,

Զդուր կեանքըն դժար հաշւի,

Ի դժարն ինքն չհանգչի:

 

* * *

Լեզուն է գործիք բանի,

Արդարուն՝ զերդ հալած ոսկի,

Զմարդոյն է մէկ փերթ արեր,

Եւ օձին է՝ երկու ճղի,

Զինչ մարդ, որ երկու խօսի,

Զմէկն քաղցր ու զմէկն՝ լեղի,

Օձին է ընկեր եղել

Ու զնոսա անէծն ընդունի:

 

* * *

Ծառի ճիւղն որ չոր լինի,

Ո՞վ մնա, թէ իսկի ծաղկի,

Սպիտակ մազն որ սեւ ներկեն,

Ո՞վ ասէ, թէ իսկի թափի,

Բայց մարդ՝ մեղաւոր ու սեւ,

Ես գիտեմ, որ կու սիպտակի,

Աստուած մէկ բանիւ կուզէ,

Որ Մեղա ասէ, քաււի:

 

* * *

Ծառ մի կա հազար ճղի,

Զինչ տեսա նա մէկ տակ ունի,

Այնպէս է գիտուն մանուկն,

Որ անգէտն ի մօտ է գերի,

Գիտուն մարդն ի ծով նման,

Զանիհուն գետերտ կու շահի,

Անգէտն ի տիկ նման,

Կաթ մ' աւել անես՝ նա թափի:

 

* * *

Զինչ որ ես ինձ հետ արի,

Չէր արել այլ ադամորդի,

Որ շուշ մի խալաս ոսկի

Ի գետինն ի վայր թափեցի,

Հազար ձի վազկան բերի,

Վազցուցի, մէկ չհասուցի,

Ի՜նչ շահ է յետին խելացն,

Երբ յառջի անուն աւերի:

 

* * *

Զշատ գիտնական մեծաց,

Յիմաստուն արանց լսեցի,

Անչափ չկշտանա մարդն

Ասնաւորս՝ մինչոր մեռանի,

Տանեն գերեզման թաղեն,

Որ հողով իւր աչքն լցւի,

Ապա իւր լեզուով ասէ,

Թէ՝ «Հերի՛ք է, այլ չի պիտի»:

 

* * *

Զանիրաւ մարդոյն իմա

Զատ կացեր դու զամէն հեռի,

Թէ քեզ հայր է կամ եղբար,

Կամ քեռի եւ քաչ սիրելի,

Հետ փշին մի՛ փաթաթւիլ,

Զինչ ի հետ ուռին դալարի,

Թէ չէ նա ձեռտ ելնէ,

Բեւեռի խոց եւ գան լինի:

 

* * *

Զաշխարհս ես ի շուրջ եկի,

Ու մեղաց տունըն շինեցի,

Քարիկ մի վերա քարի,

Իմ հոգոյս համար չդրի,

Ելայ, ժողվեցի զմեղկունքդ,

Դէմ աչիս դրի ու լացի,

Յանդէնն այլ ղաֆլա կերթայր,

Շալկեցի ու հետ գնացի,

Հռեշտակն էլ ի դէմ ելաւ,

Թէ՝ Ու՞ր կերթաս, ողորմ ու լալի,

Զայտ շալակտ, որ դուն ունիս՝

Անդէնին տեղ չգտուի,

Կապած է մազէ կարմունջ

Ու ներքեւ հուր կու վառի,

Արդարըն թռչի, անցնի,

Մեղաւորն ի հուրն անկանի:

 

* * *

Ով իմաստութիւն ունի՝

Թող իւր խելացն չհաւանի,

Քան զՍողոմոն արքայն

Ո՛չ եղեր է, ո՛չ տի լինի,

Տաճար գեղեցիկ շինեց

Ու ծեփեց զորմերն ոսկի,

Ակն ու մարգարիտ շարեց

Թէ գա մեր արքայն ծնանի,

Տեղ մի կա, դշխո մի կայր,

Ինքն դուստր էր կռապաշտի,

Հարաւու կողմէն էրեկ,

Թէ՝ Տեսնում տաճարն բարի,

Սողոմոն ի դէմ գնաց,

Թէ՝ Դշխոյ, քո գալտ ի բարի'

Ասաց, թէ՝ Ինձ երկիր պաքէ,

Ապա քո կամքդ կատարի,

Ղամչին ի ձեռաց ձգեց,

Կզացաւ թէ կառնու այլւի,

Զթագն իգլխէն առին,

Լոկ եղաւ նա այլակերպի,

Ելաց ու ասաց լալով,

Թէ՝ Այս մեղքս, որ ես գործեցի,

Զայս իմ շատ յիմաստութիւնս

Ես ի մէկ կնիկ ծխեցի:

Զասնաւորս գին արին,

Գին ասին երկու հատ գարի,

Ի Սողորմոնի վերա

Թէ չարժէ՝ քան զհատն աւելի:

 

* * *

Երնեկ այն մարդոյն ասեմ,

Որ աշխարհս սուք կու կենա,

Զիւր մեղքն ի յիշումն ածէ,

Զօրն ի բուն նա նստի ու լա,

Արտասունքն սապոն լինի,

Սեւութիւնն սիպտականա,

Թէ չէ՝ օր հարսնեցն գա,

Նա հանդերձ հարսին չունենա:

 

* * *

Յարեւն ի յերկինս հիմա

Եւ լոյսոյն նատար դուր արա,

Որպէս որ ճարակ չկա՝

Ի նիւթոյն լոյսն որ հեռանա,

Որտեղ որ արեւն երթա՝

Լուսն անճառ աղբեր ցոլանա,

Հուրն եւ ճառագայթն եւ նիւթն

Միացեալ, որ երկու չէ նա,

Այսպէս ի Քրիստոս ասաց,

Դաւանումն զսէրտ հաւատա,

Եւ մի՛ լինիցիս թերի

Դու տղա տխմար, անիմա:

 

* * *

Մարդն, որ օտար տղե էրթա,

Շատ մի խելք կու պիտի նորա,

Ամէն մարդո ցած կենա,

Ապա իւր բանըն լինենա,

Մտիկ դու ծառին արա,

Թէ քանի հունար կա ի նա,

Այն ճուղն, որ պըտուղ ունի,

Քան զդատարկն ցած կու կենա:

 

* * *

Հազար եղուկ իմ խելացս,

Որ հետ քոպիսուն դատեցա,

Ես զքեզ ինձ վարդ գիտցա,

Փուշ չարժես, լուկ անխելացա,

Զի՜նչ շահ է յետին խելացս,

Երբ զառջինն ես անխելացա,

Գոհ եմ Աստուծոյ բարուցն,

Որ ի քո տեսուտ խալըսա:

 

* * *

Որ ղարիպին վտ ասէ,

Նա ինքն այլ ղարիպ լինենա,

Երթ ի ղարիպ յերկիր,

Զղարիպին ղատրն գիտենա,

Ղարիպն ի օտար յերկիր,

Թէ հազար ոսկի նա նորա,

Ի իւր սիրելեացն ի զատ

Այն ոսկին մոխիր չարժենա:

 

* * *

Լաւ մարդ ես նորա կասեմ,

Որ բանա բերանն համով,

Հանցեղ մարդն գին չունի,

Թէ լնուն տուն մի ջուհարով,

Աստուած երբ զաշխարհս արար,

Զհողն ու ջուր, ըզօդն հրով,

Մթղալ մ' աւելի չարար,

Այլ կշռեաց ամէնն չափով:

 

* * *

Արի՛ք, ի ծովափն իջնունք,

Ու բռնենք ձուկն վարըմով,

Առնունք եւ ի տուն տանինք,

Խորովենք զինքն կարկով,

Ձկնիկն այլ ինձ հէնց ասաց,

Թէ՝ Լցւաւ սիրտըս արիւնով,

Երբ ես արեւէս ելա՝

Թող ցամքի ինչ գետ կա ու ծով:

 

Բ/Է. ՏԱՂ ԱԴԱՄԱՅ՝ ՊԼՈՒԶ ՎԱՐԴԱՊԵՏԻ ԱՍԱՑԵԱԼ

 

Մեր Տէրն ի դրախտն երեկ,

Ադամայ ձայնեց, թէ՝ Ո՞ւր ես:

Ադամ դրախտէն ի դուրս

Զայս ասաց, թ՝ Մերկիկ եմ ես,

Իմ Տէ՛ր, ի քեզնէ կուզեմ,

Որ յԵւայ ու զօձն անիծես,

Նոքա խաբեցին ըզիս,

Քո լուսոյն որ մերկացայ ես,

Պտղոյն ինձ ուտել տւին,

Ու քենէ արին սեւերես:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու զմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Իմ Տէ՛ր, այն հողուն եմ ես,

Քո ձեռօքդ զիս ստեղծեալ ես,

Սատանան ցաւեցոյց զիսս,

Կու խնդրեմ՝ զցաւս փարատես,

Քան զջուրն ճապաղեցայ,

Կաղաչեմ, որ զիս ժողովես,

Ժողովես, ու շիշան լնուս,

Քո աջովդ մատնահարես:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու ըզմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Իմ Տէ՛ր, կորուսեալ եմ ես,

Անկ ունիմ, որ զիս գտանես,

Անմեղ ի յաշխարհս եկայ

Ու մեղօք կերթամ սեւերես,

Անզերծ վտանգի դիպայ

'Ւ ի քէնէ հայցեմ՝ խալըսես,

Աստէնս ի մեղաց փրկես

'Ւ անդէնին հրոյն ազատես:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու ըզմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Սատանան տեսաւ զԱդամ,

Ի դրախտին դուռն էր նա կանգնած,

Զերկու ձեռքն իրար իզարկ

Ու բարկ-բարկ ինքն ծիծաղաց,

Ադամ զայս պատասխանեաց,

— Զի՞նչ տեսար, քո բարքդ անիծած:

Թէպէտ ի դրախտէն հանիր,

Չի թողու իմ Տէրն ի ձեռաց:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու ըզմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Սատանան տեսաւ զՄովսէս,

Արգելեաց ու շատ մի իլաց,

— Իմ աստուածախօս Մովսէս,

Մեր Տէրն է՞ր է մեզ խռոված,

Երբ մեք աշակերտ էաք

Աստուծոյ՝ Ադամ չէր ստեղծած,

ԶԱդամ ի հողոյ ստեղծած,

Մեք՝ ի մեր փառացն եմք զրկած:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու ըզմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Ի երկնաւորաց դասուց

Սադյէլ երեսն էր շրջել,

Ի յերկնից անդունդս իջել,

Ի լուսոյն խաւար մնացել,

ԶԱդամ ի դրախտէն հանել,

Անասնոց երկիր նայ ձգել,

Ամէնքս ենք օտար, եղբա՛րք,

Անասնոց երկիր բնակել:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու ըզմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Օրհնեա՜լ Աստուծոյ անունն,

Որ փակած դռւին է բացեր,

Զաշխարհս գեղեցիկ ստեղծեր

Ու չորեք դիմաց բաժաներ,

Զհրեշտակս այլ յերկինս դրեր,

'Ւ Ադամայ դրախտն է տըւեր,

Զերկիր անիծեց գազանաց,

Անասնոց այս տեղ է շիներ:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու ըզմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Աշխարհս է ի ծով նման,

Ով որ գայ՝ անթաց չի նմայ,

Այս ծովս ես ի նաւ մտայ,

Նաւս գնաց, որ ես չիմացայ,

Եզեր մօտեցեալ է նաւս,

Կու վախեմ՝ քարի դիպենայ,

Քակտի իմ աղուոր շինուածս,

Ու տախտակս մէկմէկանայ:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու ըզմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Դաւիթ արքայի որդին

Սողոմոն՝ զա՛յս մեզ կու հրամէ,

— Զխրատն իմաստնոց դու տուր,

Առաւել նա զքեզ սիրէ,

Թէ անգէտ, յիմար մարդոյն

Խրտա տաս՝ նա զքեզ ատէ,

Եւ թուր ու դանակ առնու,

Թէ կարէ՝ նա զքեզ կու սպանէ:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու ըզմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Չորս բան առ խրատ յիսնէ,

Որ ամէն աշխարհս հաւանէ,

Զայլոց մեղք դու մի՛ քններ,

Զքոյդ երակ մտօքտ անդիճէ,

ԶԱստուած մօտ ի քեզ դու բեր,

Ու մահուդ օրըն դու յիշէ,

Զխրատս ի սրտիտ տնկէ,

Որ Աստուած զքեզ չի դատէ:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու ըզմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Յիմ շատ կիւնահին ահէն

Զիս երերն ու լացն է պատեր,

Ոչ ով չէ պատճառ եղեր,

Չեմ այլոց ձեռօք ես խաբեր,

Իմ սրտիս յօժար կամօք

Ի յամէն մեղք եմ հանդիպեր,

Միոյն հակառակ կարեր,

Զօրինաց ցանկն եմ պատառեր:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու ըզմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Աշխարհս է ի ծով նման,

Ու մարդիկ ի ներս կու լողան,

Մարմինքս են ի նաւ նման,

Հոգին գանձ է անապական,

Մարդիկ զինչ գարնան ծաղիկ,

Փթթին 'ւ այլւի չորանան,

Երանի հազար բերան

Արդարոցն՝ յաւուր յարութեան:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու ըզմեզ, Տէ՛ր:

 

Բ/Ը. ՏԱՂ ՊԼՈՒԶԻ, ՈՄԱՆՔ ԾՈՐԾՈՐԵՑՈՅ ԱՍԵՆ

* * *

Երնեկ ես նորա ասեմ,

Որ յաշխարհս ի սուք կու կենայ,

Զիւր մեղք ի յիշում ածէ,

Զօրն ի բուն նա նստի ու լայ,

Արտասուքն սապուն արեր,

Սեւութիւն ըսպիտականայ,

Թէ չէ օր հարսնեցըն գայ՝

Նա հանդերձ հարսին չունինա:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, որորմա՜ծ ես, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու զմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Լաւ մարդ ես նորայ ասեմ,

Որ բանայ զբերանըն համով,

Ընցկուն լեզուն գին չունի,

Թէ լնուն տուն մի ճօհարով,

Աստուած երբ զաշխարհս ստեղծեց,

Զհողն ու զջուրն ու զօդըն հրով,

Մթխալ մ' աւելի չարար,

Այլ կշռեաց զամենըն չափով:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, որորմա՜ծ ես, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու զմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Լեզուն է գործիք բանի,

'Ւ ի արդարոյն՝ զերդ հալած ոսկի,

Զմարդոյն է մի փերթ արեր,

Ու օձին է՝ երկու ճէի,

Այն մարդն, որ երկու խօսի,

Զմէկըն քաղցր ու զմէկըն՝ լեղի,

Օձին է եղբայր եղեր

Որ զնոսա անէծքն ընդունի:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, որորմա՜ծ ես, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու զմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Զաղն եմ բարի ասեն,

Տէր Յիսուս, որ զայս հրամայէ,

Զանհամն ինքն ի համ բերէ

Ու զնեխածն անուշացընէ,

Էնց մարդ, որ նա բան ունի՝

Կամ ուսանն, կամ ի բնութենէ,

Համեմ է հոգոց մարդկան

Ու զհիւանդ հոգիս բըժըշկէ:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, որորմա՜ծ ես, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու զմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Շատ թագաւորաց մեծաց

'Ւ իմստուն արանց լսեցի,

Թէ անչափ չի կշտանա մարդն

Աստընւորս՝ մինչոր մեռանի,

Տանին, գերեզման դնեն,

Եւ հողով իւր աչքըն լըցւի,

Ապա իւր լեզւովն ասէ,

Թէ՝ «Հերի՛ք է, այլ չի պիտի»:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, որորմա՜ծ ես, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու զմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Աստուած ի Կուսէն ծնեալ,

Կոյս ամբողջ եւ սուրբ մնացեալ,

Հինգ սքանչելեօք անճառ,

Որ մարդկան անհաս երեւեալ,

Ի մի ենթակա եկեալ,

Հօրն Աստուած ու հողն եռացեալ,

Մարմին ու հոգի ու միտք,

Որ խառնեալ եւ յոյժ միացեալ,

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, որորմա՜ծ ես, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու զմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Զաջն շխարհաստեղծ եղեալ,

Ի խաչին զթեւըն տարածեալ,

Ոսկըր ջլապատ եւ մորթ,

Թանձր Աստուած ի խաչ բեւեռեալ,

Զկողն սրահերձ եղեալ,

Ջուր 'ւ արիւն զմեզ նորոգեալ,

Յեօթն անգամ ի ձայն ածեալ,

Ըզեօթանց կենցաղս յօրինեալ:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, որորմա՜ծ ես, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու զմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Զարեւն ի յերկինս իմայ

Ու լուսոյն նատար դու արա,

Որպէս որ ճարակ չըկայ՝

Ի նիւթոյն լոյսն որ հեռանայ,

Որքան որ արեւն երթայ՝

Լոյսն անճառ աղբիւր ցոլանայ,

Հուրն եւ ճառագայթ եւ նիւթ

Միացեալ, որ երկու չէր նա:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, որորմա՜ծ ես, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու զմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Այսպէս ի Քրիստոս ասա,

Դաւանուն է սէրտ, հաւատայ,

Եւ մի՛ լինիցիս թերի

Դու տըղայ տխմար 'ւ անիմայ,

Թէ չէր միացեալ հողոյս

Ընդ բանին Աստուած եղելոյս,

Ապա զկապանքն ո՞վ լուծեր,

Երբ չըկայր մեզ ելնելոյ յոյս:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, որորմա՜ծ ես, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու զմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Անեղն Աստուած մարդ եղեալ,

Նըմա պարտ էր զայս ներգործեալ,

Արեամբն Աստուծոյ զմեզ

Ի մեղաց սրբեալ 'ւ ազատեալ,

 

Զմարդիկք մահու գրաւիրել,

Ի յերկինս զկեանըս հրաւիրել,

Հրեշտակաց ընկեր արել,

Զնա օրհնել եւ փառաւորել:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, որորմա՜ծ ես, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու զմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Արե՛կ, ի ծովափն իջնունք,

Ու բռնենք ձկներ վարըմով,

Առնունք եւ ի տուն տանինք,

Խորովինք զինքըն կրակով,

Ձըկնիկն ընդ իս էնց ասաց,

Թէ՝ Լցաւ սիրտըս արիւնով,

Երբ ես արեւուս էլայ՝

Թող ցամքի զինչ գետ կայ ու ծով:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, որորմա՜ծ ես, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու զմեզ, Տէ՛ր:

 

* * *

Ես այն հաւերոյդ էի,

Հանապազ ի ջուր կու կենի,

Ցամաք չիշխէի ելնի,

Յակնատէ կասկած կու քաշի,

Յանկարծ էնց բանի դիպայ,

Որ իւրմեն ես խիստ կու վախի,

Ամէն հաւու յոտն անկաւ,

Ինձ՝ ի յոտս ու վիզս աւելի:

Ողորմա՜ծ, ողորմա՜ծ, որորմա՜ծ ես, մարդասէ՛ր,

Մի՛ անտես առներ դու զմեզ, Տէ՛ր:

 

Բ/Թ. ՊԼՈՅԶ ՎԱՐԴԱՊԵՏԷ ԱՍԱՑԵԱԼ ՎԱՍՆ ՉԱՐ ՄԱՐԴԿԱՆՑ, ՈՐ ՅԱՒԵՏԱՐԱՆԻՆ ՈՉ  ԼՍԻՆ

 

Աւա՜ղ զայն, որ շատ դատի,

Մարդ չկա, որ զելն ճանաչէ,

Հաշուց, թէ ըզքո ճուհարդ

Ի յառջեւ խոզին կու թափէ,

Խոզըն ե՞րբ ջուհար ճանաչէ,

Զօրն ի բուն զաղբըն կու փորէ,

Կոխէ նա ըզքո ջուհարն

Եւ դընչովն նա ըզքեզ դեղէ: