Հայրէններ

Գ/Ի

* * *

Լեոնն ի բերդին նըստել,

Դաստառակն աչերն ու կու լայր,

— Քերվա՛նտ, որ ի Սիս կերթաս,

Դուն խապար տանիս պապայիս,

Եկաւ, ի Սուլթան ելաւ,

Շատ գետեր եհան արընից,

Իառ զիր Լեոն որդին,

Ու հասաւ սըրտին մուրատին:

 

Գ/ԻԱ. ՏԱՂ ԾԱՂԿԻ ՊԱԼԱՍԱՆԻ

* * *

Ծաղիկ այն ծաղկին ասեմ,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Ո օձին բերնիկն է բուսեր,

Հէ՜, հէ՜, հէ՜,

Շատ մարդ այն օձին ահէն,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Զայն ծաղկին հոտն չէ առեր,

Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

 

Մանուկ մի Հոռմանց տանէն,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Զարեւուն թարկիկն է տուեր,

Հէ՜, հէ՜, հէ՜,

Գնցեր զօձն ի քուն տեսեր,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Զայն ծաղիկն ի բերնէն առեր,

Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

 

Առեր 'ւ ի սարերն ելեր,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Սարերուն հաւսար ցըցուցեր,

Հէ՜, հէ՜, հէ՜,

— Սարե՛ր, ձեր վայրերդ ասեմ,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Ձեր մէջդ հանց ծաղիկ, ո՞վ տեսեր,

Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

 

Սարերն այլ յիրար եկին,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Ու խապր մի տուին նորա,

Հէ՜, հէ՜, հէ՜,

— Մանո՛ւկ, քո արեւդ ասեմք,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Մեք այդ գուն ծղիկ չեմք տեսեր,

Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

 

Այսօր եմք ծաղիկս տեսեր,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Անգինի մեք եմք հարբեցեր,

Հէ՜, հէ՜, հէ՜,

Շատ վրդ եւ ռեհան տեսեր,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Յէտոր գոյնն չէր նմաներ:

Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

 

Այսօր եմք տեսեր զայս ծաղիկս,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Խեւ ու ծուռ աշխարհս եմք ընկեր,

Հէ՜, հէ՜, հէ՜,

Ծաղկանց իսկի բան չասեմ,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Որ ամէն ստեղծուծք են եղեր,

Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

 

Զվարդն չեմ կարեր ղահրեր,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Որ բլբուլն բերնովն է գովեր,

Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

Ռետին այլ ի՞նչ ասեմ,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Որ ի վայտ խաչին է բուսեր,

Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

 

Պալասանին այլ ի՜նչ ասեմ,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Որ կենաց մակարդ է եղեր,

Հէ՜, հէ՜, հէ՜,

Ի վերայ անհուն գետերուն,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Կամարով կարմունճ է կապեր:

Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

Շատ մարդ անցուդարձ եղեր,

Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜:

 

Գ/ԻԲ. ՏԱՂ ՋՐԻ ՎՐԱՅ Է ԱՍԱՑԵԱԼ

* * *

Այդ վայրի լեռնէդ ի վայր

Ջուրն ի շինուդ մէջն անցանէր, հա՜յ,

Թուխ մանուկ մի դուրս ելեր,

Զձեռքն ու զերեսն էր լուացեր, հա՜յ,

Լուացեր, հա՜յ, լուացեր,

Դարձեր ի ջուրն հարցմունք արեր, հա՜յ,

— Ջո՛ւր, դուն ի յո՞ր լեռնէն կու գաս,

Իմ պաղուկ ջրիկ 'ւ անուշիկ, հա՜յ:

— Ես ի յայն լեռնէն կու գամ,

Որ հին ու նոր ձիւնն ի վերան, հա՜յ:

— Ջո՛ւր, դուն ի յո՞ր առուն կերթաս,

Իմ պաղուկ ջրիկ 'ւ անուշիկ, հա՜յ:

— Ես ի յա՛յն առուն կերթամ,

Որ փունճն շատ է մանուշկին, հա՜յ:

— Ջո՛ւր, դուն ի յո՞ր այգին կերթաս,

Իմ պաղուկ ջրիկ 'ւ անուշիկ, հա՜յ:

— Ես ի յայն այգին կերթամ,

Որ տէրն ի մէջն է այգէպան, հա՜յ:

— Ջո՛ւր, դուն ի յո՞ր տունկ կու ջրես,

Իմ պաղուկ ջրիկ 'ւ անուշիկ, հա՜յ:

— Ես զայն տունկն կու ջրեմ,

Որ տակն խոտ բերէ գառին, հա՜յ:

— Ջո՛ւր, դուն ի յո՞ր պարտէզն կերթաս,

Իմ պաղուկ ջրիկ 'ւ անուշիկ, հա՜յ:

— Ես ի յայն պարտէզն կերթամ,

Որ հաւք երկնից եղանակէն, հա՜յ:

— Ջո՛ւր, դուն ի յո՞ր աղբիւր կերթաս,

Իմ պաղուկ ջրիկ 'ւ անուշիկ, հա՜յ:

— Ես ի յայն աղբիւրն կերթամ,

Որ սիրելին գայ՝ զօվանայ, հա՜յ:

Փութացի՛ր, ել ընդ առաջ,

Ի գեղ նորին զուարճացիր, հա՛յ:

 

Գ/ԻԳ. ՏԱՂ ԱԶՆԻՒ ԵՒ ԳԵՂԵՑԻԿ

* * *

Թագուհի մի ես տեսայ

Ի քաղաքն յԱնգունիայ,

Թագւոր մի խնդիր եկաւ

Մոսկովայ ի Փորթուկլայ:

Երես տեսնելէ երետ՝

ԶՍէլանիկ եւ զՅատրանայ,

Ծով աչերուն գին արաւ՝

ԶՈւսկուտար եւ զՂալաթիայ:

Ելաւ ու փէշքէշ արաւ՝

ԶՇամ քաղաքն՝ այլ ի հետ Մսրայ,

Քաղցրիկ զրուցին երետ՝

ԶՇահրաղուլ, զՊաղտատ եւ զՊասրայ:

 

Թագուհին այլ ի խօսք ելաւ,

Զայն ասաց, զինչ որ պիտենայ,

— Թագւո՛ր, քոգալդ ի բարին,

Քայլափոխդ ի գլխոյս վերայ,

Սէլանիկ ի շուրջ առնու,

ԶԱտրանայ իւր հիմն երերայ,

Քկւի լեառն Ըսկուտարու,

Ղալաթիայ ի շէն չի մնայ,

Կամ ինձ ի՞նչ լայեխ փէշքէշ՝

Շամ քաղաքն՝ ի հետ Մըսըրայ

Կամ ի զրուցին ի՜նչ գին՝

Շահրաղուլ, Պաղտատ ու Պասրայ,

Կու տաս՝ Ըստամպօ՛լ տուր ինձ,

ԶՎէնէտիկ եւ զսՊանիայ,

Կամ զԵզր Աստուածածին

Որ շինեաց զնայ Ամպօլիայ

Որ շինեաց զնայ Ամպօլիայ,

Որ ասեն զնա Ղզըլ-Ալմայ:

 

— Թագուհի՛, դու յա՛յն քաղաքէն,

Որ կոչի անուն Պօլսիայ,

Մըսըր քեզ ճլտուս տուած,

Պուռսայ եւ Կաֆայ ի վերայ,

Մէկ ճոտն ի Հալապ նստի,

Մէկն՝ յԱմիթ, մէկն՝ յԱմասիայ,

Ֆռանկն ի քէն խաֆ քաշէ,

Կուռճիստան մուտէհ կու կենայ,

Լազկին կասկած կու քաշէ,

Շահն յահուն քան զուռ կու դողայ,

Հապաշն քեզ ղուլուխ կանէ,

Հինդիստան՝ քեզ ճորտ ու ծառայ:

Քեզի նման թախտ պիտի,

Որ անունն Ըսպանիայ,

Շատ սրբոց նշխարք կայ անդ,

Գերեզման սրբոյ Յակոբայ,

Քեզի նմանակ քաղաք՝

Մեծ Հռոմ՝ բաբն կու կենայ,

Շատ սրբոց մարմինք կայ անդ,

Գերեզման Պօղոս-Պետրոսայ,

Տրդատ եւ Սուրբն Գիրգոր

Եկան, հիւր  եղան Հռոմայ,

Չորս հարիւր մարդ անդ թողին,

Ալամանք կոչեցան նոքայ:

Ֆռանկն այլ ղաւլին վերայ

Հարկ կու տայ, ծովուն դուրս կու գայ,

Թ', — Երթամք, զԵրուսաղէմ առնումք,

Այլազգաց ձեռն չի նմայ,

Ոսկի դուռն սուրբ Յարութեան

Մեր ձեռօքն դնեմք ի վերայ,

Շինեմք զաւերեալ տեղիքն,

Որ ցնծան ամէն քրիստոնեայ,

Շրջիմք Շահաստան քաղաք,

Մինչ Թաւրէզ, այլ տեղ չի նմայ,

Խորասան քաղաք մտնումք,

Ուր մարմինն է սւորբ Սարգսայ,

Դառնամք, գամք Էջմիածին,

Տէրն եբեր զկամարն ի վերայ,

Աջովն սուրբ Լուսաւորչին

Առանց կրակ մեռոն կեփվի ի նմայ:

 

 

ՆԱՀԱՊԵՏ ՔՈՒՉԱԿ

Գ/ԻԴ. ՏԱՂ Ի ՎԵՐԱՅ ՄՈՍԿՈՎՈՒ ԹԱԳԱՒՈՐԻՆ

Գուզալ մ'ես յէրէկ տեսայ

Ի քաղաքն ի յԱնքուրեայ,

Թագաւորն էլ ի խնդիր եկաւ

Մոսկովայ ու Փորթուքալայ,

Եկաւ, ոսկի թախթ կապեց,

Ու նստան երկուսն ի վերայ,

Շարեց գաղութն ու զմրութ,

Զպատաշխան քարերն ի վերայ,

Ծխեց տաշխն ու զկինամոն,

Կնտրուկ ու զհալուէն ի վերայ,

Իբեր զէն նռան գինին

Ու իդիր ալմաստ փիալայ:

 

Երեսն էր պտրի լուսին,

Լուս կու տէր ալամս ի վերայ,

Երես տեսնելէ իտուր՝

Սելանիկ ու զԱտրնայ,

Ծով աչերուն գին արար՝

ԶՈւսկուդարն եւ Ղալաթեայ,

Դարձաւ եւ փէշքէշ արար՝

Շամ քաղաք ու Մսր ի վերայ,

Քաղցրիկ զրոյցին գին իտուր՝

Շահրաղուլ, Պաղտատ, Պասրայ:

 

Գուզալն էլ ի խօսք ելաւ,

Խօսեցաւ՝ ինչ որ պիտենայ,

— Թագաւո՛ր, քոգալդ ի բարի,

Քէլափոխդ յիմ գլխուս վերայ,

Էս ի՞նչ լայեղ փէշքաշ,

Որ տուիր քո հաքմուն վերայ,

Սէլանի՛կ, դու շուռ առնես,

Ատրնա՛յ, քո հիմն էրէրայ,

Ուսկուդար քակեք առնում,

Ղալաթեա՛յ, դու շէն չի մնաս,

Կու տաս՝ Ստամպօ՛լ տուր ինձ,

Վէնէտիկ կամ Սպանիայ,

Կամ յԵզր Աստուածածին,

Որ շինուեր է ի Կուկլիանեայ:

 

— Գուզա՛լ, դու ի յէն քաղաքէն,

Որ կոչեն զանուն Պօլինայ,

Մսր քեզ ջլտու տուած,

Քաֆայ ու Պուրսայ ի վերայ,

Մէկ ճոթդ ի Յալաբն նստի,

Մէկն՝ Սիս, մէկն՝ ի յԱմասիայ,

Ֆռանգ քեզնէ հով քաշի,

Գուրջըստան մութեղ կու կենայ,

Լազկիրն կասկած անի,

Շահն ախէն քան զուռ կու դողայ,

Յաբաշ քեզ ղուլուխ անէ,

Յընտստան քեզ ճորտ ու ծառայ:

 

Գուզա՛լ, քեզ նման՝ Մոսկով,

Մեծ Հոռով պապ կու կենայ,

Շատ սրբոց մարմին կայ դա,

Կայ մարմին Պօղոս-Պետրոսայ,

Գօզա՛լ, քեզ աղէկ թախթ կայ,

Որ անունն ի Ըսպանիայ,

Աղէկ ըղթատեղ է նա,

Գերեզման տեառն Յակոբայ,

Տրդատ եւ սուրբըն Գրիգոր

Եկին, խուր եղան Հռոմայ,

Չորս հարիւր մարդ անդ թողին,

Չորս հարիւր առին խուր ըստայ:

 

Ֆռանկն ու ղաւլին վերայ,

Ել կու տյ, ծովէն դուրս կու գայ,

Թէ՝ Երթանք, Երուսաղէմ առնենք,

Յայլազգաց ձեռքն չի մնայ,

Զոսկի դուռն Յարութենին

Կախենք մեր ձեռօքն ի վերայ

Շուռ տանք, Շահաստան մտնունք,

Մինչեւ Դաւրէժ այլ տեղ չմնայ,

Էլնենք, Խորասան իջնունք,

Այլազգեաց բունիաթ կայ ի դայ,

Իջնունք ի յԷջմիածին,

Տէրն իբեր զկամարն ի վերայ:

Ես Քուչաքս եմ Վանեցի,

Ի գեղէն Խառակոնիսայ,

Լցեր եմ հարիւր տարին,

Էլ չի գար մտքիկս ի վերայ,

Ով ինձ ողորմի ասի,

Ողջ կենայ իւր կենցաղ վերայ:

 

ՍԱՐԿԱՒԱԳ

Գ/ԻԵ. ՏԱՂ Ի ՎԵՐԱՅ ԳԵՂԵՑԿՈՅՆ

Կիւզէլ մի ես երեկ տեսայ

Ի քաղաքն ի յԱնգուրիայ,

Թագւոր մի խնդիր ելաւ

Մոսկովայ ի Փորթոգալայ,

Երես տեսնելիք ետուր՝

ԶՍէլանիկ եւ զԱտրանայ,

Ծով աչերուն գին ետուր՝

ԶՈւսկուտար եւ զՂալաթիայ,

Ելաւ ու խալաթ քաշեց՝

Շամ քաղաքն ի հետ Մըսըրայ,

Քաղցրիկ զրուցին համար՝

Շահրաղուլ, Պաղտատ ու Պասրայ:

 

Կիւզէլն այլ ի խօսք ելաւ,

Զայն ասաց՝ ինչ իւրն պիտենայ,

— Թագւո՛ր, քո գալն իբարին,

Քայլափոխդ իմ գլխուս վերայ,

Սէլանիկ ի շուրջ առնու,

Ատրանայ՝ իւր հիմն երերայ,

Քակւի Ուսկուտարու լեռներն,

Ղալաթիայ թող տեղն չի մնայ,

Կամիս ինձ փէշքէշ լայեղ՝

Շամ քաղաք՝ ի հետ Մըսըրայ,

Կու տաս՝ զԸստամբօ՛լ տուր ինձ,

Վէնէտիկ կամ Ըսպանիայ,

Շատ սրբոց մարմինք կայ նա

Եւ մարմին տեառն Յակոբայ,

Կամ տուր զԵզրն Աստուածածին,

Որ շինած է Ալիկուռնայ:

 

— Աղջի՛կ, դու ինա քաղքէն,

Որ կոչեն զանուն Պօլիայ,

Մեծ Կոստանդիանոս ասեն

Մէջ նորա թագւոր կու կենայ,

Մէկ ծայրն ի Հալապ նստի,

Մէկն՝ Համիթ, մէկն՝ Ամասիայ,

Մըսըր քեզ ճիհէզ տուած

Ու Պուսա, Քէֆէ՝ ի վերայ,

Թոխաթ՝ քայլափոխուդ գին,

Էրզրում, Կէնճէն ի վերայ,

Այդ անուշ ծիծաղելիդ՝

Խորասան, Հիւրմուզն աժէնայ,

Քեզի նմանակ՝ Մոսկով,

Մեծ Հռոմ՝ փափն կու կենայ,

Չկա նմանակ քեզի,

Մէկ նայելուդ գինն են նոքո:

 

Սարկաւագ, ասօղ բանիս,

Յինքենէս խիստ առատացայ,

Այսչափ քաղաքներս ամէն

Կիւզէլի մի տուի ճապայ,

Երբ որ սէրն գայ մարդուն՝

Ո՛չ մանուկ ասէ, ո՛չ տղայ,

Ո՛չ էրէց եւ ո՛չ հաբեղայ,

Մանկո՛ւնք, մի՛ մեղադրէք,

Սէրն արաւ զիս տիւանայ,

Զայսչափ քաղաքներս ամէն՝

Կիւզէլի մի ճորտ եւ ծառայ,

Աժէ՛, զինչ որ տուաք, եղբա՛րք,

Կիւզէլին իսկի գին չկայ,

Նայ կիւզէլն, որ զքեզ սիրէ՝

Զհոգիդ տուր, զաչերդ ի վերայ:

 

ԿԻՐԱԿՈՍ

Գ/ԻԶ. ՏԱՂ ԱԶՆԻՒ Ի ՎԵՐԱՅ ԿՕԶԱԼԻ

Կօզալ մի ես երեկ տեսայ

Ի քաղաքն ի յԱնքուրիայ,

Թագւոր մի խնդիր ելաւ

Մոսկովայ ու Փորթոկալայ,

Երես տեսնելէ երետ՝

Սէլէնիկ ու զԱտրանիայ,

Ծով աչերուն գին երետ՝

ԶՈւսկուտար ու զՂալաթիայ,

Ելաւ ու փէշքէշ քաշեց՝

Շամ քաղաքն ի հետ Մըսըրայ,

Քաղցրիկ զրուցին համար՝

Շահրաղուլ, Պաղտատ ու Պուսրայ:

 

Կօզալն այլ ի խօսք ելաւ,

Զայն ուզեց՝ ինչ իւրն պիտենայ,

— Թագւո՛ր, քո գալտ ի բարին,

Քայլափոխդ երեսիս վերայ,

Սէլէնիկ ի շուրջ առնու,

Ատրանայ իւր հիմն երերայ,

Քակւի լեռն Ուսկուտարու,

Ղալաթիայ թող շէն չի մնայ:

Կամ ինձ ի՞նչ լայնեղ փէշքէշ,

Շամ քաղաք ի հետ Մըսըրայ,

Քաղցր զրուցից համար՝

Շահրաղուլ, Պաղտատ ու Պասրայ,

Կու տաս՝ զԸստամպօ՛լ տուր ինձ,

Վէնէտիկ կամ զՍպանիայ,

Շատ սրբոց մարմին կայ ի նա,

Կայ մարմին սրբոյն Յակոբայ,

Կամ տո՛ւր զԵզր Աստուածածին,

Որ շինած է Կուկանիայ:

 

— Կօզա՛լ, այն քաղաքն ուզես,

Որ կոչեն զանուն Պօլիայ,

Մեծ Կոստանդիանոս կասեն,

Մէջ նորա թագուոր կու կենայ,

 

Մէկ ճոթն ի Հալապ նստի,

Մէկն՝ Յամիթ, մէկն՝ յԱմասիայ,

Մըսըր քեզ ճըլտուզ տուած

Ու Պոռսյ, զԱքուայ ի վերայ,

Քեզ նմանակ՝ Մոսկով,

Մեծ Հռոմ՝ պապն կու կենայ,

Շատ սրբոց մարմին կայ ի նա,

Գերեզման՝ Պօղոս-Պետրոսայ,

Ֆռանկն ի քէն հով քաշէ,

Կուրճիստան մուդէհ կու կենայ,

Լակզին ի կասկած նստի,

Շահն ահուն քն զուռ կու դողայ,

Հաբաշ քեզ սալամ կու տայ,

Հնդստան՝քեզ ճորտ ու ծառայ:

Ֆռանկն այն դաւլին վերայ

Ել կու տայ, ծովէն դուրա կու գայ,

— Երթանք, զԵրուսաղէմ առնունք,

Այլազգեաց ձեռքն չի նմայ,

Ոսկի դուռն Յարութեան

Դնենք մեր ձեռօքն ի վերայ,

Յետոյ ի Թարվէզ ելնունք,

Որ ասեն Շահաստան է նայ,

Ապա երթանք Էջմիածին,

Տէրն եբեր զկամարն ի վերայ:

Ասէ՛, Կիրակո՛ս երէց,

Թէ ֆրսանդ ըստեղծօղն տայ:

 

Գ/ԻԷ. Ի ՎԵՐԱՅ ԳԵՂԵՑԿԻ, Ի ԳՈՅՆ «ՍԱՄՈՎԱՐՆ ԳՈՎԱԿԱՆ Է»

Գեղեցիկ մի նոր ես տեսայ՝

Ի քաղաքին յԱնկիւրիայ,

Թագաւորն խնդիր ելաւ՝

Ի Մօսկովայ, Պետրբուրգայ:

Երբ որ սէրն վառի մարդոյն՝

Ո՛չ ծեր ասէ եւ ո՛չ տըղայ,

Ո՛չ աշխարհիկ կու հարցանէ,

Ո՛չ երէց եւ ո՛չ հաբեղայ:

 

Ի տես դիմաց ետ զքաղաքս՝

ԶՍէլանիկ եւ զԱտրանայ,

Ծով աչաց ետ գին զմայլման՝

Զիւսկիւտար եւ ըզՂլաթիայ:

Երբ որ սէրն վառի մարդոյն՝

Ո՛չ դադարի, ո՛չ յետ մնայ,

Ո՛չ թագաւոր կու հարցանէ,

Ո՛չ մազլում եւ ո՛չ հայվարայ:

 

Ապա խիլայ ձըրի ձրեաց՝

Շամ քաղաքըն ընդ Մըսըրայ,

Քաղցրալեզու խօսից համար՝

Տիեարպէքիր, Պաղտատ, Պասրայ:

Երբ որ սէրն վառի մարդոյն՝

Ո՛չ ծեր ասէ եւ ո՛չ տըղայ,

Ո՛չ աշխարհիկ կու հարցանէ,

Ո՛չ երէց եւ ո՛չ հաբեղայ:

 

Գեղեցիկն այն ի խօսք ելաւ,

Ասաց զոր ինչ իւր պիտենայ,

— Թագաւոր իմ, գալուստդ բարի,

Քայլափոխըդ գլխոյս վերայ:

Երբ որ սէրն վառի մարդոյն՝

Ո՛չ դադարի, ո՛չ յետ մնայ,

Ո՛չ թագաւոր կու հարցանէ,

Ո՛չ մազլում եւ ո՛չ հայվարայ:

 

Սէլանիկըն ի շուրջ առնու,

Ատրանայի հիմն երերայ,

Իւսկիւտրայ լեռն քանդի,

Ղալաթիայ թող տեղն մնայ:

Երբ որ սէրն վառի մարդոյն՝

Ո՛չ ծեր ասէ եւ ո՛չ տըղայ,

Ո՛չ աշխարհիկ կու հարցանէ,

Ո՛չ երէց եւ ո՛չ հաբեղայ:

 

Կամեցար ինձ լայեղ փէշքաշ՝

ԸզՇամ քաղաքն ընդ Մըսըրայ,

Թէ կամիս տուր ինձ Սթամպօլն,

ԶՎէնէտիկ եւ Սպանիայ:

Երբ որ սէրն վառի մարդոյն՝

Ո՛չ դադարի, ո՛չ յետ մնայ,

Ո՛չ թագաւոր կու հարցանէ,

Ո՛չ մազլում եւ ո՛չ հայվարայ:

 

Մարմինք սրբոց շատ կան ի հոն,

Նաեւ մարմին տեառն Յակովբայ,

Կամ տուր Զեզր Աստուածածին,

Որ շինեալ է ի Լիվօրնայ:

Երբ որ սէրն վառի մարդոյն՝

Ո՛չ ծեր ասէ եւ ո՛չ տըղայ,

Ո՛չ աշխարհիկ կու հարցանէ,

Ո՛չ երէց եւ ո՛չ հաբեղայ:

 

Աղջի՛կ, վազ եկ յայն քաղաքէն,

Որ անուանի Բիւզանդիայ,

Թագաւոր մեծ անդ դու կենայ,

Կոստանդինաոս անուն նորա:

Երբ որ սէրն վառի մարդոյն՝

Ո՛չ դադարի, ո՛չ յետ մնայ,

Ո՛չ թագաւոր կու հարցանէ,

Ո՛չ մազլում եւ ո՛չ հայվարայ:

 

Մէկ ծայրըն ի Հալապ նստի,

Մէկն ի Համիդ, մէկն ի յԱմասիայ,

Մըսըրն ի քեզ ճէհէզ տուած

Եւ Պուրբայ, Քէֆէ ի վերայ:

Երբ որ սէրն վառի մարդոյն՝

Ո՛չ ծեր ասէ եւ ո՛չ տըղայ,

Ո՛չ աշխարհիկ կու հարցանէ,

Ո՛չ երէց եւ ո՛չ հաբեղայ:

 

Թօխաթ քայլափոխիդ ի գին,

Արզիրում եւ Կէնճէն վերայ,

Այդպէս անոյշ ծիծաղելոյդ

Կիւրճիւսթան, Ղրիմն աժէնայ:

Երբ որ սէրն վառի մարդոյն՝

Ո՛չ դադարի, ո՛չ յետ մնայ,

Ո՛չ թագաւոր կու հարցանէ,

Ո՛չ մազլում եւ ո՛չ հայվարայ:

 

Հին քաղաքն ազնիւ Մօսկով,

Հռովմ այն, ուր փփըն կենայ,

Չուն որ չկայ քեզ նմանակ,

Հայեցուածոցդ գին են նոքա:

Երբ որ սէրն վառի մարդոյն՝

Ո՛չ ծեր ասէ եւ ո՛չ տըղայ,

Ո՛չ աշխարհիկ կու հարցանէ,

Ո՛չ երէց եւ ո՛չ հաբեղայ:

 

Սարկաւագ մի ասօղ բանիս,

Յինքենէս խիստ առատացայ,

Զայս ամենայն քաղաքներս՝

Մէկ սիրունի տուի ճապայ:

Երբ որ սէրն վառի մարդոյն՝

Ո՛չ դադարի, ո՛չ յետ մնայ,

Ո՛չ թագաւոր կու հարցանէ,

Ո՛չ մազլում եւ ո՛չ հայվարայ:

 

Ո՜վ մանկունք, զիս մի՛ մեղադրէք,

Սէրն է արեր զիս տիվանայ,

Զայսքան բազու քաղաքս ետու

Սիրունի մի ճորտ ու ծառայ:

Երբ որ սէրն վառի մարդոյն՝

Ո՛չ ծեր ասէ եւ ո՛չ տըղայ,

Ո՛չ աշխարհիկ կու հարցանէ,

Ո՛չ երէց եւ ո՛չ հաբեղայ:

 

Արժէ զինչ որ ետու, եղբարք,

Սիրունին գին բընաւ չկայ,

Թէ գեղեցիկն ըզքեզ սիրէ՝

Զսիրտդ  տուր, աչքդ ի վերայ:

Երբ որ սէրն վառի մարդոյն՝

Ո՛չ դադարի, ո՛չ յետ մնայ,

Ո՛չ թագաւոր կու հարցանէ,

Ո՛չ մազլում եւ ո՛չ հայվարայ:

 

Գ/ԻԸ. ՈՂԲ Ի ՎԵՐԱՅ ՄԱՆԿԱՆՑ ՏՂԱՅՈՑ ԴԵՌԱԲՈՒՍԻՑ ԵՒ ՍՏԸՆԴԵԱՅՑ

[Մայր]

Եկա՜յք, սիրելիքս ամէն,

Զեղկելի գերիս ողբացէք,

Վասն յս ողբալոյս պատճառն,

Կաղաչեմ, զիս մի՛ մեղադրէք,

Քոյրք 'ւ եղբարք, դուք միտ դրէք,

Զձեզ խնդրեմ՝ ինձի լըսեցէք,

Հետ իմ սիրական որդւոյս,

Զենեհար, զիս մի՛ բաժանէք,

Ա՜յ իմ սիրական եղբարք,

Իմ որդուս դուք գին կըտրեցէք,

Զհոգիս իմ որդուս փոխան

Ես կու տամ՝ զորդիս գընացէք:

 

Ա՜յ իմ աննըման որդի,

Մէկ խօսէ՝ ո՞ր տեղըտ ցաւի,

Շուտով քեզ հէքիմ բերեմ,

Ճար անեմ, որ ցաւտ անցանի,

Ա՜յ իմ գեղեցիկ որդի

Քո օրերտ արեւ նըմանի,

Այսօր հանց խաւար պատեց,

Որ բընաւ իսկի չերեւի,

 

Ա՜յ իմ նազելի որդի,

Գեղեցիկ ծաղիկ նըռնենի,

Այսօր տերեւթափ եղար,

Գոյնըտ քո դարձաւ մեռելի,

Ա՜յ իմ սիրական որդի,

Նորաբոյս քաղցր արմաւենի,

Հանցեղ չորացեր այսօր,

Որ բընաւ իսկի չերեւի,

Ա՜յ իմ պատուական որդի,

Դու բոլոր կանանչ վարդենի,

Երբ ըզքեզ այդպէս տեսայ,

Թող երկու աչքըս խաւարի:

 

Ա՜յ իմ պատւելի որդի,

Փեսութեան էիր արժանի,

Այսօր հարսանեացդ փոխան՝

Կըտաւօք ըզքեզ պատեցին,

Ա՜յ իմ գեղեցիկ որդի,

Դու էիր ումէտ իմ սըրտիս,

Այսօր զքեզ ծոցոյս առին,

Քաղեցին զիմ շունչս ու հոգիս,

Ա՜յ իմ սիրական ձագուկ,

Գեղեցիկ ոսկի աղաւնի,

Այսօր խոցեցւա սըրտիկս,

Որ զքեզ ձեռացս թըռուցի,

Ա՜յ իմ ճարտարախօս որդի,

Քաղցրաձայն՝ նըման տատրակի,

Այսօր հանց կապեր լեզւակդ,

Որ բընաւ իսկի չի խօսիր,

Ա՜յ իմ սիրական գառնուկ,

Իմ ճարակ հոգոյս ու հոգի,

Ես այլ կու մեռնիմ հետ քեզ,

Չե՛մ մըներ յերկիրս կենդանի:

 

[Որդի]

Ա՜ յ խեղճ, ողորմելի մարիկ,

Քանի՞ լաս ողորմ ու գերի,

Գընա՛յ, համբեր տուր սըրտիտ,

Թէ չէ՝քեզ դիժար կու լինի,

Հայի՜ֆ, որ խըղճուկ մեռայ,

Չի հասայ սըրտիս մուրատին,

Շատ հասրէթ կայր իմ սըրտին,

Ամէնէն մահրում մընացի,

Բայց ես աղաչեմ ի քէն,

Հարազատ մարիկ ցանկալի,

Բանիկ մի խնդրեմ ի քէն,

Թէ խօսքունքս ի քեզ անցանի,

Զաղքատս եւ զպանդուխտս երկրի

Կերակրես անձանձրալի,

Տըրօք եւ ողորմութեամբ

Զիս յիշել տաս պատարագի,

Յոյս՝ Ատսուածածին անես,

Բարեխօս է նա միշտ բարի,

Եւ զիւր միածին Որդին

Աղաչէ, որ մեզ ողորմի:

 

Գ/ԻԹ. ՈՂԲ Ի ՎԵՐԱՅ ԿՏՐԻՃ ՄԱՆԿԱՆՑ ԻԲՐ ԹԷ Ի ԲԵՐԱՆՈՅ ՄԵՌԵԼՈՅՆ

[Որդին ասէ]

Զայս ի՞նչ ի խոր խոցեցյ,

Որ գըլխակս իսկի խելք չի կայ,

Ոչ խօսք մի խօսել կարեմ,

Զիմ ամէն բանքըն մոռացայ,

Մարի՛կ, ե՛կ, զիմ հալըն տես,

Որ կըրակ ընկեր սիրտս ի ներս,

Իմ հեքիմըն դո՛ւ եղիր,

Որ զիմ ցաւըս լաւ դու գիտես,

Ա՜յ իմ սիրելի մարիկ,

Բեր ձեռքըդ, սըրտիս խոցըն տես,

Լաւնալու ճար մի արէ,

Որ չելնեմ մանուկ արեւուս,

Գըլխարկս ի ծընկանդ առնես,

Պահ մի լաս, պահ մի հառաչես,

Մի՛լար, մի՛ ելներ աչիցդ,

Գամ երազտ, որ զիս տեսանես:

 

Կու լամ, ես ըզիս կու լամ,

Որ չըկայ խըղճուկ ինձ նըման,

Շատ հասրէթ կայր իմ սըրտիս,

Ամէնէն մահրում կու մընամ,

Հայի՜ֆ իմ կէնճ արեւուս,

Որ շուտով ելայ յաշխարհէս,

Ներքեւ հողէրուն մըտայ,

Զատվեցայ հօրէս ու մօրէս,

Ափսո՜ս, որ խըղճուկ մեռայ,

Չի հասայ սըրտիս մուրատին,

Ողորմ ու լալի եղայ,

Հեռացայ ամէն սիրելոյս:

 

Ա՜յ իմ սիրական մարիկ,

Նըշանել զիս կու կամէիր,

Այսօր հարսանեացդ փոխան՝

Գերեզմնա բերիր, իջուցիր,

Ա՜յ իմ լալագին մարիկ,

Հասրէթիտ զքեզ չի հասուցին,

Այսօր ի ձեռացդ առին,

Քո սրտիկդ ի խոր խոցեցին,

Մարի՛կ, ինձ հալալ արէ,

Որ կերայ աղ ու հաց հետ քեզ,

Այսօր քեզնէ կու զատիմ,

Այլ զերեսըդ ոչ տեսանեմ:

 

Զայս մայրն ասէ

Ա՜յ իմ սիրելի որդեակ,

Այդ որպէ՞ս ցաւ դիպաւ քեզի,

Գեղեցիկ գոյնն երեսիտ

Դեղնեցաւ որպէս մեռելի,

Այդ ծով-ծով աջերըդ քո,

Որ լուսով էր խիստ ցանկալի,

Այսօր ի՞նչ եղեր, որդեա՛կ,

Չի նայիր մէկիկ մի ինձի,

Այդ սիրուն բերանըդ քո

Եւ լեզուտ՝ նման պիւլպիւլի,

Հիմիկ ի՞նչ եղեւ, որդեա՛կ,

Մէկ մի չես խօսիր հետ ինծի:

 

Ա՜յ իմ եղեցիկ որդի,

Փեսութեան էիր արժանի,

Այսօր հարսանեացդ փոխան՝

Կտաւօք ըզքեզ պատռեցի,

Ա՜յ իմ սիրական որդեակ,

Դու էիր ուէտ իմ սըրտիս,

Այսօր ըզքեզ ծոցոյս առին,

Զիս առանց որդի թողուցին,

Սըրտիկս արիւնով լըցիր

Եւ պօղպատ սըրով խոցեցիր,

Ինձնէ հեռացար, որդեա՛կ,

Զիս քէնէ կարօտ թողուցիր,

Ես զքեզ ինչպէս պահեցի,

Նա շողոյն, ցըրտուն ծածկեցի,

Այլոց նազելի ցուցի,

Մի՞թէ յս աւուրս պահեցի:

 

Ո՜վ Մայր Աստուծոյ Բանին,

Դու միջնորդ ես մարդկան ազգի,

Իմ որդեակս ի քեզ յանձին,

Պըսակաց արա արժանի: