Հայրէններ

Դ/Ի. ՀՈՎԵՐՈՎ ՍԷՐ

* * *

Հովե՛ր, տարուբեր հովեր,

Եղբօրմէս մէյ գըրիկ բեր,

Թէ գըրին տալապ չանէ՝

Բարչամէն թելիկ մի բեր:

 

* * *

Հովե՛ր, տարուբեր հովեր,

Գէշը տար, աղւորը բեր,

Գէշին տէրը արեւ չունի,

Աղւորին գիշերն է արեւ:

 

* * *

Գացէք, մեծ վարպետ բերեք,

Աղւորին խաբդան ձեւեցէք,

Արեգակն երես արէք,

Լուսընկան աստառ ձեւեցէք,

Ինչ սէր կայ՝ դըրէք սուզակ,

Ինչ անոյշ բաներ կան՝ կոճակ:

 

Դ/ԻԱ. ԱՆՏՈՒՆԻ

* * *

Ա՜յ իմ կարօտով եարուկ, սիրունիկ,

Որ գացած տասներկու տարի,

Ի՜նչըխ եմ կարօտացեր,

Երեսին շէւքէթն եմ մոռցեր,

Ոչ աչերս քեզ տեսեր,

Ոչ լեզուս հետդ խօրաթեր:

 

* * *

Տրին տասներկու ամիս

Դուն ծովուն եալըն կու կենաս,

Ծովը մահանայ կընես,

Իս քենէ հասրաթ կու պահես,

Թեւերս կարմունջ կպեմ,

Ծովեզերէն անցնիս ու գաս:

 

* * *

Եկոր քեզ բաղնիք տանիմ,

Սըրմայթէլ բարչամդ վլանամ,

Երբ բաղանիքէն ուր ելլես,

Ղալտընաս ու մեր տունը գաս,

Փըռեմ ապրուշում խալի,

Որ գործած տասներկու տարի,

Ձըգեմ խուշ թիւյիւ տօշակ՝

Թուլբանտէն չարշաֆն ի վրան,

Շարեմ սարասար բարձեր՝

Սըրմայպօրտ եօրղանն ի վրայ,

Զարդարեմ ոսկի սեղնակ՝

Խաշ, խորված, կաքաւն ի վրայ,

Բերեմ նռանհատ գինի,

Ուր գոյնը՝ գոյնդ կու նմանի,

Խըմէ՛, ուր ըսեմ անուշ,

Ի՜նչ անուշ է սէրն ու գինին,

Սէրը սիրողին վայլէ,

Գինինը՝ անուշ խմողաց:

 

* * *

Եկին ու բերին խաբար,

«Թունդ ելէր քուկինդ ու կու գայ»:

Ամէն բանս ի տան դըրի,

Ջուր դրի, մազըս լըւացի,

Հագայ ձարէ-ձար շապիկ,

Կապեցի լահոռ շալ գօտի,

Դըդմակ մը նռան գինի

Ես առայ ու դէմը գընացի,

Դուշմանս ալ երեսս ելաւ,

«Ու՞ր կերթաս, ան քու մարդը չէ»,

Թուլցաւ շահէննի բազկիս,

Թափեցաւ նռանհատ գինիս:

— Դուշմա՛ն, աչքդ կոյր կենայ,

Նենգաւոր լեզուդ չորանայ,

Մէկ մ'ալ դուշման տեսնամ,

Տի հանեմ չախուեկս ի ջոբէս,

Տի հանեմ չախուեկս ի ջոբէս,

Տի մորթիմ սեւ ոչխըրի պէս,

Արիւնը գատէհն առնեմ,

Տի խմեմ անպկ գինու պէս,

Մըսիկն ալ քաբար տ'ընեմ,

Տի ուտեմ կաքւու մսի պէս:

 

* * *

Բիւլբիւլ վարդին սիրոյն,

Ձայներով ֆիղան կու անէ,

Ես ալ իմ մրդոյս սիրոյն,

Եղեր եմ բիւլբիւլի նման:

 

* * *

Ա՜յ իմ սիրական մարդուկ,

Կարօտ եմ քու լուս երեսիդ,

Ծարւեր եմ սիրոյդ գրիդ,

 

փափկեր եմ եղնիկինման,

Սէրդ անուշ, խօսքունքդ անուշ,

Կու խօսիս լուսունկայ լուսուն,

Հոտդ ալ նուշ կու բուրէ

Գարնան ծաղկունունց նման:

 

* * *

Ա՜յ իմ կարօտով մարդուկ,

Բոյիկդ է սալւիի նման,

Երեսդ է արեւի պէս,

Բարչամդ սըրմայթել նմա,

Թուխ աչքդ ու քէման ընքուիդ

Թարթիչուիդ լուսունկի նման,

Պռկունքդ է լ քիրազի,

Մանավշայ բույուխդ ի վրան,

Այս հասրաթէս էրեցյ,

Եուվասըզ բիւլբիւլի նման,

Բարակ ցաւով մաշեցայ,

Չգտուիր եարայիս մէհլամ:

 

* * *

Գացեր թեւերուս ուժը,

Նւազեր աչքերուս լոյսը,

Դուն ես իմ սրտիս յոյսը,

Դուն ես իմ աչքերուս լոյսը:

 

* * *

Եկոր նստիմք միասին,

Սէր անենք անուշ խօսքերով,

Աղէկ ու կէնճ օրերնիս

Չանցունենք դարտ ու ցաւերով:

 

* * *

Բարձր սարերու հովեր,

Ուր իջեր դռնակն է ծեծեր,

Նորուկ ջահելուկ հարսնուկ,

Ուր իջեր դռնակն է բացեր,

Տեսեր, ուր իր մարդ չէ,

Մալուլեր ու ետ է դարձեր,

Կեսրակը հարցմունք արեր,

— Հարսնո՛ւկ, քու ո՞ր տեղդ է ցաւեր:

— Մարի՛կ, քու որդւոյդ սիրոյն,

Իմ ամէն տեղիկս է ցաւցեր:

— Մի՛ լար, ջահելուկ հարսնուկ,

Գիր կանեմ, որդիս կբերեմ:

— Գիր անես, որդիդ բերես՝

Աստուծոյ լուսոյն տիրանաս,

Գիր չանես՝ որդիդ չբերես՝

Կանիծեմ, ուր քար կու դառնաս:

 

* * *

Լուսիկը մը փրթաւ սարէն,

Կէսն է խոռ, ու կէսն է բոլոր,

Լուսի՛կ, դուն լուսով կենաս,

Թէ կենաս պահիկ մ'հուտայ,

Երկու խօսք գանգատ ունիմ,

Գանգտիմ, դուն լւայ գնա՛,

— Գնա՛ ղարիբիս ըսէ՝

Չկենայ, ու ելլայ գայ:

— Քօսքունքդ գլքուս վրայ,

Դուռը չգիտեմ ղարիբիդ:

— Եկոր, նշանով ցոյց տամ,

Բարձրը պատ ու ծառն ի վրան,

Նստեր է ծառին շուքը,

Նուշ դրեր, շաքար կու ծախէ,

Ամենուն աժան-աժան,

Իս մոռցեր, նուշ կու ծախէ:

 

Դ/ԻԲ

* * *

Աղբիւր մը Մզրայ լեռնէն

Փուտ ուռուն քօքը կու վազէ,

Օլուխն արծըթէն դըրած,

Ջուրն ոսկուն թասը կու վազէ:

Երկու թուխ աղւոր աղջիկ

Նորշըպովն ի ջուրն են եկեր,

Երկու փէհլիվան կտրիճ

Ձին հեծեր ու սէյր են ելեր:

— Աղջի՛կ, աղբօրդ արեւուն,

Նօրշըպէդ պըտիկ մի ջըրիկ:

— Ջուրըս տաք է, չէ պաղեր,

Մեր սիրուն շատ  մարդ է մեռեր:

— Ջուրըդ տուր խըմենք, մեռնինք,

Սեպենք թէ մարեր չեն բերեր:

 

* * *

Աղուոր մի սիրեր եմ ես,

Որ երեսն իրեք պէնկ ունի,

Բերանն է բոլոր, աղուոր,

Տուփ նըման քն ըզխընկենի,

Երեսն է վարդի տերեւ,

Որ նըռան կարմիր գոյն ունի,

Աչքերն է լուսոյ նըման,

Ով տեսնէ՝ խելաց կու թափի,

Ծոցերն է ոսկի սնտուկ,

Վարդի ջուրն է ի մէջ ժողվի,

Բերանն է շաքրով լցուած,

Պըռկըներն ի վար կը վաթի,

Իր բերնին քաղցրութենէն

Բռընկեր սրտիկս ու կերի:

 

* * *

Քու տէրն ալ որ քեզ ունի՝

Գիշարըն ի՞նչ քուն կու լինի,

Տարին օրեկ մը ինծի,

Այն օրեկն է հազար տարի:

 

* * *

Մարդ, որ սիրոյ տէր լինի,

Այն սիրուն ճարակ չի լինի,

Ինքըն գերեզման բանայ

Ու մտնէ հողըն կենդանի,

Սրտիկն ալ ի բաց թողու,

Որ ելլէ բոցըն ծիրանի,

Անցնող ու դարձող ըսէ,

«Սիրոյ տէր մարդ կու վառի»:

 

* * *

Ելայ խալատ բան մ'արի,

Ան գիշուն պագիկ մ'ուզեցի,

Ան գէշն ալ ի նազն ելաւ,

«Չեմ ի տար պագիկն աղուորուն»:

Քանի պագ մ'առնելու կուլլիմ՝

Չոր արմուկըն դէմ կու բերէ,

Չորնայ ատ չոր արմուկըն,

Որ ատ պագիս դէմ չի բերես:

 

* * *

Աղուոր մը ներսէն ի դուրս,

— Ի՞նչ միւննէթ կանես ատ գիշուն,

Միւննէթն աղուորին արէ,

Ան գիտէ խաթրը կտրիճին:

 

* * *

Աղուոր մի գիշուն ծոցը

Կու թապլի, քունը չի տանիր,

Ան գէշն ալ ինք իր մըտին,

Գիտէ քի իր սիրուն քունը չի տանիր:

 

* * *

Գէշը գշկուրի նըման,

Ան լ մեր պատերն է կողած,

Գէշը գիշերով մեռնի,

Աղուորին մազիկ չի խոռի:

 

Դ/ԻԳ

* * *

Քունն եկեր 'ւ աչերս առեր

Եարս եկեր պագիկ մը կուզէ,

Քունն երթայ՝ ալվի կու գայ,

Եարն երթայ՝ գէման կու կենայ:

 

* * *

Կայներ ես բարձըր դրան,

Հագեր ես կանանչ ու կարմիր,

Աչօք  ու ունօք կանես,

Իմ մանուկ խելքըս կու տանիս:

 

* * *

Մօրմէս ու մանկութենէս,

Ես ազապ աղջիկ չեմ պագեր,

Երէկ աղուոր սի պագի,

Ան գացեր մօրկանն է գանգտեր,

Մարիկն հարցմունք է արեր,

— Ո՞վ տա լուսերեսդ է ճանկեր:

— Ես ասօր էգին գնացի,

Վարդենուն փըշիկն արունեց:

— Չորնայ ան վարդին փուշը,

Ատ քու լուս երեսդ չարունէր:

— Օրհնէ՛, մ'անիծեր, մարիկ,

Իմ երեսս կտրիճ մ'արունեց,

Պագաւ թէ առնէ մուրատ,

Կանիծես՝ կելլէ պէմուրատ:

 

Դ/ԻԴ. ԱՆՏՈՒՆԻՆԵՐ

* * *

Աղուորը լուսունկի նըման,

Ուր աշխըրքին վրայ է ցաթում:

 

* * *

— Եկուր, քեզի նուռ մը տամ,

Կտրէ, տե՛ս, քանի՞ հատ ունի:

— Նուռ կայ՝ հազար հատ ունի,

Հազար պագը ո՞ւր կու լընի:

— Երկու սէրն ուր մէյ լընի,

Հազար պագ շուտ կու լընի:

 

* * *

Սէր կայ մարդը ժամ կու տանի,

Անաղօթք ի տուն կու բերէ,

Սէր կայ մարդը քուն կանի,

Սէր կայ մարդը արթուն կու պահի:

 

* * *

Ես կրթնում, բարով մնացէք,

Էրթամ փատ ու փուշ բերիմ,

Լամ, վառիմ 'ւ աղէկ քնանամ,

Քըն զուր գիշի տիւշ լընիմ,

Օրն ի բուն հետը  երըրամ:

 

* * *

Ծոցիկըդ առաւօտ նըման,

Առաւօտուն շաղիկն է ի վրան,

Երթամ բարկ արեւ լընիմ,

Գամ ցաթիմ շաղերըդ ժողվիմ…:

 

* * *

Երթամ, թուխ ամպիկ լընիմ,

Գամ, ցաթիմ քու երդիքդ ի վրայ,

Ցածնամ, ցօղիկ մի տամ,

Քու ճերմակ կռծոցդ ի վրայ,

Արթննաս ու վեր իյնաս,

— Ցօղի՛կ, աս ի՞նչ, ո՞ւր դուն կու ցօղաս:

— Ես անտեղ խարիպ մ'ունիմ,

Ան կու լայ, հոս կու ցօղայ…:

Ցօղա՛, թուխ ամպիկ, ցօղա՛,

Ցօղալուն ատենն է հիմա…

 

* * *

Երթամ, խաժ կաքւուկ լընիմ,

Գամ, թառիմ քու փէնճիրէիդ,

Իժուան ահուզար ընիմ,

Ֆիղանէս քունդ չի տանի…

Որու քուն տանի տանի,

Իմ ու քու քունըչի տանի…:

 

* * *

Բարի լուսուն դուրս ելայ,

Ես աղուոր կըրիճ միտեսայ,

Աղուոր կըրիճ մի տեսայ,

Զարկաւ իմ երեսն արունեց,

Մարիկս ալ հարցմունք արաւ,

— Քու լուս երեսդ ո՞վ է արուներ:

— Մարի՛կ, ես ասօր պախճան գացի,,

Վարդին փուշն երեսս արունեց…:

— Չորնյ ան վարդին փուշը,

Չարունէ քու լուս երեսըդ…

— Մ'ըսեր, մ' անիծեր, մարի՛կ,

Պէմուրատ կըյիճ մի պագաւ,

Պագաւ, թը առնէ մուրատ,

Կանիծես՝ կելլէ պէմուրատ…:

 

* * *

Գետա՛կ, իմ ելման գետա՛կ,

Ու՞ր կերթաս, իւրտտ ինձ ըսէ,

Գիշեր ու ցորեկ կերթաս,

Քուն չունիս, րթուն կու կենաս:

 

* * *

Գնամ ու գնամ կըսես,

Ու՛չ կու գաս, ո՛ւչ կու մօտենաս,

Ուր գաս ու ինծի մօտենաս,

Չի՛մ թողուր իսկի հեռանաս:

 

* * *

Իմ եարն է գրեր ըսեր,

— Եա՛ր, եկու զիս գողցիր ու տար:

— Ինտո՞ր գամ, գողնամ տանիմ,

Ատ չէօլին ճամբեկն է դժար:

— Մի՛ վախեր, եա՛ր, մի՛ վախեր,

Ես կարմունճ կապիմ քո համար,

Ես կարմունճ կապիմ քէօ համար,

Մարգրիտ շարիմ լարէ լար,

Սփռիմ էպիշում խալի,

Ուր գործած տասուերկու տարի,

Ոտքովդ ի վրան կոխես,

Ոտքացդ փոշեկը առնիմ,

Ուր քաշիմ աչքիս թիւթիա,

Ուր քաշիմ աչքիս թիւթիա,

Աչքերուս լուսը շատանայ:

 

Դ/ԻԵ. ԱՆՏՈՒՆԻՆԵՐ

* * *

Աղբիր մը Մրզայ լեռնէն

Բուտ ուռուն տակը կու վազէ,

Օլուխը արծըթէն դրած,

Ջուրն ոսկուն թասը կը վազէ,

Երկու թուխ աղւոր աղջիկ

Նոշպովն ի ջուրն ին եկեր,

Երկու բէհլըվան կտրիճ

Ձին հեծեր ու սարն ին ելեր:

— Աղջի՛կ, աղբօրդ արեւուն,

Նոշըպէդ պտիկ մը ջրիկ:

— Ջուրս  տաք է, չէ պաղեր,

Մեր սիրուն շատ մարդ է մեռեր:

— Ջուրդ տուր, խմենք մեռնինք,

Հաշուինք դը մարերնիս չէ բերեր:

Ու՛չ մարն է բերեր նման

Ու՛չ արեւն ու ո՛ւչ լուսնկան,

Բերեր է բուռ մանուշակ,

Հոտն անոյշ, չունէր ժամանակ:

 

* * *

Լուսիկ մը բրթւա քարէն,

Կէսն է խոռ, ու կէսն է բոլոր,

Քիչ-քիչալ ի վեր եկաւ,

Բոլրեր զինուոր թագաւոր:

— Լուսի՛կ, դուն լոյսով կենաս,

Դը կենաս պահեկ մը հուդայ,

Երկու խօսք գանգատ ունիմ,

Ես ըսեմ, դուն նորէն գնա՛յ,

Գնա՛ խարիպիս ըսէ՝

Չի կենայ, թող ելլէ ու գայ:

— Խօսքունդ ի վերայ լգխուս,

Դուռը չի գիտեմ խարիպիդ:

— Եկուր, նշանով ցոյց տամ,

Պէկ օղլին շէքեր կու ծախէ,

Աչուին թերեզու արեր,

Յունքերովը վեր կու քաշէ,

Ամէնուն արժան-արժան,

Իս տեսայ՝ նէ սուղ կը ծախէ:

 

* * *

Խաչին լուսնկին նօրուն

Ես ի քու դռնակն իմ եկեր,

Դռնակդ ալ ի դիր տեսայ,

Ոլրով երդիկդ եմ ելեր,

— Ատ ո՞վ, ուր երդիկքդ եկեր,

Ատ օտար հողը կը կոխէ,

Դը մարդ իս՝ նէ վար եկու,

Դը շուշան ծաղիկ՝ գնալու,

— Պիւլպիւլ իմ ի ժուռ գալու,

Շատ արեմ ունիմ գնալու,

Երթամ շատ երդիք օնցնիմ,

Շատ խարիպ պառկեր հոն ի քուն,

Էմէնուն խարիպն էր քուն,

Իմ ու քու խարիպն էր արթուն:

 

* * *

Ես այս գիշեր դուրս ելայ,

Մութ գիշեր, չիկար լուսընայ,

Իմ եարն ալ վերէն ի վար,

Ձեռքն ունէր ոսկուն մաշալայ,

Թեւէս բռնեց, տուն տարաւ,

Դուռը դրաւ ախիկն ի վրան,

Սփռեց էպիւշիւմ խալի՝

Չէ գործած տասերկու տարին,

ՁՁգեց սերայսէր տեսիր,

Իշլեմէ բարձերն ի վրան,

Ձգցե խուշ թիւյի տէօշէկ,

Մարգրտէ եոռղան ի վրան,

Սազեց ի ոսկուն սեղան,

Հաւ խորուած, կաքաւն ի վրան,

Բերւ նռանհատ գինի,

Ուր գոյնը զիր գոյնը կը նմանի:

— Ինծի ուր խաղող պիննր՝

Ես պապիս մառանէն կուտէի,

Ինծիուր եարչի պիննար՝

Ես ալ հոս ի՞նչ բան ունէի:

 

* * *

Ես աս գիշեր դուրս ելայ,

Մութ գիշեր, չի կար լուսնկայ,

Բռնեցի բարակ ճամբէն,

Հետ գացի ու հետ լուսացաւ,

Ծառուկ մը ծաղկած տեսայ,

Խիստ կարմիր խնձորներ վրան,

Ի՛մ Տէր, ողորմած Աստուած,

Դուն պահես խնձորն ի ծառին,

Սեւ օձը պտին տըկեն

Աչք կանէ կարմիր խնձորին,

Ի՛մ Տէր, ողորմած Աստուած,

Դուն պահես խնձորն ի ծառին:

 

* * *

— Ճեպէդ ու ծոցէդ ուզիմ,

Իճապ նո՞ւռ տի տաս, դը՝ խնձոր:

— Եկուր քեզի նուռ մը տամ,

Կոտրէ, տե՛ս քանի՞ հատ ունի,

Ամէն հատի պագ մը տուր,

Եւելը հերամ դը պիտի:

— Նուռ կայ՝ ուր հազար հատ ունի,

հազար պագն ուսկի՞ կու լընի:

— Երկու պագը թէզ կու լընի:

 

* * *

Մարի՛կ, ես ասոր պաղճան գացի,

Վարդին թուփը երեսս արունեց:

— Չորնայ ան վարդին թուփը,

Ուր քու երեսը ատենք չարունէ:

— Մ'սեր, մ'անիծեր, մարիկ,

Իմ երեսն աղուոր մը պագաւ,

Պագաւ դը տ'առնէ մուրատ

Կանիծես, կելլէ պէմուրատ:

— Մարի՛կ, Աստուծուդ սիրուն,

Ան աղուորն ինծի եարար է:

— Երթամ, գիր անիմ խրկիմ,

Տեսնամ, դը պապուկն ի՞նչ կըսէ:

— Հնչակ գիր նես խրկես,

Անաղւորն ինծի ո՞վ կու տայ,

Ունի պէզիրկեան բեռներ,

Կու  բեռնայ, կելլէ ու կերթայ:

 

Կարմիր ու ճերմակ երես,

մազդ երեսդ ի վար կու բերես,

Քանի ուր պագնելու արի՝

Չոր արմունկդ դէմ կու բեցես,

Մարդն ալ սիրու տէր կանես,

Կու դառնաս՝ «Աղբա՛ր» կը կանչես,

Օտարն աղբր չի լինիր,

Կու դառնաս՝ «Աղբա՛ր» կը կանչես:

 

* * *

Մարդն, ուր սիրու տէր լընի,

Ան սիրուն ճարաւ չի լընիր,

Ինքն իր գերեզման բանայ,

Թող մտնէ հողն կենդանի,

Սրտիկն ալ ի բաց թողու,

Ուր ելլէ բոցն ծիրանի,

Ասնուղ ու դառնող ըսին,

«Սիրու տէր մարդն է կու վառի»:

 

* * *

Սէրն ալ սիրողին վայլէ,

Ան գինին անուշ՝ խմողին:

 

* * *

Ջրիկ, ո՞ւր ակէն կու գաս,

Իմ պաղուկ ջրիկ ու անուշիկ:

— Ես ալ ան ակնէն կու գամ,

Հին ու նոր ձներ կայ վրեն:

— Դարձի, ուր մեր խաղջան երթանք,

Վարդ ու նուռ ունիմ ջրելու,

Վարդս ու նուռս ջրելեու,

Ռահանս է կոզ կապելու,

Քաղիմ ու թէստէ անիմ,

Արմուղան ղրկիմ խարիպիս,

Առնէ ու քթին դնէ,

Դիւրպէնտին բաթերը շարէ:

 

* * *

Էկին ու բերին խապար,

«Դունտ ելեր քու եարն ի կու գայ»,

Ամէն գործս դան դրի,

Ջուր դրի, մազերս լվացի,

Հագայ սերայսէր կապաս,

Կապեցի լահուռ շալ գօտիս,

Թթմուկ մը  նռան գինի

Ես առի ու դէմ գնացի,

Դիւշմանս ալ ի դէմս ելաւ,

«Ու՞ր կերթաս ան քու խարը չէ»,

Թուլցաւ ի շահէն բազկի,

Թափեցաւ նռանհատ գինին,

Տիւշմանս ուր մէյ մ'ալ տեսնիմ,

Տի հանիմ չոխուէկս ճէպէս,

Տի հանիմ չախուէկս  ճէպէս,

Տի մորթիմ սեւ ոչխրի պէս,

Արիւն ի խատէհն առնիմ,

Տի խմիմ նռան գինու պէս,

Մսիկն ալ քեպապ տ'անիմ,

Տի ուտիմ կաքուի մսի պէս:

 

* * *

Մարիկ, ի՞նչ արի քեզի,

Ինձ ճամբու դրիր, դը Գնա՛,

Ու՛չ պագ մը պաշար դրիր,

Ու՛չ երկու ծոցուդ նաւալա:

 

* * *

Մարիկ, դուն ինչո՞ւ կու լաս,

Դուն ի քու տունը տի կենաս,

Թող երթայ խարիպը լայ,

Տուն չունի՝ ո՞րտեղ տի կենայ:

 

* * *

Աղբարս ուր խուրպէթ գնաց,

Ինչ դիժար էր առջի տարին,

Ոլրի մէկալ տարին,

Ու՛չ դիժար է, ո՛ւչ ալ դիժարիմ:

 

* * *

Վաղուց գնացած եար իմ,

Ե՛լ, եկո՛ւր, խիստ ենք կարօտցեր,

Ինչե՜քս ինք կարօտցեր,

Երեսիդ չիչէքնին մոռցեր:

 

* * *

Տարին տսերկու ամիս

Դուն ծովուն եալին կու կենաս,

Ծովն ալ մահանայ կանես,

Մեզի քենէ հէրսէթ կու պահես,

Թեւերս կարմունջ կապեմ,

Վեր ի վեր ուր ելլես ու գաս,

Գաս ու բաղանիք երթաս,

Սռմայթել մազդ լըուանաս,

Բաղնիքէն ուր ելլէս,

Բնտռես մեր տունը՝ չգտնես:

 

* * *

— Հա՜յ իմ խորոտիկ հարսնուկ,

Դուրս կելլես՝ նը գօտիդ մի՛ կապեր,

Կապես ալ նէ՝ թուլ կապէ,

Ուր հովը տարուբեր անէ,

Հա՜յ, տար ու բեր, տար ու բեր,

Գէշը տար ու անուշը բեր:

— Ես ո՛ւչ գիշուն տանողն իմ,

Ու՛չ աղուոր կու տան, որ բերիմ:

— Գիշուն աղուոր մ'ուր չի տան,

Տասը գէշ տար, աղուոր մը բեր:

 

* * *

Աղուոր մը ներսէն ի տուրս,

— Ի՞նչ մուննէդ կանես այդ գիշուն,

Մուննէդն աղուորուն արէ,

Ուր գիտէ կտրիճին խադրը:

 

* * *

Աղուոր մը գիշուն ծոցը

Կու թապլտի, քունը չի տանիր,

Գէշն ալ իր խայալ կանէ,

Իմ սիրուն քունը չի տանիր:

 

* * *

Ան գէշն է գշկուր նման,

Իր եարուն պատերն է կողման,

Աղուորն արեգըկի նման,

Սարն ու ձորը արեւ կը ցաթէ:

 

* * *

Հա՜յ իմ սարերու հովեր,

Ուր իջեր դռնակն է զարկեր,

Նորուկ ճահելուկ հարսնուկ

Վար իջեր դռնակն է բացեր,

Տեսեր, ուր իր եարը չէ,

Մելուրեր ու ներս է գացեր,

Կեսուրն ալ հարցմունք արեր,

— Հարսնո՛ւկ, քու որդուն սիրուն,

Իմ ամէն տեղուկս է ցաւեր:

— Մի՛ լար, մ'աղաչե՛ր, հարսնուկ,

Գիր կանեմ, որդիս կը բեցեմ:

Գիր կանեմ, որդիս կը բերեմ:

— Գիր անես ու որդիդ բերես՝

Աստուծոյ լուսուն տիրանաս,

Գիր չանես ու որդիդ  չբերես՝

Կանիծեմ, ուր քար կը դառնաս:

 

* * *

— Հա՛յ իմ խատուտիկ հարսնուկ,

Ջրեզերտին ի՞նչ բան ունիս:

— Նստեր իմ բացակ ճամբուս,

Կը նայիմ կարմիր ճամբորդուս:

 

* * *

Փրթաւ, խարիպս կու գայ,

Ճակտէն ի մորթէն քրտնած,

Հանեցի ծոցուս չիրվէն,

Ժողվեցի քրտինքն երեսէն:

 

* * *

Բռնեցի զորով ճորով,

Պագ մ'առի հազար նազերով,

Լացաւ ուլալով ըսաւ,

Եա՛ր, իս խաղք արիր ցորեկով,

Ան մէկ ցորեկուան պագիկ,

Ուր կարժէ հազար գիշերուն:

 

* * *

Ես այսօր պաղջան գացի,

Նռնենիին ի վեր նայեցայ,

Իմ եարն ալ պռկուկ տեսայ,

Լաֆուր շալ եոռղանն էր վրան,

Լաֆուր շալն ուր տուն տարի,

Ծով աչոքն ըսաց դը՝ Գնայ,

Գնա՛, գիշերով եկուր,

Հաւը քուն ուր մարդ  չիմանայ,

Մենք ինչեք դիւշման մ'ունինք,

Մրջունին քայլը կիմանայ:

 

Դ/ԻԶ

* * *

Լեռնակիս լեռնակ էյիր,

Իս տեսար՝ տուման կապեցիր,

Ըսի տէ՝ «Գառներս երթամ»,

Փուշը բերիր՝ ճամբաս կալլեցիր:

 

* * *

Օտար հաւ, ուսկէ՞ եկար,

Շինեցիր բոյնդ մեր ջանտուն,

Ե՞րբ շինեցիր՝ որ մարդ չիմացաւ,

Որ քակեցիր՝ ալէմը իմացաւ,

Քակէ, ալ ու վար շինէ,

Որ կտրի ձայնդ ականջէս:

 

Դ/ԻԷ

* * *

Օ՜րօ՜ր, օ՜րօ՜ր, օրանդ էր օսկի,

Օրանդ էր օսկի, կամարըդ արծաթ,

Տար ու բեր, հովե՛ր, տար ու բեր…

Իմ եավրուիս քնակն առ ու բեր…

 

Դ/ԻԸ

* * *

Տարին տասուերկու ամիս

Դուն ծովուն եալուն կու կենաս,

Իս քենէ հասրէթ կը պահես,

Մազերս կապիմ կարմունջ,

Վըրայէն անցիր ու եկուր:

 

* * *

Քեզ ինչե՜խ իմ կարօտցեր,

Երեսիդ շէնքն իմ մոռցեր,

Ու՛չ աչքերըս քեզ տեսեր,

Ու՛չ լեզուս հետըդ զուրուցեր:

 

* * *

Վաղուց գընացած եարուկ,

Ել՛, եկո՛ւ, շատ իմ կարօտցեր,

Ինչե՜խ իմ կարօտացեր:

Ես ի քու սըֆէթն իմ մոռցեր:

 

* * *

Տարին տասերկու ամիս

Դուն ծովուն եալուն կու կենաս,

Ծովն ալ մահանայ կանես,

Իս քենէ կարօտ կու պահես,

Եբուր գալիւ ուր լընիս,

Դիւն ինծն իմաց մի արէ,

Թեւըս կարմունճուկ շինիմ,

Անցի ու դարձի, եկու տուն:

 

* * *

Ելեր հարաւու հովիկ,

Եկեր, դռնակն է զարկեր,

Նորուկ, պլպլուկ հարսնուկ

Գացեր դըռնակն է բացեր,

Տեսեր ուր իր եարը չէ,

Մէլու րէր ետ է դարձեր:

Կեսուրն եկաւ հարցումի,

— Հարսնո՛ւկ, քու ո՞ր տեղն ու ցաւի:

— Քու մեկիկ տղուդ համար

Իմ ըմմէն տեղս ալ ու ցաւի:

— Մի՛ լար ու մի՛ մէլուրիր,

Կանիմ ես թուղթ ու գիր

Ու որդիս կու բերիմ:

— Թուղթ ու գիր նաես

Ու որդիդ բերես՝

Աստըծու լուսուն տիրանաս,

Թը որդիդ չի բերես,

Կանիծիմ, ուր քար կու դառնաս:

 

Դ/ԻԹ

* * *

Տարին տասուերկու ամիս

Ծաղիկ կրիմ լեռներէն,

Ապրանք անիմ ձագերուս…

Խաչին լուսունկին նորուն

Մուխ կուտան խումար աչերուս,

Խայթեմ՝ կելլամ ձագերուս,

Կառնին ան կեռ շամփուրը,

Կիյնան իմ չէճ-միերը,

Կառնին իմ զուլալ մեղրը

Չէճն կու թողուն ձագերուս,

Խայթիմ՝ կելլիմ արեւուս,

Չը խայթիմ կելլիմ ձագերուս,

Ալվա կելլիմ ձագերուս,

Չիմ ելեր մանուկ արեւուս:

 

* * *

Պիւլպիւլն ալ վարդին սիրուն

Բուն դրեր քարմիջերուն,

Բուն դրեր, ճիւֆէր ածեր,

Թուխ նստեր, ձագ է հաներ,

Մէկիկ-մէկիկ ուրուրն է տարեր…

 

* * *

Սեւ օձը պատին ծակուն

Կը նայի մայրը ձագերուն…

Եկէք լընինք միաբան,

Միս եկեր աժան գնական…

Առաջ քու աչուիդ ուտիմ,

Ուր շատ բանի է նայեր,

Վերջը քու ձեռուիդ ուտիմ,

Ուր արեր հարամ խոռութիւն,

Վերջը քու սիրտըդ ուտիմ,

Ուր արեր շատ նախանձութիւն,

Վերջը քու ականջդ ուտիմ,

Ուր արեր ականճդրութիւն,

Վերջը քու ոտքերդ ուտիմ,

Ուր կոխեր շատ կանաչի վրայ…

 

* * *

Մըզրա լերան պաղ աղբուր,

Մեր ուռուն տակը կու վազէր,

Պըռչոմը արծըթէ դրուած,

Ջուրն ոսկուն թասը կը պոք կար,

Երկու թուխ շիհէտ աղջիկ

Մոշուպով ջուրն ին եկած,

Երկու տալիյան կըյրիճ

Ձի հեծած սէյիր ին կայնած,

— Աղջի՛կ, քու պապուդ հոգուն,

Մոշուպէդ պուտ մը ջուր տւոր:

— Մեր ջուրը տաք է, չէ պաղեր,

Մեր սիրուն շատ մարդ է մեռեր:

— Ջուր տուր՝ խմիմ ու մեռնիմ,

Սեպիմ՝ իս մարս չէ բերեր:

 

* * *

— Եկար, բարսը պատօքն անցար,

Ատ բոլոր պաղչան ի՞նչ տեսար:

— Իմ եարը պառկած տեսայ,

Կարմիր եօրղանը վրան,

Եօրղանն ալ ի վեր առաւ,

Ունօք արաւ թը՝ Գնա՛,

Գնա ու իրկունն եկու,

Հաւքը քուն, ուր մարդ չիմանայ,

Ես մօտ դրացին մ'ունիմ,

Մրջումին գալը կիմանյ:

— Իմանայ, թող իմանայ,

Իմ ու քու սիրուն չդիմանայ: