Հայրէններ

ՓՈՔՐ ՀԱՅՔ

 

ԱԿՆ

Դ/Ա, ԵՐԳ ՕՐՕՐՈՑԻ

* * *

Աղուոր ես, չունիս խալատ,

Երթամ ո՞վ բերիմ պէխալատ,

Երթամ լուսնկան բերիմ,

Լուսուն աստղերը պէխալատ:

 

* * *

Աղուոր ես, չունիս խալատ,

Քու ամեն տեղդ է պէխալատ,

Դուն ալ խալատ բան մ'ունիս,

Քուն չունիս, արթուն կու կենաս:

 

* * *

Աղուոր 'ւ աղուորաց որդի,

Աղուորնաց քեռոց քեռորդի,

Քու ծառդ ու ճեղդ ոսկի,

Քու տերեւդ վարդ կու մանի,

Քու ջուրն է անպակ գինի,

Քու կիւզէլդ տեղ չի լինի:

 

* * *

Ա՜յ իմ հայվայի կեռաս,

Դիմըցի լեռը կու կենաս,

Ամառը կենաս կենաս,

Ցուրտձմեռն ինտո՞ր տի կենաս,

Քանի ես ի քեզ կու գամ,

Դուն ինձմէ հեռուն կու կենաս:

 

* * *

Դուն ապրիս հազար տարի,

Հազար ալ ապրիս նը պիտի,

Ետի դին մեռնիլ չի պիտի:

 

* * *

Դուն ապրիս հօրով մօրով,

Հաց նստիս ջուխտակ աղբարով,

Ապրիս դուո հօրով մօրով,

Ու լցուի սրտիկդ արեւով,

Սրտիկտ արեւով լցուի,

Մեր դռուին՝ կարմիր խնձորով,

Ով անցնի՝ վարդէտ առնէ,

Ով դառնայ՝ կարմիր խնծորէն:

 

* * *

Է՜ անիմ, օ՜րօ՜ր անիմ,

Եզները քու բերին փայ անիմ,

Էմմէնուն քչիկ-քչիկ,

Քու փայիկդ եւել տի անիմ:

 

* * *

Ծոցիկտ առաւօտ նման,

Առտուան շաղիկն է վրան,

Շաղւո՛ր, ետ ու ետ գնա,

Ուր ցաթէ արեւն ի վրան:

 

* * *

Ծոցիկտ ի պախճա անիմ,

Քեզ մէջըն մորճ տի տնկիմ,

Ջրեմ ու պահեմ պոծառ,

Զինիա չի թոռմցնեմ,

Պահեմ ու հենեմ գարուն,

Ծաղկունացս հաւսար ցուցնիմ:

 

* * *

Կարմիր վարդ ու լան տերեւ,

Բացուեցար օտայիս վերեւ,

Քանի 'ր կայ պախճա տերեւ,

Անխատար կուզիմ քեզ արեւ:

 

* * *

Մեծնաս դուն հազար տարի,

Ու չի գաս աւուր մի չարի,

Աւուր մ'ուր չարի տի գաս,

Քու չարերը դառնայ բարի:

 

* * *

Պիւլպիւլը պաղճան է իջեր,

Վարդենւոյն թփիկն է թառեր,

Անուշ մէնէմշին հոտուն,

Աղուորիս քնիկն է տարեր:

 

* * *

Պիւլպիւլը վարդին սիրուն,

Չի լնիր գիշերն ալ ի քուն,

Ուչ գիշերը քուն կուլլի,

Ուչ ցորեկն միժվի իրիկուն,

Պառկէ 'ւ նուշ քուն եղի,

Մինչուկ գայ լուսն առաւօտուն,

Լուսնայ, բարի լուսը գայ,

Պիւլպիւլս ալ կելլէ քնուն,

Պիւլպիւլս ալ կ'լլէ քնուն,

Կէսն է քուն, կէսն է արթուն:

 

* * *

Քնանաս՝ քնիկդ անուշ,

Արթննաս՝ երազդ ի բարին:

 

* * *

Քու գինդ է հազար ոսկի,

Հզար ալ կու տամ եւըլի,

Հազար ալ անոր կու տամ,

Լոս երեսդ երկու պէնկ ունի:

 

* * *

Աղուոր ես ծոցուդ ի վերայ,

Երթամ ո՞վ բերիմ խաղընկեր,

Երթամ լուսնկան բերեմ,

Լուսուն աստղը՝ խաղընկեր:

 

* * *

Օ՜րօ՜ր կանչիմ իմանաս,

Պառկիս 'ւ նուշ քնանաս,

Քնանաս ու մեծանաս,

Մեծնաս ու մեծ մի լընիս,

Բոլըրիս ու գեղ մի լընիս,

Ան գեղն, ուր մեծ չի կենայ,

Ան գեղին մեծը դուն լընիս:

 

* * *

Դուն լընիս անտռ մօրուն,

Զարնես քօքիկդ խորուն,

Քոքիկտ խորուն զարնես,

Ծառդ շուք անէ ճեղերուն,

Ծառ շքեր, վրայ եկէք,

Շուք արէք մեր պիւլպիւլներուն:

 

* * *

Մարիամ մարը մար կանինք,

Իր մէկիկ որդին եարտըմճի,

Երթամ եղկեցի մտնիմ,

Ուր բռնիմ սուրբը տուաճի,

Սուրբ խաչն ալ աղբար անիմ,

Թեւը վրայնիս պահէ:

 

Դ/Բ. ՀԱՐՍԱՆԵԿԱՆ ԵՐԳԵՐ

* * *

Ա՜յ իմ հարստի դստրիկ,

Ծոցտ եգի, ծառտ արմաւենի,

Արմաւտ քու ծառտ կու լընի,

Պիւլպիւլը քու ճեղդ կու թառի,

Քու ծառն ու ճեղդ ոսկի,

Քու տերեւը վարդ կու մանի,

Ես քու ծոցուն տէր պիտէի,

Ճըղերուտ արմաւ քաղէի:

 

* * *

Հարմնուկ, քէ խրատ մի տամ,

Թը տէօվլէթ ունիս՝ նը մռէ,

Զըտ ականջդ իս արէ,

Զինչ ըսիմ՝ նը ա՛ն արէ,

Ուր գան ու հազար ըսին,

Հազրէն մէկ խօսքունկ մի խօսէ,

Ան ալ՝ «Չի գիտիմ» ըսէ,

Դուն հազար չարէ խալիսէ:

 

* * *

Մեր տունն Աստուծոյ շինած,

Աստուծու շինած 'ւ օրհնած,

Հայր Աբրահամիքարուկը

Մեր տան թէմէլն է դրած:

 

* * *

Ան բարձրը լեռներն ի վար

Մեզի բարկ արեւ մին է ցաթեր,

Ըմմենուն երդիքն ի վար,

Մեզի՝ դուռն ի ներս է ճառագեր:

 

* * *

Ըմենտ ի վրայ եկէք,

Թագաւորին կապան կարեցէք,

Լուսնկան նտառ արէք,

Արեգակն երես ձեւեցէք,

Ան մոյ ու խոշոր աստղեր՝

Թեւերուն տիւկմէ կարեցէք:

 

* * *

Հա՜յ իմ պզտիկ թագաւոր,

Կլորեր ես մեզ ծմերուն,

Ճովերդ ի երդիքն ելեր,

Կախուեր է խոշոր ճիւղերուն:

 

Դ/Գ. ԱՆՏՈՒՆԻՆԵՐ

* * *

Աղուոր մի ծարւութենէն,

Նստեր է ջրին վրայ,

Կտրիճ մի անոր սիրուն,

Գնաց ի դէմ խօսելու,

Նստաւ ու սէվտան ինկաւ,

Մոռցաւ՝ ի՞նչ բան խօսելու,

Ըսաւ՝ «Խահրըման կըյիճ,

Դուն ի՞նչ ժուռ կու գաս աս տեղը»:

Ըսաւ քի՝ «Տէրտիս համար

Ժուռ կիւ գամ հէքիմ բռելու,

Ինչ արի, չեղաւ տէրման,

Հոս եկայ հէքիմ բռելու:

Ըսաւ քի՝ «Տէրտդ ի՞նչ է,

Մի՛ վախնար ըռնտցնելու»:

 

* * *

Խնծորդ ի կապեր չալղայ,

Ես մատա  ունիմ ուտելու,

Չուտիմ նը մատաս կուզէ,

Կու վախիմ քի դողցնելու:

Բացուեր է պախճիտ վարդը,

Ես պաղպան լընիմ քաղելու,

Քաղիմ ու տէսթէ անիմ,

Պէլքի թը թմրիմ հոտերուն:

 

* * *

— Ա՜յ իմ աննման աղուոր,

Ես քենէ պագիկ մի կուզիմ,

Խարիպ երկիր եար ունիս,

Դուն սեպէ զէքէթ արեւուն:

— Պագ մի չէ, երկուք կու տամ

Խարիպիս քովէն գալողին,

Դուն ինձմէ պագ մի կուզես,

Ես հազար կու տամ բերողին:

 

* * *

— Ա՜յ իմ խատուտիկ հարսնուկ,

Քու սիրուն ես հոս իմ եկեր,

Պագ մի տուր տէրտի համար,

Դուն ալվի վատէդ մի դառնար,

Ելլիմ ու ձիուս վրայ,

Խառնուիմ ի մէջ հովերուն,

Երթամ ի օտար երկիր,

Խարիպիտ տեղն տի գտնիմ,

Նստիմ ու հարցմունք անիմ,

Ըսիմ ուր ալ չի՛ կենայ,

Ելլիմ ըռահվան ձիուս,

Առնիմ պարիպդ ի եքսէս,

Խառնուիմ ամպին մէջը,

Իջնիմ աս ջրին վրայ,

«Խարիպտ դուռտ բերի,

Առ նստէ, անուշ խորըթէ,

Քու եարտ քեզի բերի,

Հասուցի սրտիդ մուրատին,

Խօսք տուիր ու վատ արիր,

Դուն քու խօսքտ կատարէ,

Քենէ հազար պագ կուզիմ,

Անկէց ետեւ եատ արէ»:

— Ես կու տամ հազար պագս,

Չիմ մնար քեզի պարտական:

 

* * *

Ա՜յ իմ խահրըման կըյիճ,

Ես մինակ, դուն ո՞ւր կու երթաս,

Դուն եղար գարնան արեւ,

Ցաթեցար աս ջրին վրայ,

Քու սիրուն տաքը զարկաւ,

Ես եղայ ձնիկ հալելու,

Նստին աս ջուրին վրայ,

Խօսք ունիմ քեզի ըսելու,

Նռանհատ գինի ունիմ,

Անուշ լինի խմողին:

— Դուն խմէր ես ալ խմիմ,

Պէլքի արբենամ քու սիրուն,

Դուն սիրէ եարուտ նման,

Ես ճուղապ կու տամ քու տիրուն:

 

* * *

Կը պատմեն, թէ հարս մը, որո այրն ի պանդխտութեան է եղեր, դրացի հարս մը կը բերէ ու միասին կը պառկին: Կեսուրը, զգալով թէ տան մեջ օտար մի կայ, կը կասկածի եւ առանց հարցունել քննելու, կը սկսի բամբասել զհարսն… Հարսն, գետեզրն երթալով, կը սկսի տրտում-տխուր շրջիլ, եւ կը մտածէ ինքզինք ջուրը նետել: Այս պահուն այրն ի պանդխտութենէ կը վերադառնա եւ անդ տեսնելով իւր կինն, առանց ծանօթացունելու զինքն, կը սկսին (խօսիլ) հետեւեալ անտունին:

 

* * *

— Ա՜յ իմ խատուտիկ հարսնուկ,

Ջրեզերն ի՞նչ կու բանիս:

— Խարիպս է խարիպ երկիր,

Ես անոր ճամբան կու պահիմ:

— Հարսնո՛ւկ, եկուր պագ մի տուր,

Խրիպէն խապրիկ մի կու տամ:

— Պագ մի չէ,  երկուք կու տամ,

Խրիպէս խապար բերողին:

Պագ կու տամ ու պագ կառնիմ,

Պեհ կու տամ մէկալ օրերուն:

— Հարսնո՛ւկ, ելի, վեր եկու,

Ես ի քու խարիպտ եմ եկեր:

— Աչուիտ խարիպիս աչուին,

Ձանտ անոր ձանը չի մանիր:

— Ճեպէտ ու ծոցէտ կուզիմ,

Տեսնիմ նո՞ւռ կու տաս, թը՝ խնծոր,

Նուռ կայ հազար հատ ունի,

Հազար պագն ալ ո՞ւր կու լընի:

— Երկու սէրն ուր մէկ լընի,

Հազար պագն ալ թեզ կու լընի:

Եկու նիստ ձիուս ետին,

Ուր լընինք ձի ու ձիաւոր:

Եւ երկուքն ի միասին կերթան իրենց տան դուռն,

— Մարիկ, եկու դուռը բաց,

Խարիպ որդեկտ իմ եկեր:

— Գնա աս գեղին վերեւ,

Հէլպէթ աս գեղն ալ խան ունի,

Պառկէ 'ւ անուշ քուն եղի,

Հէլպէթ աս մութը լոս ունի,

Մութն երթայ ու լոսը գայ,

Մարիկն իր որդեկը ճանչնայ:

Մօրն այս պատասխանին վրա որդին եւ հարսն կմեկնին կերթան այլ երկիր,

Մութը գնաց, լոսն եկաւ,

Ու՛չ որդեկ կայ, ո՛ւչ հարսնուկ:

Ուստի մայրն, լեռներն ելնելով, կըհարցունէ,

Կանաչ դաշտ ու դուր մեյտան,

Ո՞վ տեսաւ իմ ծոյր ամիրան:

Լերինք եւ դաշտերն կը պատասխանեն,

Դուն ալ որ ասօր եկիր,

Ան երեկ ոնցաւ ցերեկուան:

 

* * *

Ա՜յ իմ սարերու հովիկ,

Վար իջեր, դռնակն է զարկեր,

Արթնացայ ու վեր ինկայ,

Գիտցայ թը խարիպս է եկեր,

Նորուկ ճահելուկ հարսնուկ,

Ուր իջեր դռնակն է բացեր,

Տեսեր, ուր իր եարն չէ,

Մէւլիւլեր ու ներս է գացեր,

Կեսրակն ալ հարցմունք արեր,

— Հարսնո՛ւկ, քու ո՞ր տեղտ է ցաւեր:

— Մարի՛կ, քու որդուտ սիրուն,

Իմ ամեն տեղիկս է ցաւեր:

— Մի՛ լար, մի՛ խառզիր, հարսնուկ,

Գիր կանեմ, որդիս կու բերեմ:

— Գիր անես, որդիտ բերես՝

Աստուծու լուսուն տիրանաս,

Գիր չանես ու չի բերես՝

Կանիծեմ, ուր քար կու դառնես:

— Ատ ո՞վ, ատ երդիքտ եկեր,

Ատ օտար հողը կու կոխէ'

Թը մարդ ես՝ նը վա՛ր եկու,

Թը շուշան ծաղկիկ՝ գնալու:

— Ու՛չ մարդ իմ՝ ի վար գալու,

Ու՛չ շուշան ծաղիկ՝ գնալու:

 

* * *

Պիւլպիւլ իմ ու ժուռ գալու,

Շատ երամ ունիմ գնալու,

Երթամ շտա երկիր ոսնիմ,

Շատխարիպ տեսնիմ մէն ի քուն,

Ամենուն խարիպն է քուն,

Իմ ու քու խարիպն է արթուն:

 

* * *

Խապար ո՛ր ճամբով կերթայ,

Ես անոր ճամբեկ պիտէի,

Ո՛ր աղբիր ուր ջուր խմէ,

Ան ջրին ակնեկ պիտէի,

Ցածնար ան ջրէն խմէր,

Ես ալ իմ մուրատն առնէի,

Երթար ո՛ր քաղաքն իջներ,

Ան քաղքին խանճի պիտէի,

Ուր գար ու խանը իջներ,

Իմ էզիզ օտան տանէի,

Թեւիկս ալ շըլլին ձգեմ,

Մանտրտիկ հետը խորըթեմ:

 

* * *

Գետա՛կ, իմ ելման գետա՛կ,

Ու՞ր կերթաս, իւրտտ ինծի ըսէ,

Գիշեր ու ցորեկ կերթաս,

Քուն չունիս, արթուն կու կենաս:

 

* * *

Գնամ ու գամ կըսես,

Ու՛չ կու գաս, ո՛ւչ կու մօտենաս,

Ուր գաս ու ինծի մօտենաս,

Չի՛մ թողուր իսկի հեռանաս:

 

* * *

Իմ եարն է գրեր ըսեր,

— Եա՛ր, եկու զիս գողցիր ու տար:

— Ինտո՞ր գամ, գողնամ տանիմ,

Ատ չէօլին ճամբեկն է դժար:

— Մի՛ վախեր, եա՛ր, մի՛ վախեր,

Ես կարմունճ կապիմ քո համար,

Ես կարմունճ կապիմ քէօ համար,

Մարգրիտ շարիմ լարէ լար,

Սփռիմ էպիշում խալի,

Ուր գործած տաս'ւերկու տարի,

Ոտքովտ ի վրան կոխես,

Ոտքացդ փոշեկը առնիմ,

Ոտքացդ փոխեկը առնիմ,

Ուր քաշիմ աչքիս թիւթիա,

Ուր քաշիմ աչքիս թիւթիա,

Աչերուս լուսը շատանայ:

 

* * *

Գնամ ու նամ կըսիմ,

Ես կերթամ՝ բարով մնացէք,

Ծաղիկ մ'ամանեթ կու տամ,

Վարդերուն մէջը պահեցէք,

Ամենքդ հաւասար նստէք,

Իմ տեղս ալ խոռ պհեցէք,

Ամենուտ խմածն անուշ,

Իմը՝ իմ տեղը վաթեցէք:

 

* * *

Կարմիր կապաւոր աղուոր,

Դուն ո՞ւր կերթաս միաւոր,

Կեցիր, Այ Եօրկի հետտ գայ,

Ու դէմդ ալ չելլէ ձիաւոր,

Այ Եօրկին իր ձին հեծնէ,

Այ Նիկոլ՝ իր ճերմակ ջորին,

Այ Եօրկի՛, ձանս դուն լսես,

Բռնես խարիպիս թեւէն,

Աներեւ լեռներն անցընես:

 

* * *

Եկին ու բերին խապար,

«Թունտ ելեր քու եարն ու կու գայ»,

Ամեն բանս ի դան դրի,

Ջուր դրի մազա լուացի,

Հագայ շարաշար շապիկ,

Կապեցի լահոռ շալ գօտի,

Դդմակ մի նռան գինի

Ես առի ու դէմ գնացի,

Տուշմանս ալ երեսս ելաւ,

«Ու՞ր կերթաս, ան քու եարըտ չէ»,

Թուլցաւ շահենին բազկի,

Թափեցաւ նռանհատ գինի:

— Տուշմա՛ն, աչքտ քօր կենայ,

Նենգաւոր լեզուտ չորանայ'

Թող տուշմանս շատ ապրի,

Իր մէկիկ որդին մեռանի:

 

* * *

Մեյ մ'ալ տուշմանս ուր տեսնիմ,

Տի հանիմ չախուեկս ի ճեպէս,

Չախուեկս ի ճէպէս հանիմ,

Տի մորթիմ սեւ ոշխըրի պէս,

Արունը գինի տ'անիմ,

Տի խմիմ անպակ գինու պէս,

Մսիկն ալ քէպապ տ'անիմ

Տի ուտիմ կաքւու մսի պէս:

 

* * *

Ես ալ անկիւմանն էի,

Անկիւման, կիւման չունէի,

Ան բարձրը սարերն ի վրա

Ալ մեզի արեւ կու ցաթէ,

Ամենունը՝ տունն ի ներս,

Մեր երդիքն ի վար ճառագեց:

 

* * *

Վաղուց գնացած խարիպ,

Ուր կանէ տասերկու տարի,

Ինչե՜խ եմ կարօտցեր,

  Երեսիտ շիֆէն իմ մոռացեր,

Եկիր՝ նը բարո՛վ եկիր,

Դուն եկիր, ես իմ խնտալու,

Քու գլան է հազար բարի,

Քու գնալն է խեղճ ու լալի:

 

* * *

Դուն մեռն ուր  գալու իր,

Երեկով իմաց չանէի՞ր,

Սփռիմ էպիշում խալի,

Գործ է տաս'ւերկու տարի,

Ձգիմ խուշ թիւյի տէօշէք,

Քի վրան զէրպապ չուխանի,

Սազեմ ոսկունքէն սեղան,

Հաւ խորվիմ, կաքւն ի վրան,

Շինիմ արծթէն խատէհ,

Նռանհատ գինին ի վրան,

 

* * *

Խմե՛, ուր ըսիմ անուշ,

Անտունի մ'ըսիմ ուշէ ուշ:

Ինչե՜խ անտունի մ'ըսիմ,

ՈՒր թնտայ խատէհն ի ափիտ,

Խատէհն ի ափիտ թնտայ,

Սըռմաթել պեխերն երեսիտ,

Սէրը սիրողին վայլէ,

Այս գինին անուշ խմողին:

 

* * *

Լուսիկ բոլըրեր 'ւ եկեր,

«Ես ի քու խարիպտ ի նման»:

Խպնէ՛ ու ամչնէ՛, լուսի՛կ,

Ո՞ր ետղտ իմ խրաիպիս նման,

Խարիպս թուխ աչք ունէր,

Թուխ յուներ ու շուշման բերան,

Թրթունք շուրթեղէն ունէր,

Սըռմաթել պեխերն ի վրեն:

 

* * *

Լուսիկ մի փրթաւ քարէն,

Կէսն է խոռ, ու կէսն է բոլոր,

Քիչ-քիչ ալ ի վեր եկաւ,

Բոլորեր զըննոր թագաւոր:

— Լուսի՛կ, դուն լուսով կենաս,

Թը կենաս պահիկ մը հուտա,

Երկու խօոսք գանկատ ունիմ,

Այն գանկտիմ, դուն ալվա գնա՛,

Գնա՛ խարիպիս ըսէ՝

Չի կենայ, ու ելլէ ու գայ:

— Խօսկունքդ ի գլխուս վրայ,

Չգիտիմ դուռը խարիպիտ:

— Եկուր, նշանով ցոյց տամ,

Ուր գտնես դուռը խարիպիս,

Իմ եարն է շէքէր խանին,

Նուշ դրեր, շէքէր կու ծախէ,

Աչուին թէրազու արեր,

Ուներովը վեր կու քաշէ,

Էմմէնուն աժան-աժան,

Իս տեսեր՝ նը սուղ կու ծախէ:

 

* * *

Լուսիկ միփրթաւ քարէն,

Կէսն է խոռ, ու կէսն է բոլոր,

Քիչ-քիչ ալ ի վեր եկաւ,

Բոլորեր զըննոր թագաւոր:

— Լուսի՛կ, դուն կամաց-կամաց

Խառղ եղիր մեր տան ի վրայ,

Երկու խօսք գանկան ունիմ,

Ան գանկտեմ, դուն ալվա գնա՛,

Գնա՛ խարիպիս ըսէ՝

Չի կենայ, թող ելլէ ու գայ:

— Բարեւտ ի գլխուս վրայ,

Չի գիտեմ դուռը խրաիպիտ:

— Եկուր, նշանով ցույց տամ,

Բարձրը պատ ու ծառ շքերուն,

Նստեր է ծառին շքին,

Խատ ու մատ խատէհն ի ափին,

Խատէհն ուր ափիտ ունիս,

Կամ խմէ, կամ տուր խմողին,

Ան սազդ, ուր սէօքսիդ ունիս,

Կամ չալէ, կամ տուր չալողին:

 

* * *

Կարմիր խնծորի պայոս,

Աճապ քեզ ո՞վ արաւ ալոց,

Ով որ քեզ ալոց արաւ,

Ան կենայ ծովուն 'ւ երերուն:

 

* * *

Աճապ խարիպին տիրուն

Սիրտն ինտո՞ր արեւ կու ծագէ,

Ու՛չ սիրտս արեւ ցաթեր,

Ու՛չ երեսս է պարզ ծիծաղցեր:

 

* * *

Ես երկու խարիպ ունիմ,

Մէկն է հիւսիս, մէկն է հարւ,

Սիրսունս փրթէր ու ար,

Հարաւինս ալ հետը բերէր:

 

* * *

Աճապ տի լընի՞ օրիկ,

Խարի՛պ, գաս դուռս, առնիմ ի տուն,

Թեւիկս ալ շըլլիտ ձգիմ,

Մանտրտիկ հետտ խորաթիմ:

 

* * *

— Ջրիկ, ո՞ր ակնէն կու գաս,

Իմ պաղու ջրիկ 'ւ անուշիկ:

— Ես ալ ան ակնէն կու գամ,

Հին ու նոր ձնակն է վրաս:

— Եկուր մեր պախճն տանիմ,

Վարդ ու նուռ ունիմ ջրելու,

Վարդ ու նուռ ունիմ ջրելու,

Ըռահանս փունջ հանելու,

Քաղիմ ու փունջ-փունջ անիմ,

Արմուղան խրկիմ խարիպիս,

Առնէ ու քնթին դնէ,

Կիւլպէնտին փաթերը շարէ,

Կիւլպէնտն ալ արեւ ըլլայ,

Իր եարուն սրտիկը ցաթէ:

 

* * *

— Խարիպ իմ, դուռըտ եկի,

Բա՛ց դուռտ, ուր մտնիմ ի ներս,

Քաղիմ վարդ ու ըռահան,

Կարմիր խնծոր տամ ի քեզ:

— Դուռտ բանամ ներս առնիմ,

Ինծի շատ ամօթ կու լընի,

Գնա՛, իջի ան գեղը,

Հէլպէթ ան գեղը խան ունի,

Պառկէ 'ւ եղիր անուշ քուն,

Հէլպէթ աս մութս լոս ունի,

Մութն երթայ ու լոսը գայ,

Խարիպ ես, ճամբեկտ երեւնայ:

— Եարո՛ւկ, քեզի ի՞նչ արի,

Ուր իս ճամբու դրիր քի գնա,

Ու՛չ պագ մի պաշար տուիր,

Ու՛չ ճերմակ ծոցուտ նաւալէ,

երթամ ու Վանքը տ'իջնիմ,

Սուրբ Սարգիս տանիմ հավալէ,

Քեզի  առնէ ու ինծի բերէ,

Ուր ժողվէ ալէմս ի վրեայ,

— Մօտիկ աղբիր դէմտ գամ,

Ուր եարս, խաթրտ չի մնայ,

Առնիմ ոտք-տկիկ փոշին,

Ուր աչքս քաշիմ թիւթիա,

Աչքս քաշիմ թիւթիա,

Պէլքի լուսը շատանայ:

 

* * *

Վաղուց գնացեծ եարուկ,

Ե՛լ, եկո՛ւ, խիստ իմ կարուտցեր,

Ինչե՜խ իմ կարօտացեր,

Ես ի քու սըֆաթն իմ մոռցեր:

 

* * *

Տարին տաս'ւերկու ամիս,

Դուն ծովուն եալուն կու կենաս,

Ծովն ալ մհանյ կանես,

Իս քենէ կրօտ կու պահես,

Եբուր գալու ուր լընիս,

Դուն ինծի իմց մ'րէ,

Թեւս կարմունճուկ շինիմ,

նցի ու դարձի, եկու տուն,

Բաղնիքը ի խալվաթ անիմ,

Ուր վլանամ սըռմաթել փէրչեմտ:

 

* * *

Աղբիւր մի լեռը

Ջուրն ուռուն տակը կը վազէ,

Օլուխն արծթէն դրին,

Ջուրն ոսկուն թասը կու վազէ,

Երկու թուխ 'ւ աղուոր աղջիկ

Նօռըպովն ի ջուրն ին եկեր,

Երկու բէհլիվան կըյիճ

Ձին հեծեր ու սէյր ին ելեր,

— Աղջի՛կ, աղբօրտ արեւուն,

Նօշըպէն պտիկ մի ջուր տուր:

— Ջուրս տաք է, չէ պաղեր,

Մեր սիրուն շատ մարդ է մեռեր:

— Թող խմինք ու թող մեռնինք,

Հաշուիմ թը մարս չէ բերեր:

 

* * *

Աղուոր մի սիրեր իմ ես,

Լոյս երեսն րեեք պէնկ ունի,

Երեսն է վարդի տերեւ,

Ով տեսնէ՝ խելց կու թափի,

Բերանն է շէքրով ի լի,

Պըռկըներն ի վար կու թափի,

Իր բերնին քաղցրութենէն

Բռնկեր սրտիկս ու կերի:

 

* * *

Բարի լուսուն դուրս ելայ,

Ես աղուոր կըյիճ մի տեսայ,

Աղուոր կտրիճ մի տեսայ,

Զարկաւ իմ երեսն րունեց,

Մարիկն ալ հարցմունք արաւ,

— Ատ երեստ ո՞վ արունեց:

— Ես այսօր պախճան իջյ,

Վարդենւոյն փշիկն արունեց:

— Չորնայ ան վարդին փուշը,

Ուր լուս երեստ չարունէ:

— Մ'աներ, մ'անիծեր, մա՛րիկ,

Մէկ աղուոր կըյիճ մի պագաւ,

Պագաւ, թէ առնէ մուրատ,

Կանիծես՝ կելնէ պէմուրատ:

 

* * *

Ես այս գիշերս դուրս ելայ,

Մութ գիշեր, չի կար լուսնկայ,

Իմ եարն ալ ըռաստ եկաւ,

Ձեռքը կար ոսկուն մաշալա,

 

* * *

Ես այս գիշեր դուրս ելայ,

Մութ գիշեր, չի կար լուսնկայ,

Իմ եարն  ալ ըռաստ եկաւ,

Ձեռքը կար ոսկուն մաշալա,

Թեւէս բռնեց, տուն տարաւ,

Դուռ դրաւ, ախիկն ի վրան,

Ձգեց խուշ թիւյի տէօշէք,

Սէրէսէր բարձերն ի վրան,

Սազեր ոսկունքէն սեղան,

Հաւ խորված, կաքաւն ի վրան,

— Խմէ՛, ուր ըսիմ անուշ,

Ես մէվզա բռնեմ քեզի նուշ:

Սէրը սիրողին վայլէ,

Այս գինին անուշ խմողին,

Ինչե՜խ անտունի մ'ըսիմ,

Ուր թնտայ խատէհն ի ափիտ,

Խատեհն ի ափիտ թնտայ,

Ոսկեթել պեխերտ երեսիտ:

 

* * *

Սէր կայ մարդն ի քուն կանէ,

Սէր կայ մարդն արթուն կու պահէ,

Սէր կայ մարդն ի ժամ տանի,

Անաղօթք ի տուն  կու բերէ:

 

* * *

Երեստ է արեւի պէս,

Փէրչէմտ սռմաթել նման,

Թուխ աչքտ ու քէման ընքուիտ,

Թարթինչուին եալ-օխի նման,

Պռկունքդ՝ ալ քիրազի

Մէնէմշէ պէխերն ի վրան,

Եկուր նստինք միասին,

Սէր անինք անուշ խօսքերով,

Սէր անինք անուշ խօսքերով,

Չանցընինք մեր կեանքը տէրտ ու ցաւերով:

 

* * *

Խմեր իմ ու չիմ գինով,

Ես կերիմ ու չիմ կրակով,

Հագեր իմ սիրու շապիկ,

Աղուորին դուռը կայնելու,

Աղուոր մ'ալ ներսէն ի դուրս,

Ծոցն ի լի կարմիր խնծորով,

Ըսի թը հատ մի առնիմ,

Թունտ ելաւ, թուխ աչքն ի լալու,

Լացաւ ու լալով ըսաւ,

— Եա՛ր, զիս խաղք արիր ցորեկով,

Բռեցիր զորով ճորով,

Պագ մ' առիր հազար նազերով,

Ան մէկ ցորեկուան պագը,

Ուր կարժէ հազար գիշերուան:

 

* * *

Կարմիր կապաւոր  աղուոր,

Վրա իջի գօտեկ մի կապիմ,

Կապիմ ալ նը թուլ կապիմ,

Ուր հովերը տանն բերէ,

Հայ տար ու բեր, տար ու բեր,

Գեշը տար ու աղուորը բեր:

— Ես ո՛ւչ գիշուն տանողն իմ,

Ու՛չ աղուոր կու տան՝ տար ու բեր:

Մէկ աղուորին տասը գէշ,

Ես կու տամ, աղուոր մ'առ ու բեր:

 

* * *

Աղուորն արեգակ նման,

Սար ու ձոր հաւսար կու ծագէ,

Ան գեշն ի գշկուր նման,

Ախոռին պատերն է կողած:

 

* * *

Աղուոր մի գիշուն ծոցը

Կու թապլի, քունը չի տանիր,

Ան գէշն ալ խայալ կանէ,

Իր սիրուն քունը չի տանիր:

 

* * *

Գիշուն տէրն արեւ չունի,

Աղուորին գիշերն է ցորեկ,

Գէշը իշերով երթայ,

Աղուորին մազիկ չի խոռի:

 

* * *

Կարմիր ու ճերմակ երես,

Մազտ երեստ ի վր կու բերես,

Քանի որ պագնելու կանիմ՝

Չոր արմունկտ ի դէմ կու բերես,

Չորնայ ատ չոր բազկիկտ,

Ուր այա դէմ չի բերես:

 

* * *

Մարդը սիրու տէր կանես,

Կու դառնաս «աղբար» կու կանչես,

Ահ հալտ ալ աղբար չիլլիր,

Սիրու տէր իմ, իս կու խաբես,

Օտար մարդն աղբար չիլլիր,

Դուն հոգիտ կրակը կերես:

 

* * *

Կարմիր վարդ՝ կանաչ թուփով,

Կանաչ թուփ՝ կարմիր խնծորով,

Քանի՜ մնամ քեզ ապով,

Քանի՜ մ'երիմ կրակով,

Տի սիրես՝ սիրէ սրտով,

Կշտացեր իմ սուտ խաբելով:

 

* * *

Մարդն, ուր սիրու տէր լընի,

Անոր ալ ճարակ չի լինի,

Թող եերթան, գերեզման բանան,

Թող մտնէ ի մէջ կենդանի,

Ի մէջ սրտին բաց թողուն,

Ուր ելլէ բոցն ծիրանի,

Ոնցնող դարձող թող ըսեն,

«Սիրու տէր մարդ մի կու այրի»:

 

* * *

Պիլպուլն ի վարդին սիրուն,

Ձայներով ֆիղան կու անէ,

Ես ալ խարիպիս սիրուն,

Եղեր եմ պիւլպիւլի նման:

 

* * *

Քանի դուն հուտա, հուտա,

Իմ հուսա սիրտս կու դողայ,

Եա ելի եկու հուս,

Եա ելի տեղկացդ ու գնա,

Հըմմա կու մեռնիմ հուսա,

Արունտէր կանեմ քեզ հուտա,

Եբուր իս ուր չես ուզեր,

Առ սուր մի՝ մորթէ իս հուսա,

Արունս ի խատէհ մի առ,

Տեղ մի դիր, թող երթայ մնայ,

Եբուր սէրս ուր միտքտ իյնի,

Դիր բերնիտ պտիկ մի ըմպէ,

Սէրը սիրողին վայլէ,

Ան գինին անուշ խմողին:

 

* * *

Ես աս գիշեր դուրս ելայ,

Ճընճղընին կու ճըլվըլտային,

Կայնեցայ, մտիկ արի,

Իրարու գանգատ կանէին,

Մէկն ալ մէկալին կըսէր,

— Ի՞նչ դիժար է մանկան հոգին,

Թող ելլէ մանկան հոգին,

Թող չելլէ աչերն երեսէն,

Ես քաշած ու տեսած եմ,

Չի տեսնէ տիւշմանիս աչուին:

 

* * *

Ես շէֆթալուի մորճ մ'էի,

Ապառաժ քարը բուսնէի,

Եկին քաշեցին տարին,

Զիս այլոց այգին տնկեցին,

Շէքրէն ալ շէրպէթ արին,

Ուր բերին ինծի ջրեցին,

Եղբա՛րք, եկէք զիս տեղս տարէք,

Ու ձնան ջրով ջրեցէք:

 

* * *

Խաչին լուսնկին նորուն

Ալվի մուխ տուին աչերուս,

Առին ճերմակ պալերուս,

Չի թողին ղուոր ձագերուս,

Խօսիմ, կելլիմ արեւուս,

Չի խօսիմ՝ կելլիմ ձագերուս,

Ալվի կելլիմ արեւուս,

Չի՛մ անցնիր աղուոր ձագերուս:

 

* * *

Հայվան ու ծառին ճղին

Սիրտն է սեւ, երեսը դեղին,

Երնեկ խնձորին ծառին,

Իր ծառին 'ւ իր տերեւին:

 

* * *

— Գիտեմ դուն զօր դեղ ունիս,

Բեր տուր, ուր ես լաւանամ,

Թը տաս՝ երթամ լաւանամ,

Թը չի տաս՝ երթամ մեռնիմ,

Թը չի տաս, երթամ մեռնիմ,

Քեզ ալ կանչեմ մարդսպան,

— Խնծորս է ծառ ու ճղեր

Խէկ, անուշ՝ դեռ չէ հասեր:

 

Դ/Դ. ԶԱՆԱԶԱՆ ԵՐԳԵՐ

* * *

Ես ալ քու խաթերն համար,

Խոստացեր եմ՝ պաք կու կենամ,

Ճերմակ ծոցուտ տեղ ձգիմ,

Ես պառկիմ 'ւ անուշ քնանամ:

 

* * *

Լեռներ, իմ խորու ձորեր,

Ինծի դւոր տուէք՝ դուրանամ,

Թը չէ նը՝ սառպ ու համբեր,

Ես աս տէրտէրուն դիմանամ:

 

* * *

Լեռնակ-լեռնակ ժուռ եկի,

Ալ լեռները տեղ չի թողուցի,

Գացի չոր ծառիկ մ' առի

Ծառն է չոր, պտողն է լեղի,

Շէքրէն ալ շէրպէթ արի,

Ան ծառին տակը ջրեցի:

 

* * *

Կըմէր թը քարէ՞ն իս ես

Կամ քարէն մարի՞կն է բերեր…

 

* * *

Ա՜յ իմ մայիսի անձրեւ,

Ուր կու գաս կանչիս վրայ,

Թը գաս նը՝ կենամ կանաչ,

Թը չի աս՝ երթամ չորանամ:

 

* * *

Ի՞նչ անիմ ոսկի խութին,

Ուր կու թոռմի վարդն ի թփին,

 

* * *

Իմ սէր ու առջի բարի,

Իմ հազար տարուան սիրելի:

 

* * *

— Լեռնե՛ր, ձեզ երնեկ կու տամ,

Ուր անենկ բարձր էք մնացեր:

— Մեզի երնեկ չի պիտի,

Մեր տէրտէրը շատ կու լընի,

Ամառը տաքուն կերինք,

Ձմեռն ալ՝ ի մէջ ձուներուն:

 

* * *

Մարիկն ինծի կուզեմ,

Ես լամ նը՝ ան նուաղի,

Ի՞նչ անիմ օտար մարիկն,

Ես լամ նը՝ ան ծիծաղի:

 

* * *

Կէմեկս ի վրայ ծովուն

Խառղ եղեր, կու հայի քովուն,

Իմ Տէր, ողորմած Աստուած,

Դուն հանես կէմէկս ի ծովուն:

 

* * *

Բարիլուսուն դուրս ելայ,

Աստուծու դռուիքն լա ի բաց,

Ես ալ կանչեցի 'ւ ըսի,

«Տո՛ւր ինձի տէմ, տէօվլէթ ու հաց»,

Ան ալ իր ճուղապն արաւ,

«Քուկին հացն Աստուծու իջաւ»:

 

* * *

Ա՜յ իմ ողորմեծ Աստուած,

Ի՞նչ կուզենք ամենքս ի քեն,

Կուզենք տէմ, կուզենք տէօվլէթ,

Կուզենք մեր առնիկն ի քենէ:

 

Դ/Ե. ՈՂԲ

* * *

Աղքատ Խազարոսին նման,

Ես ու ի քու գրնակն իմ եկեր,

Ապրիմ՝ արեւուտ ապրիմ,

Եբ չապրիմ, տարէք թաղեցէք:

 

* * *

Ամա՜ն, ամա՜ն, իս Իւսկիւտար անցուցէք,

Սեւ ծովը ճեղքեցէք, ճամբան ցցուցէք,

Տարէք իմ հօրս դուռը,

Վար դրէք, պահ մի լացէք,

Մարիկս ալ ի դուրս բերէք,

Ծարուրած աչուին լացուցէք,

Աղբարս ալ ի դուրս բերէք,

Տամպուռին թելը կըյեցէք,

Եարուկս ալ ի դուրս բերէք,

Ետըւէն ծամը քաղեցէք,

Ծամը քակին՝ եարը կու մեռնի,

Ոսկին քակին՝ տունը կաւըրի:

 

* * *

Ամմէնս առէք, առէք,

Իմ ծոցուն քեսեկը մ'առնէք,

Տամ դրան, դրան պիտի,

Շըլլ մատղշա արեւս ազատի:

 

* * *

Ա՜յ իմ աննման նման,

Չեր բերեր մարը քու նման,

Ու՛չ մարն է բերեր նման,

Ու՛չ արեւ ու ո՛ւչ լուսնկան,

Բերեր է բուռ մանուշակ,

Հոտն անուշ, չունէր ժամանակ:

 

* * *

Ա՜յ իմ խեղճաբեր խաթուն,

Ի՞նչ կու լաս խեղճուկ 'ւ ողորմած,

Թը կու լսա ու վարդ կուզես,

նոր տի գայ գարունն  ու բերէ,

Թը կու լաս եարդ կուզես,

Գացե՛ր, ուր լ չի տի գայ:

 

* * *

Ա՜յ իմ կամարով աղբիր,

Իճապ ո՞ր երամ գնացիր,

Գիտնամ՝ ո՛ր երամ գնացիր,

Ուխտ անիմ՝ գամի քեզ ի տես:

 

* * *

Ա՜յ իմ քաղքցի խաթիւն,

Քու էմմէն տեղուկտ աղեկուկ,

Եազմատ էր թուլուկ մուլուկ,

Երեսիկտ է վարդի պիւլպիւլ:

 

* * *

Ան առաւօտուն լուսուն,

Մէլիւլեր մարիկտ ու կու լայ,

Տեսէք, թը ինչո՞ւ կու լայ,

Տէրը կիւճ արեր ուր կու լայ:

 

* * *

Ան լան գատերուտ վրայ,

Հերկ անիմ, արտեր կու ցանիմ,

Նախշուն բազկուցդ վրայ,

Շահ պազար կու խաղցընէանք:

 

* * *

Աշխարհս իրեք բան կուլլի,

Ան ալ մեզի կու լընի,

Մէկ մեռնիլ ու մէկ գնալ,

Մէկ հարուստ ուր աղքատանայ,

Մարդն, ուր մալէն ուր կաղքատանայ,

Կելլէ փոխ կանէ ու փառաք,

Ես ալ, ուր քենէ աղքատանամ,

Ու՛չ փոխ կուլլի, ո՛ւչ փառաք:

 

* * *

Աշխարհ քակի ու շինուի,

Ազիզ մեռել մի՝ հին չի լընիր,

Որու լընի նը լընի,

Իր տիրոջը հին չի լընի:

 

* * *

Աշնան խէզէլի նման,

Մէկ տըպա եկիք դուք ի վար,

Գարնան ծաղկունաց նման,

Ուր ուր էք, ելիք երըւան:

 

* * *

Առին ու թաղել գնացին,

Հեկըկաց եղներն ի մսրին,

Երնեկ բերին գտնողին,

Վա՜յ բերին կորսնցնողին:

 

* * *

Ասիկ, ուր ինծի արիր,

Չէր արեր էսքէրն՝ ուռումին,

Ես ալ ուր քեզի անիմ,

Չըսես թը քէն կու պահէ:

 

* * *

Աստուածամօր ծոցուն,

Մարգրիտ մ'ինկեր գին չունի,

Երնէկ անոր գտնողին,

Վա՜յ եկեր կորսնցնողին:

 

* * *

Գացէք փահ ու փուշ բերեք,

Անորդի մարիկն երեցէք,

Երեցէք մախիր արէք,

Մախիրն հավուն տուէք ուր տանի:

 

* * *

Գիտես թը կենամ ի հոս,

Ուր ֆիղան ֆիղան կալաճես,

Երթամ ու կենամ հեռուկ,

Ուր մումով խնկով բնտռես:

 

* * *

Գիտես թը մոռցե՞ր իմ քեզ,

Չի՛մ մոռցեր, դուն մոռնալու չես,

Մտեր էիր մէջ սրտիս,

Աչերուս ալ ելլելու չես:

 

* * *

Գիտնամ ուր մարդուէ եկեր,

Լամ, բերիմ ալէմս ի վրայ,

Ան, ուր Աստուծու եկեր,

Ինչեխ լանք, ուր շէմը չիմանայ:

 

* * *

Դանկեկ մ'աճարի զարկին,

Դուն գիտցար թը խղդուեցար,

Արունտ զտկեց գնաց,

Դուն գիտցար թը քրտնեցար:

 

* * *

Դիժառ հիւնդուկ իմ ես,

Առ կամուկ, եկո՛ւ զիս ի տես,

Կամակտ ի գլխուս վերեւ,

Ձեռքտ տար, սրտիս խոցը տես:

 

* * *

Եգեկս ի պարան-պարան,

Պախճապանը բարբարական,

Եկու՝ մարապան լընինք,

Մենք ոսնինք ի պարնէ պարան:

 

* * *

Եկին ու բերին խապար,

— Չէօլ խուրպէթ մանուկ մ'է մեռեր,

Մեռեր, մարդ չէ՛ իմացեր,

Իրեք օր խանն է մնացեր,

Հարկի պազիրկան մ'է եկեր,

Այն խանին դռնակն է բացեր,

Բացեր ու ներս է գացեր,

Մօրը մէկ մանուկ մ'է մեռեր,

Համալներուն ձան տուեր,

Առեր ծովեզերն է իջեր,

Ծովէն ալ ջրիկ առեր,

Մանուկին պօյն է վըլացեր,

Գլխուն փոշին վար առեր,

Սեւ պօյին պատենք է ձեւեր,

Փէրչէմէն մազիկ առեր,

Խարիպին պատենքն է կարեր:

Եկին օտար մարերն ի վրան,

Եկին օտար քուրերն ի վրան,

Եկին ու վա՜յ բերին բերողին,

Վա՜յ բերողին, վա՜յ ոնցունողին,

Վա՜յ լուսէ լուս արթուն կեցողին:

 

* * *

Եկուր, ուր մէկ նաւ նստինք,

Նաւն ի նաւ, ծովն ի գնաց,

Երկուքնիս հիրաց-հիրաց,

Երկուքիս եարուկն է տարած:

 

* * *

Եկուր քեզ պաղճաս տանիմ,

Պաղճյիս խեղճը ցուցընիմ,

Ծառ կայ՝ կոյած, ճեղ կայ՝ սմպակած,

Ծառ կայ՝ տկէն եղեր թագաւոր:

 

* * *

Ես աս գիշեր դուրս ելայ,

Ողորմուկ ձանիկ մի կու գայ,

Ցածցայ ու մտիկ արի,

Ան ալ իմ որդուն ձանը կու մանի,

— Չիմ կենար հողուն 'ւ երերուն,

Սեւ օձերու բարակ ձաներուն'

Օձերը ձան կու տան ձագկըներուն,

— Միս եկեր աժան 'ւ ըռական,

Միսը տի ուտինք կողկըներուն,

Ջուրը տի խմինք շահեն աչերուն:

 

* * *

Աս գիշեր հինչու լուսցաւ,

Կանչեցի՝ Վա՜յ ինծի դանկիկ,

Մահիկս դանկով արէք,

Չի պիտի ինծի ժամանակ:

 

* * *

Երթամ եկեղեցի, բնտռիմ զքեզ,

Խաթուններուն մէջ հնտրտիմ զքեզ,

Խաթուններ համար հազար,

Ամենուն մէջն էիր պոծառ:

 

* * *

Թուղթ ու թէրազու բերէք,

Մեր ու ձեր սէրը զատեցէք,

Ձեր սէրը բարով վայլէք,

Մերինին կրակ տուէք, երեցէք:

 

* * *

Ինչեխ խեղճերով մեռեւ,

Վար իջան ամպերն ու լացի,

Որ քուն էր՝ նը արթնցաւ,

Որ արթուն էր՝ նը խեղճէն ոնցաւ:

 

* * *

Խարիպ իմ ու ձերն եկի,

Ձեր հոգուն համար պահեցէք,

Ապրիմ նը՝ աղէկ անիմ,

Թը չապրիմ՝ տարէք թաղեցէք:

 

* * *

Կագւո՛ւկ, կարգճան էիր,

Բունտ ինծի մօտիկ շինեցիր,

Քակէ 'ւ ալվի դան շինէ,

Ուր կըյի ձանիկտ ակնճէս:

 

* * *

Կագւուն ձագը տանին, մարը կու ճչճէ,

Գիշեր ցորեկ կասկամ կուլլի, կու կանչէ,

Կանչէ, հե՜յ, մարիկ, կանչէ,

Ատ խըտար կանչելտ ալ ի՞նչ է:

 

* * *

Կու լայ ու խեղճուկ կու լայ,

Ուր կու տան շէրպէթ թը՝ Խմէ՛,

«Ես շերպէթն ուր ի՞նչ տանիմ,

Իմ կրակս ներսըւով է»:

 

* * *

Ձկնակ մ'ուր ջրէն զտես,

Ջուր մին ալ ձգես՝ նը չապրիր,

մարիկն ուր տղէն զատես՝

Ճար չի կայ, պիտի մեռանի:

 

* * *

Մարիկն է տաքուկ հացիկ,

Ով ուտէ՝ կու կշտացնէ՛

Հարիկն է անպակ գինի,

Ով խմէ՝ կու արբեցընէ,

Աղբարն արեգակ նման,

Սար ու ձոր հաւսար կու ցաթէ:

 

* * *

Մարիկ 'ւ երեսի քողիկ,

Մի՛ տանիր քողիկտ երեսէտ,

Քողիկտ երեսէս տանիս,

Մի՛ քակեր ցանկիկտ ի պատէս,

Ցանկիկտ ի պատէս քակես,

Ինծի շատ դժար կու լընի:

 

* * *

Մարիկ, քու կարած շապիկտ,

Կըտրտեր՝ միսս կերեւայ,

Կարէ դուն նորուկ շապկեկ,

Տուր աղբօրս, ուր առնէ ու գայ:

 

* * *

Մեռաւ, 'ւ օսիյաթ արաւ,

— Իս ճամբուն վրայ թաղեցէք,

Քարս նշանով դրէք,

Անունս վրան գրեցէք:

Որդիկս ուր թագւոր անէք,

Ես աչօք անիմ՝ նայեցէք:

 

* * *

Մսիկը մեր էր, մսեցաւ,

Արունը մեր էր ցրքտեցաւ,

Մեր մսէն, մեր արունէն,

Մեր աչերուն երկու լուսէն:

 

* * *

Մտիկ էօլիւմին արէք,

Էօլիւմին արած զուլումին,

Կու զատէ եարն ի եարէն,

Կու զատէ որդեկն ի մօրէն:

 

* * *

Որդեկ էիր ու իրաւ էիր,

Չառնէիր առն ի առէն,

Քու հարիկտ չար գրողէն,

Գրող 'ւ անօրէն գրող,

Վախթը չէր եկեր տանելուն,

Տանելուն, գընտան անելուն:

 

Որդեկս էր ըռինտ-ըռինտ,

Իր հագած լաթերն ալ ըռինտ,

Կու գար ու կու տար բարեւ,

Իր տուծ բարեւն ալ ըռինտ:

 

* * *

Որդեկ, ո՛րտ է կրած, ո՛րտ, կարելու,

Ո՛րտ է թէրզին ի տուն բերելու,

Թագւոր ունէիր անելու,

Թագուհի ի տուն բերելու:

 

* * *

Որդի՛, քեզի միւննէթ մի կանիմ,

Առ սիւրիւտ ու դարձիր ի տուն,

Դարձիր 'ւ եղիր փիւշըման,

Զոր չէ եղեր օրիկտ ալ երկուք,

Օրիկտ ուր երկուք լընի,

Կու սորվիս ու շատ կու կենաս:

 

* * *

Տարին տաս'ւերկու ամիս,

Սիրու տէր իմ այա ի լաց,

Արունով հաց իմ նստեր,

Արցունքով ի կուլ իմ տուեր:

 

* * *

Տէրտերս երեւուն ըսիմ,

Վախնամ թը արեւ չի ցաթէ,

Երթամ լուսնկին ըսիմ,

Ու ամսէ ամսիկ կու նորի:

 

* * *

Տուն ես շիներ իս տանս դիմաց,

Դուռ ես բացեր դրանս դիմաց,

Քակէ 'ւ ալվի դան շինէ,

Ու կըյի ձանիկտ ակնճէս:

 

* * *

Բունեկս ապառաժ քարէն,

Գրողին ահերն է վրան,

Գրող 'ւ անօրէն գրող,

Ի՞նչ կուզէ քու մարտ ի մենէ,

Աշուն ու գարուն չըսեր,

Մեր Կայեն ձանը կու բերէ:

 

* * *

Օտատ պաղճային վրայ,

Պաղ աղբիր ու ոսկի լուլա,

Էմմէնուն տեղիկ  տուին,

Քեզի տէսթիւր, թը՝ Գնա՛:

 

* * *

Ֆռէնկէն հէքիմ բերէք,

Դեղ արէ, լաւնայ եարայնիս,

Հէքիմն ալ ճուղապ արաւ,

«Աս եարս ալ լաւնալու չէ»:

 

Դ/Զ. ԱՆՏՈՒՆԻ

* * *

Եարըս էլաւ խարիպութեան,

Իս ալ ձգեց մէլուլութեան,

Փռեցի էպրիւշիւմ խալի,

Գործեցի տասուերկու տարի:

Էկին ու բերին խապար,

«Էլիր քու եարըդ կու գայ»,

Էմմէն բանս ի դան դըրի,

Ջուր դըրի՝ մազըս վըլացի,

Հագայ շարէ շար շապիկ,

Կապեցի լահօռ շալ գօտիս,

Դըդմակ մի նըռան գինի

Ես առ ու դէմ գընացի,

Տիւշմանս երեսըս ելաւ,

«Ու՞ր կրեթաս, ան քու եարը չէ»,

«Տիւշմա՛ն, աչքըդ քօր կենայ,

Ատ լեզուակըդ ինծի չբանայ»:

Թուլցաւ շահէն ի բազկիս,

Վաթեցաւ նըռանհատ գինիս,

Զարդարեց օսկուէն սինի,

Հաւ, խօրօզ, կաքաւն ի վըրան,

— Տիւշմա՛ն, աչերըդ քօր կենայ,

Աչուիդ խարիպիս աչուին,

Ձանդ անոր ձանը չի մանիր,

Խարիպըս թուխ աչք ունէր,

Թուխ աչք ու շուշմայ բերան,

Առղան մարգրտէն շարած,

Սըրմաթէլ պույուխն ի վըրան,

Ինծի ուր գինի պիտնար՝

Ես տատիս կարսէն խմէի,

Ինծի ուր եար չի պիտնար՝

Ես աս տեղն ի՞նչ բան ունէի,

Ինծն ուր խաղող պիտնար՝

Ես մօրս մոռէն կուտէի,

Ինծի ուր եար չի պիտներ՝

Ես աս տեղն ի՞նչ բան ունէի,

Էլլիմ երթամ մէլուլ-մէլուլ,

Գործիմ ալ տասուերկու տարի:

 

* * *

Լուսիկը փըրթաւ սարէն,

Կէսն խոռ, կէսն է բոլոր,

Քիչ-Քիչ ալ ի վեր էկաւ,

Բոլըրեր զերթ նոր փառաւոր:

Ես հասայ իմ մուրատիս,

Տարոսը լուսիկին լինի:

— Լուսի՛կ, դուն լուսով կենաս,

Թ'կենաս պահիկ մը հուտա,

Երկու խօսք ունիմ գոյտելու,

Գամ ոյտիմ, դուն այլւի գընա՛,

Գընա՛ ու գնա՛ կըսեմ,

Գընա՛, խարիպիս ըսէ՝

Մէլուլեր քու եարըդ, կու լայ,

Կու լայ ու ողորմուկ կու լայ,

Ուր աչիցն արուն կու ցօղայ:

— Խօսկունքդ ի գըլխուս վրայ,

Դուռը չի կիտիմ խարիպիդ:

— Եկուր, նշանով ցուց տամ,

Ըսթանպօլու նոր խանը,

Նուշն առեր, շէքէր կու ծախէ,

Էմմէնուն աժան-աժան,

Իս տեսեպ՝ նը սուղ կու ծախէ:

Աչուին թէրէզու արեր,

Ուներովը վեր կու քաշէ,

Իս մոռցեր, նուշ կու ծախէ,

Գընա՛ ու գընա՛ կըսեմ,

Գընա՛, խարիպիս ըսէ՝

Ալ չի կենայ, էլլի գայ,

Էլլէ ու գայ:

 

Դ/Է

* * *

Որդին

Լուսինկայ 'ւ երկան գիշեր,

Ես ի քու դռնակդ եմ եկեր,

Դռնակդ ալ ի տիր տեսայ,

Ոլորելով պարտէզդ եմ եկեր,

Մարի՛կ, մարի՛կ, դուռը բաց,

Ես ի քու որդեկիդ նման:

Մայրը

Աչուիդ՝ իմ որդուն աչուին,

Ձանդ նաոր ձանը չի լմանիր,

Գնա այս գեղին վերեւ,

Հէլպէդ այդ գեղը խան ունի,

Պառկէ 'ւ անուշ քուն եղի,

Հէլպէդ այս մութը լուս ունի:

Որդին

Մութը երթայ ու լուսը գայ,

Մայրն ըզիր որդիկը ճանչնայ:

 

Դ/Ը. ԱՆՏՈՒՆԻ

* * *

Ա՜յ իմ կարօտով սիրունիկ,

Ինչե՜խ եմ կարուտցեր,

Ուր գացած տասուերկու տարի,

Երեսիդ շէվքէթն եմ մոռցեր:

 

* * *

Տարին տասուերկու ամիս

Նեխեցաւ խնձոցն ի ծոցիս,

Ու՛չ խընձորիս տէր ելաւ,

Ու՛չ եկաւ մարդս սիրելիս:

 

* * *

Դուն ծովուն քով կուզենաս,

Ծովը քեզ մահանա կանես,

Թեւերս կարմունջ կապիմ,

Ծովու վրայէն անցնիս, գաս:

 

* * *

Էկու քեզ բաղնիք տանիմ,

Սըրմաթել փէրչէմդ վըլաս,

Ըբուր բաղնիքէն ելլես,

Խալտինաս ու մեր տունը գաս:

 

* * *

Փըռիմ էպրուշում խալի,

Ուր գործած տսուերկու տարի,

Ձըգիմ խուշ թիւյիս տօշակ՝

Թուլպինտի չարշաֆն ի վրան,

Շարիմ շարաշար բարձեր՝

Սըրմյպորտ եօրղանն ի վրան

Զարդարիմ օսկու սեղաններ՝

Խաշ, խորված, կաքաւն ի վրան,

Բերիմ նռանհատ գինին,

Իր գէօնը՝ գէօնդ կու մանի,

Խըմէ՛, ուր ըսիմ անուշ,

Ուր բերիմ քեզի մէզէ՝ նուշ:

 

* * *

Աղուորը լուսնկի նըման,

Ուր աշխըրքին վրայ է ծագած:

— Եկուր, քեզի նուռ մը տամ,

Կըյէ, տե՛ս, քանի՞ հատ ունի:

— Նուռ կայ՝ հազար հատ ունի,

Հազար պագը ո՞ւր կու լընի:

— Էրկու սէրն ւոր մէյ լընի,

Հազար պագը շուտ կու լընի:

 

* * *

Սէր կայ մարդը ժամ կու տանի,

Անաղօթք ի տուն կու բերէ,

Սէր կայ մարդը քուն կանի,

Սէր կայ մարդը արթուն կու պահի:

 

* * *

Ես էրթնում, բարով մընացէք,

Էրթամ փատ ու փուղ բերեմ,

Լաւ վառիմ 'ւ աղէկ քնանամ,

Քըն զուր գիշի տիւշ լընիմ,

Օրն ի բուն հետը երըրամ:

 

* * *

Բարսը սարերու հովեր,

Ուր իջեր դռնակն է ծեծեր,

Նորուկ ճահիլուկ հարսնուկ,

Ուր իջեր դռնակն է բացեր,

Տեսեր, ուր իր եարը չէ,

Մալուլեր, իտ է դարձեր,

Կեսրակը հարցմունք է արեր,

— Հարսնո՛ւկ, քու ո՞ր տեղդ է ցաւցեր:

— Մարի՛կ, քու որդու սիրուն,

Իմ էմմէն տեղիկս ղ ցաւցեր:

 

* * *

— Իմուն ճահիլուկ հարսնուկ,

Էրեսդ ինչո՞ւ է մալուլ:

— Քու մէկիկ որդուն համար,

Էրեսս էմմէն օր մալուլ:

— Մի՛ լար, ճահիլուկ հարսնուկ,

Մի՛ լար, սիրունիկ հարսնուկ,

Գիր կանեմ, որդիս կու բերեմ:

— Գիր անեմ, որդիդ բերես՝

Աստուծոյ լուսուն տիրանաս,

Գիր չանես, որդիդ չի բերես՝

Կանիծեեմ, ուր քար կու դառնաս:

 

Դ/Թ. ՍԻՐԵՐԳ-ԱՆՏՕՆԻ

* * *

Խաչին լուսնկան նորուն

Ես քու դըռնակդ եմ եկեր,

Դըռնակդ ալ ի դիր տեսայ,

Օլըրով երդիքդ եմ եկեր,

— Թը մարդ ես՝ նը վար եկու,

Թը շուշան նը ծաղկէկ՝ գնալու::

— Ու՛չ մարդ եմ՝ վար գնալու,

Ու՛չ շուշան եմ ծաղկէկ՝ գնալու,

Պիւլպիւլ եմ ի ժուռ գալու,

Շատ երամ ունիմ գընալու,

Երթամ շատ երամ ժուռ գամ,

Շատ խարիպներ տեսնեմ ու գամ: