Յաղագս
մարտի
պատերազմին
հինին
եկելոց
յարշաւանաց
թագաւորին
Մազքթաց
յաշխարհն
իշխանութեան
Հայոց
թագաւորին,
եւ
կամ
ո'րպէս
սատակեցաւ
նա
զօրօքն
իւրովք
հանդերձ:
Յայնմ
ժամանակի
թագաւոր
Մազքթաց
Սանէսան
անհնարին
նիւթեաց
զսրտմտութիւն
ոխութեան
ընդ
իւրում
ազգակցին
Խոսրովու
արքային
Հայոց,
եւ
գումարեաց
ժողովեաց
զամենայն
զօրս
Հոնաց
եւ
Փոխաց,
Թաւասպարաց,
Հեճմատակաց,
Իժմախաց,
Գաթաց
եւ
Գղուարաց,
Գուգարաց,
Շչբաց
եւ
Ճղբաց
եւ
Բաղասճաց
եւ
Եգերսուանացն,
եւ
այլոց
խառնաղանճ
բազմութեամբք,
անթիւ
բանակն
վաչկատուն
զօրութեանց,
որում
միանգամ
ինքն
իշխէր
զօրացն
բազմաց:
Եկն
անց
ըստ
իւր
սահմանն
ընդ
գետն
մեծ
ընդ
Կուր,
եւ
եկն
տարածեցաւ
ելից
զերկիրն
Հայոց
աշխարհին:
Եւ
չգոյր
թիւ
բազմութեան
հեծելազօր
գնդացն,
եւ
ոչ
համար
շերտաւոր
հետեւակ
զօրուն.
զի
եւ
ինքեանք
զինքեանս
զիւրեանց
զօրսն
թուել
ոչ
կարէին:
Բայց
ուր
լինէր
հանդէս,
ի
նշանաւոր
տեղիս
գնդի
գնդի,
դրօշու
դրօշու,
վաշտուց
վաշտուց,
յերեւելի
յերեւելի
տեղեաց`
մէն
մի
բռնաքար
առ
այր
հրամայէին,
զի
բերցեն
ընկեսցեն`
շեղջ
կուտել.
զի
որչափ
լիցի,
այնու
երեւեսցի
նշանակ
բազմութեանն,
առ
իմանալ
առ
վաղիւ
անցելոց
իրացն
ահաւորութեան
նշանակ:
Եւ
ընդ
որ
միանգամ
անցանէին,
այսպէս
թողուին
յամենայն
ճանապարհակիցս,
ի
վերայ
անցից
պողոտայից:
Եւ
ելին
լցին
ծածկեցին
զամենայն
երկիրն
Հայոց.
քանդեցին,
գերեցին,
առ
հասարակ
աւերեցին.
սփռեցան
տարածեցան
զսահմանօքն,
լի
եւ
լի
ծաւալեցան
մինչեւ
ի
փոքր
քաղաքիկն
Սատաղու,
եւ
մինչեւ
ի
Գանձակ
սահմանս
ատրպատական.
խաղացուցին
ի
մի
վայր
ժողովեցին,
ի
ժամադիր
կողմանս
յԱյրարատեան
գաւառին
բանակ
մեծ
լինէր:
Եւ
խոյս
ետ
թագաւորն
Հայոց
Խոսրով
յիւրմէ
եղբարցն,
նոյն
ի
Սանէսանայ
յարքայէն
Մազքթաց.
եւ
անկան
յամուր
բերդն
Դարեւնից
յերկիրն
Կովգայ,
եւ
ընդ
նմա
ծերունին
Վրթանէս
եպիսկոպոսապետն
Հայոց:
Ապա
առնուին
պահս
պահել,
եւ
խնդրել
յԱստուծոյ`
զի
փրկեսցէ
զնոսա
յայնմ
ի
դառն
դահճէն,
եւ
սկսան
խնդրել
ի
տեառնէ
Աստուծոյ:
Եւ
նա
ծածկեալ
բռնացեալ
ունէր
զերկիրն
առ
հասարակ
իբրեւ
տարի
մի:
Ապա
եկն
եհաս
Վաչէ
որդի
Արտաւազդայ
ի
Մամիկոնեանն
տոհմէն,
զօրավար
ամենայն
Հայոց
մեծաց:
Զի
երթեալ
էր
նա
ի
ժամանակին
յայնմիկ
զերկայն
ճանապարհս
ի
կողմանս
Յունաց:
Ապա
ժողովեաց
նա
զամենայն
քաջս
քաջս
նախարարացն,
եւ
գունդ
կազմէր
բազում
յոյժ.
եւ
հասանէր
անկանէր
ի
վերայ
բանակին,
յառաւօտուն
ժամուն
այգանալոյն
պաշտամանն.
զի
բանակեալ
էին
նոքա
ի
լերինն`
որ
կոչի
Ցլու
գլուխ.
եւ
առ
հասարակ
ընդ
սուր
հանին
զամենեսեան,
եւ
ոչ
մի
ոք
ոչ
ապրեցուցանէր,
եւ
դարձուցանէր
զբազմութիւն
գերեացն:
Եւ
յետ
այսորիկ
առնոյր
զաւարսն,
խաղայր
գնայր
երթայր
իջանէր
ի
դաշտն
Այրարատեան
գաւառին.
երթայր
գտանէր
զՍանէսան
թագաւորն
Մազքթաց
բուն
գնդաւն,
անթիւ
անհամար
զօրօքն
հանդերձ
ի
Վաղարշապատ
քաղաքի:
Առեալ
զգունդն
Վաչէ,
եւ
յանկարծակի
յարձակեցաւ
ի
վերայ
քաղաքին,
եւ
մատնեաց
զնոսա
տէր
ի
ձեռս
նորա:
Եւ
իբրեւ
տեսին
զնա
յարձակեալ
ի
վերայ
իւրեանց,
փախեան
ելին
ի
քաղաքէ
անտի
յառապարն
ի
կողմն
յՕշական
բերդին.
եւ
զանապատն,
եւ
զքարուտ
տեղիսն
ապաւէն
իւրեանց
համարեցան.
եւ
լինէր
սաստիկ
պատերազմ
յոյժ
յոյժ:
Եւ
նիզակակիցք
զօրավարին
Հայոց,
որ
էին
Բագրատ
բագրատունի,
Մեհունդակ
եւ
Գարեգին
ըռշտունիք,
եւ
Վահան
նահապետն
ամատունեաց
տոհմին,
եւ
Վարազ
կամինական,
հասանէին
հարկանէին
սատակէին
զօրսն
Ալանացն,
եւ
Մազքթացն,
եւ
Հոնացն
եւ
զայլոց
ազգացն,
եւ
լնուին
զդաշտն
առապարացն
առհասարակ
դիակամք
մեռելոց.
մինչ
զի
իբրեւ
զգետ
յարուցեալ
երթայր
արիւնն
անհնարին,
եւ
ոչ
լինէր
թիւ
զօրացն
մեռելոց:
Եւ
զմնացեալսն
սակաւս
առաջի
իւրեանց
հալածականս
տանէին
մինչեւ
յաշխարհն
Բաղասճաց,
եւ
զգլուխն
Սանէսանայ
մեծի
թագաւորին
եկին
բերին
առաջի
արքային
Հայոց:
Սակայն
իբրեւ
ետես,
լալ
սկսաւ.
ասէ,
Եղբայր
իմ
էր
ազգաւ
արշակունի:
Ապա
եկեալ
էր
արքային
ի
տեղի
ճակատուն,
եւ
ընդ
նմա
մեծ
եպիսկոպոսապետն
Հայոց.
եւ
տեսին
զկոտորածն
զօրացն
հարելոց,
զի
նեխէր
երկիրն
ի
հոտոյ
մեռելոցն:
Ապա
ետուն
հրաման`
զուգազ
հանել
յաշխարհէ,
եւ
անդէն
ծածկել
քարակարկառ
վիմօք,
զի
մի'
ի
շարաւոյ
հոտոյն
մեռելոտի
ոսկերացն
երկիրն
պղծեսցի:
Եւ
դադարեաց
երկիրն
ի
խաղաղութեան
ամս
հարուստ
մի.
եւ
այսպէս
վրէժ
սրբոյն
Գրիգորիսի
խնդրեցաւ
ի
թագաւորէն
Սանէսանայ,
եւ
ի
բանակէ
նորա.
զի
ոչ
մնաց
ի
նոցանէ
եւ
ոչ
մի:
