Պատմութիւն Հայոց

Յաղագս ընդ երկուս բաժանելոյն աշխարհին Հայոց, եւ թագաւորելոյն Արշակայ հրամանաւ թագաւորին Յունաց, եւ կէս ազգին թագաւորեալ Խոսրով հրամանաւ թագաւորին Պարսից, թէ ո'րպէս զաշխարհն ընդ երկուս բաժանեալ` սահման ի մէջ իւրեանց արկանէին, եւ ո'րպէս աշխարհն հատան յիրաքանչիւր յերկոցունց կուսաց:

Ապա յետ մահուն Մանուէլի զօրավարին Հայոց ոչ իմն կարաց հաստատել ի վերայ աշխարհի թագաւորութեանն Արշակայ. այլ բազումք ի Հայոց նախարարացն անտի ելին զատեան գնացին առ թագաւորն Պարսից, եւ մատնեցին նմա զաշխարհն Հայոց. եւ խնդրեցին ի նմանէ թագաւոր արշակունի: Եւ նորա յանձին կալեալ մեծաւ խնդութեամբ ընդ իւր ձեռն տալ իւրով բանիւ ի նմին տոհմէ ի թագաւորութենէն Հայոց արշակունի, եւ նովաւ յինքն գրաւել զաշխարհն Հայոց: Ապա գտանէր ի նմին տոհմէ մանուկ մի անուն Խոսրով, եւ կապեաց թագ ի գլուխ նորա. եւ ետ նմա կին զքոյր իւր զԶրուանդուխտ, եւ արար ընդ նմա զամենայն զզօրս զօրութեան իւրոյ. եւ Զիկ նուիրակ դաստիարակ ետ արքային Խոսրովայ. եւ եկին հասին յաշխարհն Հայոց: Իբրեւ ետես Արշակ արքայ զնոսա, մերժեցաւ տեղի ետ չոգաւ գնաց ի սահմանս Յունաց, եւ էրն թիկունք Արշակայ թագաւորին Հայոց. եւ Խոսրովու` թագաւորն Պարսից:

Ապա եկին զօրքն Յունաց թագաւորին ի թիկունս, եւ թագաւորն Արշակ զԵկեղեաց գաւառաւ, եւ զօրքն Պարսից եւ արքայն Խոսրով յԱյրայրատ գաւառին: Ապա դեսպանք եւ հրեշտակք երկուց թագաւորացն, Յունացն եւ Պարսից, միմեանք առ միմեանս երթեւեկէին: Եւ այնուհետեւ առնէ խորհուրդ միաբանութեան հաւանութեան ընդ միմեանս թագաւորն Յունաց եւ թագաւորն Պարսից. եւ լաւ համարեցան զաշխարհն Հայոց նախ ընդ երկուս ի մէջ իւրեանց բաժանել. զի ասէին` թէ ի միջի բնակեալ է այս հզօր եւ հարուստ թագաւորութիւն, լաւ է զի այսու եղծանել եւ խանկարել կարասցուք զայս թագաւորութիւնս. նախ ընդ երկու բաժանել երկու թագաւորօքս արշակունօք` զորս կացուցաք, ապա եւ ընդ նոսա կրծել ջանասցուք, աղքատացուցանել, ի մէջ արկանել ի ծառայութիւն զի մի' կարասցեն ի մէջ մեր ամբառնալ զգլուխս:

Եւ հաստատեցին զայս խորհուրդ. ընդ երկու զաշխարհն բաժանեցին: Բաժին կողմանն Պարսից էր թագաւորին Խոսրովու, եւ բաժինն մասին Յունաց էր թագաւորին Արշակայ: Բայց եւ ի նոցանէ բազում գաւառք կրծեալք հատեալք այսր անդր, եւ մնաց սակաւ մասն յաշխարհաց երկոցունց առ երկոսեան թագաւորսն: Բայց սակայն երկոքեան թագաւորքն Հայոց` Արշակ եւ Խոսրով, որ սիւնքն գաւառքն մնացին թագաւորութանն Հայոց երկոցուն կողմանց ի մէջ իւրեանց, եւ երկոքեան թագաւորքն արշակունիքն ի մէջ երկու բաժնացն սահմանս արկեալ հաստատէին խաղաղութեամբ, եւ երկիրն Հայոց երկոքեան բաժինքն, երկուց թագաւորացն հնազանդէին իւրաքանչիւր բաժնի իւրաքանչիւր թագաւորի. բայց սակայն մեծ էր Խոսրովու բաժին նորա քան զԱրշակայ: Եւ բազում գաւառք յերկոցունցն հատան. նուաղեաց բաժանեցաւ ցրուեցաւ թագաւորութիւնն Հայոց, պակասեաց յիւրմէ մեծութենէն յայն ժամանակն եւ յապայ: