Յաղագս
Հայր
մարդպետին,
յորժամ
եկն
էջ
ի
գաւառն
Տարօնոյ`
եթէ
զիա'րդ
եկն
ել
ի
տեղի
աղօթիցն
Աշտիշատ,
կամ
զիա'րդ
դատապարտեալ
գնաց
անտի
յիւրոյ
բերանոյն
ի
խօսիցն.
կամ
զիա'րդ
անկեալ,
մահուն
պարտ
եղեալ,
սատակեցաւ
ի
Շաւասպայ
արծրունւոյ:
Եւ
էր
մարդպետն
Հայր
այր
չար
եւ
ժանտ
բարոյիւք,
անօրէն
եւ
անիրաւ
քան
զառաջին
Հայր
անուն
մարդպետսն:
Սա
կոտորեաց
զամենայն
ազգս
նախարարացն
ի
ժամանակս
թագաւորութեանն
Տիրանայ
արքայի.
եւ
սոյնպէս
առ
թագաւորութեամբն
Արշակայ`
եւս
չար
քան
զառաջինն
գործել
չար
առ
ամենայն
մարդ:
Արդ
ելանէր
սա
շրջէր
ընդ
մարդպետութիւնն
իւր.
ապա
եկն
էջ
Հայր
մարդպետ
ի
գաւառն
Տարօնոյ
ընդ
իւր
գեւղսն
տեսանել:
Զայնու
ժամանակաւ
սուրբն
Ներսէս
շրջէր
ընդ
իւր
ձեռական
իշխանութիւնսն.
զի
հնգետասան
գաւառ
զայն
ձեռական
իշխանութեան
ունէին
իբրեւ
սեպհական
ի
բնմէ,
առանձին
առոշոգի
նոցա
էր
կարգեալ:
Եւ
յայն
գաւառ
գլխաւոր
գաւառք
այս
էին.
Այրարատ,
Դարանաղէ,
Եկեղեաց,
Տարօն,
Բզնունիք,
Ծոփք,
եւ
որ
ընդ
մէջ
նոցա
եւ
որ
շուրջ
զնոքօք:
Եկն
էջ
եւ
Հայրն
մարդպետ
զիւրով
իշխանութեամբն
շրջել.
ապա
եկն
եւ
սուրբ
կաթողիկոսն
Ներսէս
յառաջին
տեղին,
ուր
նախ
էր
զեկեղեցին
շինեալ
ի
Գրիգորէ,
եւ
զվկայարանսն
սրբոցն
զվկայիցն.
եւ
անդ
զյիշատակս
սրբոցն
կատարէր:
Ապա
դէպ
եղեւ
անցանել
Հայր
մարդպետին
առ
տեղօքն,
ցանկացաւ
ելանել
ի
սուրբ
տեղիսն
Աշտիշատու
կալ
յաղօթս,
եւ
առնուլ
ողջոյն
ի
սրբոյ
եպիսկոպոսապետէն
Ներսէսէ:
Ապա
իբրեւ
կային
յաղօթս,
ետուն
ողջոյն.
հրաման
տայր
սուրբ
հայրապետն
Ներսէս,
եկելոցն
ճաշ
պատրաստել:
Եւ
մինչ
դեռ
նոքա
պատրաստէին
ինչ
ըստ
նմա
արժանի
աւագօրէն
սպաս,
նա
ելանէր
յեպիսկոպոսական
կայենէն
յապարանիցն
մինչեւ
ի
վկայարանս
սրբոցն.
ի
մեծ
եւ
ի
գեղեցիկ
հրապարակին
զերթեւեկս
առեալ
շրջէր`
զճեմս
առեալ:
Ապա
տեսանէր
զգեղեցկութիւն
վայրացն,
զնիստ
շքեղութեան
ի
բարձրաւանդակ
տեղեացն
եւ
զնայեացն
ի
խոնարհ,
զի
կարի
վայելուչ
էր
տեղին.
եւ
չարակնեաց:
Ապա
եմուտ
բազմեցաւ
յուտել
եւ
ըմպել:
Իսկ
յորժամ
արբեցաւ
սխաղակեցակ,
սկսաւ
ներքինին
խօսել
բանս
հպարտս
եւ
ամբարտաւանս
յարբելեաց.
դնէր
թշնամանս
Տրդատայ
արքայի,
ի
մեռեալս
եւ
կանդանեացն
ի
կեանս,
ազգի
եւ
տակի
եւ
տոհմի
արշակունեաց
թագաւորացն
Հայոց:
Զիա՞րդ,
ասէ,
զայսպիսի
տեղիս
կանանցահանդերձ
մարդկան
տուեալ
է,
եւ
ոչ
արանց:
Եւ
զսուրբ
տեղեօքն
քամահեալ
արհամարհէր,
եւ
ասէր`
եթէ
զայս
տեղիս
ի
բաց
քակեմք,
զի
աստ
պարտ
է
շինել
զապարանս
արքունի:
Եւ
թէ
ես
Հայր
մարդպետ
կենդանի
իցեմ
եւ
առ
թագաւորաւն
հասից,
ասէ,
որ
ինչ
աստ
իցէ,
զայն
ի
բաց
փոխեցից.
եւ
որ
աստ
իցեն,
զնոսա
հանից,
եւ
զտեղիս`
արքունի
սենեակ
կազմեցից:
Իսկ
սուրբ
եպիսկոպոսապետն
յորժամ
լսէր,
եւ
ասէ`
եթէ
տէր
մեր
Յիսուս
Քրիստոս,
որ
ընտրեաց
նախ
զայս
տեղի`
դնել
զանուն
իւր
աստ,
որոյ
անունն
առ
հասարակ
ընդ
ամենայն
տեղիս
փառաւորեալ
է
Հարբն
եւ
սուրբ
Հոգւովն
հանդերձ,
որ
պատուիրեաց
մի'
ամենեւին
յայլոյ
ինչ
ակն
դնել
կամ
ցանգալ.
իսկ
որք
ժլատեալք
ի
նորա
նուէրսն
բերեն
աչս,
եւ
այնմ
ցանկան,
վասն
այսորիկ
նա
մի'
հասցէ
առ
այն`
որով
սպառնացաւն,
այլ
խափան
լիցի
իւր
յառաջեւ
նմա
բազում
մակարդ
մեղացն
իւրոց
գործելոց:
Ապա
գնայր
մարդպետն
Հայր
ի
սուրբ
տեղեացն,
եւ
էջ
յափն
գետոյն
հոսանացն
Եփրատու,
ի
հովիտսն
թանձրախուռն
անտառին,
ի
գետախառնունսն
երկուց
գետոցն,
ի
թաւութ
խարձիցն
մամխեացն,
որ
ի
տեղւոջն
ի
հնոցն
իմն
շինած
քաղաք`
զոր
շինեալ
Սանատրուկ
արքայի,
որում
անուն
տեղւոյն
Մծուրք
կոչի:
Արդ
իբրեւ
եկն
եհաս
յայն
տեղի,
ապա
յուզեցաւ
դատաստան
բարկութեան
ի
տեառնէ
ի
վերայ
անօրէնն
Հայրի,
եւ
իւրոց
գործոցն
եւ
բանիցն
խօսելոյ:
Ապա
մատնեցաւ
նա
ի
ձեռս
առն
միոյ,
որոյ
անուն
Շաւասպ
կոչէր,
մնացորդ
ազգին
Արծրունեաց:
Մինչդեռ
նստէր
նա
ի
կառս,
եւ
երթայր
զճանապարհն,
եկն
Շաւասպն,
սկսեալ
պատմել
մարդպետին
սուտ
ի
քմաց
իւրոց,
եւ
ասէ.
Արջ
մի
տեսի
սպիտակ
իբրեւ
զձիւն:
Եւ
հրապուրեաց
զմարդպետն
իջանել
ի
կառաց
անտի,
եւ
հեծանել
ի
նժուգի.
եւ
մտեալ
պառակէին
մայրեացն:
Իսկ
իբրեւ
ընդ
թաւութսն
անկանէին,
զկնի
եղեալ
սակաւ
մի
Շաւասպն
յետսագոյն
մնացեալ,
յետոյ
յառաջ
նետիւ
հարկանէր
զմէջ
ներքինւոյն
Հայրի.
անդէն
թափ
հանեալ
զնետն,
եւ
անդ
յերկիր
անգեալ
սատակեցաւ:
Եւ
առն
Աստուծոյ
ասացեալքն
հուպ
ընդ
հուպ
վաղվաղակի
կատարեցաւ
զի
ամենեւին
բան
ի
գետին
ոչ
անկանէր
առն
Աստուծոյ:
