Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Յաղագս Հայր մարդպետին, որ տայր կոտորել զազգս նախարարացն Հայոց:

Բայց յայնմ յանմիտ թագաւորութեանն ժամանակի ոչ միայն թշնամիք թշնամեաց, այլ եւ բարեկամք բարեկամաց եւ ընկերք ընկերաց դաւաճանութիւնս մատնութիւնս սկսան յարուցանել ի մէջ հայաստան երկրին, եւ բեւր ազգի ազգի թշնամութիւնս գործէին: Վասն զի անկաւ ի նոսա խռովութիւն ի տեառնէ, այս պղծութեան եւ ոգի մոլորութեան. զի նախ միմեամբք քանդեալք աւերեցան վասն անօրէնութեան իւրեանց: Բայց քան զամենեսին աւելի այր մի անօրէն եւ այսամուտ, որ աւելի ընդ ազգս նախարարացն գրգռէր զթագաւորն Տիրան: Այս ինքն որ ունէր զպատիւն մեծի մարդպետութեանն, այր ներքինի` չարասիրտ չարախորհուրդ չարագործ, որում Հայր կոչէին: Զբազումս ի նախարարացն ետ քսութեամբ առանց վնասու կոտորել, եւ խանգարեաց զմեծ տէրութիւն թագաւորութեանն: Մանաւանդ աւելի զերկու տոհմսն զաւագս տայր իւրով չարախօսութեամբ հանել ընդ սուր, եւ անունդ առնել միահաղոյն զտոհմսն Ռըշտունեաց եւ զտոհմն Արծրունեաց. բառնային ի միջոյ առանց ամենայն վնասու եւ յանցման, մինչ անգամ եւ զէգսն կոտորեցին ազգացն: Յայնմ ժամանակի ի գայթակղի գտանէին ի դայեակս մանկունս փախստեայս, զՏաճատ որդի Մեհընդակայ ըռըշտունւոյ. եւ միւս եւս Շաւասպ որդի Վաչէի արծրունւոյ. տղայք ստնդիայք, զոր ածին առաջի թագաւորին: Իբրեւ տեսանէր, տայր հրաման հանել փողոտել զմանկունսն. զի նոքա եւեթ ճետք մնացեալ էին յազգացն: Եւ անդ դիպեալ Արտաւազդ եւ Վասակ, արք ի մամիկոնեան տոհմէն, որք էին զօրավարք ամենայն զօրացն Հայոց, որք յարուցեալք անկան ի վերայ մանկանցն տղայոց, մէն մի յանթի հարեալք` ի դուրս գնացին. զէնն ի վեր առեալք, կռուոյ պատրաստէին` ի վերայ այնց մանկանց մեռանել: Զի թէպէտ եւ սնուցանէին նոքա զորդին զարքային զԱրշակ, սակայն զչարեալք ընդ գործ ժամանակին` թողին զսանն իւրեանց զԱրշակ, եւ գնացին ի բաց ի բանակէն արքունի: Եւ չոգան յաշխարհն իւրեանց յամուրս Տայոց. եւ անդ նստան ամս բազումս ընտանեօք իւրեանց, եւ թողին զայլ զտուն իւրեանց: Եւ սնուցանէին զայն մանկունսն, զՇաւասպն եւ զՏաճատ. եւ ետուն նոցա զդստերս իւրեանց ի կնութեան, ուստի դարձեալ միւսանգամ ազգն այն սերեցան. եւ ոչ խառնէին նոքա ի խորհուրդս Հայոց մինչեւ ի բազում ամս: