Պատմութիւն Հայոց

Յաղագս յետ այսորիկ որ ընդ երիս տեղի եղեւ ճակատն յերկրին Հայոց ընդ զօրսն Պարսից, թէ զիա'րդ նշան յաղթութեան յայսմ եւս Հայոց կանգնէր:

Յայնմ ժամանակի թագաւորն Պարսից Շապուհ ժողովեաց զզօրս իւր անթիւ եւ անհամար իբրեւ զաւազ առ ափ ծովու, եւ փիղս բազումս, զի ոչ գոյր նոցա թիւ: Ընդ երիս բաժանեալ զզօրսն, երկուց գնդացն զԱնդիկան եւ զՀազարաւուխտ զօրագլուխս կացուցանէր, եւ միում գնդին ինքնին թագաւորն լինէր զօրագլուխ: Եւ հրաման տայր թագաւորն զօրացն` ընդ երիս տեղիս խաղալ մտանել արշաւել յաշխարհն Հայոց: Ապա այս բանք վաղագոյն ազդ լինէին առ թագաւորն Հայոց Արշակ, եւ առ զօրավարն նոցին Վասակ. ապա եւ սոքա բազում զօր յաշխարհէ ժողովեցին, զի ոչ գոյր համար բազմութեանն: Եւ թէ բեւր աճապարեցին, սակայն զօրքն Պարսից արշաւէին յերկիրն Հայոց, եւ ընդ երիս ասպատակէին:

Ապա թագաւորն Արշակ եւ զիւր զօրսն բաժանէր ընդ երիս. եւ տայր զմի գունդն Վասակայ սպարապետին, եւ զերկրորդ գունդն ի ձեռն Բագասի եղբօր նորին, որ ի գործ արութեան քաջ էր անհնարին, բայց ի գործ իմաստութեան բախած էր. եւ զմիւս գունդն իսկ թագաւորն Արշակ առնոյր: Եւ տայր հրաման` յառաջ խաղալ պատրաստել, առ դիպան պատահել զօրացն Պարսից: Ապա գայր սպարապետն Վասակ, գտանէր զառաջին առաջն զօրացն Պարսից զՀազարաւուխտն, զի հասեալ էին ի գաւառն Վանանդայ, ի տեղւոջն` որ անուանեալ կոչէր յԵրեւեալ. եւ բախէր ընդդէմ զօրացն Պարսից մարտիւ պատերազմաւ: Ի պարտութիւն մատնեցան զօրքն Պարսից, դարձան ի փախուստ, ցրուեցան սփռեցան: Հասանէր զօրավարն Վասակ, արկանէր զզօրսն ամենայն փախստէիցն Պարսից. ոչ ապրեցուցանէին եւ ոչ զմի, եւ թափեցին աւար բազում եւ զփիղսն:

Ի նմին ամսեան ի նմին շաբաթու ի նմին աւուր հասանէր Բագոս, հանդերձ զօրօք` որ ընդ իւրեւ էին. գտանէր զառաջ երկրորդ զօրացն Պարսից եւ զԱնդիկան զօրագլուխ նոցա, զի հասեալ մածեալ բանակէին ի վերայ ձկնատենիցն Առեստեայ: Ապա վաղ զգացին զօրքն Պարսից զհասանել Բագոսին, եւ պատրաստեցան ի մարտ պատերազմի ընդդէմ զօրացն Հայոց: Ապա հասանէր Բագոսն ամենայն գնդաւն. ընդդէմ յարձակէին ճակատուն Պարսից, անդէն հարկանէին սատակէին զամենայն առ հասարակ զզօրսն Պարսից, եւ գլխովին զԱնդիկան սպանանէին: Ապա դիպէր Բագոսն գնդին փղացն, եւ տեսանէր զմի ի փղաց անդի մեծապէս զարդարեալ, եւ զարքունական նշանս ի վերայ արձակեալ: Համարեցաւ զթագաւորն ի փղին յայնմիկ. իջանէր յերիվարէն, հանեալ զսուսերն իւր յարձակէր ի վերայ փղին. զէն վերացոյց, եմուտ ի ներքոյ փղին, հարկանէր զներտս փղին, եւ անդէն ընկենոյր զփիղն ի վերայ անձին իւրոյ, եւ սատակէին երկոքեան. զի ոչ ժամանէր ելանել ներքուստ ի փղէն: Յայնմ ճակատու, բայց միայն զի մեռաւ զօրագլուխ զօրացն Բագոսն, այլ ի Պարսից զօրացն ոչ ապրեցուցանէին յայնցանէ եւ ոչ մի:

Իսկ ի նոյն ամի ի նմին շաբաթի ի նմին իսկ աւուր, քանզ՚ի մի օր եղեն ճակատքն երեքեան, արդ հասանէր թագաւորն Արշակ, հանդերձ զօրօքն` որ ընդ իւրն էին. գտանէր զինքնին թագաւորն Շապուհ, զի հասեալ մածեալ բանակէին ի գաւառն Բասենոյ ի տեղիսն` որ անուանեալ կոչի Ոսխա: Ապա անկանէր գիշերի արքայն Արշակ ի վերայ բանակին Պարսից, եւ անդէն ընդ սուր հանէր զամենեսեան. բայց միայն միաձի մազապուր ճողոպրէր թագաւորն Շապուհ, փախուցեալ անկանէր յաշխարհն Պարսից: Ապա յայնմ ժամանակի յերիցունց գնդացն միմեանց դիպէին աւետաւորքն յաղթութեանցն. բայց ի Բագոսէ, զի մեռաւ միայն ի միում ճակատուն, այլ եւ ոչ մի ի նոցանէն ոչ ծախէին. յԱստուծոյ եղեւ մեծ աջողութիւնն յաղթութեանն: Եւ սոքա ի կողմանս Պարսից ասպատակէին, եւ հարկանէին մինչեւ ի կողմանս` որ կոչին Խարտիզան: Եւ լցան գանձիւք բազմօք եւ զինու եւ զարդու եւ բազում աւարաւ եւ անչափ մեծութեամբ, եւ հարստացան անցին ըստ չափ: