Պատմութիւն Հայոց

Յաղագս թէ զիա'րդ միաբան համօրէն աշխարհօրէն` որ միանգամ մնացեալք յաշխարհին` ժողովէին առ Ներսէս կաթողիկոսն Հայոց, եւ զբողոք հարկանէին առաջի նորա, եւ ձեռնթափ լինէին, եւ թողին ի ձեռաց զիւրեանց թագաւորն Արշակ:

Ապա ժողովեցան մարդիկ ամենայն աշխարհին իշխանութեանն թագաւորութեանն Հայոց, եւ եկին առ մեծ եպիսկոպոսապետն Հայոց Ներսէս, մեծամեծք նախարարք կուսակալք կողմակալք գաւառատեարք գործակալք եւ դասապետք շինականաց: Ի մի վայր եկեալ ժողովեցան, խօսել սկսան ընդ Ներսիսի եւ ասեն. Դու, տէր, քեզէն գիտես, զի այս երեսուն ամ է թագաւորին մերոյ Արշակայ, զի ոչ մի ամ մեզ հանգիստ ոչ եղեւ ի պատերազմէ. եւ համակ սրով եւ սուսերօք եւ ի սլաքս եւ ի տէգս նիզակաց զքրտունս երեսաց մերոց ջնջեցաք: Եւ արդ ոչ կարեմք այսմ զժոյժ ունել. եւ ոչ այլ կարեմք տալ ճակատս. զի լաւ է մեզ` թէ ծառայեսցուք մեք թագաւորին Պարսից որպէս ընկերքն մեր արարին, զի թողին զնա եւ գնացին առ թագաւորն Պարսից. եւ մեք սոյնպէս առնելոց եմք, զի ոչ այլ եւս կարեմք կռուել: Թէպէտ իցէ թագաւորին Արշակայ կռուել ընդ Շապհոյ, Վասակաւ եւ Անդուկաւ աներաւ իւրով տացէ պատերազմ. այլ յայսմիկ Հայոց աշխարհէս եւ ոչ մի այր ոչ ոք է երթալոց ի թիկունս օգնականութեան նորա: Նմա եթէ պէտ իցէ, տացէ պատերազմ, թէ պէտ մի'. մեր թողեալ զնա` մեզ չէ փոյթ:

Իսկ սուրբն Ներսէս խօսէր ընդ նոսա որպէս օրէն էր, եթէ տեսէք եւ քաջ զմտաւ ածէք եւ յիշեցէք զբանն տեառն պատուիրանին միաբանութեամբ, որպէս պատուիրեացն ծառայից` հնազանդ կալ տէրանց իւրեանց: Զի ամենեքեան դուք աւադիկ կայք եւ վկայէք, մանաւանդ զի ամենեքեան դուք կեցեալ էք յազգէդ արշակունոյ. ոմանք ի ձէնջ գաւառատեարք լեալք ի նոցանէն, եւ ոմանք մեծամեծք աշխարհաց, ոմանք աւագ աւագ աւանաց գեղից եւ գանձուց տեարք լեալ էք, եւ պէսպէս դաստակերտացն: Զի թէպէտ եւ առ արարիչն Աստուած յանցաւոր իցեն պեղծ ազգն Արշակունեաց, սակայն զձեզ կեցուցեալ զամենեսեան եւ յաղբոյ թօթափեալ է, զոմն գործով, զոմն պատուով, զոմն իշխանութեամբ, զոմն գործակալութեամբ: Զի թէպէտ եւ առ Աստուած մեղաւոր է Արշակ արքայ, եւ պարտական է տոկոսեաց արարչին իւրոյ` առ ի տանել նմա վրէժս, սակայն Աստուած վասն բազում եւ անչափ մարդասիրութեան իւրոյ` խնայեաց ի նա, եւ վասն նորա ի ձեզ:

Եւ դուք աւադիկ կամիք անկանել հեթանոսաց ի ծառայութիւն, եւ կորուսանել զկեանս ձեր յԱստուծոյ, եւ մերժել զբնակ տեարսն ձեր` զորս տուեալ է ձեզ յԱստուծոյ, եւ օտար տերանց ծառայեալ, եւ նոցին անաստուած կրօնիցն ցանկալ: Բայց լաւ լիցի ձեզ զնոյն սիրել եւ յանձն առնուլ, եւ նմին հաւանել, եւ ոչ մերժել յանձանց ձերոց զարարչապաշտ թագաւորն: Զի թէ բեւր չար իցէ Արշակ, սակայն աստուածապաշտ է. եւ եթէ մեղաւոր եւս իցէ, սակայն թագաւոր ձեր է. որպէս եւ դուքդ ասացէք առաջի իմ, թէ այսչափ ամք են` զի մարտեայք եւս ի վերայ անձանց ձերոց եւ հոգւոց, ի վերայ աշխարհի, ի վերայ կանանց եւ որդւոց ձերոց: Եւ որ մեծն է քան զամենայն, ի վերայ եկեղեցեաց ձերոց, ի վերայ ուխտի հաւատոց ձերոց, զոր ունիմք ի տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. եւ համակ տէր ետ ձեզ յաղթութիւն անուան իւրոյ: Եւ արդ կամիք փոխանակ Քրիստոսի արարչին ձերոյ` ծառայել ձեզ անաստուածն մոգութեան անօրինացն եւ նոցուն պաշտօնէիցն, ի թողուլ նախ զարարիչն մեր եւ զնորուն պատուիրանս` զոր պատուիրեաց ձեզ, միամիտ կալ առ տեարսն մարմնաւորս` զորս նորայն արարեալ է. գուցէ բարկացեալ տէր Աստուած ձեր, եւ խլիցէ զձեզ արմատաքի, եւ մատնեսցէ զձեզ հեթանոսացն ի չար ծառայութիւն ստրկութեանն մինչեւ յաւիտեան, եւ ոչ երբէք բարձցի լուծն ծառայութեան ի ձէնջ: Եւ բողոքէք դուք առ տէր, եւ նա ոչ լսիցէ ձեզ. վասն զի անձամբ անկանիք դուք ի ծառայութիւն հեթանոս տերանց եւ անաստուած անգէտ մարդկան, ի ձեռս հեթանոս արանց տերանց խստասրտաց. եւ բազում չարի դիպեալ ելանիցէ առաջի ձեր, եւ ոչ կարիցէք ճողոպրել յայնմանէ:

Իսկ նոքա, որ միանգամ էին ի մի վայր ժողովեալ, զաղաղակ հարկանէին. քարոզ կարդացեալ` միմեանց ձայն առնէին, շփոթէին ամբոխէին, եւ ասէին. Հա'պա գնասցուք, ասեն, սփռեցարուք յիւրաքանչիւր տեղիս, զի այդմ բանից մեք ինչ ոչ կամիմք լսել: Սփռեցան յիւրաքանչիւր տունս իւրեանց: