Պատմութիւն Հայոց

Յաղագս զօրավարին Մուշեղայ Հայոց, թէ որպէս անկաւ ի վերայ բանակին Շապհոյ թագաւորին Պարսից, եւ եհար զնա ի հարուածս անհնարինս, մինչ զի միաձի Շապուհ ճողոպրէր:

Ապա Մուշեղ որդի Վասակայ, ստրատելատն Հայոց մեծաց, ընդրեաց իւր արս ընտիրս միամիտ ազատս ազգայինս քառասուն հազար, միաբանս միակամս, եւ կազմեաց զնոսա ձիով եւ թոշակաւ եւ զինու. եւ առեալ զնոսա ընդ իւր, երթալ նստել ի սահմանս Ատրպատճացն, եւ պահել զաշխարհն Հայոց: Ապա յայնմ ժամանակի կազմեաց պատրաստեցաւ Շապուհ արքայ Պարսից ամենայն կազմութեամբ զօրովք իւրովք, եկն եհաս յերկիրն Ատրպայականի, եւ Մերուժանն առաջնորդ գնդին բանակի նորա, եւ բուն բանակն ուրեմն թագաւորին ի Թաւրէշն բնակեալ էին:

Եւ հասանէր սպարապետն զօրավարն Հայոց Մուշեղ, անկանէր ի վերայ բանակին քառասուն հազարաւ, եւ անդէն ձեռն ի գործ արարեալ կոտորէր: Ապա միաձի մազապուր թագաւորն Պարսից Շապուհ ճողոպրեալ փախչէր. եւ զամենայն կարեւան բանակին առ հասարակ ընդ սուր հանէր Մուշեղ հանդերծ զօրօքն Հայոց: Զի զբազումս կոտորէին, եւ զբազումս յաւագանոյն Պարսից ձերբակալս առնէին, եւ առնուին զգանձս թագաւորին Պարսից յաւարի. եւ ըմբռնէին զտիկնանց տիկինն հանդերձ այլովք կանամբքն: Եւ զամենայն մաշկաւարզան ի բուռն արկանէր Մուշեղ սպարապետն, եւ զամենայն աւագանին` արս իբրեւ վեց հարիւր` հրամայէր մորթել զօրավարն Հայոց Մուշեղ, եւ լնուլ խոտով. եւ տայր բերել առ Պապ արքայն Հայոց: Առնէր զայս ի վրէժս հօրն իւրոյ Վասակայ:

Բայց զկանայսն Շապհոյ թագաւորին Պարսից ոչ ումեք ինչ թոյլ տայր Մուշեղ զօրավարն Հայոց անարգել ինչ զնոսա ումեք. այլ ժանաւարս տայր նոցան կազմել ամենեցուն, եւ հանեալ արձակէր զամենեսեան զհետ առն նոցա Շապհոյ արքայի: Եւ ի Պարսկացն ընդ նոսա արձակէր, զի երթիցեն առ Շապուհ թագաւորն Պարսից ողջս եւ անարատս: Իսկ թագաւորն Պարսից զարմացեալ ընդ բարերարութիւնն Մուշեղի եւ ընդ քաջութիւնն եւ ընդ ազատութիւնն, զի ոչ արար ինչ նմա յաղագս կանանցն թշնամանս: Եւ էր ի ժամանակին յայնմիկ երիվարն Մուշեղի, ճերմակ ձի մի. իսկ թագաորն Պարսից Շապուհ յորժամ առնոյր գինի ի մատունսն ըմպել, յորժամ ուրախութեանն իւրոյ խրախութիւնս առնէր զօրացն իւրոց, ասէր. Ճերմակաձին գինի արբցէ: Եւ ետ նկարել զտաշտ ի պատկեր զՄուշեղ ճերմակաւն. եւ ի ժամ ուրախութեանն իւրոյ դնէր զտաշտն առաջի իւր, եւ յիշէր հանապազ զնոյն բանս ասելով` թէ Ճերմակաձին գինի արբցէ:

Այլ Մուշեղ եւ ամենայն զօրքն Հայոց անչափ առին զաւար ի բանակէն Պարսից, եւ անչափ լցան գանձօք եւ ստացուածովք. եւ բազում աւարամասն Պապայ պահէին թագաւորին իւրեանց. եւ զօրացն Հայոց` որ անդէն առ թագաւորին Պապայ էին մնացեալ` հանին աւարամասն, եւ զօրավարացն Յունաց` որ էին առ թագաւորին Հայոց. սոյնպէս եւ ամենայն զօրացն տային բաշխիշ ի մեծամեծ աւարացն ածելոցն: Այլ իբրեւ դարձան զօրքն Հայոց յաշխարհն իւրեանց, բազումք ի զօրացն Հայոց ամբաստանէին առ թագաւորին Պապայ զՄուշեղէ զսպարապետէն, թէ ընդէ'ր արձակեաց զկանայս թագաուրին Պարսից զթշնամւոյն մերոյ: Եւ թագաւորին Հայոց Պապայ վասն այսր իրաց ոչ ինչ սակաւ լինէր թշնամութեամբ ընդ Մուշեղի մինչեւ ի բազում ժամանակս: