Պատմութիւն Հայոց

Յաղագս Դղակայ մարդպետի` զոր կացուցին սահմանակալ, եւ նա խորհրդակից եղեալ Պարսից թագաւորին, թէ ո'րպէս խոստանայր մատնել զարքայն Հայոց. եւ վասն մահուն Դղակայ ի Պապայ արքայէ:

Ապա Տերէնտ զօրավարն զօրացն Յունաց եւ Մուշեղ զօրավար զօրացն Հայոց զԴղակ մարդպետ, որ անուանեալ կոչէր ըստ գործոյն` հայր թագաւորին, թողին զնա սահմանապահ ի Գանձակ` որ էր սահման ընդ Պարս եւ ընդ Հայս: Եւ մնաց առ նմա երեսուն հազար ընտիր ընտիրք, նիզակաւորք կուռ վառեալք պատեզէնք եւ զրահաւորք կազմ ամենայնիւ: Եւ Տերէնտն եւ Մուշեղ ամենայն զօրօք, որ էին ընդ նոսա, գնացին յաշխարհն առ թագաւորն Պապ: Իսկ մարդպետն Դղակ յղէր հրեշտակս խորհրդով առ Շապուհ արքայն Պարսից, եւ խոստանայր մատնել ի ձեռս նորա զթագաւորն Հայոց Պապ, եւ զզօրավարն Յունաց զՏերէնտն, եւ զզօրավարն Հայոց զՄուշեղ, եւ առնոյր ի նմանէ գանձս պարգեւաց սաստիկ յոյժ: Բայց այլ մեծամեծ նախարարք, որ էին առ նմա, գաղտ ազդ առնէին թագաւորին Պապայ, Գնէլն` տէր գաւառին Անձեւացեաց, եւ այլք որ էին անդ մնացեալ:

Ապա թագաւորն Պապ յղեաց դեսպանս առ մարդպետն Դղակ, թէ զօրքդ` որ են ընդ ձեռամբ քով` գումարեա զայդ, Գնելոյ անձեւացւոյ յանձն արասցես, եւ վաղ եկեսցես. զի պիտոյ է ինձ յղել զքեզ առ թագաւորն Պարսից Շապուհ, զի ես մտից նմա ի ծառայութիւն: Ապա յորժամ լսէր մարդպետն Դղակ, մեծապէս խնդացեալ` ասէր ընդ միտս իւր, թէ արդ դիւրին ինձ զկամս իմ կատարել, զոր խոստացայն թագաւորին Պարսից Շապհոյ, յորժամ դուրս գտի իրացս յապահով յանհոգս առնել բանիւք զՊապ, եւ յանկարծօրէն յանպատրաստից արկանել զթագաւորն Պարսից զգլխով նորա: Եւ ինքն զուարճացեալ, լինէր խօսնակից ի մէջ թագաւորացն երկոցունց. դեսպան ձիով վաղ հասուցանէր ի գաւառն Այրայրատու ի մեծ ի գեւղն ընջին արքունի, որում Արդեանսն կոչեն, առ թագաւորն Հայոց Պապ. եւ գայր յանդիման լինէր թագաւորին: Մեծապէս մեծարեցաւ ի նմանէն. եւ ի ժամ ընթրեացն հրաման ետ արքայն Պապ, տանել պատմուճան ագուցանել մարդպետին Դղակայ. եւ ագուցին նմա դրատս եւ վարտիս: Եւ էր հանդերձն անհեդեդ մեծութեամբն, զի խորշ զխորշիւ իջանէր, մինչ զի ոչ կարէր հանդերձել զանձն իւր, զի պատեաց զնա մեծութիւն հանդերձոյն: Եւ ագուցեալ զպատմուճանն մեծ, էած զգօտին ընդ մէջ իւր` զորմէ թուրն կախէր. եւ սուսեր ընդ մէջ ածեալ, եւ խորշ ի գօտւոյ դրատիցն իջեալ, զթուրն եւ զսուսերն ծածկէր: Իսկ զվարտիսն զգեցեալ, եւ մոյկս ագուցեալ, եւ զնրանն յազդեր կապեալ, եւ ի վերայ նրանին խորշն ի վարտեացն իջեալ անկեալ ի վերայ նրանին` ծածկեալ մինչեւ ի սրունսն. եւ ոչ ինչ իմացաւ Դղակ` թէ այն մեծութիւն հանդերձոյն չարոյ նորա իցէ այն: Իսկ յինն ժամ աւուրն կոչեցին զԴղակն, եւ ասեն. Կոչեն զքեզ յընթրիս ի ներքս յարքունիս: Իսկ յորժամ մուծին ի փող տանցն` յորում արքայն էր, եւ էր փողն ընդ երկար, բազում երդս լոյսիջոյցս էր թողեալ, եւ տանէին զնա ընդ այն, կայր շուրջ սպարակիրն փակեալ սակրաւորքն, եւ զերդս ամենայն լուսոյն ծածկէին: Ապա մտեալ շուրջ զնովաւ ի տեղւոջն` ձգձգէին զնա սպարակիրքն: Իսկ նա թէպէտ տանէր ձեռն ի զէն ի խորշխորշսն հանդերձիցն պատատելոցն` զոր էր զգեցեալ, ոչ զմի զէն ոչ կարաց գտանել:

Ապա զի էր ինքն Դղակն այր մեծ եւ անձնեայ, քաջ հարուստ ոսկերօք, սակայն ասպարակիր մարդկանն պատեցին զնովաւ, եւ բարձին զնա վերըմբարձ, եւ տանէին զնա մինչեւ ի դուրս տաճարին արքունի: Իսկ իբրեւ ետես թագաւորն` թէ անդր տանին, ասէ. Մի' այսր, մի' այսր, այլ մուծէք զդա ի տուն պատմուճակացն: Քանզի ի փողին զօրք սպարակրացն մուծին զնա ի ներքս ի տունն պատմուճակացն. կապեալ ձեռս յետս, այս ինքն ուր թագ արքունի դնէին. եւ անդէն խօսել սկսաւ Դղակն եւ ասէ. Ասացէք ցարքայ, գոգէք, ես այս մահու արժանի էի, բայց քեզ արժան էր զիս ի հրապարակի սպանանել, եւ ոչ ի տան թագաց սպանանել, եւ զքո թագդ արեամբ շաղախել: Եւ զայս միայն ժամանեաց ասել. եւ անդէն ի վանսն պատմուճակացն փողոտեցին զնա, եւ հատին զգլուխ նորա, եւ հանին հարին ի նիզակի, եւ կանկնեցին ի հրապարակին արքունի: