ԳԼՈՒԽ
ՀԻՆԳԵՐՈՐԴ
ՎԱՍՆ
ԱՏԵՆԱԴՊՐԻ
1.
Ատենադպիր
անուանի
գլխաւոր
գրագիրն,
որ
կարգեցեալ
լինի
ի
ատեան
դատաստանի:
Ուստի
անուանակոչութիւն
նորա
ցուցանէ
զպաշտօն
նորին,
զի
ասի
ատենադպիր,
իբր
թէ
ատենի
դպիր:
Արդ,
ատենադպիրն
հարկաւորի
գիտել
զպարտաւորութիւնս
իւր,
որք
եւ
աստ
գրեցեալք
գոն:
2.
Ատենադպիրն
պարտաւորի
ի
ատեան
դատաւորաց
ընթեռնուլ
զամենայն
հրովարտակս,
պրեմեմօրիյիս,
արզայս,
կարգաւորութիւնս
եւ
այլ
ամենայն
գրեանս
եւ
պնդապէս
զգոյշ
լինիլ,
զի
կարգաւորութիւն
դատաստանական
իցէ
համեմատ
իրաւանց
եւ
կանոնաց:
Եւ
վասն
այսորիկ
հարկաւորի
ի
բազումս
յինքն
գրեսցէ
օրինակն
եւ
տացէ
այլոց
գրագրաց,
զի
գրեսցեն
զնա.
եւ
կամ
եթէ
այլ
գրագիրք
գրեցեալ
իցեն,
պարտ
է,
զի
ատենադպիրն
վերահասու
լիցի
եւ
ի
ամենայն
կարգաւորութիւնս
եւ
պրօմեմօրիիս,
հրովարտակս
եւ
արզայս
եւ
ի
այլ
գրեանս
երկու
մատնաչափ
խոնարհ
ինքն
գրեսցէ
զանուն
ի
իւր
նախապէս
եւ
ապա
դիցէ
առաջի
դատաւորաց,
զի
ստորագրեսցեն
նոքա:
3.
Թէպէտ
ատենադպիրն
ոչ
ունի
մասնակցութիւն
ընդ
դատաւորաց,
զի
ընդ
նոցին
հրամայիցէ,
քանզի
ատենադպիրն
է
ի
ներքոյ
հրամանի
դատաւորաց,
սակայն
հարկաւորի
ատենադպիրն
վերահասու
լինիլ
ամենայն
տեսակ
գրոց,
որք
լիցին
ի
դատաստարանի,
որպէսզի
իցէ
գրեցեալ
ըստ
օրինաց
եւ
ըստ
կարգաց,
որոյ
աղագաւ
ամենայն
օրինակօղք
եւ
այլ
գրագիրք,
որք
են
ենթ
հրամանի
եւ
իշխանութեան
նորին`
պարտին
մշտապես
վերահասու
լինիլ
նոցա,
զի
նոքա
ամենայն
հարկաւոր
գրեանքն
եւ
օրինակք
գրոց
ժամանակին
գրեսցեն
առանց
զանցառութեան:
Ուստի
եթէ
ատենադպիրն
զանց
առնիցէ
այսոց
ամենայնից`
պարտաւորի
տալ
պատասխանի:
4.
Ատենադպիրն
պարտաւորի
պահել
զերեք
գիրք:
Առաջին`
անուանեալ
պրիխօդեաշչիե,
ի
յոր
իւրաքանչիւր
յերեսս
թղթոց
երկուս
բաժանեսցէ
գծիւ
եւ
ի
նախկին
կողմն
ի
ներքոյ
համարոյ
եւ
ենթ
որքանութեան
ամսոյ
կարգաւ
եւ
զօրութիւն
համառօտաբար
գրեսցէ
ի
դատաստանարանի
ընկալեալ
հրովարտակքն
պրօմեմօրիիքն,
արզայքն
եւ
այլ
այնպիսի
գրեանքն.
եւ
յորժամ
ըստ
գրեցելոյ
հրովարտակաց,
պրօմեմօրիից
եւ
արզայից
լինիցի
լրացումն
ի
դատաստանարանին,
յայնժամ
ի
միւս
կողմն
յանդիման
գրեցելոյն
գրեսցէ
զլրացմանէ
նորին,
որպէսզի
այսպէս
կարգաւորութեամբ
դիւրեաւ
լիցի
իմանալ
զվերահասու
լինելի
գործառութիւնս
իրաւարանին:
Երկրորդն`
անվանեալ
օտխոդեաշչիե,
յորում
ենթ
համարոյ
եւ
որքանութեան
ամսոջ
եւ
զօրութիւն
համառօտապէս
գրեսցէ
ի
դատաստանարանէ
ուրեք
առաքեցեալ
հրովարտակքն,
պրօմեմօրիիքն
եւ
արզայքն:
Երրորդ`
անուանեալ
ժուրնալ,
այսինքն`
գիրք
աւուրց,
յորում
ենթ
համարոյ
եւ
որքանութեան
ամսոջ
եւ
զօրութիւն
համառօտապէս
գրեսցէ
ամենայն
կարգաւորութիւնք
դատաստանի,
այլեւ
եթէ
հարկաւորութիւն
ինչ
պատահեսցի`
հրամայեսցեն
դատաւորք
գրել
զայն.
վասն
առ
յապայն
յիշատակի
պարտ
է,
զի
գրեսցէ
ի
գիրք
աւուրցն:
Եւ
վասն
այնպիսի
գրեցելոցն
սակս
հաւատարմութեան
առ
յապայն
հաւատալոյ
դատաւորք
պարտին
ստորագրել.
եւ
երիս
գիրքս
այս
պարտ
է
վասն
իւրաքանչիւր
տարոջ
ունիլ
յատուկյատուկ,
որպէսզի
ի
խնդրելն
զբան
ինչ
դիւրեաւ
կարիցէ
գտանիլ
առանց
նեղութեան:
5.
Ատենադպիրն
պարտաւորի
ի
ներքոյ
իշխանութեան
իւրոյ
պահել
զամենայն
ծածուկ
եւ
հարկաւոր
գրեանքն
կամ
օրինակք
նոցին,
որոյ
աղագաւ
հարկաւորի
ունիլ
զարկղ
մի`
առ
ի
դնելոյ
ի
մէջ
նորին
զվերոյ
գրեցեալ
գրեանսն
եւ
փակելոյ,
եւ
բանալին
այն
պահեսցէ
ատենադպիրն
ընդ
ինքեան:
6.
Ատենադպիրն
պարտաւորի
ի
դատաստանարանի
ընկալեալ
գրեանսն,
որոց
եղեալ
իցէ
լուծումն,
ամ-յամէ
ժողովել
եւ
գրել
ի
վերայ
նոցին`
ա'յս
անուն
տարոյ
գրեանքն
են,
եւ
դնել
զայնոսիկ
ի
գրքատուն
դատաստանարանի,
իսկ
զօրինակք
նոցին
վասն
առ
յապայն
ընթեռնելոյ
կամ
ի
պատահման
յարկաւորութեան
վերահասու
լինելոյ
պահել
առձեռն
պատրաստ,
զի
յորժամ
կամեցեալ
լիցի`
փութով
կարիցէ
գտանիլն
եւ
ընթեռնուլն:
7.
Վերջապէս
ատենադպիրն
ըստ
ամենայնի
պարտաւորեալ
է
անթարթ
աչօք
հայիլ
ի
ամենայն
գործառութիւնս
դատաստանարանին
եւ
զգոյշ
լինիլ
ի
կառավարելոյ
զյատկական
գործառնութիւն
յինքեան,
գիտակ
լինիլ
կանոնաց
եւ
օրինաց,
զի
յորժամ
հարցանիցեն
դատաւորք
վասն
որո'յ
եւ
իցէ
պատճառաց`
շուտով
տացէ
պատասխանի.
իսկ
եթէ
ատենադպիրն
ոչ
լրացուսցէ
զպարտաւորութիւն
իւր`
տացէ
տուգանս
ի
գանձարանս
արքունի
առաջին
եւ
երկրորդ
մեղանչողութեան-ըստ
կարգաւորութեան
դատաւորաց
եւ
ըստ
չափոյ
մեղաց
նորին:
Իսկ
երրորդում
նուագի
ոչ
միայն
տացէ
տուգանս
սաստիկս
ի
գանձարանս
արքունի
ըստ
կարգաւորութեան
դատաւորաց,
այլեւ
մերժեցեալ
լիցի
ի
պատւոյ
ատենադպրութեան
եւ
եղիցի
խայտառակեալ
ի
յամենայն
կեանս
իւր:
