Դատաստանագիրք Աստրախանի Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ԳԼՈՒԽ ԻՆՆԵՐՈՐԴ
ՎԱՍՆ ՅԱՆՁՆԱՌՈՒԹԵԱՆ

 

1. Յանձնառութիւն բանից լինի երկու կերպիւ. մինն` ինքնայօժար յանձնառութեամբ, միւսն շրջաբերութեամբ բանից յայտնօղ ճշմարտութեան:

2. ԻՆքնայօժար յանձնառութիւն է այն, յորժամ ոք ի խղճմտանաց իւրոց հարկաւորեալ խոստովանիցի զճշմարիտն` առանց ստիպելոյ եւ ահացուցանելոյ ումեք, եւ ընդունիցի պարզաբար. եւ այս կերպս բարեգոյն է, քան զամենայն կերպ ապացուցութեանց, զի յայնմհետէ ոչ խնդրի եւս երկար քննութիւն եւ ապացուցութիւն բանից:

3. Միւսն կերպն է այսպէս. յորժամ ոք յայտնի թաքուցանէ զճշմարտութիւն, սակայն շրջաբէրութեամբ հանգամանաց բանից երեւի ստութիւն նորին. քանզի ստութիւն ոչ ունելով ճշմարիտ եւ հաստատ հիմն` բազմիցս ստասացն փոխարկէ զխօսս իւր: Ուստի դատաւորն ի ստախոսութենէ եւ ի բանից նորին կարէ գտնել զճշմարտութիւն, եւ այսպիսի պատահմանն բազում անգամ կարէ դատաւորն եզրակացուցանել զվճիռ իրաւանց` յորժամ ամենայն ասացուածքն իցեն գրով. իսկ եթէ լեզուաւ ասացեալ իցէ` յետ այնորիկ դարձեալ փոխարկեսցէ զբանս իւր, ուստի ոչ է կարելի առնել ի վերայ բանից նորին եզրակացութիւն վճռոյ: