Դատաստանագիրք Աստրախանի Հայոց

ԳԼՈՒԽ ԵՐՐՈՐԴ
ՎԱՍՆ ՊԱՏԱՍԽԱՆՕՂԻՆ

1. Պատասխանօղ անուանի այն, որ հրաւիրմամբ ումեմն դատախազի կոչեցեալ լինի ի դատաստան: Ուստի հարկաւորի պատասխանօղն ընդ դատախազին համահաւասար տեղեաւ կանգնիլի դատաստանարանի եւ լսել զխնդիր դատախազին:

2. Յորժամ լուաւ պատասխանօղն զխնդիր դատախազին` նոյնժամայն հարկաւորի տալ պատասխանի բանից նորին` արդեօ՞ք ուղղապէս խնդրէ նա, թէ՞ ստութեամբ կամ այլ կերպիւ` որպէս եւ ենթադատէ գոլ ուղիղ եւ ճշմարտութեամբ:

3. Եթէ խնդիր դատախազին իցէ երկարաբանք, եւ պատասխանօղն խնդրիցէ ի դատաւորաց հրամայիլ դատախազին զխնդիր իւր գրով գրել եւ տալ, պարտ է դատաւորաց հրամայել դատախազին վասն բարւոք վերահասութեան եւ ուղղապէս կարգաւորութեան բանին գրել արզայ եւ տալ ի դատաստանարան:

4. Յորժամ դատախազն գրեսցէ արզայ եւ տացէ ի դատաստանարան, պարտ է նոյն աւուրն կոչել պատասխանօղն եւ տալ օրինակ արզի դատախազին նմա եւ հրամայել, զի գրեսցէ պատասխանն եւ բերցէ ի դատաստանարանն վասն վերահասութեան դատաւորաց:

5. Եթէ պատասխանօղն կոչեցեալ լիցի ի դատաստանարան եւ նա ոչ կամիցի գնալ, ո'չ է կարելի ի տանէն նորին բռնութեամբ արտաքս բերել, այլ պարտ է սպասել ի ժամու ելման ի տանէն եւ յայնժամ ըմբռնել զնա եւ տանել ի դատաստանարան. նոյնպէս եւ որդիք կամ ծառայք պատասխանօղին կարելի է ո'չ ի տան, այլ` դուրս ըմբռնիլ եւ պահիլ ի բանտի մինչեւ եկեսցէ պատասխանօղն:

6. Եթէ պատասխանօղն իցէ ի տան այլոյ ումեք եւ կոչեսցի ի դատաստանարան, եւ ոչ կամիցի գնալ ամենայն զանցառութեան, պարտ է բռնութեամբ քարշել զնա ի տեղոջէն յայնմանէ եւ տանել ի դատաստանարան. եւ ոչ է օրէն` եթէ տանուտէրն թաքուսցէ զնա կամ ոչ թողցէ, զի դատաստանական պաշտօնեայքն ոչ բռնութեամբ քարշեսցեն զնա եւ տարցեն ի դատաստանարան, ուստի եթէ տանուտէրն յանդգնեսցի եւ արասցէ յայսմ գրեցելոյս ընդդէմ` հրապարակաւ ձաղկեսցի, առա'նց ամենայն այցելութեան: