ԳԼՈՒԽ
ԵՐԿՈՏԱՍԱՆԵՐՈՐԴ
ՎԱՍՆ
ԵՐԴՄԱՆ
1.
Երդումն
է
մի
մասն
ի
ապացուցութեանց`
յորժամ
ոչ
լիցի
յանձնառութիւն
վկայի
եւ
գրով
հաստատութիւն
բանից:
Այսպիսի
պատահմանն
հարկաւոր
է
տալ
երդումն:
2.
Յորժամ
դատախազն
պահանջէ
յումեքէ
զիր
ինչ
եւ
պատասխանօղն
հրաժարի
ի
ընդունելոյ
բանից
դատախազին,
այսպիսի
պատահմանն
պատասխանօղն
առ
ի
հաստատութիւն
բանից
իւրոց
պարտ
է
առնել
երդումն:
Կարգ
երդմնեցուցանելոյ
զոք
եղիցի
այսպէս.
Առընթեռ
դիցեն
զխաչ
եւ
աւետարան,
եւ
երդնօղն
կայցէ
յանդիման
նոցին
եւ
ընթեռնուցու
զգիրս
երդման.
որոյ
օրինակն
պարտի
գոլ
այսպէս.
«Ես`
ի
ներքոյ
գրեալս,
երդնում
առաջի
ամենասուրբ
երրորդութեան,
զի
զո'ր
ինչ
խնդրէ
յինէն
(այս
անուն
մարդ
այսու
կերպիւ)`
ես
ամենայնիւ
ոչ
եմ
պարտաւոր
եւ
ոչ
տեղեակ»:
3.
Եթէ
դատախազն
պահանջէ
յումեքէ
զիր
ինչ
եւ
ոչ
ունիցի
ապացուցութիւն
բանից
իւրոց`
պատասխանօղն
հրաժարեսցի
ի
ընդունելոյ
զխնդիր
նորին.
իսկ
դատախազն
առ
ի
հաստատութիւն
բանից
իւրոց
կամեսցի
առնել
երդումն`
ո'չ
է
պարտ
ընդունիլ
զերդումն
դատախազին,
քանզի
պարտաւորի
երդնելոյ
պատասխանօղն,
եւ
ո'չ`
դատախազն:
4.
Յորժամ
պատասխանօղն
արար
երդումն,
յայնժամ
դատաւորք
պարտին
առնել
կարգաւորութիւն
դատաստանի
ի
վերայ
պատասխանողի
երդմանն
եւ
ունայնացուցանել
զխնդիր
դատախազին,
եւ
եղիցի
պատասխանօղն
ազատ
ի
պատժիոց
եւ
ի
պարտաւորութենէ
յետ
երդմանն:
5.
Եթէ
պատասխանօղն
հրաժարեսցի
ի
ընդունելոյ
զբանս
եւ
զխնդիր
դատախազին,
եւ
հրամայեցեալ
լինի
նմա
առնել
երդումն,
բայց
նա
ոչ
կամիցի
երդնուլ,
պարտաւորի
վճարել
զխնդիր
դատախազին
եւ
բաւականացուցանել
նմա
առանց
ամենայն
զանցառութեան.
սակայն
ի
գործ
պատժոյ
եւ
մահապարտութեան
այսպիսի
պատահմանն
ո'չ
է
կարելի
տալ
վճիռ,
քանզի
ի
յայսպիսի
գլխաւոր
բանս
պարտ
է
հաստատութիւն
բանից
վկայութեամբ
եւ
ապացուցութեամբ
եւ
ապա
տալ
վճիռ:
6.
Ո'չ
է
կարելի
տալ
երդումն
պատասխանօղին
ի
այսպիսի
պատահմանս`
ա)
յորժամ
կամեցեալ
իցէ
ուրեք
փախչիլ.
բ)
եթէ
ի
պատասխանատրութեան
բանից
այլայլեսցէ
զխօսս
իւր
եւ
ասասցէ
զբանս
ոչ
համեմատս
միմեանց.
գ)
եթէ
ուրեք
ասացեալ
իցէ`
թէ
է
պարտաւոր
դատախազին,
սակայն
ճարտարութեամբ
իւրով
կամի
յաղթել
նմա.
դ)
եթէ
յառաջ
քան
զհրաւիրել
դատաւորին
առ
ի
երդնուլ
ասի`
թէ
ես
երդնում,
զի
ոչ
եմ
տեղեակ
եւ
պարտաւոր.
ե)
եթէ
լինիցի
այլ
իմն
կերպիւ
ապացուցութիւն,
այսինքն`
վկայս
եւ
այլ
սոյնպիսիս:
7.
Դատաւորն
պարտ
է
ցուցանել
զծանրութիւն
եւ
զսաստկութիւն
երդման
պատասխանօղին
եւ
յորդորել
զնա
ճանաչել
զճշմարտութիւնն,
յանձն
առնուլ
զմեղս
եւ
ոչ
ստութեամբ
երդնուլ`
ցուցանելով
զոմանս
օրինակս,
որք
վասն
սուտ
երդման
կորեալ
իցեն,
եւ
ոչ
շուտով
հրաւիրել
զպատասխանօղն
ի
երդումն.
իսկ
յորժամ
տեսանիցէ
դատաւորն,
թէ
ոչինչ
կերպիւ
երեւի
ի
նմա
զնշան
յանձնառութեան,
յայնժամ
պարտ
է
հրամայել,
զի
արասցէ
զերդումն:
8.
Եթէ
ոք
ստութեամբ
երդնուցու,
յորժամ
քննեալ
ստուգեսցի,
որ
արար
այնպիսի
անիրաւութիւն`
հրապարակաւ
ձաղկեսցեալ
լիցի,
եւ
որո'յ
սուտ
երդմամբն
վնասեաց`
հատուսցէ
նմա
անթերի,
առա'նց
այցելութեան:
