ԳԼՈՒԽ
ԵՐԵՔՏԱՍԱՆԵՐՈՐԴ
ՎԱՍՆ
ՀԱՐՑՄԱՆ
ԵՎ
ՀԱՐԿԱՆԵԼՈՅ
1.
Գոն
այլ
եւս
մնացորդք
կիրառութեան
դատաստանական
գործոց,
եւ
է'
հարցումն
մեղաւորին
եւ
հարկումն
նորին`
զի
արասցէ
զճշմարտութիւն
բանին:
2.
Յորժամ
դատաւորն
կամեսցի
հարկանել
զոք`
պարտ
է,
զի
ունիցի
զհաստատ
պատճառ
ինչ,
յորմէ
եթէ
հրաժարեսցի
մեղապարտն
ի
յանձնառութենէ`
յայնժամ
հարկաւորեալ
հարկանեսցէ
զնա
եւ
ստիպեսցէ
նմա
յայտնել
զճշմարիտն:
Զոր
օրինակ.
ամբաստանեցեալ
լինի
ոմն
վասն
գողութեան
եւ
վկայեսցին
զնմանէ
անձինք
երկու
կամ
երեք,
եւ
մեղաւորն
ոչ
կամիցի
յանձն
առնուլ
ինքնին
զմեղս
իւր.
այսպիսի
պատահմանն
պարտ
է
հարկանել,
զի
ասասցէ
զճշմարիտն:
3.
Յորժամ
ամբաստանեցեալ
լիցի
ոք
վասն
գողութեան
կամ
մարդասպանութեան
կամ
այլոց
սոյնպիսեաց,
եւ
մեղաւորն
յանձն
առնուցու
կամաւ
կամ
հարկանմամբ
եւ
խոստովանիցէ
զմեղս
իւր,
ո'չ
է
պարտ
բաւական
համարել
զմի
անգամ
յանձնառութիւնս
կամ
խոստովանութիւնն
մեղաւորին,
այլ
պարտ
է
հարկանել
երկիցս
անգամ
եւ
ստիպել,
զի
ասասցէ
զճշմարտութիւն
բանին
եւ
զամենայն
հանգամանս
մեղաց
իւրոց:
4.
Իսկ
եթէ
ոք
զո'ր
ինչ
ասաց
եւ
ի
ժամանակի
հարկանելոյն
փոխեաց
զբանս
իւր`
պարտ
է
հարկանել
խստապէս
երրորդ
եւ
չորրորդ
անգամ
եւ
ստիպել,
զի
ասասցէ
զստոյգն.
եւ
յորժամ
ասաց
զճշմարիտն
եւ
ոչ
փոխեաց
զբանս
իւր`
յայնժամ
ի
վերայ
ասացուածոց
եւ
բանից
նորին
առնել
օրինաւոր
կարգաւորութիւն
եւ
տալ
զվճիռն:
5.
Յորժամ
եկրու
կամ
երեք
կամ
այլ
աւելի
մեղապարտք
մարդիկ
ըմբռնեսցին`
ի
միասին
կամ
ընկերք
մեղաւորաց
այսպիսիքն
ո'չ
է
պարտ
առաջի
միմեանց
հարցանել,
այլ
պարտ
է
իւրաքանչիւրոց
առանձին`
յատուկ-յատուկ
հարցանել
եւ
զրոյց
տուեալն
միոյն
ոչ
ցուցանել
միւսոյն,
զի
մի'
ուսեալք
ի
միմեանց
ջանայցեն
անմեղադիր
կացուցանել
զինքեանս
գոլովն
մեղապարտք:
6.
Զչափ
հարկանելոյ
մեղաւորին
վասն
ստուգութեան
մեղաց
կախեալ
կայ
ի
վերահասութենէ
դատաւորին,
զի
ե'ն
մեղք
փոքրագոյնք,
զորս
ոչ
կարօտի
խստապէս
հարկանելոյ,
եւ
ե'ն
մեղք
մեծագոյնք,
զորոց
սակս
հարկաւոր
է
խստապէս
հարկանումն
վասն
ստոյգագոյն
հաստատութեան,
վասն
որոյ
դատաւորքն
վերահասու
եղեալ
մեղաց
ամբաստանեցելոցն`
ըստ
այնմ
չափու
եւ
հարկանիցէ.
եւ
պարտի
դիտել
դատաւորն,
թէ
հարկանէ
զմեղաւորն
ոչ
առ
ի
պատժել,
այլ
առ
ի
իմանալ
զստուգութիւն
գործեցելոյ
մեղաց,
որպէսզի
հաւատացեալ`
առյապայն
պատժեսցի:
Ուստի
պարտաւորի,
զի
մի'
հարկանեսցէ
զմեղաւորն
ի
ժամանակի
քննութեան
մինչեւ
ի
մահ:
7.
Հասակ
հարկանեցելոյ
անձանց
եղիցի
ոչ
պակաս
քան
զամս
չորեքտասան
եւ
ոչ
աւելի
քան
զամս
վաթսուն.
այսպէս
եւ
վասն
մարդասպանութեան
վարելի
է`
ըստ
կերպի
վերոյ
գրեցելոյն,
առա'նց
զանցառութեան:
8.
Ի
հարկանելն
զմեղաւորն
վասն
ստոյգութեան
մեղաց
պարտի
լինիլ
առաջի
դատաւորի,
եւ
բաց
ի
դատաւորէ
ոչ
այլ
ոք
գտանեսցի
անդ
ներկայ.
իսկ
յորժամ
հարկանումն
լինի
վասն
պատժոց
յանցաւորին,
յայնժամ
առաջի
բազմութեան
արանց
կարելի
է
առնել,
որպէսզի
տեսեալ
այլոց`
երկիւղ
կրեսցեն
ի
գործելոյ
զմեղս
եւ
անկարգութիւնս:
9.
Եթէ
կին
գտանիցի
մեղաւոր,
որոյ
հարկաւոր
լիցի
հարկանելով
հարցանումն,
եւ
նա
իցէ
յղի,
պարտ
է
արգելուլ
ի
բանտի
այնքան
ժամանակ,
մինչեւ
ծնցի
զաւակն.
եւ
յետ
ծննդեանն
եւս
համբերել
մինչեւ
քառասուն
աւուր
եւ
ապա
յետ
այնորիկ
հարկանել
եւ
հարցանել
զնա,
որպէս
է
օրէն
է:
