Խրատք

Մինչդեռ երթային նոքա ի ճանապարհի, ասէ Տէր մեր ցերկոտասանսն . Զո՞ ուստեք ասեն զինէն մարդիկս ` թէ իցեմ ։ 2 Պատմեցին նմա զարտաքնոցն, զի այլ ընդ այլոյ կարծէին։ 3 Ասէ ցնոսա . Իսկ դուք զի՞նչ ասէք զինէն ։ 4 Յառաջեցաւ Պետրոս եւ ասէ . Դու ես Քրիստոս Յիսուս որդի Աստուծոյ ։ 5 Գովեաց Տէր մեր զգեղեցիկ վկայութիւն նորա, եւ Հաւր իւրում ետ զյայտնութիւն շնորհին. եւ զի դեռ եւս Պետրոս այսր եւ անդր դեգերէր, կարծէր եթէ Քրիստոս ոչ մեռանիցի, ոչ քաջ գիտացեալ` եթէ մահուամբն նորա մահ մեռանի եւ աշխարհ կենդանանայ. ետես Տէր մեր եթէ մոռացաւ Սիմոն զերանութիւնսն երկնաւորս, արկ մորմոքումն բանից ի լսելիս նորա. բոլոր ինքն շարժեցաւ յահագին երկիւղէն իբրեւ լուաւ ի Տեառնէ, եթէ Պարտ է որդւոյ մարդոյ բազում չարչարանս ընդունել , մեռանել եւ յերիր աւուր յառնել . յոյժ տրտմեցոյց անուամբ մահուն, եւ առաւել քան զյոյժ մխիթարեաց աւետեաւք յարութեանն։ 6 Իսկ նորա ի մեծ տագնապէ մահուն յիշատակաւք մոռացաւ զաւետիս յառնելոյն. որպէս եւ է տեսանել ի բնութեանս մերում. հին ախտքն բնութեանն մեղացն` ոչ տայ թոյլ վաղվաղակի եկամուտ նորոյ կենացս ի ներքս անկանել. որպէս եւ որդիք ժողովրդեանն հին կուրութեամբն խանտային ընդ նորոյ կենացս երեւումն, անուանելով զնա Եղիա կամ Երեմիա կամ զայլ ոք յառաջին մարգարէիցն, չար ի մխիթարութիւն անձանց իւրեանց մահկանացուացս։ 7 Մահկանացու կարծէք` զմիտս ժողովրդեանն յերկուացուցանելով յայնմանէ, որ եկն կատարել զբանս մարգարէիցն։ 8 Նովին ախտիւ խաւթանայր եւ Պետրոս. զվկայութիւնն գեղեցիկ մատոյց , զխորհուրդսն չարաչար հիւանդացոյց. իբրեւ յանզգայ սաստկագոյնս ընդդէմ չոգաւ . Քաւ քեզ , մի՛ լիցի այդ բան ասէ։ 9 Զբոլոր հին կարծիս մտացն ած թափեաց, զառաջին գեղեցիկ վկայութիւնն ելոյծ. Հայր յայտնեաց նմա զբոլոր աստուածութիւնն Որդւոյ, զի աստուածութեամբ եւ մարդկութեամբ զչարչարանսն ընդունիցի, եւ որ չարչարիցի` նոյն եւ յառնիցէ։ 10 Յայսմ աւետիս խնդալ էր ամենեցուն, եւ ոչ ըղձիւք արգելուլ զնա յերկոցունց։ 11 Տեսե՞ր, ուր զաստուծոյսն խաւսեցաւ, երանի ետ նմա. իսկ ուր ըստ հին մարդոյն խորհեցաւ, ասաց նմա յայտնապէս . Յետս երթ , սատանայ , զի ոչ խորհիս զԱստուծոյն , այլ զմարդկանս ։
       12 Մարդոյ խորհուրդք իբրեւ զծուխ անպիտան են. ի ծուխ անդր սաստեաց եւ հետակորոյս արար զնա ի նոր մարդոյս, զի իցէ ինքնածագ լոյս առանց ապականացու խորհրդոյ, որ եւ արքունիքն իսկ անուանելոց էին` յորս սաստեաց. եւ առ ընկէց զնա յետոյ իւր, զի ինքն զկամս Հաւր իւրոյ կատարիցէ առանց գայթակղութեան իրիք դնելոյ։ 13 Ուսոյց եւ նոցա չարչարանս ընդունել յիւրաքանչիւր անձինս, եւ անդէն առ նմին յուսով յարութեամբ հաստատեաց զնոսա. ոչ միայն որ յապայն լինիցի, այլ զի եւ առժամայն փոքր ի շատէ ցուցցէ զնմանութիւն երկրորդ գալստեանն իւրոյ, որպէս եւ ասէ իսկ անսուտ վկայութեամբ . Արդարեւ ասեմ ձեզ , իցեն ոմանք որ այժմ աստ կայցեն , մի՛ ճաշակեսցեն զմահ , մինչեւ տեսցեն զարքայութիւնն Աստուծոյ , զի եկեալ հասեալ իցէ զաւրութեամբ իւրով ։
       14 Եւ յայսմ տեղւոջ երեւի ոմանց սակաւիկ մի ընդդէմ միմեանց բանք աւետարանագրացն։ 15 Մատթէոս յետ վեց աւուր ասէ. իսկ Ղուկաս եւ Մարկոս յետ ութ աւուր ասեն. այլ մեք բաւական համարիմք զոմանց ասացեալսն. Մատթէոս, ասեն, զաստի անտիսն եթող եւ միայն զմիջոցն ա՛ռ ի համար. իսկ երկուքն եւ զխոստանալն եւ զերեւելն հանդերձ միջաւն. եւ հաճոյ թուեցաւ ամենեցուն ընդունել զայս. եւ մեք ի նոցուն հաւանիմք միաբանեալ, որպէս ցուցանէ մեզ Մարկոս աւետարանագիր . Եւ եղեւ յետ բանիցս այսոցիկ իբրեւ անցին աւուրք ութ , առեալ Տէր մեր ընդ իւր զՊետրոս եւ զՅակոբոս եւ զՅովհաննէս, եւ ել ի լեառն մի բարձր առանձինն. եւ յայլակերպս եղեւ առաջի նոցա, եւ ձորձք իւր եղեն փայլուն եւ սպիտակ յոյժ, որպէս զի ոչ կարէին թափիչք երկրի այնպիսի ինչ սպիտակացուցանել . եւ երեւեցան նոցա Մովսէս եւ Եղիա զի կային եւ խաւսէին ընդ Յիսուսի եւ պատմէին զելս նորա զոր կամէր կատարել յԵրուսաղէմ։ 16 Ցայս վայր սուրբ աւետարանագիրս երկրորդեաց զյայտնութիւնն երկնաւոր։ 17 Յամենայն բանս աստուածային գրոց` յոյժ է զարմանալ հողեղէն բնութեանս . իսկ յայնպիսում յերկնաւոր երեւման` ոչ միայն մեք տկարանամք, այլ եւ անմարմին զաւրութիւնք երկնից։ 18 Զբոլոր ժամանակսն զոր շրջեցաւ Տէր մեր յաշխարհի` առաւել զանցուցանէ ըստ մարդկան խոնարհութեանս. իսկ ի լերինս յայսմիկ` եւ ըստ հրեշտակացն անցոյց ահաւորութիւնն. ոչ միայն զի ինքն լուսեղէն փառաւքն երեւեցաւ, այլ զի եւ զմահուն եբեկ դրունս, եւ զառաքելոցն կատարեաց զխոստմունս . Աստուծոյ , ասէ , այսպէս լաւ խորհել , զի առանց մեր մի՛ ինչ կատարեսցի ։ 19 Եւ Դաւիթ յաղաղակելն իւրում ասէ . Ինձ սպասեն արդարք մինչեւ հատուսցես ։ 20 Եւ երկրորդ մեծ ձայնիւքն ի մեծամեծաց մինչեւ ցփոքրկունս` կատարածին ոչ ուրուք ընկալեալ լինի զհատուցմունսն իւրաքանչիւր. որպէս ի միում շաբաթու հաստատեաց զամենայն արարածս, ի միում աւուր շաբաթանան երկինք եւ երկիր, եւ ամենայն մարդ ընդունի ըստ վաստակոց իւրոց։ 21 Արդ էած ընդ իւր զՄովսէս եւ զԵղիա ի վկայութիւն. զի Մովսէսիւ զյարութիւն մեռելոցն ուսուցանէ նոցա, եւ Եղիայիւ ցուցցէ զսիրելի մահ աստուածութեանն իւրոյ նոցա, որում Եղիայն յոյժ էր տեղեկագոյն, եւ ցանկայր թէ ե՛րբ լինիցի տեսանել. եւ տեղին ճշմարիտ էր արքայութիւն, քանզի լիով էր անդ միասնական Երրորդութիւնն։ 22 Եւ վասն զի ոչ է Աստուած ի տեղւոջ, երեւեցաւ մարմնականացն իբրեւ զտեղաւոր. եւ ի տեղւոջն ուր Աստուածն գումարեցաւ` առանց պատկառելոյ անուանի արքայութիւն. քանզի այն իսկ է արքայութիւն` ուր աստուածութիւնն երեւի։
       23 Եւ դու, ո՛վ տէր իմ Պետրոս, ընդէ՞ր զահի հարեալ ես ի մահուանէդ, ուստի բոլոր բարիքն զեղանին աշխարհի . զոր եւ այժմ իսկ յայլոց զդոյն լուիցես. զի ասէ աւետարանագիրն եթէ Մովսէս եւ Եղիա զելս նորա պատմէին զոր կատարելոցն էր յԵրուսաղէմ։ 24 Արդ իբրեւ ետես Պետրոս, եթէ մեռեալք եւ կենդանիք զնոյն բանս քարոզեն, եւ ինքն կամաւք Տէր յայն եկեալ է Հաւր միաբանութեամբ, եւս քաջ վտանգեցաւ յառաջին երկիւղն. քանզի հաստատեալ գիտաց եթէ ի մահուանէ Տէր մեր ոչ է զանգիտելոց, եւ մեզ թողուլ եւ փախչել զսա անհնար է. նա եւ զայն եւս քաջագոյն ածէր զմտաւ` եթէ յորժամ իջանէ սա ի լեռնէ աստի, պարզ յԵրուսաղէմ երթայ, ուր մեզ կասկած իսկ է մահու. վասն այսր խղճի մտաց իւրոց սկսաւ ասել ցՏէր, զի հրամայեսցէ առնել տաղաւարս իւրաքանչիւր նոցա, եւ զՄովսէս եւ զԵղիա մի՛ արձակեսցէ անդրէն. որպէս թէ ասիցէ ոք ի կարծիս մտաց իւրոց, թէ չիք յայսմ լերին իշխանութիւն մահու, եւ եթէ ի լեառնս յայս մահ երկնչի ելանել. Հրեայքն իսկ ոչ կարեն յանդգնել ի սա. ապա եթէ եւ մեք իսկ երթիցուք յԵրուսաղէմ, յորժամ եւ Մովսէս եւ Եղիա ընդ մեզ իցեն, ոչ կարեն քահանայքն խուել զմեզ. քանզի յոյժ տեղեկագոյն են սաստիկ ահին սոցա։ 25 Այն Մովսէս է այս որ յանապատին բիւրս բազումս կոտորեաց ի նոցանէ , եւ բանիւ հրամանաւ սորա բացաւ երկիր եւ եկուլ զբանակս նոցա։ 26 Չեն անտեղեակ եւ վասն Եղիայի, թէ սակաւիկ ինչ խոժոռին ընդդէմ սորա, կապէ զերկինս եւ արգելու զանձրեւ ի սոցանէ. եւ եթէ եւս յանդգնեսցին` իջուցանէ հուր յերկնից եւ այրէ զթշնամիսն ճշմարտութեանն. ի բազում տեղիս գիտեն զզաւրութիւն ահի սորա, ոչ միայն անուանեալ քահանայքն, այլ եւ արտաքին ուրացողքն նոցա. չէ մոռացեալ նոցա զսատակումն զութհարիւր քրմաց նոցա զոր ինքն իւրովք ձեռաւքն կոտորեաց ի հեղեղատն Կիշոնի . եւ եթէ Աքաաբ թագաւոր երկնչէր ի սմանէ, ո՞րչափ եւս Աննա եւ Կայիափա` որ տկարագոյնք են քան զԱքաաբ։
       27 Վասն այսր ամենայն կարծեաց նոցա որ մարդկաբար երկնչէին, յոյժ ողորմեալ նոցա Հաւր ի վերուստ ասէ . Դա է որդի իմ սիրելի , դմա լուարուք ։ 28 Ծառայք երկրաւորք պահապանք լինէին տեառն իւրեանց. զի երկոքեան անկեալք են ընդ ախտիւք երկիւղի. երկնից տէրութիւնն ոչ ինքն յումեքէ պահեալ լինի, այլ նա պահէ զամենեսեան իւրով զաւրութեամբն։ 29 Եւ տաղաւարս հարկանել դուք մի՛ աշխատիք. եթէ կարի ջեռարուք, ահա տուեալ է ձեզ ամպ հովանի, ընդ ամպովդ հովանեաւ զովացարուք։ 30 Այս բարբառ իբրեւ եկն նոցա յերկնից, հայեցան տեսին յՅիսուս միայն. եւ ապա կարացին իմանալ, եթէ յահէ անտի թմբրեալ էին նոքա, եւ ոչ գիտէին զի՛նչ խաւսէին։ 31 Եւ եթէ թմբրեալս կոչէ զնոսա գիրն, զիա՞րդ ծանեան զՄովսէս եւ զԵղիա. յայտ է թէ յիմարելոց էին թմբրեալք, այլ ոչ ի լսելոյ եւ յիմանալոյ. զոր աչաւքն տեսին` ճշմարիտ էր, եւ զոր ականջաւքն լուան` չէր սուտ. այլ քանզի կարի ահագին էր ժամն, ոչ կարաց մարդկային բնութիւնն հասու լինել երկնաւոր բնութեանն. վասն զի այսր եւ անդր սայթաքէին եւ մեղադրել ոք ոչ կարէր։ 32 Զի եթէ մեծն Աբրահամ զվերին զաւրութիւնսն բոլորովին մարդացեալս ետես, բախելով ի յոգիսն` ոչ կարէր կալ ի վերայ ճշմարտիւ, այսր եւ անդր տարաբերէր զմիտսն. տեսանէր երիս եւ մի կարծէր, կարծէր մի եւ խաւսէր ընդ երիս . երեւէին մարդ, նա իմանայր Աստուած. եւ ո՞ իսկ ի հողեղէն բնութեանս կարասցէ ճշմարտիւ կալ եւ իմանալ զայն զանբաւ մեծութիւն. ոչ միայն մարդիկ մարմնաւոր, այլ եւ ոչ պարզ բնութիւնքն երկնից։ 33 Յիրաւի կոչէ գիրն թմբրեալս զնոսա . յորմէ զաւրութենէ լերինք հալին եւ անդունդք ցամաքին, եւ ամենայն թանձրահող երկիրս ի հիմանէ դղրդեալ սասանի. ողորմութեամբ իւրով խնայէ ի մեզ, զի գործք ձեռաց նորա եմք. որպէս հանապազ յամենեսեան եւ այն աւր երկեան ի լերինն։
       34 Գիտեմք զի աստուածային գիրք այլ ընդ այլոյ չխաւսին, այլ զամենայն պատմեն ճշմարտիւ. բայց է բան, որպէս ասի` նոյնպէս եւ իմանի. այլ պիտոյ է ծածկեալ մտաց բանին յայտնութիւն, որ հաւատովք ընդունին ի փրկութիւն անձանց։ 35 Ծանեան, ասեն, պետրոսեանք զՄովսէս եւ զԵղիա. իբրեւ ասես, եթէ այո՛ ծանեան, զիա՞րդ ասեն ծանեան` զոր ոչն գիտէին. քաջ ի միտ առ զզաւրութիւն բանին, եւ մի՛ մոռացկոտ լինիր իբրեւ զտէր Պետրոս. ի գլուխ ճառիդ ընթերցիր, արքայութիւն ասաց տեղւոյն. չիք անդ մոռացումն մարդկային, այլ յիշողութիւն անմոռացման. քանզի մեզ նմանութեամբ էր տեղին արքայութիւն, իսկ առ աստուածութիւնն ամենայնիւ բովանդակ։ 36 Ուսոյց մեզ Տէր ոչ զբնական դպրութիւնս այլ զիմացական գիտութիւնն. իբրեւ թէ փոխեցան արքն յերկրէ յերկինս, զաստի իմացմունս թմբրութիւն կոչեցին. զանտեսն ճանաչելով` արքայութեան մանկունս անուանեաց, եւ մարգարէութեան մանկունս. ուսոյց նոցա գիտութեամբ, զի ոչ եւս կարաւտանայցեմք յերկնաւոր ժառանգութեանն, անծանաւթս լինել առաջնոց, միջնոց եւ վերջնոց։ 37 Յորժամ արքայութեան որդիք լինիցին արժանաւոր մարդիկ, ծանաւթութիւն յաստուածատուր շնորհէ անտի բաշխի. զոր այժմ մտաւք իմանամք` ընդ հայելի աւրինակ անուանեցաւ։ 38 իսկ յորժամ մարմնական քող ի մէնջ բարձցի, դէմ յանդիման տեսանեմք զաստուածութիւնն որպէս եւ մարթի , զհրեշտակաց բնութիւն բովանդակ, զանծանաւթսն իբրեւ զանձինս մեր, արտաքնովքս իբրեւ զարտաքին դէմս, մտաւք զարտաքին եւ զներքին։ 39 Եւ զի դեռ եւս պետրոսեանք մարմնաւորք էին, կաթեաց ի նոսա նշոյլ իմանալի շնորհին ի յոգիսն. բաւանդակ ծանեան զՄովսէս եւ զԵղիա. իսկ արտաքին զգայութեամբք էր ի տեղւոջ անդ` որ այլ ընդ այլոյ խաւսեցան. եւ այլոյ մասամբ դարձեալ ողորմեցաւ նոցա Աստուած. այն է` զի հաւաստեաւ ծանեան զՄովսէս եւ զԵղիա. եւ զի մի՛ ինչ գէզ մնասցէ ի միտս նոցա, ի բանից անտի նոցա եւս քաջ հաստատեցին զծանաւթութիւնն։ 40 Նոքա յայտնի խաւսէին ընդ Տեառն, եւ սոքա զամէն լիով լսէին ի նոցանէ, եւ զոր լուանն` այլ ոչ իմացան. զի եթէ մոռացեալ էին ` եւ գրէին ոչ աւետարանագիրքն։
       41 Բայց խնդիր այս կայ առաջի. զի՞նչ արդեաւք Մովսէս խաւսէր ընդ Տեառն, եւ կամ զի՞նչ Եղիա երկրորդէր առաջի նորա։ 42 Աւետարանիչն պատմէ եթէ զելս նորա ասէին զոր կատարելոց էր յԵրուսաղէմ. ելք նորա մահ նորա է, եւ ի մահուանէ իսկ նորա եղեն ամենայն բարութիւնքն երկնաւորք։ 43 Եւ ո՞ւր արդեաւք գրեաց Մովսէս վասն մահու որդւոյն Աստուծոյ։ 44 Մի՛ այդպէս հարցաներ ցիս թէ ո՛ւր արդեաւք գրեաց. ամենայն մարգարէք եւ աւրէնք վասն մարդանալոյ Բանին Աստուծոյ պատմեցին մեզ, չարչարելոյ եւ մեռանելոյ եւ յառնելոյ. ի Ծնունդն . Մարգարէ ձեզ յարուսցէ Աստուած յեղբարց ձերոց յաւրէնսդրութիւն նորոց կտակարանաց. մի՛ իբրեւ զիսն ասելով` նմա լուիջիք, զիւր աւրէնսն լռեցոյց. զՏեառնն յառաջ հրամայեաց մատուցանել , ի մկրտութիւնն, ի ծովն, յամպն, ի սիւն հրոյն, ի խոցումն կողիցն, ի վտակաբուխ վէմն։ 45 Եթէ յինէն ոչ ընդունիս, յԱռաքելոց հարկաւ՝ որ ընդունիս . Վէմն , ասէ , որ երթայր զհետ ժողովրդեանն ` նա ինքն էր Քրիստոս . ի փայտ խաչին, ի գաւազանն նշանագործ, ի մահ անարատին, ի հեղումն արեան գառանցն յԵգիպտոս, ի զաւրութիւն մահուն` փրկութեամբ նոցին ի ծառայութենէ, զաւետիս յարութեանն, զայն սուրբ ոսկերքն Յովսեփու պատմէին նոցա. մեռեալք զկենդանիս ապրեցուցին ի մահուանէ. զվերանալն նորա` մեծն Դաւիթ գրեաց նոցա եւ ամենեցուն . Համբարձաւ Աստուած աւրհնութեամբ եւ Տէր մեր ձայնիւ փողով ։ 46 Զայս ամենայն եւ Եղիա գիտէր, քանզի մի հոգի էր որ խաւսէր յամենեսեան, միաւրինակ գիտէին ամենեքեան. էր ոք որ սակաւ բանիւք զայս ասէր, եւ էր որ բազմագոյն առնէր զյանդիմանութիւնն, սակայն զաւրութեամբ զսոյն երկրորդեն։ 47 Զայս ամենայն խաւսէին ընդ Տեառն Մովսէս եւ Եղիա, զի Առաքեալքն վկայ լինիցին անսուտ բանից նոցա, եթէ վաղու հասեալ էր դատավճիռն մահու ի վերայ նոցա, եւ մի՛ ոք իշխեսցէ լինել ընդդէմ բանիցն նորա. եւ որպէս երեւեցաւ յայտնի, յայնմ հետէ այլ ոչ ոք իշխեաց երկրորդել զնոյն բանս առաջի Տեառն։
       48 Բայց դու իբրեւ լուիցես զկալն մովսիսեանց եւ խաւսել ընդ նմա, մի՛ վարկպարազի անփոյթ առնիցես եւ մի՛ սակաւ բանս իմանայցես, եւ մի՛ ընդ վայր շատխաւսութիւն համարեսցիս. քաջ զմտաւ ած եւ տես զպատուական արսն. եթէ միտ դնես, զբոլոր երկրային արքունեաւքս զանց առնէ տեղին. եւ կամ ո՛յր առաջի կանն, եւ կամ որք կանն` եթէ ոչ զերկնից մեծութիւնն ունէին, ոչ կարէին առաջի Տեառն երկնից կալ եւ խաւսել ընդ նմա. այլ սիրով իւրով ած զնոսա , եւ ողորմութեամբ իւրով մերձեցոյց առ ինքն, եւ ներելով իւրով արար նոցա զունկնդրութիւնն. վասն որոյ կարացին լինել յերկարաբանք։ 49 Թուի ինձ թէ յոյժ ողբային զազգատոհմն, զի գութ ունէին ի վերայ գաւառացն վասն քաղցր արմատոյն. թէպէտ եւ լեալ էր ի նոցանէ յառաջ արդարք բազումք, յայնմ ժամանակի չար տեսանէին զամենեսեան։ 50 Ճշմարտեցին եթէ եկն եհաս ժամանակ, եւ մերձեցաւ աւրն յորում շիջանելոց էր նոցա ճրագն առկայծեալ, եւ եղէգն ջախջախեալ արմատաքի խլելոց էր. ի ծածուկ ողբային զազգն ի միտս իւրեանց. տեսին եթէ ամենայն ինչ նոցա ի հեթանոսս փոխելոց է, եւ նոքա մնան լոկ իբրեւ մարմին առանց շնչոյ։ 51 Տեսին եւ զբարերարութիւնն Աստուծոյ, որ ոչ կամի ընդ կորուստ եւ ոչ ընդ մի մարդոյ, համարձակեցան հարցանել ցՏէր` որ գիտէր զծածուկս սրտից նոցա, եթէ գուցէ՞ ինչ հնարս, ասեն, այլով աւրինակաւ քեզ չմեռանել, եւ ազգին չկորնչել, եւ հեթանոսաց լինել փրկութիւն։ 52 Իսկ Տէր մեր ոչ տրտմեցոյց զսիրելի ծառայսն իւր, այլ զհարցումն պատասխանւոյն ի կամս Հաւր իւր արար։
       53 Գուցէ ասիցէք ցիս, ուստի՞ իշխեցեր զանգիրսդ երկրորդել։ 54 Ես իսկ տեսի զՏէր զի լայր զԵրուսաղէմ, եւ յոյժ լայր զազգն ընտրեալ. նոյնպէս մեծ էր, զի այսաւր ի վերայ երեսաց իւրոց յաղաւթս անկաւ առ Աստուած. ոչ մարդ էր դուզնաքեայ, այլ բոլոր զաւրութեամբ իւրով, յերկար տաժանութեամբ զողջոյն գիշերն, մինչեւ քրտունք սաստիկք հոսեցան ի նմանէ։ 55 Եւ ի կատարել աղաւթիցն, զմովսիսեանց հարցուածն երկրորդէր . Հայր , ասէ , եթէ հնար է ` անցցէ բաժակս այս յինէն . եւ անդէն վաղվաղակի զխնդիր իրացն ի կամս Հաւր իւրոյ ապաստան առնէր։ 56 Եւ դարձեալ եկաց յաղաւթս, եւ զնոյն բանս երկրորդեաց։ 57 Եւ մեզ այս կարեւոր է ուսանել քան զամենայն. որպէս նա ըստ կամս Հաւրն ոչ կամեցաւ ելանել, եւ մի՛ դու ըստ նորա կամսն ելանիցես։ 58 Վասն որոյ եւ եղիայեանք ոչ կարացին մեղադիր լինել Տեառն. նոյնպէս եւ պետրոսեանք որք ականատեսք եղեն, ոչ միայն մեղադրեալք , այլ եւ նոքա շնորհակալու ընդ ամենայն տիեզերս։ 59 Այս է յերկարաբանութիւն արանցն առ Տէր, ոչ միայն շատ խաւսելով ընդ նմա, այլ ամենեւին չգնալ ի նմանէ, նա եւ եթէ հնար ինչ գուցէ` մեռանել ընդ նմա. եւ եթէ Մովսէս ոչ մարթէր կրկին մեռանել, վասն Եղիայի` եթէ Տէր կամէր` գոյր հնար։ 60 Յորժամ առաջին հարցուած նոցա ի գլուխ ոչ չոգաւ, վասն երկրորդին յոյժ էին ցանկացեալք։ 61 Ո՞ ոք ի սիրելի զաւրականացն մնասցէ ի պատերազմէ, յորժամ թագաւորն ինքնին ի վերայ թշնամւոյն ելանիցէ. եւ եթէ երկրայինքն զայս առնեն, որք յերկբայս են յաղթիլ քան թէ յաղթել, քանիաւ՞ն յաւժարութեամբ երկնաւորին լինել նահատակակից. զի ոչ մահու կասկած առաջի կայ, այլ անմահ կենաց յաղթութիւն։ 62 Յայսմ պատերազմէ ոչ ումեք աւրէն է զանգիտել, ոչ արանց եւ ոչ կանանց, ոչ արդարոց եւ ոչ մեղաւորաց, թէ հնար է` գուցէ եւ երկնաւորացն։ 63 Բայց սա աւասիկ թէպէտ եւ Եղիայի կարի անձկալի` լինել նմա խաչակից, բայց արգել զնա Տէր, զի մի՛ ոք յարդարոց խաչեսցի ընդ նմա. քանզի ոչ իսկ էր եկեալ եթէ վասն արդարոց խաչեսցի, այլ վասն բարւոյ` որպէս եւ համարձակեցաւն իսկ մեռանել, զի իւրով մահուամբն զամենեցուն մահ խափանեսցէ։ 64 Արգել զԵղիա ի մահուանէ, զի մի՛ զտուեալ պատիւն հանցէ ի նմանէ. եւ ոչ միայն զԵղիա արգելու լինել իւր մահակից, այլ եւ ոչ զմի ոք յարդարոց` ոչ կամի եթէ ոք մեռցի ընդ նմա, այլ ի մեղաւորաց, ոչ իւրով բանիւ, այլ զոր քահանայապետքն կամեսցին. յայնժամ թերեւս եւ անդ երեւեսցի նորա բարերարութիւնն, զոր եւ յառաջագոյն իսկ ասացեալն է, եթէ վասն մեր ընդ անաւրէնս համարեցաւ։ 65 Առ սէր իւր խնայեաց յԵղիա , զի կեցցէ յանմահութեան պարգեւին, եւ լիցի քարոզ երկրորդ գալստեան նորա։
       66 Գիտէ Աստուած զինչ գործէ, եւ զբարին ինքն առանձինն կատարէ. շատ իցէ քեզ եթէ ի նորա յոյսն գիտիցես վայելել, եւ յորժամ նա դուռն բացցէ քեզ . ապա եթէ կամիս` եւ դու կարես գործել իբրեւ զնա, որպէս եղեւ Առաքելովքն եւ լինի Քրիստոսիւ մինչեւ ցայսաւր։ 67 Գիտեմ զի բազումք ցասուցեալ են ինձ. Տէր մեր, ասեն, զարքայութիւնն եցոյց ի լերին անդ, եւ դու եկեալ զմահու ճառս պատմես մեզ։ 68 Միտ դիր ճառիդ, եւ անտի հաւանիս. ելանել իսկ նոցա ի լեառնն` մահու պատճառք եղեն սկիզբն. եւ եկեալ մովսիսեանց զնոյն երկրորդեցին առաջի Տեառն, եւ մեք ի նոյն ճառ տեսաք զարքայութիւնն։ 69 Յոյժ սպիտակ էր պայծառութիւն ձորձոյն եւ անցանէր ըստ արեգակնային ճառագայթս այն. ըստ արժանաւոր տեղւոյն եւ հանդերձիցն վայելչութիւն պիտոյ էր. այլ կատարեալ այնիւ էր արքայութիւնն` ուր Հայր եւ Որդի մարդկան յայտնին. զայն եւ անփոփոխ իսկ է իմանալ, անանց կալ մնալ յաւիտենական։ 70 Բայց ի սպիտակութիւն ձորձոյն սակաւիկ մի ակնարկեցից ի մահ անմահին։ 71 Ամենայն արարածք յանմխիթար սուգ նստէին. վասն զի անմահին Աստուծոյ անմահ պատկեր` մարդս է. ընդ մահուամբ անկեալ դնէր յանլոյծ խաւարի, եւ սգածէին առ հասարակ արդարք եւ մեղաւորք, եւ ծանրալից հանդերձ սգոյ ունէին, որ է նմանութիւն խաւարի. եւ ոչ ոք կարէր յեղելոցս զծանրութիւն սգոյն բառնալ յաշխարհէ, բայց միայն այնիւ էր հնար` որով եղեւն ամենայն։ 72 Արդ զարդարեցաւ ի մահն իւր, ոչ երկրային պատուական հանդերձիւք, այլ բնական ինքնածագ լուսովն իւրով, զի հալածեսցէ յաշխարհէ զիշխանութիւն խաւարի, եւ զթախծալից տրտմութիւն մարդկան մխիթարեսցէ. եւ զներկուած հին տրտմութեանն` իւրով անապական լուսովն սպիտակացուսցէ։ 73 Եւ մարդիկ որ ի վերայ մահուան սիրելեաց իւրեանց տխրին եւ մթանան, եւ գրեթէ կենդանոյն զմահ ճաշակեն, հայեսցին նոքա ի զուարթութիւն պայծառութեան մահու որդւոյն Աստուծոյ, եւ բարձցի ի նոցանէ սուգն անյոյս տրտմութեան, եւ լցցին յուսով յարութեամբն, եւ մի՛ եւս այլ երկիցեն ի մահուանէ, որ դողացոյց զարդարս եւ զմեղաւորս։ 74 Վասն այսորիկ խաւսիմք ի տեղւոջ աստ զճառս մահու, զի տեսանեմք ի սմա զարքայութիւն երկնից, որ եկեալ հասեալ է զաւրութեամբ իւրով մեծաւ համարձակութեամբ։ 75 Ոտն հարկանեմք ի վերայ մահու. վասն զի յուսով ի վերայ արքայութեան տեսաք զանձինս. հաճեալ եմք ընդ տեղի լերինս, ուր կրկին յայտնութիւնն եղեւ առ մեզ, մանաւանդ թէ երեքկին. մեռեալ գիտէաք զՄովսէս եւ կենդանի տեսաք. նա եբեր զաւետիս յարութեան ամենայն մարմնոյ։ 76 Կիսահաւատ ազգն Հրէից զհոգին Եղիայի յափշտակեալ խոստովանէին, եւ զմարմինն իբրեւ զանպիտան ինչ գոյացութիւն ի վայր ընկեցեալ. եկն երեւեցաւ բովանդակ հոգւով եւ մարմնով, զի բարձցէ զխիճղ ի մտաց նոցա, եթէ կամեսցին ընդունել։ 77 Կարծէաք եթէ ոչ անցանէ թագաւորութիւն մահու. տեսաք անդ ի լերին զմահ մեռեալ եւ զկեանս թագաւորեալ։
       78 Եթէ դուք կամիք` անդէն ի ճառս լերինն դարձցուք, քանզի եւ իջեալ իսկ չեմք ի լեռնէ անտի. եւ մինչ անդն եմք` զանտիսն եւեթ խաւսեսցուք. եւ զինչ անդ բանքն են` համակ զնովիմբ եկեսցուք. եւ եթէ առ ի պէտս այլոց բանից իջցուք ի լեռնէ անտի, դարձեալ ի նոյն լեառն ելցուք. եթէ երկիցս եւ եթէ երիցս, սակայն զնոյն արասցուք. մինչեւ կատարեսցի ճառս, շուրջ զլերամբն փակեսցուք։ 79 Բայց առ այժմ ի վեր անդ զտէր Պետրոս հարցանել պարտ է, եթէ առ ի՞նչ սիրեցեր այդչափ զլեառնդ եւ այդր կամիս առնել քեզ բնակութիւն, քեզ եւ ընկերացդ . եթէ առնիցես` սակաւիկ մի պատեհագոյն է քեզ եւ Տեառն եւ Մովսէսի։ 80 Եւ այդ ինձ կարի պատեհագոյն թուի։ 81 Յարեաւ, ասէ, ի մեռելոց, վասն այսր կամիմ թէ աստ կայցեն։ 82 Յարուցեալ` որ տաղաւարի կարաւտանայ , այնմ եւս յարութեան իսկ չէ արժան ասել, այլ երազ եւ առ աչաւք երեւումն։ 83 Ուրեմն չեւ եւս տեղեկացեալ վասն յարուցելոյն, սակաւ մի ճաշակ եցոյց քեզ յարութիւնն, ընդ տեսանելն եւ թմբրեցար. եթէ այնպէս փառաւք էին նոքա , քեզ` որ անփոփոխ ընդունելոցն են, դու ապաքէն եւս առաւել վտանգէիր։ 84 Բայց ոչ կարեմ մեղադիր լինել քեզ, զի դեռեւս հրէախառն ես. ընթեռնուս զգրեալսդ աւրինացն, այլ իմանալ չեւ եւս կարացեալ զարժանն։
       85 Ի լերինն շքեղացան դէմքն Մովսէսի, եւ հարքն ձեր որ կարացին հայել յերեսս նորա մերկ, եւ դու զոգիսդ ընդ մարմնական վարագուրովդ ծածկեալ ունիս։ 86 Մովսէս ծածկելով զդէմսն` մերձեցոյց զնոսա առ ինքն, եւ Տէր զայն քող մերկանայ ի սրտից ձերոց. անդստին իսկ ունի զմարդասիրութիւն առ ազգդ ձեր. աստուածանուն մեծարեաց զծառայս իւր եւ փառաւք իւրովք զարդարեաց զնա, եւ ժողովուրդն առ ատելութեան իւրեանց փախչէին ի նմանէ. եւ նա նշանաւք եւ արուեստիւք արծարծէր զնոսա, զի ընդելեալ մարդասիրութեամբ նորա մերկ դիմաւք կարասցեն տեսանել զաստուածութիւնն։ 87 Սոյն սա նա է, որ բազում իրաւք կրթեաց զձեզ, զի այսաւր արժանի լինիցիք տեսանել զճաճանչ լուսոյ աստուածութեանն. բայց այսաւր դու լաւագոյն ցուցար քան զնոսա. թէպէտ եւ զարհուրեցար, այլ ոչ ի փոխուստ դարձար. այդպէս երեւեցաւ, եթէ սէր Աստուծոյ մեծապէս բնակեալ է ի քեզ` քան յառաջին ժողովուրդն։
       88 Այլ եւ արդ շուրջ զքեւ հայեաց քաջ. ընդ ո՞ւմ շրջիս, առ ո՞ւմ նստիս, ո՞յր ես ուղեկից, եւ կամ ո՞յր խորհրդակից։ 89 Ո՞չ դու ետուր զգեղեցիկ վկայութիւնն եւ դու խոստովանեցար զՔրիստոս որդի Աստուծոյ. ո՜վ քաջ. Աստուած խոստովանիս եւ ի տաղաւա՞րս բնակեցուցանես. զայդ ոչ միայն Քրիստոս չառնու քեզ յանձն, այլ եւ ոչ ընկերակից քո Եղիա . զվերանալն նորա տեսեր դու, եւ պատիւ մեծութեանն երեւեցաւ քեզ. եթէ զայն ճշմարիտ գիտացեր, զայս ոչ արժանապէս խաւսիս։ 90 Յի՞նչ նիւթոց կազմեսցես զխուղսդ, ասա ինձ. ապաքէն ի փայտէ եւ ի խոտոյ. ո՜վ մեծ յերկոտասանսդ , քաջայուշ լեր. կառս ունի հրեղէնս, երիվարս բոցեղէնս, հուր եւ խոտ ի միասին ոչ բնակեն. բայց եթէ զայն եւս արտաքոյ թողուցու, ինքն ի նոյն պատիւ է զարդարեալ. եւ եթէ ոչ այնպէս էր, զիա՞րդ հանդարտէր կայր բոցոյն առաջի։ 91 Քեզ այսաւր սակաւիկ մի սպիտակութիւն երեւեցաւ, եւ դեռ աստանդես բանիւք. ուր Եղիայն բնակեալ է, եւս առաւել պայծառագոյն է, քան որ քեզդ երեւեցաւ. եւ դու զայդպիսի այր ի տաղաւա՞րս հրաւիրես, եւ ո՞չ պատկառիս ի շքեղ պատուոյ նորա։ 92 Դարձեալ եւ զտէրդ աշխարհաց ի կարաւտութի՞ւն ածցես եւ ի տեղւոջ կարծես. զդա գիտեա տեղի ամենեցուն եւ զամենեցուն կարաւտութիւն բառնալ։ 93 Ոչ ի տեղւոջէ այտի երեւեցաւ դա պատուական, այլ տեղիդ դովաւ շքեղացաւ։ 94 Սակաւիկ մի սպիտակ ձորձով զարհուրեցար, յորժամ բուռն հայրենի փառաւքն տեսցես, յայնժամ եւ ոչ զմի տեղի յերկրաւոր պատուականաց աստի դմա համարեսցիս արժանի. այլ բարբառն որ եկն ի վերուստ` զայն գիտեա դմա տեղի եւ փառս եւ վայելչութիւն անպատում. եւ դու յայն հայեաց, զհետ այնր ձայնի լեր կաթոգին։ 95 Այժմ աչք մարմնոյդ լցան լուսով, ապա բոլորովին իսկ դու լուսալի լինիս. զի եւ դու իսկ քեզ հազիւ կարիցես հասու լինել։ 96 Այլ տէրդ արքայութեան ` չէ կարաւտ տաղաւարաց. ամպովն արժան էր քեզ ուսանել, որ եհար ժողովրդեանն տաղաւարս յանապատի անբաւ բազմութեանն. ամպն էր բաւական հովանի, եւ զբոլոր գիշերն լոյս հրոյ առաջնորդէր. եւ եթէ ի չարսն այնպէս գթայր, ո՛րչափ եւս առաւել ի ձեզ տառապեալս։ 97 Զամենայն ինչ թողէք եւ զհետ դորա շրջիք. զի՛նչ ասէ ձեզ` լուարուք, եւ զամենայն բարի կամս ձեր` դա կատարէ։ 98 Անդէն իսկ ի տեղւոջդ փոքր մի աղէխարշեցայք ի տապոյ փառաց դորա, արագ արագ թանձրացոյց զամպն ի վերայ ձեր. եթէ սակաւ մի յամեալ էր` եւ դուք եւ տեղիդ բոցակէզ լնէիք. նա եւ ի բնական ջերմութենէս աստի են տեղիք, ուր ամարանի հրդեհք բորբոքին. եւ եթէ մասնաւոր լոյս այդպիսի սաստիկ տապով հարկանէ` զի՞նչ կարծես զինքնածագն լոյս, եթէ թոյլ տայր որ ունէր զծով եւ զցամաք` առ հասարակ կիզոյր։ 99 Յայնմ լուսոյ ճաճանչ սակաւ մի երեւեցաւ Պաւղոսի. թէպէտ եւ ոչ այրեաց զմարմին նորա, զլոյս աչաց նորա եկէզ. թէպէտ եւ այլ շնորհեցաւ նմա, զառաջինն կորոյս։ 100 Ողորմութեամբ իւրով ծածկեալ ունի ինքն զինքն, գրէ թէ ոչ բաւեն տեսանել զաստուածութիւն նորա։ 101 Տեսե՞ր, ուր խոնարհութեամբ խաւսի Աստուած ընդ արարածս, զմարդասիրութիւնն իւր յայտնէ. եթէ որպէս էրն` եւ յայտնէր զինքն, եղեալքս յապականութիւն դառնային առաջի նորա։
       102 Արդ մի՛, տէր Պետրոս, բարիոք թուեսցի առնել դմա տաղաւարս, զի չէ ժամանակդ այդպիսի գործոյ, եւ ոչ դու ունիս կազմած շինողաց. չես տեղեակ հիւսնութեան, եւ ոչ գիտես յորմ կագել քարինս։ 103 Վարդապետ անուանեցաւ եւ զիւր արուեստն ոչ թաքոյց ի քէն. բայց եթէ դու մոռացկոտ ինչ իցես, ես ոչ գիտեմ. հանապազ քո առաջի գործեաց եւ գործէ, եւ յոյժ կամի զի ուսջիք եւ բանիւք եւ գործովք, որպէս ինքն առանց մարմնաւոր աշխատութեանց վարէ զարուեստն, ի դոյն նահատակութիւն եւ զձեզ կրթէ։ 104 Մի՛ ընդ քուն խաւսիր եւ մի՛ զճշմարտութիւնն երազակոծ եղեալ` այլ ընդ այլոյ պատմես. յերկնաւոր մանրագորս հոտոտեցար , զհետ հետոց դորա ուսիր վերաբերիլ. ի ստուերաշուք տարերցս ելանել փութացիր, քան նստել ընդ սովաւ. յանապական լուսոյն ի ծմակային տեղիս մի՛ աղաչեր բնակել զայդպիսի չքնաղ լոյս. թէ եւ ջրայինքն տեսանէին՝ ի ցամաք դիմէին, եւ եթէ ի սանդարամետականսն ծագէր` ի վեր կորզեալ ածէր զամենեսեան. եթէ գոյր իշխանութիւն` հրեշտակաց թողեալ զայն երկնից լոյսն` առ այդ լոյսդ իջանէին։ 105 Այդ լոյս յերկնից յերկիր երեւի, զերկրաւորս յերկինս տանի հանէ. եւ յորժամ յերկրէ ի վեր ծագէ, զվերինսն ի վայր խոնարհեցուցանէ. այդ լուսով ետես Յակոբ զտէր լուսեղէն սանդղոցն. ի լուսեղէն տեղիս բնակեալ էր Եղիա, զայն լոյս թողեալ` առ այս լոյս խոնարհեցաւ եւ եկն. յայդ լոյս աւանդեալ էր Մովսէս, ազդեցաւ նմա ի Նաբաւ լերինն, փութացաւ եկն առ անձկալիդ։ 106 Տեսանե՞ս զիարդ փարին երկոքեան զլուսովն. չյագին բազում բանիւն զոր խաւսինն ընդ նմա. ի ծագել այդ լուսոյ` արեգակն խաւարեցաւ, որպէս աստեղք յարեգականէ. արեգակն ի դմանէ չերեւեցաւ։ 107 Եւ քեզ յոյժ երանի տամ, զայդ տեսեր եւ յայն հրաւիրեցար. ամենայն աշակերտ զվարդապետին արուեստն փութայ ուսանել։ 108 Ո՞չ ի քոց տաղաւարաց անտի եհան դա զքեզ. խզկունս իմն արարեալ ձեր ի ծովեզերին, վասն այդր լուսոյ ` ետ թողուլ ձեզ զայն, զի յայդ թեւակոխեսջիք, ընդ այդ ընդելջիք, զայդիւ եկեսջիք, ի դոյն խոկասջիք, դմին արժանի լիջիք զգենուլ։ 109 Չի՞ք տեսեալ զազգ թռչնոցդ. ձագուցն յորժամ թեւքն թաւացեալ հաստանան` ոչ ընթացս ունին ի վերայ բունոցն, այլ ի հայրենի արուեստ վերաբերին. զոր տեսանենն` զմտաւ ածեն զայն. մինչդեռ մատաղաբոյս են թեւքն` անդէն ի տեղւոջն ստէպ ստէպ շարժին. յորժամ բոլոր վարազաթեւք աճեցեալ մեծանան` տակաւին ի վեր վազեն ոստախաղաց լինելով եւ աներկիւղք եղեալ յանկանելոյ, ապա բարձրացեալ ի վերոյ աւդոց ճախրեն զլերամբք, թռուցեալ առ ամպովք քերեն, անկասկածք անցանեն գնալ յերկրասող վնասակարացս։
       110 Աւրինակաւ իմն Տէր զձեզ ուսուցանէ. կրթեաց ի նշանս եւ յարուեստս մեծամեծս, զի ամենայնիւ զձեզ յինքն սպասաւորեալ միացուսցէ, զի եւ դուք զայլս ի մահուանէ ի կեանս որսասջիք. արար զձեզ կիրթս եւ հմուտս եւ տեղեկագոյնս, զի իցէք պատճառք կենաց ամենայն աշխարհի։ 111 Բայց դու որ ոչ էիր ի լերին անդ, մի՛ իբրեւ զանուն լուսոյն լսես` առ այսմ լոյս հարցին կացցեն միտք քո. զայս լոյս հանապազ տեսանեմք, ոչ յիմարիմք եւ ոչ թմբրիմք, եւ ոչ ամենեւին երկիւղ ինչ անկանի ի սիրտս մեր. այլ որ զցայգն եմք` նոյն եմք եւ զցերեկն. վասն զի նիւթեղէն արարած է, եւ մեզ ի սպասաւորութիւն առեալ. պղտոր, մթին, փոշէխառն, մրրկեալ, խթացեալ տեսեր, եւ ոչ զերկինսն վերինս կարէ ցուցանել. եւ այնչափ աւտար է յայնմ լուսոյ , որպէս եւ նկարեալն ի կենդանւոյ։ 112 Որպէս եւ ինքն աստուածութիւնն բազում մասամբք երեւեցաւ մարգարէիցն, եւ մի ոք ի նոցանէ զԱստուած ոչ կարաց տեսանել. այլ նմանութեամբքն որով տեսին` բաւական համարեցան. հանգեան կամաւք իւրեանց եւ կատարեցան բանք նոցա գործովք։ 113 Որպէս եւ այսաւր ի լերինն երեւեցաւ, այն է զոր հանապազ տեսանէին. այլ ոչ այսաւր նոյնպէս տեսին, եւ ոչ այլ ընդ այլոյ զայլ ոք Քրիստոս տեսին. որ էրն` զնոյն տեսին, ոչ նոյնպէս գձուձ. փոքր մի վերագոյն քան զառաջինն տեսին եւ թմբրեցան ի նշանաց անտի. եւ եթէ աւելի քան զձեզ կարծէիք` այլ ոչ ինչ ի վեր հայէին միտք ձեր։ 114 Աստուծոյ նշանագործութիւն բոլոր արարածքս են. զաշխարհս ոչ ի նշանս ինչ արարեալ է ումեք, զի եւ գոյր իսկ ոք ոչ յառաջ քան զաշխարհ. եւ նա բնութեամբ ունի զբարերարութիւնն. զոր ինչ կամի` կարէ առնել, ոչ ի պէտս իւրոյ անկարաւտ բնութեանն, այլ ի յեղելոցս ի լրումն առանց պակասութեան. եւ զմարդ սիրէ քան զբոլոր արարածս. եւ կամի ի ձեռն նշանացն` զի զանեղ բնութիւնն ծանիցեն, եւ ի ճանաչելոյ անտի լիցի սիրոյ բարեկամութիւն եւ դարձեալ եւս վերագոյնս ձգիցէ, որպէս թէ իւր իսկ առնիցէ գահակից։ 115 Զոր եւ այսաւր առ ձեզ նորին սիրոյ եցոյց զաւրութիւն, ոչ երկրաւոր նշանաւք, այլ երկնից մասնաւորութեամբ. ցայսաւր զմարմնականսն տեսանէիք իբրեւ զմարդ, վարդապետ կարդայիք, ըստ մարդկութեան եւեթ իմանայիք զզարմացումնդ. վասն այսորիկ փարատեաց ի նոցանէ զմարմնաւոր տգիտութիւնն, զի երկնաւոր յայտնութեամբն կրթեսցէ զնոսա, եւ մի՛ համակ զմարմնականաւքն եկեսցեն. որպէս եւ ասէ գիրն, եթէ Յայլակերպս եղեւ առաջի նոցա ։ 116 Յայլակերպսն ոչ այլ ինչ է իմանալ, այլ աստուածակերպ երեւեցաւ առաջի նոցա, զի եւ զնոսա յայն կերպարանս փոխեաց ի ժամանակի իւրում. կրթեցան աչք նոցա հայել ի մարմնաւորութիւնն Տեառն. ո՛չ կարացին խորհուրդք նոցա համբառնալ յերկինս. ընդհարան աչք նոցա ի լոյս փառաց նորա, կարացին զարժանի էութիւն նորա իմանալ։ 117 Ի բազում բարձր տեղիս ելեալ էին նոքա ընդ Տեառն, այլ ոչ մտաւք. այնպիսի տեսիլ եղոյց նոցա այն աւր զիմանալի լոյսն, զի կրթեսցէ զնոսա յեւս առաւելութիւն։ 118 Ըստ մարմնոյ ի լեառն ելին, մտաւք վերացոյց յամենայն աշխարհական ցանկութեանցս. բարձր է լեառն քան զքաղաքս, զնոսա քան զբնաւ աշխարհս բարձրացոյց։ 119 Երբեմն ելին ընդ Տեառն ի Գալիլեայ ի լեառնն` ուր զերանութիւնսն աւետարանեաց նոցա. բանս երկնաւորս լուան, այլ միտք նոցա ոչ ինչ բարձաւ ի յերկրաւորացս. իսկ աստ բանիւք ինչ ոչ խաւսեցաւ ընդ նոսա. լուսով երկնացոյց զլեառնն, եւ լռութեամբ երկնաւորս արար զնոսա։
       120 Է իսկ ի բնութեանս մերում, յորժամ շրջիմք ի բազմամբոխ քաղաքի, զքաղաքական կարգսն սիրեմք ուսանել. յաճախագոյն պշնումք ընդ փառս երկրաւորս, եւ խոնարհին միտք մեր յիրս երկրաւորս ապականացուս. եւ եթէ ոչ մեծաւ պատրաստութեամբ զգոյշ կայցես անձին քում, հազիւ կարասցես ապրել ի պատիր զբաւսանաց աշխարհիս։ 121 Վասն որոյ եւ Մովսէս հանեալ զժողովուրդն յԵգիպտոսէ, շրջան առ յանապատի անդ ամս քառասուն , եւ ապա կարաց լինել նոցա աւրէնսդիր. իսկ իբրեւ բնակեցան ի քաղաքս բազմամարդիս, եւ զեդեալ աւրէնսն ոչ կարացին պահել։ 122 Եւ է ճշմարիտ, որ ընդ երկիրն պշնու` զերկինս ոչ կարէ տեսանել։ 123 Ապա եւ Տէր մեր իբրեւ յԵգիպտոսէ եհան զաշակերտսն ի լեառն անդր, եւ ուսոյց նոցա զանգիր աւրէնս երկնից. քանզի եւ մեր տեղին առաջին անգիր էր։ 124 Գիր զմարմնականացն խաւսի, անգրութիւն զանմարմին էութիւնն ցուցանէ։ 125 Գիր` զմահն Մովսէսի պատմէ, իսկ անգրութիւն ` զյայտնութիւն Տեառն առ աշակերտսն։ 126 Գիրն ինքն անցական է, եւ զանցաւոր աշխարհս արկանէ ընդ պատմութեամբ. անգիրն յինքեան գրէ զանցաւորս, զի անանցս արասցէ։ 127 Գիրն զվերանալն Եղիայի նիւթական պատուականաւքս ասէ. անգրութիւն զերեւումն Տեառն եւ զեղիայեանց։ 128 Ոչ իբրեւ այլք յայլում նստեալք եւ եկեալք, այլ ինքն ինքեամբ երեւեցաւ ի վերոյ քան զերկինս. ոչ այրեցող բնութիւն` մարմնականացս ահ արկանելով, այլ լոյս փափուկ եւ արարող, որպէս եւ ժառանգաւորաց արքայութեան` յանմարմնականաց տեղիսն զգենուլ։ 129 Այնպիսի տէր երեւեալ, եւ ըստ իւրում էական բնութեանն շնորհեաց եւ ծառայիցն զնոյն փառաւորութիւն. զի եթէ ոչ այնպէս էին, եւ ոչ մերձենալ կարէին ի հուրն ամենակէզ։ 130 Եւ պետրոսեանք որք տեսող են աստուածային փառացն, եւ նոքա ի վեր կորզեցին ի ծանր մարմնականացս, հասանելով մինչեւ յիմանալի հրեշտակաց բնակութիւնս. անցեալ կային գեր ի վերոյ մահուամբ, որպէս եւ երեքն` սոյնպէս եւ երիւքն. ոչ միայն չերկնչել ի մահուանէ, այլ եւ ի բազում տեղիս հալածական առնել զմահ ի մարդկանէ. քանզի յոյժ մեծացաւ աղքատութիւնն նոցա։ 131 Ելին իբրեւ զերկչոտս գտանել ի վերոյ քան զերկիւղ. ելին իբրեւ ընդ որդւոյ մարդոյ, զնոյն տեսին անդ որդի Աստուծոյ. ելին տգիտագոյնք, ուսան անդ զկատարեալ գիտութիւն. ելին ընդ այնմ զոր գիտէին ծնեալ ի կուսէ, իմացան անդ զնոյն ծնեալ ի Հաւրէ յառաջ քան զաշխարհս. ելին ընդ այնմ` որ մկրտեալն էր ի Յովհաննէ, տեսին անդ զնոյն` որ բնակեալն էր ի ճառագայթս անմատոյց լուսոյ փառաց իւրոց. ելին ընդ այնմ` որ հետիոտս վաստակէր գնալով, զնոյն իմացան անդ որ նստի ի կառս քերովբէականս. ելին ընդ այնմ` որում Հրեայքն սպառնային զմահն, զնոյն գիտացին տէր մահու եւ կենաց. ելին ընդ այնմ` զոր աղաչէինն մի՛ մատնել զինքն ի մահ, իմացան եթէ ոչ սա երթայ ի մեռեալս` աբրահամեանք ոչ կարեն գալ առ մովսիսեանս. եւ զոր արգելուինն ի մահուանէ, յառաջ քան զժամանակն փութային տեսանել զմահ նորա։ 132 Արքայութեան պատճառանաւք եհան զնոսա ի լեառն անդր. իմաստնացոյց եթէ առանց մահու միածնին ոչ ոք կարէ ժառանգել զարքայութիւնն։
       133 Եւ իբրեւ երկոքեան հատածքս այս ունին յինքեանս զերկնաւորս եւ զերկրաւոր բարութիւնս, առ ի՞նչ արդեաւք պատուիրէր Տէր մեր աշակերտացն եւ ասէր, ամենեւին չասել ումեք զմեծ յայտնութիւնն որ երեւեցաւ նոցա։ 134 Այս սովորութիւն է վարդապետութեանն Քրիստոսի. յորժամ զմարդասիրութիւնն ցուցանէր բժշկելով` առ ախտաժետս նոցա բազմաց ի նոցանէն զնոյն պատուիրէր։ 135 Մի՛ ումեք, ասէ, ասիցէք վայրապար կամ ի գիւղս կամ ի քաղաքս . զի եւ դու զնոյն ուսանիցիս չառնել աշխարհագոյժ զողորմութիւնս քո. ապա եթէ պիտոյ եւս է ցուցանել, փոխանակ բանից գործքն քարոզեսցեն։ 136 Աստուած զբոլոր աշխարհս արար եւ ետ մեզ, եւ երախտիս ինչ ոչ համարեցաւ մեզ, բայց միայն ճանաչել զնա եւ զհետ երթալ կամաց նորա։ 137 Պատուիրեաց աշակերտացն լինել աստուածանման. քանզի ժառանգ իւր հաստատեաց զնոսա եւ նոքաւք զամենայն աշխարհ. յորժամ Աստուծով առնիցեն զամենայն մեծամեծս վարդապետին իւրեանց, ծածկագիտին միայն աւանդեսցեն զխորհուրդսն։ 138 Դարձեալ եւ յոյժ խնայեաց ի նոսա. միթէ ըստ մարմնոյ ինչ պարծեսցին վասն մեծամեծ սքանչելեացն` զոր եւ գործեցին եւ տեսին անդ. զի ընդ մէջ թշնամեաց շրջէին եւ ոչ բարեկամաց, եւ աւելի առաջի կեղծաւոր մեկնչաց, որ իբրեւ զճանճս կեղասէրք էին, ուր գտցեն թարախս` առաւել եւս զայրացուցանեն զվէրն. չարագոյն եւս քան զայս լինէին բանք նենգաւոր մարդոց. որպէս եւ եղեն իսկ նոքա պատճառք մահու ժողովրդեանն, ոչ միայն հողածին մարմնոյ, այլ եւ անմահ ոգւոյ սպանողք։
       139 Պատուիրեաց նոր նորոգելոցն` որք արբին զճաշակս նոր գինւոյն, մի՛ արկցեն ի տիկսն զզաւրութիւն գինւոյն ի հինսն, զի ոչ հանդարտեն ընդունել զոյժ նորա. արգել զնոսա ի մեծ վնասէն. քանզի գիտէր եթէ տիկքն պատառին եւ գինին հեղու ի կորուստ նոցա, որպէս առ Կայիափայիւն իսկ երեւեցաւ. զի յորժամ տեսանիցէք զորդի մարդոյ զի նստի ընդ աջմէ զաւրութեանն Աստուծոյ, իբրեւ զտիկ հին ցելաւ ի պատառել պատմուճանին իւրոյ. բոլոր ինքն հեղաւ անկաւ յաստուածային աշտիճանէն. եւ եթէ ի Տեառն բանից անտի այնպէս զարկան անկան գանալիք, զի՞նչ համարիցիս դու` եթէ յաշակերտաց անտի լուեալ էր վասն երկնաւոր սքանչելեացն. ո՞չ ահա իբրեւ զհուր բորբոքէին ընդդէմ նոցա, այրէին զանձինս եւ զնոսա առ հասարակ։ 140 Քանզի յորժամ լսէին ի նոցանէ ` անդէն հարցանէին ցնոսա, զի՞նչ էր առաւելութիւն վերին տեսլեանն։ 141 Եւ եթէ վասն Մովսէսի եւ Եղիայի պատմէին նոցա` սուտ համարէին, զի ոչ կարէին յայտ ուրեք ցուցանել. թէ ասէին` եկին երեւեցան եւ գնացին, զայն ոչ արդար համարէին, քանզի ոչ ունէին զհաւատոցն գիտութիւն. յայնժամ եւ զոր աչաւքն իսկ տեսեալ էր ի Տեառնէ` չհաւատային։ 142 Դարձեալ թէ եւ վասն սպիտակ ձորձոցն ինչ ասէին, կրկին կորուստ կորստականացն իսկ հասանէր, կամ լսէին իսկ ոչ զբանս նոցա, կամ ի մէջ բերէին զսպիտակ ձորձս նոցա. քանզի երկրապիշք միայն էին եւ անհաւատ լսելիք, զիմանալի յայտնութիւնն ոչ կարէին տեսանել. եւ նոքա ի լերին անդ մարմնաւոր ինչ յայտնութիւն ոչ տեսին, այլ երկնաւոր զաւրութիւն իմանալով , զայն` որոյ ի յայտնութիւնն նա միայն գիտէ, եւ ում կամի ինքն յայտնէ ըստ մասանց, եւ մտացն միայն ծոց բաւէ ժողովելով, այլ ոչ բանիւ պատմել եւ սփռել ի լսելիս ուրուք. զի որ բանիւ գծագրի` ընդ մարմնաձեւութեամբ անկանի երեւումն նորա. իսկ երկնաւոր փառքն յայսմանէ վերագոյն են, եւ ի մարդկանէ եւ ի հրեշտակաց։ 143 Լուր Պաւղոսի առաքելոյ, որ ոչ միայն ի լեառն բարձրացաւ, այլ եւ յերկինս երրորդ եւ ի դրախտին, եւ զպատրաստութիւն սրբոցն ետես, եւ զբարբառ պարգեւատուին լուաւ, այլ դէմ յանդիման ոչ կարաց հանդիպել. եւ բարբառ որ եկն նմա ի վերուստ ըստ մասանց` զզաւրութիւն բանիցն ոչ ումեք կարաց երկրորդել։ 144 Նոյնպէս եւ վասն երկնաւոր պարգեւացն` զի պատրաստեալ պահին` զայն ասաց. այլ ի պատուական երկրաւորաց աստի նմանել ումեք ոչ կարաց, իբրեւ է ճշմարիտ հանդերձեալ. եւ մեք յայն եմք յուսացեալք` զոր Պաւղոսն ետես եւ պատմել ոչ կարաց. հաւատացեալք ի Քրիստոս լիով իմանան եւ զիմացեալն տեսանեն. եւ յուսով այնպէս ակն ունիմք` որպէս եւ երանելին Պաւղոս։
       145 Արդ վասն այսր ամենայնի զոր Առաքեալքն ի լերին անդ տեսին Հոգւով Սրբով, չհրամայեաց պատմել ի լսելիս թերահաւատ ժողովրդեանն. մի` զի կարէին իսկ ոչ նոքա պատմողք լինել. միւս եւս` որոց պատմէինն` նոքա ոչ էին արժանի լսել։ 146 Որպէս եւ ինքն Տէր յառաջագոյն ուսոյց յԱռաքեալսն . Մի՛ տայք , ասէ , զսրբութիւն շանց , եւ մի՛ արկանէք զմարգարիտս ձեր առաջի խոզաց . շան` սուրբ եւ պիղծ կերակուր ընդ մի համարեալ են. եւ խոզի քան զպատուական մարգարիտ ընդ պարանոցի` խոհերական տիղմ յոր թաւալի` լաւ թուի. զայս տեսանել` չար պարգեւաց տուողին թուի, եւ եւս չարագոյն արտաքին տեսողաց։ 147 Վասն որոյ եւ Տէր մեր զլուսաւոր խորհուրդն լուսոյ մանկանցն յայտնեաց, զի եղիցին վկայք ճշմարտութեանն լուսոյն` որ երեւեցաւ նոցա ի լերին անդ. եւ նովին լուսով լուացեալք կայցեն մնասցեն իբրեւ զանստուեր ճառագայթս. եւ նոքին եղիցին քարոզք լուսաւորութեան նորա, որք եղեն իսկ եւ կատարեցան. եւ ամենայն արարածք որք նստէին ի խաւարի եւ ի ստուերս մահու` յայն լոյսն յանանց դիմեցին, եւ նովին լուսովն լուսաւորեցան եւ լուսաւորեցին մինչեւ յերկրորդ յայտնութիւն նորին լուսոյ. եւ նոյն Տէր գալոց է լուսաւոր ամպովք յերկնից ամենայն լուսաւոր զաւրաւք երկնաւորաւք. եւ ի նոյն լոյս լուսաւորին մեռեալք, եւ կենդանիք ամենայն արժանաւորք` յանփոփոխ եւ յանվախճան յաւիտեանս։
       148 Յոյժ կասկած եղեւ մտաց իմոց իբրեւ մերձ եղէ ի կատարած ճառիս . ապա յիշեցի եթէ իրք անխնդիրք մնացին ի միջի սորա. քանզի փոքր ի շատէ տեղեկագոյն եմ խուզող մտաց` որ անմեղութեամբ քննեն զզաւրութիւն բանին ի շահն անձանց եւ ի փառս սուրբ եկեղեցւոյ։ 149 Տեսանեմք իսկ աստէն եւ ի մերում աշխարհիս, բազումք վարեցեալք առաքինութեամբ անսխալ հաւատովք ըստ առաքելական կանոնին, յորոց ցնծացեալ բերկրի սուրբ եկեղեցի հեթանոսաց։ 150 Զայս հաւատ յանձին պահելով դեգերէին յուսումնասիրութեան ուխտաւոր մանկունք Հայոց մեծաց, զանձինս պարապեցուցեալ ի վաճառաշահ աւգտից. ոչ ինչ ընթանան զհետ ընչաւէտ մեծութեան, այլ գործ հանապազորդ այնպիսեացն՝ պահք եւ աղաւթք, զանձինս պահել յամենայն ոգէսպան վնասուց։ 151 Այլ հարցք եւ խնդիրք վասն ծածկեալ բանին զոր ընթեռնուն ի սուրբ կտակարանս, գիտեմ զի հարցանեն յայսմ ճառի ցմիմեանս եւ ցիս. Յարեաւ, ասեն, Մովսէսէ ի մեռելոց մարմնով եւ եկն ի Նաբաւ լեառն առ Տէրն մեր. Եղիայի ահա չէր ինչ խափան, որպէս վերացաւն երագ` ահա երագագոյն եւս գայր. Մովսէսի ընդ այն ինչ ոչ զարմանամք եթէ ընդ Եղիայի արագութեամբ գտաւ. այլ եթէ մարմնով յարեաւ եկ կամ եթէ հոգւով` կերպարանեցաւ առաջի նոցա։ 152 Եթէ մարմնով յարեաւ` ճշմարիտ վիշտ եղեւ նմա, այն որ աղաչէր զԱստուած միանգամ չմեռանել` կրկի՞ն արդեաւք զմահ ճաշակեաց. մանաւանդ զի զԵղիա ետես յանմահութեան, եւ զՏէր հայրենի փառաւքն յարքայութեան. եւ ինքն անդ եւս ի հողոյ եկեալ եւ անդէն արագ արագ դառնայր. կարի դժուարագոյն է տեղիդ ասեն։
       153 Ինձ ոչ ծանրագոյն թուի հարցուածդ. է ինչ որ ի գրոց ունիմ առնել անդրէն պատասխանի, եւ է ինչ որ յանգիր էութենէն` հայելով յաստուածային զաւրութիւն. եւ ընդդէմք ինչ ոչ են միմեանց. քանզի գիրն ի լսելիս ազդէ զաստուածային պատուիրանս, իսկ անգրութիւնն` յաներեւոյթ մտացն տախտակս. եւ են երկոքեան աստուածատուր շնորհք, զոր աչք տեսանեն, շրթունք ընթեռնուն, ականջք լսեն. առանց գրոց միտք բերեն զմեկնութիւն։ 154 Արդ քաջ մտառուացն մեծ է որովայն եւ անձանձրոյթ է ծովն եւ անծանրանալի է բազմութիւն բեռինն. որչափ եւ անկանի ի ներքս, ոչ յագեալ շատանայ բազմութեամբն. աղաչելով զԱստուած` ընկալեալ զերկակն եւ երրեկին կարիցէ հասու լինել. որպէս եւ է տեսանել, որք առանց գրոյ խորամուխ եղեն ի սէր որդւոյն Աստուծոյ` ճշմարտութեամբ հասու եղեն գրելոցն, եւ ոչ ինչ ծածկեցաւ ի նոցանէ յանգիր աւրինացն Աստուծոյ. որպէս եւ ինքն իսկ Առաքեալ ասէ . Զի այն զոր կամքն յաղաւթս ` որպէս արժան իցէ ոչ գիտեմք , այլ ինքն Հոգին հասանէ ի թիկունս ` ի հեծութիւնս անմռունչս բարեխաւսէ առ Աստուած ։ 155 Ամենայն սուրբք առանց բանի պատմութեան խաւսին ընդ Աստուծոյ, եւ առանց ձայնի արձակելոյ ի վերուստ` լսեն կամաց նորա. եւ զոր ասենն եւ զոր լսենն` ընդ գրով արկանել ոչ կարեն, եւ առաքինի գործովք իւրեանց յայտնի առնեն զանգիր աւրէնսն Աստուծոյ։ 156 Եւ յորժամ զայսպիսի զաւրութիւն յոգիս մեր հետազաւտեմք, կարեմք զծածուկս բանին Աստուծոյ ծածկապէս իմանալ, եւ զտուչութիւն պարգեւին որ շնորհեաց մեզ` արտաբերեմք բարբառով. զի եւ յայլոց լսելիս ազդիցէ հնչումն երկնաւոր։
       157 Յարոյց Եղիա զմեռեալ եւ երկուս Եղիշա, եւ կրկնամահ ոք ոչ ասէ նոցա, այլ մի կեանք եւ մի մահ. եւ Տէր մեր յարոյց զմեռեալս, նոյն ասի եւ նոցա. այսքանք էին եւ Մովսէսի. քանզի յառաջին մահուան իւրում ոչ հիւանդացաւ. ինքն Տէրն կոչեաց զնա ի լեառն, եւ ինքն Տէրն որպէս եւ զտէր առանց չարչարանաց աւանդեաց զնա գերեզմանին։ 158 Այսմ եւ մահ իսկ ոչ է արժան ասել` այլ եւ փոփոխումն. Դաւիթ եւ զայս քուն իսկ անուանեաց . Ես ննջեցի եւ ի քուն եղէ , զարթեայ եւ Տէր ընդունելի մեր է ։ 159 Դու իսկ որ հարցանեսդ` ո՞չ հանապազաւր ի քուն մտանես, ընդ առաւաւտն յարուցեալ կանգնիս. ոչ ինչ տրտմիս յաղագս յառնելոյն. զի գիտես եթէ անդէն հասանէ ընդկողմանել։ 160 Ապա թէ ասիցես թէ այս դիւրագոյն է եւ այն դժուարագոյն, մի՛ ասեր, սուտ կարծես. հազար անգամ մահն Մովսէսի դիւրագոյն է, քան զքունդ քո։ 161 Եթէ քաղցեալ եւ ծարաւի ի քուն մտանիցես, յար ուտես եւ ոչ յագիս. աղբեր աղբեր շրջիս եւ ոչ ըմպես. եւ եթէ բռնադատեցար ինչ աւելի քան զչափն անքուն, զառաւաւտն ցանկաս տեսանել. եւ եթէ պայմանաւ կերակրոցն եւ առողջութեամբ մարմնոցդ դէպ եղեւ քեզ շարժել զաղտեղութիւն, եւ կամ լինիս երազակոծ, այսր եւ անդր միտքդ դրդուին, որով ի տուընջեան քեզ չարաւ թուիցին. եւ չիք իսկ ամենեւին խաղաղութիւն ի մերում շարժմունս։ 162 Իսկ յայսմանէ Տէրն մեր զՄովսէս պարկեշտագոյնս ամփոփեաց. ծերութիւն ոչ թարշամեցոյց զգեղ նորա, եւ հիւանդութիւն ոչ ապականեաց զմարմին նորա, ոչ յառաջնում նուագին հեծութեամբ էջ ի դժոխս, եւ ոչ ի վերջնում հրաժարելս ի Տեառնէ դանդաղեցաւ ինչ թերեւս. եւ վասն այնորիկ Աստուած ինքնին իսկ ամփոփեաց … սա ի մահ անդր. ի ձեռն նորա փոխեաց զնա եւ ծածկեաց. եւ ձայն նորա կոչեաց զնա, եւ զամպն հովանի արար ի վերայ նոցա. նոյն ինքն փութանակի ած առ սիրելին իւր զՄովսէս, որպէս եւ ինքն Տէրն մեր ասէ . Հայր յարուցանէ զմեռեալս եւ կենդանի առնէ ։ 163 Յարոյց Որդի զՂազար կարդալով առ Հայր. յարոյց զՄովսէս Հայր միաբանութեամբ Որդւոյ, զի երեւեցան իսկ առ նմա. ըստ այսմ իմասջիր զանքակ միաբանութիւնն Սուրբ Երրորդութեանն, եւ յարարչութեան եւ ի փրկութեան եւ ի նշանագործութեան եւ ի յարութեան նորոգմանն։ 164 Եւ վասն Մովսէսի յարութեանն մարմնովն մի՛ ինչ տկարասցին միտք ուրուք. չէ ճառ բանիցս այսոցիկ առակ աւրինակի, որպէս մեծատանն ի դժոխս եւ կամ Աբրահամու եւ Ղազարու յարքայութեանն. այն զհանդերձելոցն յայտ առնէ։ 165 Տեսեր եւ յաշակերտաց անտի չիք ոք այնմ վկայ. քանզի ծածուկքն Աստուծոյ միայն են յայտնի. իսկ որ ճշմարտիւս երեւեցան, զայս եւ մարդիկ ընդ Աստուծոյ կարացին տեսանել։
       166 Բայց ես յոյժ աղաչեմ զամենեսեան, ինչ որ յերկրէ եւ այսր է` բազում այն է որ քննի իմաստուն մտաց, եւ սակաւ այն է որ ծածկի ի մէնջ. իսկ առ աստուածութիւնն եւ ոչ քան զական քթթումն` անկանի ընդ գիտութեամբ. զի ետ վէմն զջուրն` զայն գիտեմք ամենեքեան. ո՞րպէս ետ, ծածկեալ ի մէնջ. ո՞րպէս երթայր զհետ նոցա, թարգմանէ մեզ Պաւղոս. զիա՞րդ գնայր առանց ոտից, զայն եւ ոչ Պաւղոս գիտէր. նոյն իսկ Պաւղոս զվերանալն իւր յերկինս` զնշան ճանապարհին եթէ հարցանես` ոչ գիտէ պատմել։ 167 Զի եկն Մովսէս ի մեռելոց մարմնով` հաւատամք ճշմարիտ. ո՞րպէս եկն, եւ ոչ ինքն Մովսէս գիտէ։ 168 Հաւատամք եթէ կերան անմարմինքն զճաշն Աբրահամու. նոյնպէս հաւատամք եթէ եկին Մովսէս եւ Եղիա առ Տէրն մեր ի Թաբովր . եւ եթէ ոք յայսմանէ յերկբայս լինի, երեք սիւնքն մեզ վկայեն դարձեալ. եւ եթէ այլ ոք անհանճար մտաւք ասիցէ, եթէ կերպարանաւ միայն երեւեցան, այդմ չէ հնար, մի՛ հաւատար. ստուեր ի հայելւոջ երեւին բանք. ոչ ստեն աստուածային գիրք` ուր առակն է. ոչ ի մարդկանէ խնդրեն վկայ, այլ մտաց իմացուցանեն զմեկնութիւն բանին. իսկ ուր ճշմարտութիւնն է, յայտնի երեւի պարզաբանութիւնն։
       169 Ասաց Եսայի . Տեսի զՏէր յաթոռ բարձրութեան . ճշմարիտ էր տեսիլն, այլ ոչ զորպիսութիւնն կարէր տեսիլն ցուցանել մեզ. ուր կամի Աստուած` առակաւք խաւսի ընդ ծառայս իւր մարգարէս. եւ ուր եւս խոնարհութեամբ խաւսի` եւ զինքն թանձրացուցանէ, որչափ բաւէ մեր բնութիւնս տեսանել. եւ վկայս ածէ հրաշակերտս եւ ի հրեշտակաց եւ ի մարդկանէ արդարոց. է զի ի կենդանեաց եւ է զի ի մեռելոց։ 170 Սոյնպէս եւ յայսմ տեղւոջ բազում ինչ նշանս արար Աստուած ի ձեռն Մովսէսի, եւ մեծարեաց զնա քան զամենայն մարգարէսն. զսա յարոյց ի մեռելոց, զսա տեսաք զի կայր եւ խաւսէր ընդ Քրիստոսի. որպէս տեսաքն եւ վկայեմք, որպիսութիւն յարութեան նորա` Տեառն միայն յայտնի։ 171 Այլ զի եկին Մովսէս եւ Եղիա եւ խաւսեցան ընդ Քրիստոսի եւ տեսին երեք Առաքեալքն, վկայեմք ճշմարիտ բանից նոցա. եւ որ յաչս մեր անհնար է, Աստուծոյ ամենայն ինչ հնարաւոր է։
       172 Այլ վասն լերինն գեղեցկութեան եւ վայրացն վայելչութեան` եթէ կամիք ախորժելով ունկն դնել, սակաւիկ մի երկրորդեցից ձեզ զտեսիլ ցանկալի տեղւոյն։ 173 Լսելով յԱւետարանէն գիտէք ամենեքեան զտեղին. բայց մեր եւ անձամբ իսկ հասեալ եւ աչաւք տեսեալ, ոչ յատուկ միայն առանձինն, այլ բազում ընկերակցաւք. որոց եւ կա՛մ իսկ եղեւ ոմանց մնալ ի լերինն, ոչ ըստ մարմնոյ ախորժութեամբ բաղձանաց, այլ առ գութ սիրոյն Քրիստոսի։ 174 Քանզի բնակեալ են անդ բազմութիւն սքանչելի եղբարց, որք հոգւով յաճախագոյն վարին՝ քան թէ մարմնով։ 175 Քանզի թէ ըստ մարմնասէր մտաց ոք հայի ի տեղի անդ, վայելչագոյն երեւի քան զտեսիլս բազում լերանց. նախ զի նիստ նորա է ի մեծ դաշտի միոջ յերկրին գալիլեացւոց, եւ այլ լեառն ամենեւին հուպ ոչ գոյ ի նմա, բայց տեսանելով հեռագոյն. եւ ինքն է բարձր եւ բոլորանիստ. եւ շուրջ զիւրեւ ունի ինքնաբուխ գուբս ջրոց եւ խիտ առ խիտս ծառատունկս բազումս` որք պտղաբերին յանձրեւաբուղխ ամպոց, եւ լինին ազգի ազգի միրգք քաղցրահամք. եւ բազումք եւ այլ համադամք անուշութեան. որթք գինեբերք, որ իբրեւ թագաւորաց ըմպել արժանիք. զդէմս լերին յաճախագոյն ծառք ձիթենիք եւ եղջիւրենիք. չորեքեան աւդք ի նա շնչելով, յոլովագոյն հիւսիսի զաւրանայ ի նա։ 176 Եւ շաւիղն ընդ որ Տեառնն ելեալ է, յոյժ ողորդ է ելն, այսր եւ անդր մանուածով արարեալ ճանապարհ. ով եւ կամի ելանել կալ յաղաւթս, դիւրաւ զելսն ի վեր առնիցէ։ 177 Յորժամ ելանէ ոք ի բուն գագաթն լերինն, բոլոր դաշտն առ հասարակ յայտնի երեւի, յարեւելից կողմանէ մինչեւ ի Յորդանան գետ, յարեւմուտս` մինչեւ ի ծովն մեծ յաշխարհն ծայդանացւոց, ի հիւսիսի` մինչեւ ի ծովն Տիբերեայ, ի հարաւ` մինչեւ յայգին Նաբովթայ եզրայելացւոյ. եւ ամենայն բազմութիւն վայրացն նստի գիւղ առ գիւղ եւ ագարակ առ ագարակ, եւ բազում քաղաքք ի մէջ նոցա. եւ ինքն կատար լերինն` հովտաձեւ գոգացեալ. գոն եւ ծառք սակաւագոյնք եւ թանձրահող բազում ի նա։
       178 Եւ ի տեղւոջն ուր երեւեցաւ նոցա Տէր լուսաւոր պայծառութեամբն, յարեւելից կողմանէ հովտացն, յետ բանիցն Պետրոսի` հեռագոյն ի միմեանց շինեալ երիս եկեղեցիս , եւ ունին պաշտաւնեայս բազումս, զատեալք եւ որոշեալք յամենայն մարմնաւոր ցանկութեանց. թէպէտ եւ կեան մարմնով, այլ ոչ վարին ըստ մարմնոյ քնքշանաց. այնպիսի են առաքինիք` զի եւ կարծէ ոք ոչ զնոցանէ թէ շարժեսցէ զնոսա կարաւտութիւն մարմնոյ . ոչ երբեք ընկալան յումեքէ ոսկի կամ արծաթ կամ հանդերձ, կամ բնաւ որ ինչ պիտոյ է մարմնոյ. այլ որպէս հաճոյ թուեցաւ միաբանելոց ամենեցուն` առն իւրաքանչիւր արարեալ փայտատ երկմատնի, եւ այնիւ խարխարեալ յուզեն զթանձրահող հովտացն, սերմանելով ի նմա ցորեան եւ գարիս, եւ թէ այլ ունդք իցեն, ի պէտս կելոյ մարդկան. եւ ի չափ հասեալ հասկացն` ծայրախուզ հնձելով ոտնաշուփ կասեալ մարդացի տան հողմոցն հոսելով զարդիւնս շեղջոցն. եւ արկեալ ի շտեմարանս, զնոյն դարձեալ ինքեանք լեսուն ի ձեռն երկանի. մեծաւ տաժանութեամբ աւր ըստ աւրէ պատրաստեն զհարկաւոր կերակրիկն. եւ դարմանին հացիւ եւ ջրով լոկով, եւ աղիւ համեմելով, զոր եւ խորտիկն անուանեն։ 179 Առնեն եւ այլ յաւելուած յանուշութիւն կերակրոց. ի ձմեռնային ժամանակի քաղեն զնիւ լերինն եւ թթուեցուցանեն աղիւ եւ ջրով եւ զոպայիւ. եւ որպէս ինքեանք իսկ ասեն, կարի աւգտակար է ի տապ աւուրս խորշակի։ 180 Եւ չորքոտանի ամենեւին ինչ ի վեր ի լեառնն ոչ ելանէ. այնպէս սուրբ պահեն զելս ճանապարհին, իբրեւ թէ ժողովք հրեշտակաց իցեն եւ ոչ մարդկան. քանզի են իսկ արդարեւ իբրեւ զանմարմինս։ 181 Չիք նոցա իւղ յամանս վասն կերակրոց. բայց եթէ ի ծախս անշէջ կանթեղաց որ հանապազորդ վառեալ այրին յերիս եկեղեցիսն։ 182 Չիք նոցա գինի ի սափորս, բայց եթէ ի սպաս տէրունեան բաժակին։ 183 Չիք նոցա դարման պաճուճանաց ի պէտս հիւանդաց, եւ ոչ պատրաստութիւնք վասն աւտարաց. այլ աւտարաց եւ ընտանեաց հասարակ է նոցա միաբանութիւն. իբր ոչ եթէ ինքեանք մարդատեացք ինչ են, այլ մարտ եդեալ կռուին ընդ ապստամբ մարմնոյս, եթէ գուցէ զասպարէզսն չկալեալ ուղիղ` զհեծեալն քարավէժ առնիցէ։ 184 Վասն որոյ եւ ոչ կամին հանապազ ճաշակել. այլ սովորութիւն է նոցա բնական ամարանի ագանելով, եւ ձմերանի հաւաքելով զաւուրս շաբաթուն. իսկ որ հզաւրագոյնքն են ի նոսա` զողջոյն շաբաթն ձգեալ ի գլուխ տանին։ 185 Ապա եթէ ոք երթայր ի հեռաստանէ առ սէր սուրբ ժողովոյն, կամ եղեւ ամենեցուն ի սովորականն լուծանել բերան. կարի յոյժ փոյթ յանձին ունին ի հոգեւոր կերակուրն, զի մի՛ երբեք դադարեսցեն ի ճաշակելոյ. թէպէտ եւ հանապազ ուտեն անյագութեամբ` եւս առաւել քաղցնուն եւ ծարաւին։ 186 Ոչ միայն զհարիւր եւ զյիսուն սաղմոսն արկեալ ի վար ձայնիւ, այլ բովանդակ զսուրբ կտակարանս եկեղեցւոյ, որով փառաւորեալ եւ ահաւոր ձայնիւք շքեղացուցանեն զսուրբ եկեղեցիսն ի լերին անդ։ 187 Է զոր ընթեռնուն բանիւք, եւ է զոր պաշտեն փոփոխական ձայնիւք, զդադարումն ոչ երբեք առնուլ յագելով` փոխանորդութեամբք միմեանց գունդք գունդք աբեղայիցն, յերիս եկեղեցիս բաժանելով հասարակութեամբ առանց կատարելոյ ունին զկարգ պաշտամանն, զտուընջեանն եւ զգիշերւոյ. իսկ զերեկունն եւ զառաւաւտին ժամն` ոչ եւս փոխանակաւ յաջորդութեամբ միմեանց, այլ միաբանելով ընդ միմեանս լինի բազմութիւն ժողովոյն վեցերորդ քան զայլոց ժամուցն։ 188 Եւ մի յերիս եկեղեցիս մեծագոյն է քան զերկուսն, զոր եւ Տէրունեանն իսկ անուանեն. եւ յերկուս անդ եդեալ են զնշխարս Առաքելոցն, որք եւ հիմնարկեցին իսկ զտեղին այն աւր` ասելով զանուն երից տաղաւարացն. եւ անուանեն զնոսա վկայարանս սուրբս, եւ յիշատակեն զնոսա յանուն Մովսէսի եւ Եղիայի. եւ զբոլոր աղաւթսն ի կիւրակէին կատարեն. իսկ յերկուսն եւս երթան եւ անդ զԱստուած փառաւորեն։ 189 Եւ են ամենեքեան մաշկազգեացք, գիտեն եւ ձեռնակերտիկ արուեստ. ոմն է որ զփիւրիդն առնէ, եւ ոմանք զնոյն նիւթս սապատս գործեն. եթէ այլ ինչ պէտք են` գործեն, ընդ լեառնն ի վայր իջանելով. եւ զամենայն զինչ եւ գործեն զարուեստն` ոչ յայլ ինչ պէտս աւգտի, այլ ի գինս ձիթոյ կանթեղացն հանապազորդ վառման, եւ ի ծախս աւդենեացն, ուստի զմաշկեղէն հանդերձիկն ձեւեն, նովին եւ զհողաբիրսն հայթայթեն։ 190 Դարձեալ հարկատուք են միմեանց սիրով. քանզի գոն ի միջի նոցա աւտարատունք, եւ յիւրաքանչիւր վաստակոց անդր հարկին. են ի նոսա ծերագոյնք, որք ոչ հարկին զպէտս անձանց վճարել միաբան. վասն այնպիսեացն առաւել հոգ տանին քան անձանց. վասն զի հրեշտականմանք են, ոչ միայն արտաքին պիտոյիւքն սիրեն զմիմեանս, այլ եւ զծածկութիւն խորհրդոց իւրաքանչիւր ոք ոչ թաքուցանէ յընկերէ. եթէ յանկարծ շարժեցան միտք ուրուք յիշելով զկերակուր տենչալիս, յայտնէ զախտն իւր միւսումն որ լաւագոյն է քան զնա. միաբանութեամբ աղաւթս արարեալ ի վերայ` վաղվաղակի եկն յառողջութիւն անցաւութեան. քանզի եւ ինքն իսկ որ հիւանդացաւն` տեղեկագոյն գիտէ կռուել ընդ եկամուտ չարին խորհրդոց, մանաւանդ զի փորձիւ իսկ զչափ առեալ էր յառաջագոյն, եթէ ընդ կերակուրս մտանեն ամենայն մեղք ի բնութիւն մարդոյն. եթէ զայն դուռն մեղաց փակէ ոք, բազում վնասք արգելուն ի նմանէ. զոր ոմանք բազմագլուխ գազան կարդացին զպարարումն որովայնի։ 191 Տեսե՞ր, եւ նոքա նախ զնա սպանին, եւ յայլ եւս ի վնասարար գլխոց նորա` աներկիւղք դադարեցին ի լերին անդ, զի յերկրաւոր բարձրութենէն յերկնաւոր բարձրութիւնսն առ Տէրն իւրեանց կարասցեն վերաբերել, որպէս Մովսէսն եւ Եղիայն փառաւք երեւեցան Տեառն ի նմին լերին։
       192 Եւ ես տառապեալս քան զամենայն մարդ, որ հետեւեցայ հետիոտս ընդ տէրունեան շաւիղն ի լեառն անդ, եւ աչաւք տեսի զժողով սքանչելի եղբարց, աղաչեմ զընթերցողսդ եւ զլսողսդ, աղաւթս արարէք ի վերայ իմ եւ ձեր հասարակ. ընդ նոսա ապրեսցուք յահաւոր դատաստանացն Աստուծոյ, եւ երկնից արքայութեանն արժանի լինել ի Քրիստոս Յիսուս ի Տէր մեր. որում փառք յաւիտեանս յաւիտենից։