Անծանոթ
պատմիչն`
զոր
բերէ
Կլեմէս
Գալանոս.
հատոր.
ա.
գլ.
18.
յորմէ
առեալ
է
եւ
Յակոբ
Վիլոթ.
յետ
Մաշտոցայ
դնէ
զԹէոդորոս.
եւ
զկնի
նորա
զՅովհաննէս:
Բայց
այդ
յայտնի
վրիպակ
է`
եւ
խախտումն
կարգի
անուանց.
ըստ
որոյ`
փոխանակ
դնելոյ,
Մաշտոց,
ապա
Յովհաննէս,
ապա
Ստեփաննոս,
ապա
Թէոդորոս,
յառաջ
եդեալ
են
զԹէոդորոս,
եւ
ապա
զՅովհաննէս.
եւ
այսպէս
կարգելով`
խախտել
են
եւ
զժամանակին,
եւ
եդեալ
են
վասն
Յովհաննու
ամս.
է
որ
է
ժամանակ
կաթողիկոսութեան
Եղիշէի
յաջորդին
Թէոդորոսի.
իսկ
Յովհաննէս
կաթուղիկոս
նստաւ
ամս.
իէ:
Եւ
թէպէտ
՚ի
գիրս
Ասողկայ.
գ.
3.
դնի.
իբ.
բայց
թուի
լինել
վրիպակ
գրչաց.
իբր
զի
փոխանակ
գրելոց,
իէ.
եդեալ
է.
իբ:
Սոյնպէս.
՚ի
զառանցութենէ
գրչաց
անկեալ
է
՚ի
գրոց
Ասողկայ
եւ
անունն
Ստեփաննոսի`
որ
նստաւ
յետ
Յովհաննու.
ուստի
եւ
ոմանք
՚ի
յետոյ
՚ի
բաց
թողուն
զնա,
բայց
այլ
պատմիչք
որոշակի
դնեն:
Այլ
վասն
սորին
Յովհաննու
կաթողիկոսի,
որ
եւ
է
նա
ինքն
պատմաբանն,
գիտելի
է,
զի
ոմանք
ասեն
զսմանէ
լինել
՚ի
Գառնւոյ.
որպէս
է
տեսանել
՚ի
գիրս
Սամուէլի
երիցու
եւ
Կիրակոսի.
յորմէ
եւ
Ուռպելեանն
կոչէ
զնա
Գառնեցի:
Իսկ
Ասողիկն.
գ.
3.
համարի
զնա
լինել
՚ի
Դունայ:
Բայց
սակայն
ինքն
Յովհաննէս
կաթողիկոս
՚ի
քաղուածս
կաթողիկոսաց
գրէ
զանձն
իւրմէ
լինել
՚ի
Դրասխանակերտէ
կամ
՚ի
Դասհոնակերտէ`
յասելն.
Յաշակերտութէ
նորին
սրբոյն
Մաշթոցի.
այլեւ
արեան
հարազատութեամբ
մերձաւոր
սմին
գոլով.
եւ
հայրենեօք
՚ի
մեծ
դաստակերտէն
Դրասխանակերտէ.
եւ
ընկալեալ
զաթոռ
նորին
՚ի
յխզ.
թուականութեանս
հայոց:
Որով
յայտնի
երեւի,
թէ
նա
ո'չ
էր
՚ի
Գառնւոյ,
եւ
ո'չ
՚ի
Դունայ
այլ`
՚ի
Դրասխանակերտ
աւանէ`
որ
յԱրարատեան
աշխարհի:
Եւ
այս
այն
է`
զոր
յիշէ
Խորենացին.
ք.
87.
յասելն,
թէ
Տրդատ
արքայ
ետ
Կամսարայ
զմեծ
դաստակերտն
Արտաշիսի,
որ
այժմ
ասի
Դրասխանակերտ .
ուր
ըստ
այլ
օրինակաց
՚ի
տպագրեալն
դնի`
Դասհոնակերտ:
իսկ
թէ
այս
Յովհաննէս
կաթողիկոս
յոմանց
Դունեցի
եւս
կոչի,
պատճառ
այդր
երեւի
լինել
այս,
զի
սնեալ
եւ
զարգացեալ
էր
՚ի
կաթողիկոսարանի
անդ
՚ի
Դուին.
ուր
եւ
նստաւ
յաթոռ
հայրապետութեան.
եւ
եղեւ
վերջինն
՚ի
կաթողիկոսունս
Դունայ:
Սոյնպէս
եւ
Գառնեցի
կոչի
յոմանց,
զի
ունէր
առանձնական
բնակ
ութիւն
՚ի
վանս
Այրին
մօտ
՚ի
Գառնի.
որպէս
ինքն
պատմէ:
Եւ
կամ
զի
որովհետեւ
Մաշտոց
հայրապետ
թաղեցաւ
՚ի
Գառնի,
եւ
զկնի
նորա
նստաւ
անմիջապէս
սա
ինքն
Յովհաննէս`
որ
էր
ազգական
եւ
աշակերտ
նորա,
համարել
են`
թէ
՚ի
քաղաքէ
անտի
Գառնւոյ
էր
եւ
նա:
Այլ
զիա'րդ
եւ
իցէ`
յայսպիսի
իմն
պատճառանաց
վրիպակաւ
Գառնեցի
կոչելով
զսա
ոմանց`
յաւելին
եւս
այլք
համարիլ,
թէ
նոյն
իցէ
սա
ընդ
ումեմն
Յովհաննու
Գառնեցւոյ,
որ
յիշատակի
յայսմաւուրս.
դեկտ.
29.
եւ
սակայն
այն
այլ
ոմն
է.
որպէս
եւ
գործք
իւր
յայտնի
ցուցանեն.
զորմէ
որոշակի
ինչ
ոչ
աւանդի
յայլ
գիրս
մեր:
Իսկ
ոմանք
ոչ
միայն
ընդ
սմա
շփոթեցին,
այլեւ
ընդ
այլում
Յովհաննու
Գառնեցի
կոչեցելոյ,
որպէս
է
տեսանել
յայսմաւուրս.
ապր.
7.
եւ
մարտ.
11.
որ
եւ
երեւեցաւ
՚ի
թուին
հայոց
իբր.
սհա.
եւ
ունի
գրեալ
քանի
մի
աղօթս.
զորմէ
գրի
ինչ
ինչ
եւ
՚ի
գիրս
Ջահկեցւոյն.
յերես.
639:
Բայց
յետինս
այս
Յովհաննէս
զրաբան
ոմն
է.
որ
եւ
պատմէ
զայլեւայլ
տեսիլս
տղայականս
եւ
անտեղիս`
երեւեալ
նմա
՚ի
Հռոմկլայ:
՚Ի
նոյն
դարս
աւանդի
լինել
եւ
այլ
ոմն
Յովհաննէս
աբեղայ
Բջնեցի.
եւ
սա
եւս
յայսմաւ.
՚ի
հոկտ.
2.
պատմէ
զառասպելախառն
հրաշս
ուխտաւորաց
ոմանց
գնացելոյ
՚ի
լեառն
Սինայ.
գուցէ
սա
իցէ
նոյն
ընդ
վերնոյն.
եւ
կոչի
Գառնեցի:
Որիշ
է
՚ի
սոցանէ
եւ
այլ
ոմն
Յովհաննէս
կամ
Յոհան,
որ
կոչի
Քռնեցի,
երեւեալ
՚ի
յետին
ժամանակս`
մօտ
՚ի
վախճան
թագաւորութեան
Ռուբինեանց։
Զսա
եւս
ոմանք
սխալանօք
փոխանակ
քռնեցի
ասելոյ
Գառնեցի
ասեն,
որ
է
սուտ:
Իսկ
վասն
թղթոյն`
զոր
գրեաց
առ
սոյն
այս
Յովհաննէս
կաթուղիկոս
Դասհոնակերտցի`
Նիկողայոս
պատրիարգ
Կոստանդինուպօլսոյ,
ասի
՚ի
գիրս
Պարտավճար
կոչեցեալ.
յերես.
194.
եւ
195.
թէ
այն
էր
գրեալ
կեղծաւորական
եւ
պատրողական
բանիւք.
եւ
թէ`
յայնպիսի
բանից
պարտեալ
իցէ
կաթուղիկոսն:
Յաւելեալ
լինի
անդ,
թէ
այնպէս
էին
եւ
թուղթքն
գրեալք
՚ի
Միքայէլ
պատրիարգէ
եւ
՚ի
Կիւռ
Մանուէլ
կայսերէ
առ
Շնորհալին
եւ
առ
Գրիգոր
կաթողիկոս:
Բայց
որպէս
յայտնի
տեսանի
յստակ
մտօք
ընթերցողաց,
՚ի
թուղթս
սոցա
կեղծաւորական
կամ
պարտողական
ինչ
բան
ոչ
գտանի.
այլ`
յառաջնումն
բան
ցաւակց
ութեան
եւ
մխիթարութեան,
եւ
յերկրորդումն
բան
սիրոյ
եւ
միաբանութեան.
ուստի
եւ
այդ
զրպարտութեամբ
ասի:
