Օգուտ Բժշկութեան

Փայծղանացաւութիւն որ ի տաքէ լինի կամ ի հովէ լինի

Պատճառ որ ի տաքէ լինի

Հունան ասէ, թէ լինի ի պեղծ տաքութենէ, որ յաւելնայ, եւ տաք կերակուրք շատ ուտէ եւ վատուժի եւ չընդունի զսավտան վատուժութեանն։

Նշան որ ի տաքէ լինայ այն է, որ կերակուր չուտէ, եւ ծարաւ լինայ, եւ աչացն սեւն մթնայ. եւ այն որ ի վատուժութենէ՝ այն է, որ երեսն մթնայ եւ փոխի գունն երեսաց։

Ստածումն որ ի տաքէ լինի։

Հունան ասէ, թէ ուսայլիմէն երակ առ, ի յաջ դիհէն չի լինի, ի ձախ դիհէն լինայ. եւ թէ ուժն ընկեր է՝ լուծէ՛ զփորն դեղին հալիլայով, եւ քասնու ջուր եւ սրքնճուպին տուր, եւ հանապազ քաղցր եւ թթու նուռն ծծէ, եւ փրփրեմի հունդ իսպիտակ շաքրով տուր։ Եւ թէ բնութիւնն կապ լինայ՝ տո՛ւր թմրհնտի սալորի ջրով, եւ թթվի ջուր խմէ, եւ զփորն լուծէ՛, եւ մուզավարայ եւ զերպայ տուր եւ հաւձագ։

Գեղիանոս ասէ. թէ գոզն կարմիր լինայ՝ ուսայլիմէն երակ առ ձեռացն, որ ի ճկութի մէջն է. եւ կուրսի ըռեւանդ եւ ծոր եւ քասնու հունդ եւ փանճանկուշտի հունդ եւ չոր դդումի հունդ ծեծէ եւ տո՛ւր Բ մթխալ. եւ թէ դալար սազապն քացխով եփէ եւ քիչ մն ածու բուրդ խառնէ եւ քաչայով ի վրան դիր. օգտէ. եւ հանապազ տո՛ւր սատակ սրքնճուպին եւ կապրցախ քացխով թրջած, որ հացով ուտէ. օգտէ։

Սահակն ասէ. թէ փայծղէն վատուժի՝ արա՛ ի գագթէն ապիկիս, եւ կամկեկ աճռելն կերակրէն յետեւ եւ հետեւակ քայլերն լաւ է։ Եւ այս տիմէտն օգտէ. - Ա՛ռ սազապի տերեւ չոր Ի դրամ, եւ նուշ Ե դրամ, զերկուքն քացխով տրորէ եւ օծէ՛ ի վերայ փայծղանն. շատ օգտէ։

Պատճառ որ ի հովէ լինի

Մասրճուէն ասէ, թէ հով կերակրոց լինայ եւ բնութիւնն հով լինի, կամ աւելի քամի լինի ի փայծղան ներքեւն։

Նշան որ ի հովէ այն է, որ ծարաւ չունենայ, եւ սավտայ փսխէ, եւ այն որ ի քամու է՝ այն է, որ ուռէց լինայ կակուղ եւ մատդ մխվի, եւ շատ թքնու, եւ փորն գռգռայ խիստ։

Ստածումն որ ի հովէ լինայ։

Մասրճուէն ասէ, թէ դեղ որ ի հովէ լինայ այն է, որ տաս հին կուլանկուպին եւ սրքնճուպին հին՝ քացխով, եւ վարդի ղուրս սրքնճուպինով, եւ անօթեց հին գինի եւ թուզ, որ դրջած լինայ քացխով, հանապազ տուր որ ուտէ. եւ կերակուր գառին միս եւ ղալիլայ տաք դեղերով։

Բագարատ ասէ, թէ փայծղանացաւութիւն որ գոզն կարմիր չլինայ՝ տուր զկապարին ղուրսն, որ լինայ շինած փանճակուշտին հնդով եւ քասնու հնդով եւ շնկիարի հնդով, եւ ֆուֆել եւ քազմազու եւ սրքնճուպին եւ ըռզիանի ջրով, եւ քիչ մն իսպիտակ աղ եւ հին քացախ եւ հին գինով տաք այնես եւ ի վերայ փայծղանն դնես եւ գարէջուր եռցնես եւ խմես լաւ է. եւ կերակրէն յետեւ շատ շուրջ մի՛ գալ։

Սահակն ասէ, թէ փայծաղ որ պինդ լինայ եւ ի խաղաղ կենալուն ատենն ցաւի, եւ յորժամ քիչ մն շարժի խաղի ցաւն՝ հեշտ լինի ցաւն. դեղն այն է, որ զփանճակուշտին ճղերն քացխով եւ մեղրով սնո՛ւ եւ տո՛ւր որ ուտէ, որ զփայծաղն տաքցնէ. եւ օծէ՛ ի վրան անուխ. եւ սազապ ի քացախն եռցո՛ւ եւ քիչ մն ածու բրդով ի վերայ փայծղան դիր. օգտէ։ Եւ դեղն այն է որ ի քամու լինայ՝ ապիկով խարէ՝ զտեղն. եւ ի սրքնճուպինէն եւ կապարին ղուրսէն լաւ չկայ, եւ ոճ տուր անօթեց սրքնճուպինով. օգտէ աստուծով։

Եւ Դս ասեր է, թէ զկապարային պտուղն եւ ճղերուն ծարերն քացխով դրջեն եւ աղով որ կենայ եւ տաս փայծղան տիրոջ յօրն Բ դրամ եւ ի վերայ գինի խմէ՝ Լ օրն զփայծաղն հալէ։