Օգուտ Բժշկութեան

Որոյ խռչկէն արիւն գայ եւ կամ արիւն փսխէ մարդն

Պատճառ ի խռչկէն արիւն գալուն

Գեղիանոս ասէ, թէ բարձր տեղաց ընկնի, եւ կամ իրք մն դիպնու, կամ ի գլխուն իջնու. եւ կամ ի թոքէն ի կուրծքն գայ մարդուն։

Նշան խռչակին այն է որ գլխուն իջուածն է, որ գլխուն մէջն ցաւի. եւ այն որ թոքէն լինայ՝ հազալով գայ. եւ այն որ կրծոցն գայ՝ սեւ լինի գուն արեանն։

Ստածումն որ ի խռչակէն արիւն գայ։

Գեղիանոս ասէ, թէ խաղաջ արա վարդէջրով, որ թրջած լինի աղտոր, եւ ազոխի եւ սերկեւիլի ջրով եւ որ նման է սոցա. եւ թէ շատ գայ ի հազալուն՝ ի կիֆալէն երակ առ եւ զվերագրեալն խաղաջ արա, եւ զայս դեղս արա. - ա՛ռ խունկ եւ աղբրաց արիւնն Ա Ա բաժին, եւ քահրուպար Ա դրամ, շատնաճ եւ մատնէհար կաւ Ա Ա դրամ, իսպիտակ զաճ եւ ճուլինար Գ Գ դանկ. զամէնն ծեծէ՛ եւ մէկ կուտ աֆիոն խառնէ, եւ տո՛ւր երեք դրամ. օգտէ, եւ կէս դրամ պանճի հունտ եւ տարչինի եւ սունպուլ, եւ վաղն եւ իրիկունն քացխով եւ ջրով խաղաջ արա. եւ թէ արիւն գալուն ժամն կուրծքն ցաւի՝ զայս դեղերս գինով եփէ եւ այն տեղուն վերայ ձգէ՛ եւ օծէ՛։

Էհանան ասէ, թէ այն որ հեկեկալով գայ արիւնն՝ չէ վնաս եւ լաւ է։ Ա՛ռ հայկաւ եւ զամխ եւ ճուլինար եւ տարմինայի հունտ եւ աղբրաց արիւն եւ ֆուֆել. զամէնն մանր մաղէ՛ եւ եփէ՛ մրտի շարապով եւ տո՛ւր սերկեւիլի, եւ տո՛ւր ազոխի եւ աղտորի եւ ծորի եւ ոսպան ապուր։ Եւ թէ հազալով արիւն գայ՝ լինի որ սիլ դառնայ. եւ դու ա՛ռ բասիլիկէն երակ. եւ ղուրսի քահրուպայ տուր եւ սանտալ. եւ վարդէջուր ի կուրծքն տիմէտ արա։ Եւ թէ ջերմն այլ ունենայ եւ կուրծքն ցաւի՝ ա՛ռ խաշխաշ եւ մրտի հատ եւ նշայ, եւ գարէջուրով լինի եփած. զհացն ճուլապով եւ նշի ձիթով տուր. ի տաքէ եւ ի թթուէ պահէ՛ զքեզ։

Պատճառ արիւն փսխելուն

Զաքարիային որդին ասէ, թէ կա՛մ ի զարկուց որ ի ստամոքն հասնի եւ կամ ի բոլորն, եւ կամ բարձր տեղաց ընկնի, եւ կամ յարեան յաւելվածուն երակ բացվի։

Նշան արիւն փսխելուն այն է, որ զախմէ լինայ որ փսխելուն ատեն ստամոքն ցաւի. եւ այն որ յարեան յաւելվածուն լինայ՝ գունն կարմիր եւ շատ ստամոքն հեղ մն ցաւի։

Ստածումն արիւն փսխելուն։

Զաքարիային որդին ասէ, թէ յորժամ արունն շատ հանապազ գայ՝ դեղն այն է որ զբասիլիկն կտրէ, եւ թէ Բ բճին մէջն ցաւ լինայ՝ եւ տուր սերկեւիլի ըռուպ եւ եղջուրի, եւ չամիչ եւ ազոխ եւ աղտոր, եւ հանապազ ի բան տար. օգտէ։ Ա՛ռ հայկաւ եւ զամխ եւ ճուլինար եւ աղբրաց արիւն եւ խունկ Ա Ա բաժին. զամէնն մանր ծեծէ՛ եւ տո՛ւր սերկեւիլի շարապ, եւ ազոխ ապուր տուր. եւ սուր իրաց պահէ՛։

Ֆաւլօսն ասէ, թէ այն որ ի զարկուց լինի եւ ընկնելուն՝ երակ առ եւ սերկեւիլի շարապ տուր. եւ թէ լուծումն պատեհ լինայ՝ լուծէ՛ մրգաջրով. եւ տո՛ւր ջղախոտի ջուր մատնէհար կաւով, շատ օգտէ. եւ քան զամէնն պարսի անտարուն ջուրն լաւ է, որ զամէն արիւն գնալն կտրէ. եւ քահրուպարին ղուրսն տուր. եւ զանտարումայխօսի, որ օգտէ ստամոքին ամէն խոցին։

Սահակն ասէ, թէ յարեան յաւելնալուն լինայ որ ի ստամոքն լինայ ժողովել՝ յիրմէ վախ չկայ, եւ զբռնող իրվին տաք, որ է նռան եւ խառնուպի եւ ազոխի, եւ աղտոր եւ ակակիայ եւ մուռ եւ աֆիոն խառնէ՛ քացախն եւ տո՛ւր որ զարիւնն կտրէ, եւ շատ օգտէ աստուծով։