Շիրակ

32. ԵԿԵՂԵՑԻ ՏԻՐԱՄՕՐ։ - ԾԱՂԿՈՑԱՁՈՐՆ

Յետին եկեղեցին նշանակեալ ՚ի քննողաց աւերակացն ` կայ իբրեւ հաւասար հեռաւորութեամբ ՚ի Ս. Փրկչէ ընդ Մ. Հր. ՚ի կաթողիկէէն ՚ի Հ. Ե., եւ յափանց Գայլեձորոյն ընդ Հր. խաչաձեւ նստիւք. եւ համարի նուիրեալ Տիրամօր կուսի [1]. այլ որքան շէն կամ աւեր իցէ ` ոչ գիտեմ, զի ոյ մերս Հ. Սարգիսեան յիշէ զայն եւ ոչ այլ ստորագրողք: - Առ ստորոտով բովանդակ երկայնութեան պարսպացն եւ հարուստ մի եւս ՚ի ներքս ՚ի քաղաքամէջս կոյս ` ոչ նշանակի ոչ շէն եւ ոչ աւերակ տեղի, յայտ է թէ իսպառ քանդեալ է եւ խոպանացեալ. այլ միայն եկեղեցեակ մի աւեր մերձ յարեւմտեանն երեցուն դրանց ներքնապարսպին, նման այնմ զոր յիշեցաք ՚ի սկզբան ` յարեւելից արքունի ապարանիցն:

Աստանօր գլխաւորին շրջաբերութիւն մեր զքաղաքաւն ՚ի ներքուստ, եւ ամենայն ցարդ ծանուցանել տեղիք, զոր դատք յիշեալ յայլ եւ այլ քննողաց ամայացեալն Անւոյ. այլ յայտ է թէ մեծագոյն մասն եւս մնայ քննելի, որ է բովանդակ եռանկիւնաձեւ միջոցն այն քաղաքին, յորում չորս կամ հինգ շինուածս միայն տեսաք: Քննելի է եւ Ծաղկոցաձորն որ ՚ի համանուն դրանէն ՚ի Մ. Հ. պարսպաց քաղաքին ` զիջանի, եւ տակաւ անձկացեալ եւ հարթեալ ` բաժանի ՚ի բազում առաջս, յորոց մին խառնի ընդ Ախուրեանն ձորոյ, լայնութիւն նորին առ առաւել չանցանէ զքարընկեցիւ. յատակ նորա հող է, այլ երեսքն խճախառն քար կակուղ, եւ երկուստեք փորեալ եւ հատեալ ՚ի նոսին կրպակք անթիւք մեծ եւ փոքր, ոմանք երկայնաձեւ խորացեալ ՚ի սիրտ ձորափին, եւ ոմանք ՚ի մանր սենեակս հատեալ, ունին դրունս մտից հաղորդութեան ընդ իրեար. եւ լուսամուտս ` ոմանք միայն ՚ի վերուստ առ ՚ի շեղ. է ուրեք զի կրկին կարգք են կրպակացդ մի ՚ի վերայ միւսոյ. խցեալ են այժմ շաւիղք մտից նոցին, ստորինքն խափանեալք ՚ի յաճախ սորելոյ քարանցն, եւ վերինքն դժուարամատոյցք [2]: Առհասարակ մաշեալ են երեսք ձորոյն, որով եւ կրպականիդ յոյժ այլաձեւեալ եւ անկերպարան, թէպէտ եւ ՚ի սկզբան իսկ թուի թէ անհարթ էին երեսք նոցին. յոմանս երեւին եւ խորշք կամ դարանք, խիտք եւ մանունք: Ոմանք բնակարանս կարծեցին զխորշս ձորոյդ եւ իբր արտաքին քաղաք [3], որպէս զքարափոր քաղաքս Վարձիոյ եւ զՈւփլոսցիխեայ ՚ի Վրահայս, այլք ` գերեզմանս, եւ զխորշսն ` է որ ձեռագործս, եւ է որ ՚ի ներգործութենէ ջրոյ ծակոտեալս: Ի խորշ մի բռնեալ որմոյ տեսանի եւ նկարէն պատկեր ` լուսապսակ հեծելոյ աղեղնաւորի ` որ նետաձիգ լինի ( տես յէջ 89). եւ առ երի կայ արձանագիրս.

Քրիստոս Աստուած ողորմեա Շուշանա աղախնո քո:

[1]             Ապիխ, որ կոչէ բ glise de la Sainte Vierge Տե ' ս Թիւ 54:

[2]             Ոչ գիտեմ ստուգիւ ՚ի ձորս յայս թէ այլուր իցէ տեղի պատկերիդ ( Թիւ 55), զի պատկերահանն որ զաւերակս Անոյ գծագրեալ է, հանդերձ սակաւուք այլովք, ոչ նշանակէ զսորա գիրս:

[3]             Պրոսէ եւ Խանիքով: