Շիրակ

Հրաշագործակ ճիգն Հայկին,

Հարըստութիւն եւ հանճար,

Սիրտ խանդակաթ, ջերմ հոգին,

Հուսկ փառաբնակ իւր տաճար `

Յամանակաց միջօրեայ

Եւ յաշխարհաց միջակէտ `

Յանքոյթ յորձանս Ախուրեայ

Եւ ի ծործորս ծաղկաւէտ,

Երկնեաց ծընունդ աննըման,

Ըզքեզ ` վեհից վեհական

Զոր ոչ Զըրուան հանրակուլ,

Ոչ ժանտ բաւեաց սլաքն Ըսկիւթ,

Ոչ յաչաղկոտ հրոսք անդուլ `

Խարդաւանել յալս անգիւտ:

Թօթափեցին, այո, դարք `

Զամենազարդ պերճանս,

Այլ նիշք շըքոյդ անվըթարք `

Շողան յամէն քո կողմանս.

Եւ վերնական հովանի

Սաւառնանայ զքեւ, Անի ~:

Ոչ սոնք յուրանք բարձրայօն `

Յոր բիւրաւոր կոռավար

Տառապեցոյց Փարաւոն,

Ոչ ակառունք որձաքար `

Յապահովեն զյիշտտակ

Օթեվանաց նախհարանց.

Այլ զոր հիմնէ գութ յստակ,

Կանգնեն հաւատք գերապանձ.

Եւ ուր յաւետ հսկէ խաչ `

Նա յաւիտեան անամաշ:

Տեսի զԲաբեէլ եւ զԱսուր …

Նա մանաւանդ տեսի ՚նչ ոչ.

Հողակուտակք թաքթաքուր,

Ամայութիւնք յամայւոջ.

Զորըս ձաղեալ ` հողմ ու աւազ

Յարձակավայր անարգել `

Դիմամրտին հանապազ

Անդըր քան զանդըր վարգել:

Ուր Շամիրամ շպարէր վէս `

Անդ որջացեալ կուզ ու աղուէս:

Տես զՀռամսէն եւ զՄեմփիս.

Լերի ~ նք եւ այրք կռանակոփ.

Յոր ` պատ ՚ի պատ ի կտաւիս

Ննջէ զմռեալ եւ ամփոփ `

Բազմադարեան հեթանոս.

Եւ շուրջ ` զուգեալ յամանակ

Անխոնջ անյոյս ծեր Նիլոս `

Յածի ալեօք տժգունակ:

Մընչէ Մեմնեան վէմն յարեւ,

Այլ ի սիրտ ` ոչ արդարեւ:

Տեսի զդըղեակ Ատտիկեայ

Բազմադըրուագ զԱթէնք.

Խոհք Պերիկլի, դաստ Փիդեայ `

Չեղեն շինիցդ ապաւէնք.

Հազիւ նշխար խուսափուկ

Ճըգնի երդմամբ վըկայել

Թէ ճարտար մատն եւ փափուկ

Երբեմն ինքեան էր վայել.

Դրդէ զմիտս յամպ գեղեցկին,

Ոչ մինչ յերկիրս ` ուր հոգին: -

Ոչ այսգոյն յիմ հայրն ազգաց

Յարփիասկիզբն Այրարատ:

Ասպընջական օտարաց,

Գգուիչ Հայոյն հարազատ:

Լուսակարկաջ ընդ երկնաւ

Տեսի զյետինն իւր ոստան,

Խաչազդեցիկ նըշանաւ

Նափորտապատ սրբազան.

Համբուրեցի զնիշ քարանց,

Եւ սօսափիւն յիս էանց:

Մինչ թողեալ զբարձըրն Դըւին `

Էջ բաղդ հացուտն ի Շիրակ,

Հարել յիմաստ ազնըւին

Աստ Հայութիւն համշիրակ `

Միաբանէր կամովի.

Անզօրն ` համհարզ զօրեղի,

Կուռըն կարշնեղ կորովի `

Նարմանազուրկ ընդ ծըղի,

Կըռել կոփել սրահ երկնի

Ըզնուիրական իւր Անի:

Սըփռէր արքայ ոսկի խիտ,

Եւ բուրգն ի բուրգըն յենոյր.

Սըփռէր դըշխոյ մարգարիտ,

Մատուռ մատրան տայր համբոյր.

Քաջահաւատ քաջայոյս

Կարկառեալ ճոխ առ փինատ,

Յաշխարհօրէն ի խրախոյս `

Հազար տաճար բիւր պալատ

Կանգնէր յըղձիկն իւր յԱնի,

Առնել յաշխարհս անուանի:

Կապին կամարք կարծրակուռ

Յանդունդս յախուռն Ախուրայ.

Ի ճռինչ սայլից հասկաթուռ `

Թնդան եւ սիրտք ի վերայ.

Աստեղաթիւ աստղափայլ

Նորահարսունք ոսկէթագ `

Արծաթամոյգն մանրաքայլ

Զանցիկս առնեն վարդյատակ.

Մականակիրքն երկոքին

Փայլեն գունակ արեգին:

Ո ~ վ, քանի ~ խռով եւ խաղող.

Ո ~ րքան մըղեն անդ զիրար

Արիւն, արտօսր եւ ծիծաղ.

Հոգեծըփա ~ նք անդադար:

Քանի ~ ամբոխ աղաղակ

Ի հրապարակ, յորգոստայն.

Քանի ~ այգունք կարմրորակ,

Եւ թըխաթոյր վաղորվայն:

Ո ~ րքան կենաց մուտ եւ ել: …

ԶԱնի ` բաւէ՞ ոք թըւել: -

Հոլաթեւեալ ե ' րթ համբաւ `

Կոչնակ տեսլեանդ հիահրաշ: -

Հծծէ հիւսիս առ հարաւ.

Եւրոպ ըզգոն կարդայ վա ~ շ.

Հելլէն Իտալ Խափշիկ Խուժ `

Բերեն տանին անթիւ խայր.

Հարիւր բարբառ խաժամուժ

Յաշխարհվաճառն անդ ճոխայր.

Եւ դարձեալ հինն Հայաստան

Շահաստանաց շահաստան:

Խուժէ՞ յանկարծ թշնամի

Ի կողոպուտ եւ յաւեր. -

Եկեղեցիքն հազար մի

Համահաւաք տան հրաւէր.

Ամեն բնակիչ ` բերդապահ,

Ամեն բնակիչ ` զինաւոր.

Ու Այծեամն աչեղ եւ վստահ

Արծաթաղեղն Նահիտ նոր,

Ի դաստակերտ բրգանէ

Ե ' ւ պաշտպանէ եւ վանէ: …

Խրոխտ աշտարակք անթ առ անթ `

Նմանեալ պարուց պատանեաց

Եւ պճնելոցն ի բահուանդ

Ի խաղս այգեաց հովանեաց,

Թըվիս ճօճալ մահկաձեւ `

Ի սահագնաց լուսնեկին:

Տարփեալ ի հարսն եւ յարեւ `

Ձայնէ պահնակ դըղեկին.

Գանչեն սիրով արձագանքք

Եւ Հռովմոսին մահարձանք:

Վառեալ Վահագն աստղավար

Սուր գմբեթաց անշէջ ջահ,

Ուր Սմբատ թագ առ սընար

Ու Աշոտ ննջէ Շահանշահ,

Շողայ շիրմաց մամռապատ.

Յորս թըւին աներկմիտ

Յաղօթս ի տուրս անընդհատ

Խոսրովանոյշ, Կատրամիտ: …

Քան ըզթատերս ` կենդանի

Են ինձ դամբանք քո, Անի: …

Այլ օրահասն յեղյեղուկ

Համայնաջինջ ոսոխ բաղդ `

Ժամանեալ գայ. - վա ~ հ, եղուկ: -

Ո ' չ, ոչ. նա չէ ' աստ անյաղթ.

Կաթողիկէքս երկնապար,

Կոթողք ու արձանք խաչակնիք,

Եւ Մարեմայս վեհ տաճար `

Յաւերժութեան ունին նիգ.

Մի ' բնաւ տեսցէ նա զԱնի `