Պատմութիւն Հայոց, Հատոր Ա.

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Տարակոյս է առ մեկնիչս, թէ անդրանիկ Նոյի սե՞մ իցէ, եթէ Յաբեթ: Ոմանք ըստ հասարակ կարծեաց համարին, թէ Սեմ էր. քանզի սուրբ գիրն բազում ուրեք յառաջոյ դասէ զնա. այսպէս համարեցան եւ ոմանք յազգէ մերմէ. ընդ որս եւ սուրբն Գրիգոր Նարեկացի` յասելն ՚ի գովեստն առաքելոց. Սկզբնաւորեալ ՚ի նախապատիւ եւ ՚ի կանխամեծար սերմանէն Սեմայ անդարանիկին Նոյի:
       Այլ բազումք հայեցեալ ՚ի ճիշդ քն նութիւն բանից սուրբ գրոց, եւ ՚ի զգուշաւոր թարգմա նութիւն եբրայական բնագրին, ասեն` թէ ո'չ Սեմ, այլ` Յաբեթ էր անդրանիկն: Եւ այսր կարծեաց մեծ եւ զօրաւոր պատճառ է այն, զի սուրբ գիրն ասէ, թէ Նոյ ՚ի 500. ամի իւրում ծնաւ զորդիս. եւ յաւելու, թէ ՚ի 600. ամի նորա եղեւ ջրհեղեղն. եւ ապա ասէ ՚ի գլ. ժա. համար. 10. թէ Սեմ որդի հարիւրեմեան էր, յորժամ ծնաւ զԱրփաքսադ յերկրորդում ամի յետ ջրհեղեղին: Արդ` եթէ յիրաւի Սեմ էր անդրանիկն, եւ յերկրորդ ամի յետ ջրհեղեղին ծնաւ զԱրփաքսադ, պա'րտ էր ասել, թէ Սեմ էր յայնժամ հարիւր եւ երկու ամաց (որպէս քաջ ստիպի դնել Վարդան ). եւ կամ պարտ էր ասել, թէ Նոյ էր. 498. ամաց ՚ի ծնանիլն զսեմ:
       Յայս հայեցեալ` անտարակոյս համարիմք, թէ առաջին որդին` զոր ծնաւ Նոյ ՚ի 500. ամի իւրում, ո'չ էր Սեմ. այլ` Յաբեթ. եւ երկրորդն` Սեմ, ծնեալ ՚ի 502. ամի նորա որպէս դնէ Պետաւիոս : ըստ որոյ ուղիղ կարէ ասիլ, թէ ՚ի 602. ամի Նոյի, այն է յերկրորդ ամի ջրհեղեղին, կամ ըստ Խորենացւոյն. ա. 4. յետ երկուց ամաց ջրհեղեղին, ՚ի հարիւրերորդ ամի Սեմայ ծնաւ Արփաքսադ:
       Զայս կարծիս հաւանական դատէ անաչառ քննիչն Ովսերիոս. վասնորոյ եւ մեք այսպէս եդաք. եւ այս կարի իրաւամբք. քանզի եւ ՚ի թարգմանու թեան եօթանասնից եւ քաղդէացւոց պարզապէս երէց դնի Յաբեթ. ըստ որոյ եւ թարգմանիչք մեր եդին այսպէս. ծան. ժ . 21. եւ Սեմայ ծնան որդիք, եւ նա է հայր ամենայն որդւոցն Եբերայ, եղբօրն Յաբեթի երիցու: Եւ զայս թարգմա նութիւն ուղղագոյն համարեալ Կալմեթի ՚ի մեկ նութեան այսր բնագրի, կոչէ այսմ ՚ի վկա յութիւն զբազումս. եւ ՚ի համառօտու թեան իւրում նախ դնէ զծնունդ Յաբեթի, եւ ապա զՍեմայն: Զնոյն հաստատեն եւ երեւելի ռաբբիք եբրայեցւոց, Սողոմոն, Աբենեզրա, ղ՚ի Բենգերզոն, եւ Մովսէս Գերոնտացի, առ Իսահակայ Վոսեայ. վիճաբ. ե. ՚ի ժամանակագրութեան . գլ. 5:
       Իսկ այն` զոր ասեն, թէ սուրբ գիրք ՚ի թուել զորդիս Նոյի` յառաջ դասէ զսեմ, չէ ' ինչ. զի զայդ վասն յարգի ազգին առնէ. ը որում Մովսէս գիտէ զսեմեանց` այսինքն զեբրայեցւոց միայն պատմել , յորոց ծնաւ Քրիստոս: Թո'ղ զայն, զի ոչ ամենայն ուրեք զնոյն կարգ պահէ սուրբ գիրք. մանաւանդ թէ ՚ի թուել զծնունդս նոցա ՚ի գլ. ժ. նախ դասէ զՅաբեթ, եւ ապա զայլս: Եւ զՔամ` որ կրտսերն էր, (որպէս ասի յայտնապէս ՚ի գլ. թ. ՚ի համարն. 24. ) միշտ ՚ի միջին տեղւոջ դնէ: Այլ զի ուրեք ուրեք ՚ի վերջոյ եւս դասի յաբեթ, Սիւնկեղոս յոյն պատմիչ, եւ Գրիգոր Մագիստրոս ՚ի թուղթն առ Սարգիս վարդապետ, ո'չ միայն միջին համարին զնա, այլեւ կրտսեր. եւ այս` յայտ է թէ ո'չ կարգի ծննդեան, այլ` գուցէ ըստ կարգի անուան:
       Գիտելի է աստ, զի ՚ի պատմել սուրբ գրոց զծնունդ որդւոցն Նոյի, եւ ՚ի յարել ՚ի նոյն զանցս ջրհեղեղին, նախ դնէ` թէ Նոյ հինգ հարիւր ամաց էր, եւ ծնաւ զորդիս. եւ յետոյ պատմէ, թէ սպառնացաւ աստուած ածել զջրհեղեղ յետ հարիւր եւ քսան ամաց. եւ զի ասէ յետոյ, թէ ՚ի վեցհարիւրերորդ ամի կենաց Նոյի եղեւ ջրհեղեղն, ոմանք ՚ի նախնի վարդապետաց, ընդ որս եւ Եզնակ Կողբացի. ճառ. լզ. երես. 137. համարեցան, թէ ած թէպէտ եւ հարիւրեւքսան ամս խոստացաւ մարդկան կեալ մինչեւ ՚ի ջրհեղեղ, բայց յառաւելուլ յանցանաց նոցա` պակասեցոյց զքսան ամն: Այլ սակայն` որպէս երեւելի մեկնիչք քննեն, ո'չ տեսանի աստ հաստատուն պատճառ այսպէս դնելոյ. այլ մանաւանդ թէ` որովհետեւ բացարձակապէս սահմանեաց ած ամս հարիւր եւ քսան մինչեւ ՚ի ջրհեղեղն, հարկիմք ասել` թէ այնչափ տեւեցին այն ամք. եւ եթէ պակասեցուցեալ էր ամս քսան, յիշէ իւիք զայն սուրբ գիրն: Զայս կարծիս ճշմարտագոյն համարի Կալմէթ, եւ Կուռնելիոս Ալափիտէ ՚ի միջի. ծնն. զ. 3. որ եւ ՚ի վկա յութիւն կոչէ զսուրբն Օգոստինոսի եւ զՍաղուինոս: Իսկ այն` թէ սուրբ գիրն նախ պատմէ զհինգհարիւր ամաց լինելն Նոյի, է յետեւառաջ ութիւն բանի. որպէս բազում ուրեք է տեսանել ՚ի նոյն գիրս ծննդոց. ը որոյ եւ աստ նախ քան զպատմել զսպառնալիսն այ` յիշէ զծնունդ որդւոցն Նոյի. եւ ապա սկիզբն առնէ պատմել զսպառնալիսն. եւ յայս ապացոյց` յաւելու զկնի սպառնալեացն միւսանգամ պատմել զնոյն ծնունդ: