Պատմութիւն Հայոց, Հատոր Ա.

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Կարգ ժամանակագրութեան եւ յաջորդութեան թագաւորացն բաբելացւոց դժուարաւ որոշի համեմատութեամբ այնց պատմութեանց, զորս աւանդեն սուրբ գիրք, եւ արտաքին պատմիչք. մինչեւ ասել Կալմեթի. Չգտանեմ ՚ի ժամանակագրութեան տեղի խրթնագոյն քան զյաջորդութիւն թերացն բաբելացւոց մանաւանդ ՚ի կամիլն միաբանել զարտաքին պատմութիւնս ը պատմութենէ սուրբ գրոց: Զայս յայն սակս եդաք աստ, զի թէ ոք այլուր այլազգ ընթերցցի` քան զոր մեք կարգեցաք, մի ինչ մեղադրեսցէ մեզ, գիտելով զխրթ նութիւն իրացն. որովհետեւ բազումք բազում օրինակաւ աւանդեն:
       Իսկ ժամանակք` զորս դնեն մատենագիրք ՚ի վԱրբակեայ արքայէն մարաց մինչեւ ՚ի Դէովկ, եւ անտի մինչեւ ցԱժդահակ, պէսպէս են. որպէս ասացաք ՚ի յառաջաբանութեան. յերես. 7: Նոյնպէս է եւ թիւ նոցին իսկ թագաւորացն մարաց. զի ոմանք բազումս թուեն, եւ ոմանք սակաւ: Դիոդորոս սիկիլիացի. խ. 9. ըստ կտեսեայ այսպէս հաշ ութեան զթագաւորս մարաց` թուով ինն. Արբակէս, ամս. իը. Մանդանէս ծ. Սարսոմեն. լ. Առաեկարմիս. ծ. Արբիան. իբ. Արտայոս. խ. Արտիւնէս իբ. Արտաւան կամ Աստիվար. խ. եւ յետ նորա ասէ որդի նորին Ապանդաս` ՚ի յունաց Աժդահակ կոչեցեալ: Եւսեբիոս թուէ ութն. այսինքն են, Արբակէս, Սոսառմոս, Մեդիտոս, Կարտիքէաս, Դէովկ, Փրաորդ, Կիաքսար, Աժդահակ: Հերոդոտոս զանց արարեալ զառաջնովք` դնէ չորս. այսինքն են, Դէովկ, Փրաորդ, Կիւաքսար, Աժդահակ: Ոմանք եւս աւելի դնեն. իսկ ոմանք պակաս . այլ մեք եդաք ըստ ընտիր ձեռագրաց Խորենացւոյն. որում համաձայն թուի լինել եւ նա ինքն Դիոդորոս ըստ Կտեսեայ: Իսկ զչափ ժամանակաց կարգեաց ըստ ընթացիցն Ովսերայ:
       Պնդէ աստանօր Կալմէթ, թէ Փրաորդ իցէ Արփաքսադ, որ յիշի ՚ի գիրս Յուդիթայ. իսկ Սովերիոս եւ Պետաւիոս դնեն, թէ ո'չ Փրաորդ, այլ` Դէովկ հայր նորա է Արփաքսադ. եւ այս մեզ հաւանակագոյն թուելով` եւ համաձայն Հերոդոտեայ, այսպէս եդաք: