Զոր
ինչ
պատմեն
Հերոդոտոս,
եւ
Քսենոփոնտ,
եւ
Խորենացին
՚ի
Մարիբասայ`
վասն
Աժդահակայ
եւ
Կիւրոսի,
եթէ
ընդ
միմեանս
համեմատեսցուք,
երեքինն
եւս
երեւին
լինել
այլեւայլ
պատմութիւնք
այլեւայլ
թագաւորաց.
զի
թէպէտ
եւ
յիրս
ինչ
միաբանին,
բայց
՚ի
բազումս
բազմօք
տարբերին:
Հերոդոտոսին
զանգեալ
երեւի
փոքր
մի
առասպելօք.
Քսենոփոնտեայն`
ըստ
վկայելոյ
Կալմեթի`
երեւի
լինել
հիւսուած
ինչ
բանից`
՚ի
ցուցանել,
թէ
որպէս
պարտ
իցէ
թագաւորի
ումեք
կարգել
զ
թագաւորութիւն
իւր.
որ
եւ
բազում
իրօք
ներհակ
է
Հերոդոտոսին:
Իսկ
Մարիբասայն`
զոր
ըստ
միոյ
մասին
բերէ
Խորենացին,
է
այլ
իմն
պատմութիւն:
Այլ
մեք
ըստ
կարի
ջանացաք
զերեսին
միաբանեցուցանել
ընդ
միմեանս.
մինչեւ
երիցն
եւս
համաձայնիլ
՚ի
նոյն,
եւ
տարաձայնիլ:
Գիտելի
է
եւս,
զի
Հերոդոտոս
պատմէ,
թէ
նախ
Աժդահակ
ետ
պատերազմ
ընդ
Կիւրոսի,
եւ
պարտեցաւ.
եւ
Կիւրոս
կալեալ
զնա`
խնայեաց
՚ի
կեանս
նորա
եւ
առեալ
զթագաւորութիւն
նորա`
եթող
զնա
առ
իւր
առանց
իշխանութեան.
կամ
ընդ
այլոց`
եդ
յարգելանս:
Իսկ
Յուստինոս.
ա.
6.
ասէ,
թէ
խնայել
՚ի
նա`
ետ
նմա
զմարզպա
նութիւն
աշխարհին
Վրկանաց:
Այլ
հաւանակագոյն
է
աւանդեալն
՚ի
Խորենացւոյն.
ա.
28.
ը
որոյ
եդեալ
է
մեր
՚ի
պատմութեան.
զոր
եւ
տեսցես
՚ի
սկզբան
յաջորդ
ծանօթութեանդ:
Թողում
աստ
՚ի
մէջ
բերել
եւ
զայլ
այլոց
մատենագրաց.
որոց
ոմանք
զԴարեհ
եւ
զԱժդահակ
նոյն
համարին.
եւ
ասեն,
թէ
նա
էր
Արտաշէս
այրն
Եսթերայ.
եւ
այլ
բազմապիսի
բանք.
որպէս
է
տեսանել
առ
Սիւնկեղեայ.
երես.
205.
մինչեւ
՚ի
232.
կամ
երես.
164.
մինչեւ
՚ի
185.
զորս
ո'չ
են
մեզ
կամք
քննել:
