Գտանեմք
ուրեք
՚ի
գիրս
ոմանց
աւանդեալ,
թէ
՚ի
ժամանակի
բաժանման
լեզուաց
իցէ
լեալ
ծնունդն
փաղեկայ.
եւ
ուրեք
եւս,
թէ
Նոյ
յետ
ժամանակաց
բաժանեալ
իցէ
զբոլոր
յերիս
որդիս
իւր,
եւ
ժամանակի
անդ
ծնեալ
իցէ
Փաղէկ.
եւ
զայս
այսպէս
եդեալ
սց`
այլազգ
չափեն
զժամանակն
աշտարակաշինութեան`
քան
զոր
մեք
եդաք:
Բայց
հաւանական
թուի
ասել,
թէ
՚ի
բաժանիլ
եւ
՚ի
չուել
մարդկան
յերկիրն
Սենաար`
եղեւ
ծնունդ
Փաղեկայ.
որոյ
վասն
Մովսէս
դնէ
նմա
զայս
անուն`
այսինքն
Ֆէլէկ,
կամ
Ֆալէկ,
եւ
ըստ
մեզ
Փաղէկ,
՚ի
նշանակել
զբաժանումն,
յասելն.
ծնն.
ժ.
25.
թէ
վասն
զի
յաւուրս
նորա
բաժանեցաւ
երկիր.
որ
եւ
թուի
լինել
սոյն
այս
բաժանումնս:
Յակոբ
գիրեն
մեկնիչ
եւ
այլք
ոմանք
դնեն
զաշտարակաշինուին
յամի
աշխարհի.
1951.
եւ
այլք
այլազգ.
այլ
այս
ոչ
երեւի
մեզ
հաւանական,
հաշուելով
զթիւ
ամաց
յաւուրց
անտի
աշտարակաշինութեն`
ըստ
հաշուին,
որ
ստուգեցաւ
յաւուրս
Աղեքսանդրի
Մակեդոնացւոյ:
Քանզի
ը
որում
գրէ
Սիմպլիկիոս
՚ի
Պորփիւրէ.
գիրք.
բ.
երես.
123.
յորժամ
տիրեաց
Աղեքսանդր
Բաբելոնի,
ուսուցիչ
նորա
Արիստոտէլ
գրեաց
թուղթ
առ
Կալիսթենէս
քեռորդի
իւր`
որ
էր
ընդ
Աղեքսանդրի,
աղաչեաց
զնա
տեղեկանալ
հ
նութեան
քաղդէացւոց:
Եւ
նա
հրամանաւ
Աղեքսանդրի
քննեալ
՚ի
հին
մատենից
նախնեաց,
եւ
ստուգեալ
՚ի
քրմաց,
եգիտ
ամս.
1903.
յորմէհետէ
սկսեալ
էր
յաշխարհին
քաղդէացւոց
եւ
բաբելացւոց
տեղե
կութիւն
պէսպէս
իրաց
եւ
քաղդէութեան:
Եւ
քանզի
ժամանակն
յառաջեալ
յԱղեքսանդրէ
՚ի
վեր.
1903.
ամօք,
հասանէ
մօտ
՚ի
ջրհեղեղն,
այսինքն
114.
ամօք
յետոյ
քան
զջրհեղեղն`
ըստ
հաշուի
եբրայեցւոց,
հաւանական
համարեցան
ժամանակագիրք
ասել,
թէ
սկիզբն
այնր
իշխանու
թեան
իցէ
լեալ.
1903.
ամօք
յառաջ
քան
զԱղեքսանդր:
Եւ
զի
առաջին
հաստիչ
այնր
իշխա
նութեան
եղեւ
Նեբրովթ
առաջնորդն
աշտարակաշինութեան,
ժամանակն
այնր
աշտարակաշի
նութեան
եւս
համարիլ
լինել.
1903.
ամօք
յառաջ
քան
զԱղեքսանդր.
այսինքն
է`
յամի
ի
իբր.
1771.
ըստ
որում
դնեն
եւ
Ովսերիոս
եւ
Կալմէթ.
կամ
քանի
ի .
1809.
ը
Պետաւեայ:
Այսմ
համաձայնին
ըստ
յաւելուածոյ
հաշուին`
որ
՚ի
համեմատութեանն
թարգմա
նութեան
եօթանասնից`
ոչ
սակաւք
՚ի
մատենագրացն
յունաց,
եւս
եւ
պատմիչք
մեր`
Յովհաննէս
կաթողիկոս,
եւ
Սամուէլ
երէց:
Այլ
յաղագս
աշտարակաշի
նութեան
բազում
ինչ
առասպել
գրի
յեբրայական
աւանդութիւնս.
եւ
այնչափ
բարձր
ութիւն
ընծայի
աշտարակին,
մինչեւ
ոսկւոյն
եւս`
ասեն,
զոր
տանէին
՚ի
վեր,
՚ի
ջերմութենէ
արեգական
հալիլ
՚ի
ճանապարհի.
բայց
ասեն,
տանօղքն
ոչ
վնասէին:
Գրեն
եւս ,
թէ
շինօղք
այնր
աշտարակի
բարի
մտօք
ձեռն
արկին
յայն
գործ:
Յոր
յաւելու
յայլոց
եւ
Վարդան
պատմիչ,
թէ
որք
շինէինն
զաշտարակն`
յօժարամիտ
աշխատէին.
Այս
զայր
գրգռէր`
ասէ,
եւ
կին
զընկեր
իւր.
եւ
ոչ
ոք
ասէր,
եթէ
ես
շատ
գործեցի
քան
զքեզ,
այլ`
եթէ
դու
շատ
գործեցեր
քան
զիս:
