Ծանոթագրություններ

ՆԱՄԱԿ ՀՐԱՏԱՐԱԿՈՂԻՆ

(էջ 378)

Տպագրվել է՝ «Հյուսիսափայլ» 1859, № 11, էջ 902–903, Մարտիրոս Սառաֆյանց ստորագրությամբ: 

Ինչպես ասված է նախորդ նամակի ներածականում, Մարտիրոս Սառաֆյանց կեղ­ծանունով գրել է Մ. Նալբանդյանը: Այդ է հաստատում Նալբանդյանի մի նշումը «Ծոցա­տետրի նկատողությունների» մեջ: Այդտեղ, մի առանձին թերթիկի վրա, հեղինակը հիշում է «Հյուսիսափայլի» 1858–1859 թթ. համարներում տպագրված իր հոդվածներից մի քանիսը: Հենց այստեղ էլ հիշատակվում են 1859 թ. № 11-ում տպագրված երկու նամակները: Խոսքը վերաբերում է այս նամակին եւ հաջորդին, որ ստորագրված է Ադոլֆ Բլումենթալ: 

Նկատենք, որ այս նամակի Նալբանդյանին պատկանելու փաստը իր հերթին լրացուցիչ կերպով հաստատում է մեր ենթադրությունը նախորդ նամակի մասին: 

Նալբանդյանի նամակները նվիրված էին Շիլլերի ծննդյան 100-ամյակի հետ կապ­ված տոնախմբություններին: Առաջին նամակում խոսվում էր Շիլլերի արձանի հիմնարկության մասին՝ Բեռլինում, իսկ երկրորդում՝ Վիեննայի հրապարակներից մեկը Շիլլերի անունով կոչելու հանդիսությունների մասին: 

Ուշագրավ երեւույթ է, անշուշտ, որ «Հյուսիսափայլի» 10-րդ համարում եւս զետեղված էր մի հոդված, որն ամբողջացնում էր խմբագրության վերաբերմունքը գերմանացի երկու հանճարեղ գրողների նկատմամբ: Հոդվածի հեղինակ Ստ. Նազարյանը «С. — Петербургские ведомости» թերթից արտատպում է Շիլլերի 100-ամյակի առթիվ Մոսկվայի գերմանական գաղութի հոբելյանական հանձնաժողովի որոշումը՝ Շիլլերի  ծննդավայր Մարբախ քաղաքի եկեղեցու համար մի զանգակ ձուլելու մասին (այդ՝ հարգանքի սիմվոլիկ մի տուրք էր մեծ բանաստեղծի «Զանգակ» բանաստեղծությանը): Նազարյանն իր հոդվածում այնուհետեւ նկարագրում է Գյոթեի եւ Շիլլերի արձանը Վայմարում (1857), հանգամանորեն խոսում է երկու մեծերի բարեկամության մասին եւ հոդվածում մեջ է բերում երկու բանաստեղծների մի շարք ասույթները (տե՛ս «Հյուսիսափայլ», 1859, № 10, էջ 821–828, «Գյոթե եւ Շիլլեր գերմանական բանաստեղծների զու­գակից արձանքը Վեյմարի մեջ»):