Էր,
ասէ,
յաւուրսն
յայնոսիկ
ոչ
սակաւ
ինչ
վտանգ՝
որ
ի
Մարացն
Աժդահակայ,
ի
միաբանութենէն
Կիւրոսի
եւ
Տիգրանայ:
Վասն
որոյ
եւ
ի
սաստկութենէ
ծփանաց
խորհրդոցն
լինէր
նմա
ի
տեսլեան
երազոցն
երեւութանալ
ի
քուն
գիշերոյ,
զոր
ոչ
երբէք
յարթնութեան
ետես
աչօք,
եւ
ոչ
ի
լուր
ականջաց
լուաւ:
Ուստի
եւ
ընդոստ
ի
քնոյն
լինելով՝
ոչ
յամէ
ըստ
սովորութեան
կարգին
ի
ժամ
խորհրդականութեանն.
այլ
այն
ինչ
գիշերոյն
ժամս
ունելով
ոչ
սակաւս՝
ձայնէ
զխորհրդակիցսն.
եւ
տրտում
երեսօք
յերկիր
հայելով
ի
խորոց
սրտին
մռնչէ
յոգւոցհանութեամբ:
Եւ
ի
զվասն
էրն
ի
խորհրդակցացն
հարցանիլ՝
յերկարէ
ժամս
ինչ
զպատասխանիսն,
եւ
ուր
ուրեմն
հեծութեամբ
սկիզբն
արարեալ
յայտնէ
զամենայն,
որ
ի
ծածուկս
սրտին
խորհուրդ
եւ
կասկած,
ընդ
նմին
եւ
զիրս
ահագին
տեսլեանն:
«Էր
ինձ,
ասէ,
ո՛վ
սիրելիք,
լինել
այսօր
յերկրի
անծանօթում,
մերձ
ի
լեառն
մի
երկար
յերկրէ
բարձրութեամբ,
որոյ
գագաթնն
սաստկութեամբ
սառնամանեաց
թուէր
պատեալ.
եւ
ասէին
գոգցես
յերկրին
Հայկազանց
զայս
լինել:
Եւ
ի
նայել
իմ
յերկարագոյնս
ի
լեառնն՝
կին
ոմն
ծիրանազգեստ,
երկնագոյն
ունելով
զիւրեաւ
տեռ,
նստեալ
երեւեցաւ
ի
ծայրի
այնպիսւոյ
բարձրութեան,
աչեղ,
բարձրահասակ
եւ
կարմրայտ,
երկանց
ըմբռնեալ
ցաւովք:
Եւ
ի
յերկարագոյնս
նայել
իմ
յայնպիսի
երեւումն
եւ
ի
հիացման
լինել՝
ծնաւ
յանկարծ
կինն
երիս
կատարեալս
ի
դիւցազանց
հասակաւ
եւ
բնութեամբ:
Առաջինն
զերանսն
ածեալ
ի
վերայ
առիւծու՝
սլանայր
յարեւմուտս,
եւ
երկրորդն
ի
վերայ
ընծու՝
ի
հիւսիսի
հայելով.
իսկ
երրորդն
զվիշապ
անարի
սանձեալ՝
ի
մերոյս
վերայ
շահատակեալ
յարձակէր
տէրութեանս:
«Եւ
ի
մէջ
խառնից
այսպիսեաց
երազոց,
թուէր
ինձ
կալ
ի
վերայ
տանեաց
իմոց
արքունեացս,
եւ
զնոյն
ինքն
վերին
երեսս
յարկացս
տեսանել
գեղեցկօք
եւ
բազմագունիւք
զարդարեալ
շատրուանօք,
եւ
զպսակողսն
մեր
զդիսն
հրաշատեսիկ
տեսլեամբ
ի
վերայ
կացեալս.
եւ
զիս
ձեօք
հանդերձ
պատուել
զնոսա
զոհիւք
եւ
խնկովք:
Եւ
յանկարծ
ի
վեր
նայեցեալ,
զայն
որ
ի
վերայ
վիշապին
հեծեալ
էր
այր,
արծուոյ
իմն
արդարեւ
սլացեալ
թեւովք
տեսի
յարձակեալ.
որ
մօտ
հասեալ՝
խորհէր
կործանել
զդիսն:
Իսկ
ես
Աժդահակ
խտրոց
ընդ
մէջ
անկեալ՝
յիս
զայնպիսի
ընկալայ
զյարձակումն,
մարտ
ընդ
սքանչելւոյն
առնելով
դիւցազինն:
Եւ
նախ
ի
տէգ
նիզակաց
զմարմինս
երկաքանչիւրոցս
յօշելով,
վտակս
արեան
ի
վայր
հոսեցուցաք,
եւ
զարեգակնատես
երեսս
ապարանիցս
արեան
հոսեալ
ցուցաք
ծով:
Այսպէս
եւ
զկնի
այլովք
զինուք
ժամս
ոչ
սակաւս:
«Բայց
զի՞նչ
օգուտ
ինձ
եւ
խօսիցս
երկարութիւն.
զի
վախճան
գործոյն՝
իմն
էր
կործանումն.
ուստի
եւ
ի
քրտան
սաստկութեան
յայսպիսւոյ
եղեալ
տագնապէ՝
փախեաւ
յինէն
քունն,
եւ
այսուհետեւ
ոչ
թուիմ
կենդանի:
Զի
ոչ
այլ
ինչ
նշանակէ
երեւութիցս
շարժումն,
եթէ
ոչ
որ
ի
Հայկազնեանն
Տիգրանայ
հասանելոց
է
մեզ
բռնութեան
յարձակումն:
Բայց
ո՞վ
արդեօք,
յետ
աստուածոցն
օգնականութեան,
բանիւ
եւ
գործով
մեզ
օգուտ
խորհելով,
ոչ
զինքն
կարծիցէ
թագաւորակից
մեր
լինելե:
Եւ
բազում
ինչ
ի
խորհրդակցացն
լուեալ
օգտութեան
մտածութիւն՝
շնորհակալութեամբ
պատուէ
զնոսա:
