Զկնի
այսորիկ
ասէ,
թէ
ի
հաստատել
Աժդահակայ
զՏիգրանուհի
ի
տիկնութիւն,
ոչ
ինչ
առանց
կամաց
նորա
ի
թագաւորութեան
իւրում
գործէր.
այլ
բերանով
նորա
կարգէր
զամենայն,
եւ
հրամանի
նորա
ամենեցուն
հնազանդ
լինել
հրամայէր:
Եւ
յօրինեալ
զայս
այսպէս՝
սկսանի
նմա
մեղմով
պատրանս
մատուցանել.
«Ոչ
գիտես,
ասէ,
եթէ
եղբայր
քո
Տիգրան
խանդացաւ
զտիկնութիւնդ
քո
ի
վերայ
Արեաց,
ի
կնոջէ
իւրմէ
ի
Զարուհեայ
գրգռեալ:
Եւ
զի՞նչ
լինիցի
այն,
եթէ
ոչ
նախ
ինձ
մեռանել,
եւ
ապա
լինել
զԶարուհի
ի
վերայ
Արեաց
եւ
զաստուածուհեաց
ունել
զտեղի:
Բայց
արդ՝
ընտրելի
է
քեզ
զմի
յայսցանէ.
կա՛մ
լինել
եղբայրասէր,
եւ
կործանումն
խայտառակելի
յանդիման
Արեաց
յանձն
առնուլ,
եւ
կամ
զանձին
իմանալով
զբարի՝
խորհուրդ
օգտակար
ի
մէջ
բերել
եւ
յաղագս
առաջիկայիցն
հոգալե:
Բայց
էր
ի
մէջ
այսպիսւոյ
խորամանկութեան
թագուցեալ
եւ
զմեռանելն
Տիգրանուհեայ,
եթէ
ոչ
ինչ
ըստ
կամաց
խորհիցի
մարապարսացւոյն:
Այլ
իմացեալ
խորագիտոյ
գեղեցկին
զայսպիսի
դաւաճանութիւն՝
պատասխանի
առնէ
սիրոյ
բանս
Աժդահակայ,
եւ
արագագոյն
ի
ձեռն
մտերմաց
պատմէ
եղբօրն
զնենգութիւնն:
Եւ
ձեռնարկէ
այնուհետեւ
ի
գործն
ի
ձեռն
պատգամաւորութեան,
գալ
նոցա
ի
տեսութիւն
միաբանութեան
ի
տեղի
միջոց
սահմանաց
երկոցունց
թագաւորութեանցն.
իբր
բան
ինչ
եւ
գործ
հարկաւոր
հասեալ,
որ
ի
ձեռն
գրոյ
եւ
հրեշտակութեան
կատարել
ոչ
է
կարողութիւն,
եթէ
ոչ
եւ
դէմք
երկոցունց
հանդէպ
լինիցին:
Այլ
գիտելով
Տիգրանայ
զառաքելոյ
իրին
կատարումն՝
ոչ
ինչ
յորոց
խորհէրն
Աժդահակ՝
ծածկէ,
այլ
ի
ձեռն
գրոյ
յայտնէ
որ
ինչ
ի
նորայն
խորութեան
սրտի:
Եւ
յայտնեալ
այսպիսւոյ
չարութեան՝
ոչ
ինչ
էր
այնուհետեւ
բան
եւ
խորամանկութիւն,
որ
զայսպիսիս
առագաստէր
զչարութիւն.
այլ
յայտնի
այնուհետեւ
գրգռէր
խազմն:
Եւ
ժողովէ
արքայն
Հայոց
ի
սահմանացն
Կապադովկացւոց,
եւ
որչափ
ընտիրք
Վրաց
եւ
Աղուանից,
եւ
զամենայն
ընտիրս
Հայոց
Մեծաց
եւ
Փոքունց:
Եւ
խաղայ
ամենայն
զօրութեամբ
իւրով
զկողմամբք
Մեդացւոց:
Վտանգ
այնուհետեւ
հարկ
առնէ
Աժդահակայ՝
պատահել
պատերազմաւ
հայկազինն
ոչ
փոքր
ինչ
ամբոխիւ:
Եւ
երկայնէր
հակառակութիւնն
մինչեւ
յամիսս
հինգ.
քանզի
հիւանդանայր
գործն
արագ
եւ
առողջ,
յորժամ
զմտաւ
ածէր
Տիգրան
յաղագս
քեռն
իւրոյ
սիրելւոյ:
Զի
այսպէս
իմն
զելս
իրացն
հնարէր
յարդարել,
զի
ապրելոյ
ճար
լիցի
Տիգրանուհեայ:
Պատահէ
եւ
այս,
եւ
ժամ
մարտին
մերձենայ:
Բայց
գովեմ
զքաջ
նահատակն
իմ
զնիզակաւորն
եւ
զամենեւին
բոլոր
անդամովք
համեմատն
եւ
ի
գեղեցկութիւն
հասակի
աւարտեալ.
քանզի
առոյգ,
ամենայնիւ
ըստ
իրեարս
պատշաճեալ,
եւ
ուժով
ոչ
զոք
ունելով
իւր
զոյգ:
Եւ
զի՞
երկայնեմ
զբանս.
քանզի
ի
լինել
մարտին
նիզակաւ
օրինակ
իմն
որպէս
զջուր
հերձեալ
զերկաթի
ամուր
հանդերձն՝
շամփրէ
զԱժդահակ
յընդարձակ
տէգ
նիզակին,
եւ
յամփոփել
միւսանգամ
զձեռնն՝
արտաքս
զկէս
մասն
թոքոցն
հանդերձ
զինուն
ի
դուրս
բերէ:
Բայց
մարտն
էր
սքանչելի.
զի
քաջք
դիպեալ
քաջաց՝
ոչ
վաղվաղակի
թիկունս
ի
միմեանց
դարձուցանէին.
վասն
որոյ
յերկարեալ
քարշէր
գործ
պատերազմին
մինչեւ
ի
ժամս
ձիգս:
Իսկ
վախճան
գործոյն
առնէր
մահն
Աժդահակայ.
եւ
այսպիսի
դիպուածս
ի
բարեբախտութիւն
յաւելեալ՝
փառս
յաճախէր
Տիգրանայ:
