Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Յետ մահուանն Աբգարու բաժանի թագաւորութիւնն Հայոց յերկուս. քանզի Անանուն որդի նորա կապեաց թագ՝ թագաւորել յԵդեսիայ, եւ քեռորդի նորա Սանատրուկ ի Հայս: Գտանի որ ինչ առ սոցա ժամանակաւ՝ յառաջագոյն գրեալ յայլոց, զգալուստ առաքելոյն Թադէի ի Հայս, եւ հաւատալ Սանատրկոյ. եւ թողուլ զհաւատսն յերկիւղէ նախարարացն Հայոց, եւ կատարումն առաքելոյն եւ որք ընդ նմա՝ ի գաւառին Շաւարշան, որ այժմ կոչի Արտազ, եւ պատառումն քարին եւ յիրեարս գալ եւ ընդունել զմարմին Առաքելոյն, եւ առնուլ անտի աշակերտացն եւ թաղել ի դաշտին. եւ մարտիրոսանալ դստերն արքայի Սանդխտոյ հուպ ի ճանապարհն. եւ աստ ուրեմն յայտնել նշխարաց երկոցունց, եւ փոխել յառապարն: Այս ամենայն, որպէս ասացաք, յայլոց պատմեալ յառաջագոյն քան զմեզ՝ ոչ ինչ կարեւորագոյն համարեցաք ոճով երկրորդել: Դոյնպէս եւ որ ինչ վասն կատարմանն Ադդէի աշակերտի առաքելոյն յԵդեսիայ յորդւոյն Աբգարու՝ գտանի յայլոց պատմեալ յառաջագոյն քան զմեզ:

Որ իբրեւ թագաւորեաց յետ մահուան հօրն՝ ոչ եղեւ ժառանգորդ հայրենի առաքինութեանն, այլ եբաց զտաճարս կռոցն եւ կալաւ զպաշտօն հեթանոսութեանն: Եւ յղեաց առ Ադդէ, զի արասցէ նմա խոյր բեհեզեայ անգուածով ոսկոյ, որպէս յառաջագոյն առնէր հօրն նորա: Եւ պատասխանի ընկալաւ, թէ «ոչ արասցեն ձեռք իմ խոյր գագաթան անարժանի, որ ոչ երկրպագէ Քրիստոսի Աստուծոյ կենդանւոյե: Եւ իսկոյն հրամայեաց միում ի զինակրացն՝ կտրել զոտս նորա սրով: Որոյ երթեալ, եւ տեսեալ զնա, զի նստէր յաթոռ վարդապետութեանն՝ էած սուսերաւ եւ ի բաց կտրեաց զսրունս նորա. եւ նոյն ժամայն աւանդեաց զհոգին: Զայս ծայրաքաղ արարեալ համառօտ յիշատակեցաք, որպէս զառ ի յայլոց պատմեալ նախկին:

Բայց վիճակեցաւ Հայոց եւ Բարթուղիմէոս առաքեալ, որ եւ կատարեցաւ առ մեզ յԱրեբանոս քաղաքի: Իսկ զՍիմովնէ, որ Պարսիցն վիճակեցաւ, ոչ զհաւաստին կարեմ պատմել, եթէ զի՛նչ գործեաց եւ կամ ո՛ւր կատարեցաւ: Քանզի պատմի յոմանց՝ Սիմովնի ումեմն առաքելոյ կատարիլ ի Վերիոսփորայ. եւ թէ նա՛ իցէ ճշմարտիւ, եւ թէ է՛ր աղագաւ գալուստ նորա անդր՝ ոչ գիտեմ. այլ միայն նշանակեցի, զի գիտասցես թէ ոչ ինչ մնայ յիմմէ ջանից պատմել քեզ զամենայն, որ ինչ անկ է: