Տեղատւութիւն եւ մակընթացութիւն

ՃԱՄԲՈՐԴԸ

Նօ… Նօն… Նիէթ…

Ու նաւը զայն տարաւ բերաւ ծովէ ծով՝

Բեռի մը պէս, որ տէր չունի։

Երկու ամիս ապրեցաւ հայ պատանին՝ թռչունի

Իր այդ կեանքը եւ մեռաւ։

Ջուրերն դիակը տարին

Ափ մ’ուր բոլոր նաւերէն եւ ոչ մէկ նաւ կը հանդիպի։

Իր ոսկորներն ոստրէներուն հետ ափին

Կը խշրտան հիմա, հեռուն։

Ժայռերն իր շուրջ երգեհոն՝

Կ’արձագանգեն իր զրկանքները ամէն։

Տասը լեզուով ան հայհոյեց նաւուն վրայէն ալետատան,

Իր քայքայուող թոքերուն թուքը նետեց օտար ու մեծ

Քաղաքներուն, քարափներուն ու տուներուն երկնասըլաց

Զորըս կարդաց հսկայական գիրքերու պէս։

Հայ պատանին կեանքը յստակ տեսաւ մէկէն.

Ծիծաղեցաւ, հեգնեց, խնդաց բոլոր սիրուն բառերուն,

Երազներուն վրայ մարդկանց։

Եւ իբր հովիւ ալիքներու՝ ծովերէ ծով՝

Իր սրինգին ձայնն արձակեց մելամաղձոտ եւ առնական։

Գիշեր մը կրակ, հով էր, ոռնոց

Անհամար թնդանօթի լոյսեր էին,

Հարիւր հազար վոլթնոց փրթած ելեկտրական

Հուժկու թելեր գալարուն։

Ճիւաղային սմբակներ կը ծեծէին անընդհատ

Սարսռուն կողերը նաւուն։

Միլիոնաւոր գամբռեր, հեռուն,

Կ’արշաւէին, մութին մէջէն շողացնելով աչքերն իրենց։

Ու պարիսպներ, քաղաքներ, ծառուղիներ կը փլէին,

Կը շարժէին արնաթաթախ ստուերներ։

Հայ պատանին, իր հիւանդի մահիճէն

Լուռ՝ կը նայէր։

Կը խորանար վիհ մ’իր տենդոտ կուրծքին տակ,

Ամէն անգամ որ նաւը վար, կը սահէր վար։

Յիշատակի աշխարհ մ’արնոտ կը տարածուէր,

Երբ նաւն յանկարծ

Կը նետուէր վեր՝ կայծակներէն կրակ առած ջահի պէս։

Իր շուրջը՝ փայլ սուրերու,

Գլխատում, հեծք էր ցաւի, եւ աղաղակ օգնութեան։

Զուգաւորում հրէշներու՝ մերկ, կիսամեռ կիներու հետ։

Ու փոթորիկ եղաւ իր թոքերուն,

Երակներուն մէջ ամէն մէկ։

Խօլ բաղեղում մը լոյսերու։

Խաւար մը ծանր հոսեցաւ իր կոպերուն տակ փակուող

Եւ նաւն ամբողջ սուզուեցաւ կարծէք իր հետ՝

Ծովերուն խորն, ուրկէ, ձէթի պէս թեթեւ՝

Ժպիտ մը լոկ բարձրացաւ. տարածուեցաւ իր դէմքին։

Առաւօտուն նետեցին զայն, աւելորդ բեռի մը պէս։

Ծխնելոյզէն յորդող սեւ ծուխերուն հետ ան սուրաց,

Կառչած վայրագ ալիքներու բաշերուն։