Այրարատ

158. ՅՈՎՍԷՓ ՆՈՐ ՎԿԱՅ

Այլ ՚ի վերա այսոցիկ  արգահատեսցուք գոնեա նորոգեալ յիշատակաւ Նորոյ վկային եւ դրուատողի նորին ` Դաւթի. զորոյ թէ ոչ զբովանդակն ` այլ զճաշակ ինչ առնուլ աստանոր արժան համարիմ  զվայելուչ դրուատին, որ մի յընտիր ներբողինից է ՚ի դպրութեանս մերում, որով եւ հեղինակն ճանաչի մի ՚ի ճարտար գրչաց ԺԲ դարու, որ արծաթեայն  կոչի դար առ մեզ, դար Ներսիսեանց եւ Գրիգորեանց: Ահաւասիկ  յառաջաբանն կամ ընծայական  ազնուախոհ եւ սրտառուչ աղերս վերջաբանին ՚ի հաճութիւն բանասիրաց:

« Դաւթի Քանանայի ՚ի սքանչելի վկայն Քրիստոսի  Յովսէփ պատանի, որ յԱյրարատայ նահանգեն, Ներբողական գովեստի  բան: - Պարտապան եմ պատուասիրել առ քեզ, ըստ նազելի եւ պարկեշտագեղ  պատուոյ գերագունիդ իմաստնոյ, եւ ինձ յոյժ աստուածուսոյց սիրով մերձաւորիդ, զզօրութիւն աստուածային Հոգւոյն եւ զանուն Մխիթարական յանձին կրողի, վկայասեր մտօք զվաղնջուցն ՚ի ձէնջ խնդիրս լնուլ, զառոգանութիւնս գովեստից: Վասն զի, մասնաւորիլ  ՚ի ճշմարիտն ձայնէ ուսաք ՚ի հասարակութիւն նմանակցութեան ` զյոժարութիւն զոր ` խնդրողիդ յաւէտ շնորհ ունել ` իրաւացի է, եթէ դիպեսցի պատաբար ինչ իամանալեւ ասել, եւ դրուագս գովեստից ընդ պատմութեան նորին գովելի կենացն եւ նահատակութեանն յարահիւսել: Սակայն ՚ի սաստկագոյն լինիմ յերկիւղի. գուցէ այլայլութիւն մտաց եւ ապազօր զգայարանացս գոլոյ ` յարժանւոյն վրիպեցոյց ասից, վասն որոյ անագան յայսոսիկ ածայ հաւանութիւն, լծակցեալ ընդ վկայասէր անձին քում ` եւ զիմս յօժարութիւն: Եւ քանզի դու ինքն որով ունիսդ ` բաւական քան զմեզ էիր յաւէտ հրաշացուցանել հրեշտակաց ` ՚ի մարմնի անդ խոնարհութեան, այլ զի իրաւացի վարկար ըստ պատմութեանն ճշգրտաբանութեան ` եւ զգովեստիցն մեզ լնուլ պարտս, հաւանութիւն յանձին ունիմ ` անստերիւր սիրոյ ախորժիւք. քանզի եւ հոգիք մարգարէից ` մագարէից հնազանդել օրինադրեցան ` յԱռաքելոյ. եւ սիրոյ հաստատութիւն ` ընդարձակ է ՚ի համարձակութիւն, վասն զիջանելոյ սիրողին ` ՚ի սիրեցելոյն վատասրտութիւն: - Ուստի իրաւացի վարկայ սկսանել ՚ի դրուատիս գովեստից մեծապանծ եւ նորազարդ վկային Աստուծոյ, եւ ինձ ՚ի տեսիլ աչաց ժամանեցելոյ, իսկապէս եւ անըստգիւտ սիրողին Քրիստոսի ` Յովսեփայ: Քանզի միշտ նորոգ քրիստոսագիր ասպարիզին  մրցական ` յորդորականաւն ընդ մեզ գոլով ձայնիւ, որ յաղթեացն ախոյենին, եւ իշխանութեամբ ՚ի վերայ ընթանալ եւ կոխել զգլուխ վիշապին հրամայէ: - Յայսոսիկ մրցմունս մատաղ հասակաւ եւ համեստ ժուժկալութեամբ կրթէր զանձն ` երանելիս մեր պսակաւոր, պահօք եւ աղօթիւք խարազնազգեստ եւ բոկագնաց թափառելով շրջել ՚ի հանգստանոցս քրիստոնէից, եւ առ արս երեւելիս յիմաստս եւ յառաքինի երկս, թերեւս օժիտս իւրոյ առաջարկութեանն հաւաքեսցէ ՚ի պիտանեացն արանց: - Իսկ բարիատեացն եւ պատերազմողն սիրելեացն Աստուծոյ ` զանազանս նմա պատրաստէր փորձութիւնս ՚ի մարդկանէ, այպանութեան բանիւք եւ ապտակաւ եւ լուտալով, իբր թէ զաղփաղփուն եւ անհաստատ է մանկութիւն, եւ անտար ` այնպիսի խստակրօն վարուց: Սակայն նա յայսմ հասակի զկատարելագունիւք զանցանէր համեստութեամբ. եւ յարբունս հասակին նովին ժամանեալ հրահանգիւք, յորում աստուածային օրէնքն ` ՚ի մարտ զԻսրայելի նորահասակսն մուծանէր. եւ սա ՚ի նոյն սկսմանէ կատարեալ ցուցանի նահատակ ՚ի կրկիսի երկաւոր հանդիսագրին: Այլ նոքա ՚ի կատարման տիոցն հրամայէին վստահանալ ՚ի մարտակռուութիւնն. իսկ սա ՚ի մանկականն աստեաց ` ոչ ՚ի հրահանգողէ յաւէտ ` այլ անձամբ եւ հոգեւոր յորդորմամբ ` զանձն իւր մղէ ՚ի մրցարանն. եւ ոչ եթէ դիպուածով իւիք միոյ եւ կամ երկուց պատահմանց ՚ի դիմի հարեալ ` քաջ եւ անուանի լեալ գովեստ ընկալաւ, այլ կրթութիւն մտաց ՚ի մանկութենէ զհանդիսին իւրոյ արարեալ ասպարէզ, նովիմբ ՚ի ստադիոնն մատնէ վերջին. վասն որոյ առաւել նկարագրաւս ցուցանի »: …

Վերջաբան. - « Վասն որոյ եւ խրախացեալքս մեք ՚ի տօնի աստ, որպէս ընդ կենդանւոյ խօսելով ` աղերսաբանեսցուք, հայել ՚ի մեզ զուարթութեամբ, եւ ընդունել զյօժարութիւնս ` ՚ի նմանակցութիւն իւրոյն հանդիսաւոր նահատակութեան. եւ կոչելով զնա յանուանէ ` ասասցուք. Ո՜վ ամենապանծալի պարկեշտագեղդ Յովսէփ, մերձ կացեալդ հասարակացն կենագործի Տեառն մերոյ, բարեխօսեա վասն սրբոյ եկեղեցւոյ ` զոր սիրեցեր, եւ յորմէ ծնար զանախտաբար ծնունդ, առ որ ունիսդ համարձակութիւն. զի ազատեսցի յամպարիշտ ձեռնարկութեանց այլասեռից, եւ ՚ի տատանմանէ խռովական ամբոխից ` անդորրասցի վերստին, հօտապետօք եւ հօտերէց վերակացուովք, նուիրակատար քահանայիւք, եւ բովանդակ իսկ զարդուք զարդարեցելովք. որպէս զի երթիցեն ելանել յառաջին պայծառութեանն լրութիւն, յոր խարսխեցաւն ՚ի սկսմանէ մերոյ լուսաւորութեանն, որ ՚ի ձեռն սրբոյ խոստովանողին եւ առաքելաշնորհ Գրիգորի զարդարեցաւ. յորում նահանգի եւ դու ` զխոստովանողականն ընկալար զբաժակ: Եւ զոր խոստացաւն տալ խաղաղութիւն Փրկչին ` հասարակաց իւրոցն ծանօթից եւ սիրելեաց, վերստին շնորհեսցէ որոց ակն ունին նմա ՚ի փրկութիւն. զի զհասարակացն եւ զառանձնապէսն ՚ի վերայ եկեալ ուրեք պատահարս ` բարեսէր կամօքն ՚ի բաց դարձուսցէ. զհիւանդութիւնս կրկնապատիկս ` զհոգեկանն եւ զ ' ըստ մարմնոյ, ամենահնար բուժաբանաւն ապաքինեսցէ. եւ զյառաջատեալսն ՚ի մանկութենէ ՚ի կրօնս կատարման առաքինավաստակ երկոց ` զօրացուսցէ ՚ի դիմամարտութիւն չարասիրին, եւ մարմնականացն կամաց եւ կրից. որպէս զի եւ ըստ քումդ անստգտանելոյ սիրոյ եւ կրօնից ` համարձակիցին առաջի կալ Կենարարին, քոյով միջնորդութեամբ աղերսել ընդ քեզ, եւ ասել. Տէր մեր եւ Աստուած, Յիսուս Քրիստոս, կերպարան անսկզբնականն Հօր, անտարափոխ նոյնութիւն ըստ բնութեան, եւ պատկեր մերոյ ազգիս մարդասէր տնօրէնութեամբ. խնայեա ողորմութեամբ քով եւ գթաս ՚ի վերայ հօտի քո մատնելոյ ՚ի ձեռս ամբարշտաց. եւ դարձս զգերութիւն ազգի մերոյ, որպէս երբեմն զԻսրայելին: Բա ' րձ զլուծ ծառայութեան ՚ի պարանոցէ մերմէ, ըստ որում արարերն, եւ դու ինքնին թագաւորեա ՚ի վերայ մեր, որով իւիք եւ ախորժեսցես: Դադարեցս զամպրոպն խռովական, եւ ամաչեցո զխռովարարն ՚ի սկզբանէ, զչար արբանեակն չարասիրին ընդ կրուկն դարո. եւ սպառազինեա ամրակուռ զինու զզօրականս քո, վատնել զբանակս նոր Ամաղեկայ եւ Քանանու, որպէս Յեսու, Բարակաւ եւ Գեդէոնիւ, Սամուելիւ, Դաւթաւ եւ Եզեկիայիւ. վասն զի երկարեա՜ց ողբովք պանդխտանալս մեր ՚ի վրանս Կեդարու. զոր ոչ ՚ի քէն վարկանիմք: Տէր բարեսէր, այլ զի դառնացուցաք զբարեգործդ: Եւ այժմ սովորաբար ՚ի խնդիր ե ' լ, հովուապետ զորեղ, ամայի ՚ի վերակացուաց եղելոցս, եւ գիտ զմոլորականքս յանայցելի լերինս եւ խորափիտս  սուզեալս. կամ զխոցեալսն յաւազակաց եւ ՚ի ճանապարհ անկեալ անողորմ կոխողաց, բարձ ՚ի վերայ ուսոց եւ կամ ՚ի գրաստին ` զորմէ ասացերն, եւ տար ՚ի տունն զոր շինեցեր ` քոյովդ մարմնանլով. զի աւանդապահք կենարար պատուիրանի քո ` զարմանեսցեն զնա,  առ ՚ի պահապանութիւն խորհրդական օծմանն ` որ ՚ի քէն. եւ ուրախ արա գինով բանին ` զոր արբուցեր ՚ի սուրբ խորանէ քումէ: Յորմէ ապաքինեալ ՚ի յօգնակի փորձութեանցն ` տօնեսցուք զտօն սիրելեաց քոց վկայիցն երանելեաց.  յորոց մի է եւ այսր աւուր կոչնատէրս  Յովսէփ, որոյ բարեխօսութեամբ հանդիպել  արժանասցուք  քեզ ՚ի տաճարի սրբութեան քո եւ  սովաւ հանդերձ յերանաւէտ կեանսդ հաւատամք մտանել, յանլըռելի եւ յիմանալի  փառարանչացդ կայեանս »: