Նախնի
պատմիչք
եգիպտացւոց,
փիւնիկեցւոց,
քաղդէցւոց,
պարսից,
յունաց,
եւ
այլոց
ազգաց,
ոչինչ
ճշմարտիւ
կարացին
գրել
յաղագս
արար
չութեան
ի.
այլ`
ամենեքին
առհասարակ
ստեղծաբանութեամբ`
մանաւանդ
թէ
առասպելաբանութեամբ
լցին
զգիրս
իւրեանց:
Սին
յերեւելեաց
անտի
նոցա
Դիոդորոս
սիկիւլիացի
հեթանոս
պատմիչ,
որ
իբրեւ
քան
զայլս`
զգուշագոյնս
գրեաց
զայսմանէ,
թէպէտեւ
փոքր
ինչ
իմաստութեամբ
խօսի,
բայց
զառասպելս
եւս
՚ի
նոյն
յարէ
յաւանդութենէ
եգիպտացւոց.
եւ
առանց
հաստչի
զստեղծուածս
գոյացուցանէ:
Միայն
երբայական
ազգին
՚ի
սկիզբն
անդ
շնորհեցաւ
ճշմարիտ
ծանօթ
ութիւն
սորին
՚ի
ձեռն
Մովսէսի
առն
աստուծոյ.
որով
անտարակոյս
ծանեաք
եւ
մեք,
թէ
երբ
եւ
որով
օրինակաւ
գոյացաւ
աշխարհ
եւ
մարդ:
Այլ
՚ի
վերայ
եղանակի
աւուրն`
յորում
ստեղծաւ
աշխարհս
վէճէ ,
՚ի
գարնան
իցէ
լեալ
այն`
թէ
յաշնան:
Ոմանք
՚ի
գարնան
դնեն.
զոր
եւ
բազմօք
ջատագովէ
Յակոբ
դիրեն
մեկնիչ.
եւս
եւ
Կովդին
՚ի
փիլիսոփայութեան.
հատոր
գ.
երես.
22:
Այլ
մեք
ը
կարգի
ժամանակագրութեան
եդաք
՚ի
յամիսս
աշնան.
ընդ
որում
աւանդեն
երեւելի
եւ
նրբազննին
ժամանակագիրք,
Պետաւիոս,
Ովսերիոս,
Կալէթ,
եւ
այլք:
Այս
մի
ինչ
առ
ամենեսին
համարի
լինել
ճշմարիտ,
թէ
այն
եղանակ`
յորում
ստեղծաւ
էր
բարեխառն
յամենայն
եղանակս.
եւ
ամենայն
ձրիւք
զարդարեալ:
Թողաք
՚ի
մէջ
բերել
աստ
զհաստատութիւնս
եւ
զառարկութիւնս
յերկաքանչիւր
կողմանց.
զի
ոչ
հային
այնք
յայս
մեր
առաջիկայ
գործ:
Իսկ
յաղագս
տեղւոյ
դրախտին
Ադինայ`
հասարակաց
կարծիք
է,
թէ
եդ
զայն
ած
յաշխարհին
Հայոց.
որպէս
բազմօք
քննէ
Կալմէթ,
եւ
հաստատէ
՚ի
մեկն.
ծնն.
խ.
8.
երես.
19.
եւ
այլք
բազումք.
բայց
թէ
յորում
կողման
այնր
՚ի,
ոչ
է
յայտ.
ոմանք
դնեն
յակունս
Տիգրիսի
եւ
Եւփրատայ.
եւ
ոմանք
այլուր:
Իսկ
թէ
երբ
եդաւ
Ադամ
՚ի
դրախտի
անդ.
եւ
երբ
ստեղծաւ
Եւայ
՚ի
կողից,
նորա
երբ
եղեւ
այն
պատուէր
յաստուծոյ
չուտել
՚ի
պտղոյն,
արդեօք
յառաջ
քան
զԵւա՞յ,
թէ
զկնի .
եւ
ե'րբ
եղեւ
անկումն
նոցին,
եւ
այլեւս
բազում
ինչ,
չեն
մեզ
որոշակի
յայտնի.
զի
որչափ
յայտնի
է
՚ի
սուրբ
գրոց
դնիլն
յայտ
երեւին
ժամք
եւ
ժամանակք,
յորս
եղեն
սոքին.
այլ
ստոյգ
եւս
է,
թէ
ոչ
երկարեցան
այս
իրք.
զորոց
չէ
'
մեզ
անկ
դեգերիլ
՚ի
քննութիւն:
Գտանին
՚ի
հրէայս,
յԱսորիս,
՚ի
յոյնս,
եւ
յայլ
ազգս
այլեւայլ
գիրք`
կոչեցեալք
վարք
Ադամայ,
ապաշխարութիւն
Ադամայ,
Ադամագիրք,
փոքր
ծնունդք ,
գիրք
ենովքայ,
յորս
բազում
առասպելք
գրին
՚ի
վերայ
այսց
իրաց,
եւ
՚ի
վերայ
կենաց
Ադամայ
եւ
սերնդոց
նորա
յորոց
եւ
բազում
բանս
յառաջ
բերէ
Գէորգ
Սիւնկեղոս.
որպիսի
են
եւ
առ
մեզ
բանք
ժողովածոյ
գրոց.
զորովք
աւելորդ
է
մեզ
պատաղել:
Այլ
խնդրիցէ
ոք.
յորո՞ւմ
հասակի
արդեօք
ստեղծաւ
Ադամ:
Ճշմարիտ
թուի
ասել,
թէ
ստեղծեալ
իցէ
յերիտասարդական
տիս
յառոյգ
հասակի`
իբր
՚ի
չափ
երեսնամեայ
առն:
Եւ
սակայն
յայտ
է`
թէ
ամք
կենաց
նորա
հաշուին
՚ի
ստեղծմանէ
անտի
նորա,
եւ
ոչ
թէ
բարդելով
զայնչափ
եւս
ամս,
որչափ
պահանջէ
հասակն
երիտասարդութեան.
ուստի
եւ
յասել
սուրբ
գրոց,
թէ
Ադամ
՚ի
130.
կամ
՚ի
230.
ամի
կենաց
իւրոց
ծնաւ
զՍէթ,
այս
ամք
կենաց
նորա
հաշուին
՚ի
ժամանակէ
անտի`
յորում
ստեղծաւ
նա
ինքն
Ադամ,
եւ
եդաւ
՚ի
դրախտի:
Իսկ
թէ
կայցէ
այժմ
դրախտն,
խնդիր
է
՚ի
մէջ
վարդապետաց:
Առ
նախնիս`
հասարակաց
կարծիք
էր,
թէ
կայ.
որպէս
եւ
ոմանք
յարգեացս
պնդեն:
Բայց
բազումք
եւս
կան,
որք
բազում
զգուշութեամբ
քննեալ
հաստատեն,
թէ
բարձաւ
այն.
զի
եթէ
գոյ
ասեն,
ո՞ւր
է.
քանզի
ո'չ
ուրեք
երեւի,
եւ
ո'չ
անդ`
ուր
ը
սուրբ
գրոց
համարի
լինել,
այսինքն
է`
յակունս
չորից
գետաց
դրախտին:
Այլ
յասել
ոմանց`
թէ
ծածկեալ
է
յաչաց
մարդկան,
ո'չ
է
ինչ
հաստատուն
պատճառ.
զոր
եւ
չունին
ուստեք
ցուցանել.
զի
ահա
տեղի
նորա
ամենեցուն
տեսանի,
եւ
ինքն
զիա'րդ
ծածկի:
Նոյնպէս
եւ
զոր
ասեն
ոմանք,
թէ
աստուած
փոխադրեալ
իցէ
զայն
այլուր,
անտեղի
երեւի.
զորմէ
եւ
չէ
'
տեղւոյս
քննել:
Ասիցես.
զիա'րդ
ապա
հաստատէին
սուրբ
Հարք,
մանաւանդ
Շնորհալին
՚ի
թուղթն
առ
Միջագետս ,
թէ
կայցէ
դրախտն:
Պատասխանեմ.
սուրբ
Հարք
խօսէին
մանաւանդ
ընդդէմ
այնոցիկ,
որք
իսպառ
ուրանային
զդրախՏեառն
եւ
վասն
այսորիկ
պնդէին`
թէ
կայ:
Իսկ
թէ.
բ.
կորնթ.
ժբ.
4.
յիշի
դրախտն`
յասել
առաքելոյն
զանձնէ,
թէ
յափշտակեցաւ
՚ի
դրախտն,
յայն
բան
դրախտիւ
իմացեալ
լինի
զուարճ
ութիւն
աստուածային
տես
ութեան
յերկինս.
եւ
այս
անտի
յայտ
է.
զի
անդ
՚ի
համարն.
2.
նա
ինքն
Պօղոս
կոչէ
զնոյն
երրորդ
երկինք.
յափշտակեալ
ասէ
զայնպիսին
մինչեւ
յերրորդ
երկինս:
Յայս
միտ
իմացեալ
լինի
եւ
այն
բան,
զոր
ասաց
Քրիստոս
ցաջակողման
աւազակն.
Ղուկ.
իգ.
43.
այսօր
ընդ
աշխարհիս
իցես
՚ի
դրախտին.
այսինքն
՚ի
զուարճութեան
աստուածային
տե
սութիւն
եւ
երանական
կենաց:
Եւ
այս
վասն
այն
կոչի
դրախտ,
զի
՚ի
դրախտի
էր
զուարճալի
իմն
կեանք,
որ
օրինակ
էր
եւ
առհաւատչեայ
երանական
զուարճութեան`
որ
՚ի
յերկինս:
Իսկ
որ
գրի
՚ի
շարականի,
եւ
այլուր,
առեալ
՚ի
Սիրաքայ,
խդ.
16.
թէ
Ենովք
եւ
Եղիա
կան
՚ի
դրախտին,
նովաւ
իմացեալ
լինի
տեղի
ինչ
անծանօթ
՚ի
մէնջ
ընդ
իմիք
նման
եդեմական
դրախտին`
անդորր
եւ
զմայլելի,
յորում
կան
նոքա.
ըստ
որոյ
կոչի
այն`
Վերին
Երուսաղէմ ,
եւ
բնակարան
հրեշտակաց.
արդ`
յայտ
է
թէ
երկրաւոր
դրախտն
ո'չ
կոչի
տիրապէս
վերին
Երուսաղէմ:
