Պատմութիւն Հայոց ՚ի սկզբանէ աշխարհի մինչեւ ցամ Տեառն 1784. Հատոր Ա.

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Գրէ Յովհաննէս կաթողիկոս վասն Արամայիսայ որդւոյ Արմենակայ այսպիսի ինչ. Սորա ասէ արիական քաջամաս նութեան հանդէսք բաւական քեզ յառաջնոցն քան զիս ՚ի մատենագրաց պատմի. որով ցուցանէ թէ բազում ինչ կան գրեալ զԱրամայիսայ. այլ թէ ոյք էին` որք գրեցին. եւ զինչ, չունիմք ուստեք, քանզի Խորենացին`որ եղեւ առաջին պատմիչ Արամայիսայ` առեալ ՚ի Մարաբասայ, սակաւ ինչ գրէ զնմանէ. թերեւս զոր թողեալն էր Խորենացւոյն ՚ի գրոց անտի Մարիբասայ, այլք առեալ ՚ի լոյս ընծայեցին: Եւ կամ թէ բանք Յովհաննու կաթուղիկոսի յայլ ոք հային. եւ յայլեւայլութենէ գրագրաց` Արամայիսայ տուել են այնք. որոյ վասն իսկ ոչ համարձակեցաք գրել ՚ի պատմութեան, թէ բազում ինչ իցէ արարեալ սորա:
       Դիոդորոս Սիկիլիացի. գիրք. խ. գլ. 1. խառնելով զպատմ ութիւն մերոյն Արամայ ընդ գործոց Բարշամայ ելուզակի` գրէ այսպիսի ինչ. Էարկ ասէ Նինոս ընդ իշխանութեամբ իւրով քանի մի քաղաքս Արմենեանց, այսինքն Հայոց. եւ Բարշամ թագաւոր նոցա բազում ընծայիւք ընդ առաջ եղեւ նմա, եւ զինքն եւ զթագաւորութիւն իւր հպատակ կացոյց ընդ տէրութեամբ նորին. այլ Նինոսի վեհանձն ցուցեալ առ նա` հաստատեաց զնա անդրէն ՚ի թագաւորութենէ Արմենիոյ` այսինքն Հայաստանի. եւ էառ ՚ի նմանէ պաշարս եւ զօր յօգնականութիւն : Այլ այս բանք երեւին փոփոխեալ, եւ ընդ պատմութիւնս Արամայ խառնեալ. եւ կամ գուցէ Արմենիա ասելով` իմանայ պատմիչն զաշխարհն ասորւոց, որք արամացիք եւս կոչին: