Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Զայսու ժամանակաւ թագաւորեալ լինի Հռոմայեցւոց Տրայիանոս, եւ խաղաղացուցեալ զամենայն արեւմուտս, դիմէ ի վերայ Եգիպտացւոց եւ Պաղեստինացւոց. եւ նուաճեալ զնոսա ընդ իւրով ձեռամբ, խաղայ յարեւելս ի վերայ Պարսից: Աստ աճապարեալ Արտաշէս մեծապէս ընծայիւք իջանէ ընդ առաջ նորա, զմեղանս յանձն առեալ, հանդերձ հարկօք անցելոց ամացն լինի առաջի նորա. եւ թողութիւն ի նմանէ գտեալ, դառնայ յաշխարհս Հայոց: Եւ Տրայիանոսի անցեալ ի Պարսս, եւ զամենայն զկամս իւր կատարեալ՝ դառնայ ընդ Ասորիս:

Ընդ առաջ նորա իջեալ Մաժան՝ մատնութիւն զեղբարցն առնէր. «Գիտեա՛, ասէ, արքայ. եթէ զԱրտաւազդ եւ զՏիրան վտարանդիս ոչ արասցես, եւ զզօրսն Հայոց Զարեհի ոչ հաւատասցես, հարկքն անաշխատ առ քեզ ոչ եկեսցենե: Զայս արար Մաժան՝ քէն պահելով վասն Սմբատայ, զի եւ զնա նորա էր սնուցեալ. ընդ նմին եւ զՏիրան խորհեցաւ հանել, զի ինքն լիցի քրմապետ միանգամայն եւ սպարապետ արեւմտից: Զորմէ ոչ ինչ փոյթ արարեալ Տրայիանու, արձակէ ունայն: Իսկ Արտաւազդայ եւ Տիրանայ իմացեալ զխորհուրդն նորա՝ դարան գործեալ յորս սպանին զՄաժան, զոր տարեալ թաղեցին ի Բագնացն աւանի իբրեւ զքրմապետ: Իսկ Արտաշէս յայնմ հետէ անսայթաք հարկեաց Տրայիանու, եւ յետ նորա Ադրիանոսի կայսեր զամենայն աւուրս իւր: