Հայ գրականութիւն

/36/

Թ. ԴԱՍ
ԻՄ ՄԱՀԸ

Եթէ տըժգոյն մահու [1] հրեշտակ
Անհուն ժըպտով [2] մ՚իջնէ իմ դէմ,
Շոգիանան ցաւքս ու հոգիս,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ:

Եթէ սընարըս, [3] իմ տիպար [4]
Մոմ մը վըտիտ ու մահադէմ [5],
Ո՜հ, նըշուլէ [6] ցուրտ ճառագայթ,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ:

 
Եթէ ճակտովս արտouրազօծ [7]
Զիս պատանի մէջ ցուրտ զերթ վէմ
Փաթթեն դընեն սեւ դագաղը,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ:

 
Եթէ հընչէ տըխուր կոչնակ,
Թըրթռուն ծիծաղն մահու դըժխեմ [8],
Դագաղս առնէ իր յամըր քայլ,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ:

Եթէ մարդիկն այն մահերգակ [9],
Որք սեւ ունին ու խոժոռ դէմ [10],
Համասըփռեն խունկ ու աղօթք,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ։

Եթ՚ [11] յարդարեն իմ հողակոյտ,
Եւ հեծեծմամբ ու սըգալէն
Իմ սիրելիքը բաժնըւին,
Գիտցէ՛ք որ մի՜շտ կենդանի եմ:

Իսկ աննըշան եթէ մընայ
Երկրի մէկ խորշն հողակոյտն իմ,
Եւ յիշատակս ալ թառամի,
Ա՜հ, ա՛յն ատեն ես կը մեռնիմ:

(Տաղք եւ Թատրերգութիւնք)

ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐԵԱՆ [12]

/38/

ՎԵՐԼՈՒԾՈՒՄ

(ՅԱՏԱԿԱԳԻԾ)

Ա.

1. Մատենագրական տեղեկութիւններ:

2. Շրջանին րօմանթիզմը. — տարրեր՝ ա) — Օտար ազդեցութիւններ. մեր մտաւորականները դեռ կը կրեն ազդեցութիւնը ֆրանսական մեծ րօմանթիքներուն (Հիւկօ, Լամարթին, Միւսէ), բ) — Մխիթարեան ազդեցութիւն (Ալիշան, Պէշիկթաշլեան եւ դպրոցը)։ գ) — Արեւելք։

3. Դուրեանին մէջ րօմանթիք տարրը։

Բ.

1. Քերթուածին մասերը:

2. Հիմնական գաղափարը։

3. Երկրորդական գաղափարները (որոնք տեսիլքներ են հոս, ու իբր այդ պէտք է խտացուին)։

Գ.

1. Իրապաշտութիւնը այս քերթուածին մէջ։

2. Երեւակայութեան աստիճանը:

3. Վիճակներուն ամփոփ, սակայն թելադրող շրջագիծը։

Դ.

1. Փոխաբերութիւններ:

2. Կշռոյթ։

3. Լեզուական դիտողութիւններ (մեր աշխարհաբարը դեռ նոր կը սկսի)։

ՇԱՐԱԴՐԱԿԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔ

Ազատ ընդլայնումի ենթարկել քերթուածին վեցերորդ տունը։

1. Անպատճառ մասնաւորել տեսարանը։ (Ձեր անձը պիտի խառնէք աշխատութեան։ Ստիպուած էք տալու մեռելի անուն մը որուն վերջին յարգանք մը ընծայելու համար կը գտնուիք գերեզման մը: Տեղ, եղանակ, անմիջական տպաւորութիւններ։ Բնաւ կամ շատ քիչ պատմողական կենսագրութիւն)։ 2. Մանրամասնութեանց հասնիլ։ (Խորացէք ձեր յիշատակներուն մէջ։ Պիտի երեւան հանէք, այդ ճամբով, ձեւեր, շարժումներ, արցունքներ, խօսքի ծուէններ որոնք ձեր այդ պահու կեանքը շինեցին։ Աւելի խորացէք ու այն ատեն պիտի հասնինք նաեւ ձեզի ընկերացողներուն կեանքին։ Քահանաներ, դագաղակիր, անտարբերներ, հաշիւի դէմքեր, յուսահատ կսկիծ, թեթեւ ու կեղծ /39/ ցաւ ու դեռ շատ բաներ): 3. Բաժանումը գերեզմանէն։ (Ծանրանալ՝ ա. Յուղարկաւորներուն, բուն մեռելտէրին, յետոյ ձեր վրայ: բ. Այն խորունկ յուզումին՝ որ կ՚արթննայ ձեր մէջ երբ հողքը կը յարդարուի. գ. Պառկողին վերջին պատկերին որ կարծես չուզեր համակերպիլ ճակատագրին ու կը թափառի ձեր հոգիին դաշտերուն վրայ: Տեղն է, որ քանի մը կենսագրական նօթեր սեւեռուին, որոնք տեղեկութիւն պէտք չէ ըլլան, այլ կեանք: Քանի մը մտածումներ՝ որոնք սովորական ու տափակ բանաձեւը չյիշեցնեն)։

ԾԱՆՕԹՈՒԹԻՒՆ. – Ձեր մէջէն` անոնք որ գերեզման մը չեն գացած, կրնան փոխել նիւթը ու գրել՝ Երբ մեռելը կը հանեն տունէն, հոգ տանելով որ նոյն մանրամասնութիւնները եւ կենդանի իրականութիւնը ստեղծուի: