Հայ գրականութիւն

[1]       Ինքնամփոփում ու… = բնութեան արտակարգ տեսարանները, մարդկային հսկայ ձեռակերտները եւ անոնց աւերակոյտները մեզ կը տպաւորեն, թելադրելով մեզի մեր խեղճութեան ու փոքրութեան շատ սուր գիտակցութիւն մը։ Ատկէ՝ ամփոփում մը՝ մենք մեր վրայ, ու վախ մը, պատկառանք մը մենէ վեր ուժերուն հանդէպ:

[2]       Տարտամ = անորոշ, վասնզի իր ծնունդին մէջն է դեռ զգացումը: Հետզհետէ պիտի ճշդուի անիկա ու պիտի պարուրէ հանդիսականին հոգեկան դաշտը ամբողջութեամբ, ինչպէս է արդէն պարագան գրուածքին վերջերը:

[3]       Պարիսպ = Իզմիրի շուրջը պարիսպ կար: Միջին դարուն, բոլոր կարեւոր քաղաքները պարսպապատ էին, յայտնի պատճառներով։ Կտորին մէջ յիշուածը մնացորդ բեկորներ են հին պարիսպին որ ամբողջական աղեղ մը կը ձեւէր քաղաքին կռնակէն:

[4]       Ամրոց = ամուր բառէն. տեղ մը՝ ուր կ՚ամրանան։ Հիմա ընթացիկ է ամրութիւն։

[5]       Կոր = ծուռ, շեղ(ած)։ Իբր գոյական՝ կարիճ։

[6]       Անվթար = առանց աղարտուելու, աւրուելու։ Մօտեցնել մթար (= աչքին աղտերը)։

[7]       Սոսկավիթխար = վիթխարի՝ շատ անհեթեթ, խոշոր, որմէ վախի տպաւորութիւն ալ կ՚առնենք:

[8]       Հիմնաքար = ամրութեանց հիմնաքարերը մեծազանգուած ժայռի կտորներ կ՚ըլլան ընդհանրապէս, եթէ ուղղակի ապառաժէն չեն ձեւուած։

[9]       Այրիլ մրկել(էն) = երբեմն, ընտանի լեզուով, նոյնահոլով բառերուն վերջինը միայն մասնիկ կ՚առնէ:

[10]     Սպիացեալ = սպի՝ վէրքին ետքը մարմինին վրայ։ Հոս՝ այրելէն պրկուած, եփած: Ապառաժը կնճռոտ երես ունի։

[11]     Ցցուեցնել = արմատը ցից, բայը՝ ցցել, որ համազօր է ցցուեցնել խորդ ձեւին եւ նախընտրելի:

[12]     Կոճղ = ծառին բունը ուրկէ առնուած ըլլան ճիւղերը։ Դիմացկունութեան երանգ մը կայ բառին խորը։ Փոխաբերաբար՝ արմատ:

[13]     Րօմանական = ա. Լեզուներու այն խումբը որ լատիներէնէն, հռովմէական (romain) մայր արմատէն սերած են (ֆրանսերէն, սպաներէն, իտալերէն եւայլն)։ բ. Ճարտարապետութիւն՝ որ հռովմէական ոճը կը խառնէ արեւելեան ոճերու: Զարգացման շրջանն է Ժ-ԺԳ դարերը։ Հաստութիւնը, զանգուածը իր յատկանիշները կը մնան բաղդատմամբ գոթականին որ թեթեւ է եւ սլացիկ։ գ. Րօմանթիք (գրականութեան մէջ)։

[14]     Ձիւնաթոյր = ձիւնի գոյն։ Հոմանիշ թոյրին՝ երփն, երանգ:

[15]     Վիմակերտ = քարով կերտուած, շինուած։

[16]     Քարեղէն փրփուր = նկարող բացատրութիւն։

[17]     Հսկայ մանեակ = նկարող բացատրութիւն։

[18]     Շրջափակ = ա. Գետին մը որուն շուրջը փակուած է։ բ. Փակող նիւթն իսկ։

[19]     Ջրի հեղուկ = մէկը աւելորդ։

[20]     Լեռնատունկ = լերան տունկ: Նորատունկ` նոր տնկուած։

[21]     Քստմնելի = արմատը քիստ, ցորենի հասկին մազերը: Քստմնել՝ մազերը սուտ սուր ցցուիլ։ Ունինք նաեւ փուշ փուշ ըլլալ (Մեծ սոսկումներու պատահող վիճակ)։

[22]     Փշենի = ընդհանուր բառ՝ ցոյց տալու համար այն ծառերը, որոնք կ՚ախորժին ապառաժուտ վայրերէ, եւ սպառազէն ճիւղեր ունին։

[23]     Կանաչի ալիք = նկարող բացատրութիւն:

[24]     Դիւրախտիղ = դիւրին խտղող, խտղիլ՝ ծալք կապել։ Մօտեցնել՝ ակնախտիղ։

[25]     Տատասկ = դժնիկ: Սուր ու կարծր ասեղներով փուշ մը որ կը ծառանայ երբեմն, յարմար հողի վրայ։

[26]     Խօլ ուռճացում = խենթ աճում։ Կը բացատրէ մարդերու միջամտութենէն զերծ բուսական այն աճումը որ յատուկ է կոյս անտառներուն:

[27]     Ի տես = Ի՝ գրաբար նախադրութիւն որ կը դադրի տակաւ գործածուելէ արդի լեզուին մէջ։

[28]     Կատաղի յարձակում = (բոցերու)՝ նկարող բացատրութիւն:

[29]     Քէն = քէնը գործողութիւն չենթադրեր հոս:

[30]     Անոտնակոխ = անկոխ, կոյս, անայց, անմատոյց, անմատչելի եւն. ։

[31]     Կուսութիւնը պղծել = մաքրութիւնը աւրել:

[32]     Որք = աւելի գործածական՝ որոնք, որ:

[33]     Սողոսկում = նկարող բացատրութիւն։

[34]     Մատնահիշ = մատով նշան ընել, մատով ցոյց տալ։

[35]     Զգածեալ = չշփոթել զգաց ձեւին հետ։

[36]     Միջադէպ — պատահար որ մեծ գործողութեան մը մէջտեղ կը պատահի։

[37]     Եղեռն = ոճիր, մեծ չափի վրայ:

[38]     ՏԻԳՐԱՆ ԿԱՄՍԱՐԱԿԱՆ։ Արեւմտահայ գրագէտ։ Գրելը սկսաւ «Վարժապետին Աղջիկը» վէպով որ սկսնակի գործ մը ըլլալուն հակառակ ունի որոշ յաջողուած մասեր։ Իր գործին մնացեալ մասը կը մատնէ լրագրական նկարագիր, բացատրութիւնը գործածելով իր ազնուագոյն տարողութեամբը (մեր գրականութեան համար)։ Փորձած է թատրոն եւ քննադատական պզտիկ ուրուագիծներ։ Առաւելապէս տուած է ան պատկերներ, խիստ ու կարծր գծագրութեամբ մը։ Աշխատուած իր ոճը կը յարմարի իրապաշտ այդ յօրինումներուն, բացատրութեանց ճշդութեամբը, քիչ մը ազատ ժուժկալութեամբր։ Անոնցմէ կը զատուի կեանքի տեսիլ մը որ կը դիմանայ: Սիրող (amateur) գրագէտի քիչ մը ամուլ ու ինքնավստահ իր տաղանդը, գրեթէ փնտռուած իր ոճը, ռամկավար իր ըմբռնողութիւնը, պայքարի ընդառաջում մը մեր լաւագոյն հրապարակագիրներու դասին մէջ իրեն կուտան արժանաւոր տեղ մը։ Գրագէտով երկրորդուած լրագրողն է ան, հակառակ՝ բուն խմբագիրներուն նման, ինքզինքը ամբոխին տրամադրած ըլլալուն։