Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Ը. Եւ արդ` զայսպիսի զըղձակերտ գաւառ, զչնաշխարհիկ եւ զամենալի ըստ տուչութեան ամենախնամ արարչին Աստուծոյ, զԱյրարատեան գաւառ, որ է գլուխ աշխարհիս Հայոց, զգաւառն համբաւատենչ, զգաւառն ամենալի, որ բերէ յինքեան զաւրինակ լիութեան, ըստ բանի Գրոյն, զերկրին Եգիպտացւոց եւ զդրախտին Աստուծոյ, եւ զբնիկ սեպհական կալուածի ազգին Արշակունեաց զքաղաքն Վաղարշապատ, զբնակութիւն ոստանի Արշակունի թագաւորացն, զբարձրաբերձ շինուածս անթիւ ապարանացն, զանյագ զամենալի դաշտացն զբերկրումն , զհրեշտակացոյց հիմնարկութիւնն սրբոյ տանն Աստուծոյ, մեծի եկեղեցւոյն կաթողիկէի , եւ զայնց վկայարանաց ճգնազգեցիկ երանելի կուսանացն. որոց գտեալք անարժան` ազգն Արշակունեաց յաղագս անարժան գործոց իւրեանց, ըստ բանի սրբոյ առն Աստուծոյ Ներսէսի` գտան եղեալք ընկեցիկք յերեսաց Աստուծոյ. մատնեցան ի բաժանումն թագաւորին Պարսից եւ Յունաց, որոց վիճակեալ երկոցունց զմեծ զաշխարհս Հայոց` բաժանեալ ծառայեցուցին։
       2 Յաղագս որոյ յուղի անկեալ գնայր յԱյրարատեան գաւառէն որպէս ի գերութիւն Արշակ թագաւորն Հայոց. լաւ համարեցաւ երթալ զհետ սուղ սակաւ բաժնի յերկիրն հաւատացեալ, եւ կալ ի հնազանդութիւն Յունաց թագաւորին, քան թէ կալ ի փափուկ գաւառի այսպիսի վայելչութեանց, եւ տեսանել հանապազաւր զայպանումն հաւատոց, զթշնամանս սուրբ եկեղեցւոյ, զնախատինս, զոր կրելոց էին պաշտաւնեայք աստուածային ուխտին յանաւրինաց մոգուցն , զթեթեւութիւն իւրոյ ազգին եւ զթագաւորութեան ` յամբարհաւաճ իշխանացն Պարսից տէրութեանն . ընտրելագոյն հաշուեալ անցուցանել զնուազ եւ զթուով ժամանակ կենցաղոյս այսորիկ քրիստոնէութեամբ ի խաղաղութեան, քան թէ սուտ փառաւք որպէս զարհամարհոտ կեցեալ աստ եւ վրիպեալ յաւիտենից կենացս` մատնիլ յայրումն անշէջ հրոյն յաւիտենից։ 3  Եւ խորհելով զայս ամենայն` յանկարծակի ի միտս իւր լքեալ տարակուսեալ զբարի ժառանգութենէ զնախնեացն իւրոց` գնայր ի ծառայութիւն թագաւորին Յունաց։