Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
ԼԶ. Եւ մինչդեռ այս ամենայն կատարէր այսպէս յաջողութեամբն Աստուծոյ ըստ կամաց նոցա` յանկարծակի դեսպան հասանէր առ երանելի զաւրավարն Հայոց Վարդան եւ առ ամենայն գունդն որ ընդ նմա էին. գոյժ տրտմութեան եւ համբաւ չարաչար տայր նոցա , ասե լով, թէ «Ստեաց անաւրէնն Վասակ ուխտին Աստուծոյ եւ նենգեալ դրժեաց Աւետարանին երդմանն, եւ ի յետս կացեալ ապստամբեաց ի միաբանութենէ ճշմարտութեանն. նոյնպէս եւ մնացեալքն անդէն առ նմա աւագանին Հայոց յետս կացեալ` ընդ նմա ապստամբեցին, եւ դարձուցեալ զերեսս իւրեանց ի ճանապարհէն արդարութեան` մոլորեցան զկնի սատանայի. դեսպան արձակեցին ի Պարսս եւ նամակաւք ուխտադրեցին ընդ նոսա. եւ զբերդեան ամրոցացն Հայոց ի բաց կալան, եւ զիւրեանցն բերդակալս արարեալ` զգուշացուցին։ 2  Եւ զորդիս տոհմին Մամիկոնէից եւ Կամսարականաց եւ զայլոց տանուտերացն ժողովեալ յիւրաքանչիւր դայեկաց` յամուրս բերդից իշխանութեանն Սիւնեաց ետ անցուցանել, եւ հրամայեաց պահել զամուրսն զգուշութեամբ. եւ ապա նենգաւորն Վասակ տայ տանել զտղայսն առ թագաւորն Պարսից։ 3  Եւ որք խոտորեցան զկնի սատանայի ընդ ուխտանենգին Վասակայ` են այսոքիկ. իշխանն Բագրատունեաց` Տիրոց, իշխանն Խորխոռունեաց` Գադիշոյ, իշխանն Ապահունեաց` Մանէճ, իշխանն Վահեւունեաց` Գիւտ, իշխանն Պալունեաց` Վարազշապուհն , իշխանն Աբեղենից` Արտէն , իշխանն Ուրծայ` Ներսէհ , եւ այլք յոստանկաց եւ սեպուհք ոմանք յիւրաքանչիւր տոհմէ»։
       4  Եւ լուեալ զայս ամենայն գործ աղէտից, զոր էր գործեալ նենգաւոր իշխանն Սիւնեաց Վասակ եւ այլ նախարարացն որ ընդ նմա, երանելւոյ սպարապետին Հայոց տեառն Մամիկոնէից Վարդանայ, հանդերձ նախարարաւքն եւ զաւրուն որ ընդ նմայն էին` չտրտմել ոչ կարէին. եւ զանձինս եւ զգերեալ տղայսն ի պահպանութիւն ամենահնար աջոյն յանձն արարեալ նուիրէին, ասելով այս պէս. «Ահա առեալ հեծանոց ի ձեռն Փրկիչն ամենեցուն Քրիստոս` սրբել զկալ իւր եւ ընտրել զցորենահատն, ժողովել յերկնից ի շտեմարանսն, եւ զյարդն մատնել անշէջ բոցոյն կիզուց անխնայ։ 5  Եւ եղիցուք մեք սրբեալք ցորենահատ, եւ ցանկութեամբ սպասեսցուք աւուր նահատակութեան մերոյ, յորում թէ արժանի եղեալ դիպեսցուք մասին սրբոցն` վախճան մեր բարի զմեզ պսակէ, եւ զտղայս պահպանեալ սնուցանէ եւ ի տեղիս իւրաքանչիւր եւ յիշխանութիւն ածեալ հասուցանէ, եւ զարբանեակսն սատանայի բազում զղջմամբք ամաչեցուցեալ նշաւակէ աստ եւ ի հանդերձելումն»։
       * ըստ սովորութեան իւրեանց դադարեալք` փութային առ հասարակ անձկով զաւուրս գարնանային ամսոյն տեսանել եւ յաւր իւրեանց նահատակութեան պսակին հասանել։ 7  Քանզի ոչ եւս ինչ այլ բնաւ ածէր զմտաւ ոք զյաղթութիւն եւ կամ զպարտումն, այլ ցանկացեալք, որպէս ծարաւիք, բաժակին փրկութեան` իւրեանց կատարմանն պատահել եւ ընդունել մնային։
       8  Իսկ նենգաւոր իշխանն Սիւնեաց Վասակ ոչ երբէք դադարէր գրել նամականի առ իշխանս եւ շինականս եւ քահանայս աշխարհիս Հայոց. ցուցանէր իմն բերեալս ի դրանէ ուխտս սուտս ի վկայութիւնս ընդու նայնս, թէ «Արքայից արքայ զքրիստոնէութիւն շնորհեաց աշխարհի, եւ զվնաս կոտորածի մոգուցն չխնդրէ. եւ զապստամբութենէն ա սէ, թէ «բնաւ եւ յիշեմ իսկ ոչ, միայն թէ ի բաց դառնայք ի խրատուէ եւ ի բանից Վարդանայ, եւ մի՛ կորնչիք ընդ դմա »։ 9  Եւ զինքենէ գրէ ուխտանենգն Վա սակ, թէ «ես լինիմ միջնորդ այսմ ամենայնի, եւ անվնաս պահեմ զաշխարհս Հայոց»։ 10  Եւ տուեալ ի ձեռս սուտ քահանայից զգրեալսն` նենգաւորին Վասակայ, որոց անուանքն են չքահանայիցն այս. Զանգակ մի ոմն, Սահակ Ձայնող, եւ միւս ոմն Պետրոս Երկաթի։ 11  Եւ էին Սահակն եւ Պետրոսն ի գաւառէն Սիւնեաց. յորոց ձեռս տայր զաղտ յերանելի սպարապետէն Վարդանայ նենգաւորն Վասակ զգրեալսն շրջեցուցանել ընդ աշխարհս Հայոց. զոր լուեալ թուլացելոցն ի հաւատս եւ անյուսիցն, հաւատացեալ բանից նենգաւորին` կորնչէին։ 12  Իսկ պինդքն եւ մարտիրոսութեան տենչողքն իբրեւ լսէին զայս ամենայն բանս ցնորից` եւս առաւել պնդեալք զաւրանային, եւ աւուր աւետաբեր փրկութեան իւրեանց սպասէին յուսով։